Nas Nedir

NAS, diğer ağ depolama çözümlerinden biridir.

Depolama alanı ağları

Bir depolama alanı ağı (SAN), birden fazla sunucuyu çok çeşitli depolama cihazlarıyla birbirine bağlayan özel bir yüksek hızlı ağdır. Kuruluşlar, tüm depolama alanlarına tek bir toplu kaynak olarak merkezi şekilde erişmek, bunları çoğaltmak ve korumak için SAN'ı kullanır. SAN, depolama kapasitesini ve güvenilirliği optimize etmek için RAID ve veri tekilleştirme gibi ek teknolojiler de kullanır.

NAS - SAN

Hem NAS hem de SAN, şebekeli depolama sistemleridir. Depolama kapasitesini bir havuzda toplar ve yüksek hızlı bir ağ üzerinden uygulama sunucularıyla paylaşırlar. Aralarındaki temel fark, kullanıcının algılama şeklidir. İstemciler açısından bakıldığında NAS bir dosya sistemi olarak, SAN ise işletim sistemi olarak çalışır. NAS tek tek dosya isteklerini ele alırken, SAN ise bitişik veri bloğu isteklerini yönetir. Ayrıca NAS ve SAN'ın temellerinde farklı protokol ve teknolojiler kullanılır. SAN, kullanıcılar için daha esnektir ancak kurulumu ve yönetimi daha maliyetli olabilir. 

Doğrudan bağlı depolama

Doğrudan bağlı depolama (DAS), sunucu cihazına doğrudan bağlanabilen bir depolama alanıdır. En yaygın DAS örneği, kabloyla bağlanan harici sabit sürücüdür. Yalnızca ana sunucu verilere doğrudan erişebilir. Diğer cihazların, verileri ana cihazdan istemesi gerekir.

NAS - DAS

DAS, NAS teknolojisinin öncüsüdür. DAS doğrudan sunuculara bağlandığından, sunucudaki genişleme yuvaları hem ölçeğini hem de bağlantısını sınırlar. DAS boyutu depolama kapasitesini de kısıtlar ve bunu az sayıda bağlantı noktası veya ana sunucu bağlantısıyla sınırlar. Paylaşım konusunda elverişli değildir ve yönetimi karmaşıktır.

İnternetin doğuşu ile birlikte dünyanın yerellikten globalliğe doğru bir bakış açısı kazandığı görülmektedir. İnternetteki iletişimin boyutu o kadar genişlemiştir ki, insanlar oturdukları yerden, dünyanın herhangi bir yerinden ürün alıp, alışveriş yapabilir hale gelmiştir. İnternetin önemi arttıkça bu alana olan yatırımlarda artmış ve bireylerin internet kalitesini, verimini iyileştirecek sistemler geliştirilmiştir. Yazınızda ele alacağımız NAS teknolojisi bu sistemlerden biridir.  Şimdi NAS sistemini daha ayrıntılı bir şekilde açıklayalım.

NAS Nedir?

NAS’ın açılımı “Network Attached Storage” yani Türkçe tercümesi ile “Ağa Bağlı Depolama” demektir. Ağa bağlı depolama kelimesinden de anlaşılacağı gibi temel işlevi depolama olan bir sistemdir. Dosya tabanlı olan bu sistemin çalışma işleyişi yerel ağlar üzerinden gerçekleşir. NAS ile yerel ağlar kullanılarak izin verilen yetkili kişilerin verilerine ulaşılabilir. 

Bu veriler aynı zamanda depolanarak saklanır. NAS’ın diğer sistemlerden ayıran en önemli özelliği ise, ağ üzerindeki verilere IP adresi ile erişilebilmesidir.  Bu sayede birden fazla cihaz, aynı anda NAS kullanılan cihaza erişerek verileri görebilir.  Özellikle işyerlerinde ve evlerde kullanılmak için oluşturulan bu sistem ile hızlı bir şekilde verilerinizi depolayabilirken güvenliğinizden endişe duymanıza gerek kalmaz. Eğer ek depolamaya ihtiyaç duyarsanız yeni cihazlar ekleyerek de depolama alanını büyütebilirsiniz. 

Ofislerinizde kolaylıkla kullanabileceğiniz bu sistem ile verilerinizi ölçebilir ve kontrolü ele alabilirsiniz. Bulut sistemine benzer bir şekilde çalışan bu sistem; daha hızlı, az maliyetli ve her şeyin sizin kontrolünüzde olduğu bir sistemdir. NAS sisteminin bir diğer özelliği ise işletim sistemine sahip olmasıdır. En yaygın olarak kullanılan işletim sistemi ise Linux’tur. Bunun haricinde yaygın olmasa da FreeNas, OpenSolaris gibi sistemler de kullanılmaktadır. 

İşletim sisteminin yanı sıra içerisinde diskler vardır. Bu diskler birden fazla olabilir ve disklerden biri olan RAİD (Redundant Array of Inexpensive Disks) ile diskler arasında veri kopyalama, depolama  sağlanır.  Bu sayede veri kaybı önlenmiş olur. Eğer NAS sisteminizde bu disk yok ise alınan diskin amaca uygun olmasına dikkat etmelisiniz.

NAS Ne İşe Yarar?

Nas sistemini birden fazla bileşenden oluşmaktadır. Bunlar NAS kafası, ağ kartı (bir veya birden fazla), işletim sistemi, dosya paylaşımı için protokol (NFS veya CIFS), disk kaynağının bağlantısının oluşabilmesi ve yönetilmesi için protokolleridir.

NAS Sisteminin iki türü vardır. Bunlar; Bütünleşik NAS (SATA-SCSI) ve Ağ Geçidi NAS olmak üzere yer alır. Bütünleşik NAS sisteminde NAS kafası direkt depolama birimine bağlanır ve diğer sunucular ile bu kafa paylaşılmaz. Ağ Geçidi NAS sisteminde ise NAS kafası farklı depolama birimlerine bağlanabilir ve paylaşılabilir. NAS veri paylaşımı için özelleştirilmiş ve iyileştirilmiş bir sistemdir. Temel işi verileri depolamaktır ve bir ağ üzerinden çalışarak bu görevini yerine getirir. Bunun yanı sıra NAS sistemi ile yapabilecekleriniz şunlardır;

• Genişletilebilir depolama:

Özellikle işyerlerinde ihtiyaç duyulacak bir özelliktir. NAS sayesinde depolama alanınızı istediğiniz zaman genişletebilmeniz mümkündür. Bir tane daha NAS cihazını basitçe ekleyerek depolama alanınızın keyfini çıkarabilirsiniz.

Konu veriler olduğunda daha dikkatli ve endişeli olduğumuz bir gerçektir. Nas sistemi verilerimizin güvenliğini bizlere garanti eder. İçerisinde birden fazla disk bulunduğu için gerekli önlemler alınmış olur. Bu disk yukarıda bahsettiğimiz RAID diskidir. Böylelikle veriler ek olarak yedeklenir hata olması ihtimalinde dahi korunmuş olur.

NAS sistemini kullandığınız cihazlar ağınızdaki bilgisayarlar ile verileri kolaylıkla paylaşabilir. Paylaştığınız verilerin boyutu büyük olsa dahi sorun yaşamadan paylaşabilirsiniz.

NAS Kullanım Alanları 

NAS sisteminin birçok kullanım alanı vardır. Ev veya işyerlerinizde, kısacası verinizi depolamak istediğiniz her yerde kullanabilirsiniz. Kolay kullanımı, maliyetinin düşük olması, verileri yedekleme ve büyüme kapasitesi ile NAS aslında her evde bulunması gereken bir aygıttır.  NAS ile film, müzik, veri arşivi yapabilir ve bunu düşük bir güç ile gerçekleştirebilirsiniz. 

Ağ Bağlantılı Depolama Nedir?

Ağ bağlantılı depolama İngilizce adıyla network-attached storage yani kısaca NAS, standart bir Ethernet bağlantısı ile dosya paylaşımına bağlı depolama imkanı tanıyan, yerel bir ağda çalışan dosya depolama cihazıdır. NAS cihazlarının bir klavyesi veya bir ekranları yoktur ve tarayıcı temelli bir program aracılığıyla yönetilirler. LAN içerisindeki her bir NAS bağımsız bir ağ noktasında ikamet eder ve kendi IP adresine sahiptir.

NAS’ın en önemli faydalarından birisi ağ üzerindeki çok sayıda kullanıcının aynı dosyalara erişimini sağlamaktır. NAS’dan önce şirketlerin belki yüzlerce ve hatta binlerce ayrı dosya serverları bulunmaktaydı. Bunların her biri ayrı ayrı düzenlemelere sahipken ayrı yerlerde tutuluyorlardı. Günümüzde daha fazla dosya kapasitesine ihtiyaç duyulduğunda, NAS uygulamaları daha geniş disklere sahip olacak şekilde genişletilebilirken bu uygulamaları ayrıca kümelerle birlikte dikey veya yatay ölçeklenebilirlik şekilde ayarlamak da mümkündür. Çoğu NAS üreticisi bulut depolama sağlayıcıları ile ortak olarak müşterilere dosyalarını yedeklemek için disk içerisinde ekstra bir alan da sağlamaktadır.

NAS bölümleri kullanır

Evde, NAS’lar genelde otomatik yedekleme işlemi ve görüntü, video, ses kaydı gibi medya dosyalarının depolanması ve kullanılması için tercih edilir. NAS’lar çoğu akıllı evde, ev bileşenleri arasında yer alan akıllı TV’lerin, güvenlik sistemlerinin ve diğer internet şeylerinin (internet of things – IoT) merkezi depolama işlemi için kullanılırlar.

Firmalarda ise, bir NAS dizisi arşivleme işlemi için bir yedekleme noktası olarak veya herhangi bir ekstrem durumda dosyaların kurtarılması işlemi için kullanılır. Eğer bir NAS cihazının server modu varsa, ayrıca e-posta, çoklu medya, veri tabanı veya küçük işyerleri için tarayıcı server’ı olarak görev alabilir. Bazı yüksek kaliteli NAS ürünleri ise RAID’i desteklemek için yeterli miktarda disk alanına sahip olabilir. RAID çok sayıda hard diski tek bir mantıksal birime dönüştürerek daha iyi performans süresi, yüksek ve ihtiyaç fazlası erişilebilirlik sağlayan depolama teknolojisine verilen addır.

NAS ürün kategorileri

NAS cihazları sürücü sayısına göre üç geniş kategoride gruplanırlar, sürücü desteği, sürücü kapasitesi ve ölçeklendirilebilirlik.

Üst-düzey veya firma NAS’ı: Üst düzey pazarda iş dünyası çok yüksek miktardaki dosyaların depolanmasına ihtiyaç duyar. Bunlara sanal makine görüntüleri de dahildir. Üst düzey NAS, NAS kümeleme özellikleri ve hızlı erişim sağlar.

Orta seviye NAS: Bu tipte bir NAS birkaç yüz terabaytlık veri ihtiyacı duyan orta ölçekli bir firmanın ihtiyacını karşılayacak şekilde çalışır. Orta seviye NAS cihazları küme olarak kullanılamazlar, bununla birlikte birden fazla NAS cihazı gerektiren durumlarda dosya sistemi silolarının kurulması söz konusudur.

Düşük seviyeli veya masaüstü NAS’ı: Bu tipte NAS çözümlerinde hedef küçük firmalar veya lokal dosya paylaşımına ihtiyaç duyan ev kullanıcılarıdır. Bu piyasanın her geçe gün biraz daha NAS bulut modeline doğru yöneldiğini söyleyebiliriz.

NAS’ın zamana bağlı değişimi

Zamanla, NAS cihazlarının temel fonksiyonları görselliği destekleyecek şekilde geliştirildi. Üst düzey NAS ürünleri ayrıca veri çoğaltılması, flash depolama, çoklu protokol erişim ve çoğaltma işlemlerini destekleyebilir.

NAS’ın gelişimini yönetebilmek için, NAS üreticileri küme NAS sistemlerini öneriyorlar. Küme NAS sistemi, çoklu NAS noktalarında eş zamanlı olacak şekilde dağıtımı yapılmış bir dosya sistemidir. Kümeleme işlemi sayesinde NAS, dosyanın fiziksel konumundan bağımsız olarak dosyalara tüm kümelenmiş düğüm noktalarından erişimin mümkün olmasını sağlar.

Bazı NAS cihazları standart işletim sistemlerinden olan Microsoft Windows gibi işletim sistemlerinde çalışırken, bazıları da üreticinin kendi ürettiği işletim sisteminde de çalışabilir. Her ne kadar internet protokolü (IP) en yaygın şekilde veri gönderiminin sağlandığı protokol  olsa da, bazı orta seviye Pazar NAS ürünleri NFS isimli ağ dosya sistemini, Internetwork Packet Exchange sistemini, NetBIOS sistemini veya yaygın internet dosya sistemleri protokollerini de destekleyebilir. Üst düzey NAS ürünleri ise Gigabit Ethernet isimli sistemi, ağ boyunca daha hızlı veri transferi kurabilmek için destekleyebilir.

Geleneksel NAS – verinin farklı makinelerde tutulduğu NAS

Geleneksel ağ-bağlantılı depo sürümünde, NAS başı – NAS kontrol fonksiyonlarını sağlayan donanım – arka plandaki depo alanlarına internet bağlantısı ile bağlantı sağlar. Verinin farklı makinelerde tutulduğu NAS’ta ise depo yöneticisi daha büyük başlıklar yerleştirerek depo kapasitesini arttırmak için ek hard diskler kullanır.

Sözlükte “sözü sahibine kadar götürmek, bir şeyi açığa çıkarıp daha görünür hale getirmek için yukarı kaldırmak, bir şeyin son sınırına ulaşmak” gibi anlamlara gelen nas kelimesi İslâm ilimlerinde yaygın olarak iki anlamda terimleşmiştir

1. Allah'ın ve Peygamber'in Sözü Anlamında Nas. İslâm ilimlerinde nas (çoğulu nusûs) denilince genellikle Kur'an ve Sünnet'in lafızları kastedilir. Kaynaklar sıralamasıyla ilgili anlatımlarda Kitap ve Sünnet yerine kısaca "nusûs" dendiği de olur. Nassın bu anlamdaki kullanımında âm-has, mutlak-mukayyet olması veya delâletinin zannîliği-kat'îliği gibi hususlar söz konusu edilmeksizin dildeki bütün özellikleriyle lafız kastedilir. Günümüze ulaşan erken dönem fıkıh literatürü içinde Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî'nin eserlerinde de rastlanan bu kelimenin Şâfiî'nin eserlerinde sık sık geçtiği, hatta daha sonra belirgin hale gelecek teknik mânadaki nassı çağrıştıran kullanımlarının bulunduğu görülür (er-Risâle, s. 91, 106).

Bu anlamıyla nas vahyin metinsel verisi olduğundan teşrîin ve dinî bilginin temelini oluşturur; karşıtı genel olarak "ictihad"dır. İctihad, istidlâl ve kıyas gibi kavramlarla karşıt olarak zikredildiğinde nas Allah ve Peygamber'in sözünü, bu kavramlar da nasların akıl yoluyla açılımını anlatır. Mecelle'de, "Mevrid-i nasta ictihada mesağ yoktur" (md. 14) şeklinde ifadesini bulan genel anlayış da aklın nas karşısındaki pozisyonunu ve ictihadın alanını belirler. Nassın bulunduğu konularda ictihadın câiz olmayışı, nasların büsbütün ictihada kapalı olduğu değil nassın düzenlediği hususun nassa aykırı olacak bir şekilde alternatif bir düzenlemeye tâbi tutulmasının mümkün olmadığı anlamına gelir. Nitekim hemen bütün ictihadlar nas üzerinden yürütülür ve naslarla bağlantılıdır. Sünnî siyaset teorisinde imamın / halifenin seçimi nasla olmayıp ümmetin ictihadına bırakılmış bir mesele iken İsnâaşerî ve İsmâilî Şiî anlayışlarında imam nasla tayin edilir. Bu bağlamda nas terimi, Hz. Peygamber'in imam olacak kişiyi açıkça belirtmesini ve ondan sonraki imamların da kendilerinden sonrakini tayin etmesini ifade etmektedir.

2. Lafız Ayırımındaki Anlamıyla Nas. Hanefî usulcülerinin açıklık bakımından yaptıkları "zâhir, nas, müfesser ve muhkem" şeklindeki ayırım içinde nas terimi, mânasına açık bir şekilde delâlet eden ve kendisinden çıkarılan hüküm sözün asıl sevk sebebini teşkil eden, bununla birlikte te'vil, tahsis ve -vahiy süresi içinde- neshe kapalı bulunmayan lafzı ifade eder. Bu tasnifte nas açıklık yönünden müfesser ve muhkemden sonra, zâhirden önce gelir. İlk dönem Hanefî usulcülerinin tariflerindeki ortak noktayı şöyle ifade etmek mümkündür: Nas, sözün bağlamından anlaşılan bir karîne yardımıyla zâhire nisbetle daha fazla açıklık taşır ve bu durum lafzın sîgasından değil bizzat konuşandan kaynaklanır. Bunu açıklamak üzere Hanefî usul kitaplarında yaygın olarak verilen bir örnek Bakara sûresinin 275. âyetinde geçen, "Allah alım satımı helâl, ribâyı haram kıldı" ifadesidir. Bu sözden alım satımın helâlliği ve faizin haramlığı açık biçimde anlaşılmaktadır, yani usul terimiyle zâhirdir. Fakat söz bu anlamı bildirmek üzere sevkedilmiş değildir, çünkü bu hükümler daha önceki âyetlerle bildirilmiştir. Sözün asıl sevk amacı, inkârcıların alım satımın da ribâ gibi sayıldığı iddiasını reddetmek ve bunların farklı şeyler olduğunu vurgulamaktır. Şu halde ifade alım satımla ribânın aynı şeyler olmadığı hususunda nastır. V. (XI.) yüzyılın sonlarına kadar zâhirin tanımında sözün sevk sebebi olmama şartı aranmazken bazı müteahhirîn Hanefî usulcüleri nas ve zâhiri ayırt etmek için bu şartı koşmaya başlamıştır (diğer bazı meselelerle birlikte bu konudaki tartışmalar için bk. M. Edîb Sâlih, I, 147-164).

Nassın hükmü te'vil, tahsis veya neshi hakkında delil bulunmadıkça gereğince amel etmektir. Bu yönüyle zâhir gibi olmakla birlikte açıklık düzeyi bakımından ondan daha üstün olduğu için teâruz halinde nassın anlamına öncelik verilir. Meselâ çocuğun emzirilme süresiyle ilgili âyetlerden birinde, "Anneler çocuklarını tam iki yıl emzirir" (el-Bakara 2/233), diğerinde, "Çocuğun karında taşınması ve sütten kesilmesi otuz aydır" (el-Ahkāf 46/15) denmiştir. Birinci âyet, doğrudan ve özellikle emzirme süresini beyan için geldiğinden o konuda nastır. İkinci âyet ise emzirme süresi konusunda nas değil zâhirdir. Çünkü âyetin asıl sevkediliş amacı annenin çocuk üzerindeki hakkını bildirmektir.

Mütekellimîn metoduna göre yazılmış usul eserlerinde ise açık lafızlar genellikle zâhir ve nas şeklinde ikiye ayrılır; te'vile açık olmayanlar nas (veya mübeyyen), açık olanlar zâhir diye isimlendirilir (Gazzâlî, I, 345, 384). Buna göre cumhurun terminolojisinde zâhir Hanefîler'deki zâhir ve nassa, nas da Hanefîler'deki müfessere tekabül etmektedir. Özellikle Fahreddin er-Râzî'den itibaren bir kısım usulcü tarafından muhkemin nas ve zâhiri kapsayan bir terim olarak kullanıldığı dikkate alındığında cumhurun müteahhirînine göre muhkemin Hanefîler'deki zâhir, nas ve müfesseri içine alan geniş kapsamlı bir terim olduğu söylenebilir.

Öte yandan Gazzâlî nas kavramının âlimler arasındaki üç farklı kullanımını şöyle açıklar: 1. Zâhir lafız anlamında. Zâhirin nas olarak adlandırılması Şâfiî'nin kullanımı olup kelimenin sözlük anlamına uygundur. Buna göre nassın tanımı zâhirin tanımı gibi olup "kendisinden, kesin olmaksızın zannı galiple bir mâna anlaşılan lafız" demektir. 2. Uzaktan yakından başka ihtimale açık olmayan lafız anlamında. En yaygın ve en tutarlı olanı budur. Meselâ "beş" lafzı böyledir; ne dörde ne altıya ne de başka bir sayıya ihtimali vardır. 3. Herhangi bir delilin desteklediği makbul bir ihtimalin söz konusu olmadığı lafız anlamında. Delilin desteklemediği ihtimal ise lafzı nas olmaktan çıkarmaz (a.g.e., I, 384-386; Karâfî'nin benzer gruplandırması için bk. Şerḥu Tenḳīḥi'l-fuṣûl, s. 36).

Mütekellimîn metodunu benimseyen birçok usulcü tarafından nassa örnek olarak has lafızların (sayı isimleri, özel isimler, tür ve cins isimleri) seçilmesi nas için özel sîga arama gayretinden kaynaklanır. Şâriin kastının bilinmesiyle ilgili olarak nas lafızda ilâve bir karîneye ihtiyaç olmaksızın dili bilmenin maksadı bilmeye yeterli olacağını, nas değil ihtimalli bir lafız söz konusuysa bazı hâricî karînelere ihtiyaç duyulacağını öne sürmelerinin sebebi de budur. Hanefîler ise nassı has lafıza indirgemenin yanlışlığına dikkat çekerek nassın özel bir sîgası olmadığını, lafzın nas olmasının sözü söyleyenin kastına bağlı olduğunu, bu yüzden has lafızlar gibi âm lafızların da nas haline gelebileceğini kabul etmişlerdir.

Kaynak: TÜRKİYE DİYANET VAKFI İSLAM ANSİKLOPEDİSİ