Charles de Gaulle'ün 1966'da ülkesini NATO'nun bütünleşik askerî komutasından çekmesinden önce Fransa'da yer alan NATO hava üsleri haritası.
NATO'nun birliği ilk yıllarında, Charles de Gaulle'ün Fransa Cumhurbaşkanı olduğu dönemde ortaya çıkan bir kriz ile bozuldu.[34] De Gaulle, ABD'nin örgütteki güçlü rolünü ve kendi algısıyla bu ülke ile Birleşik Krallık arasındaki özel ilişkiyi protesto etti. ABD Başkanı Dwight D. Eisenhower ile Birleşik Krallık Başbakanı Harold Macmillan'a 17 Eylül 1958'de gönderdiği bir memorandumda, Fransa'yı ABD ve Birleşik Krallık ile eşit bir temele oturtacak üçlü bir yapı oluşturulmasını önerdi. Memorandumuna aldığı yanıtı yetersiz bulan de Gaulle, ülkesi için bağımsız bir savunma gücü kurmaya başladı. Batı Almanya'ya yapılacak bir Doğu Alman akını durumunda Fransa'ya daha büyük bir NATO-Varşova Paktı savaşının içine çekilmek yerine Doğu Bloku ile ayrı bir barış yapma seçeneği vermek istedi.[36] Şubat 1959'da Fransa, Akdeniz'deki filosunu NATO komutasından aldı. De Gaulle daha sonra yabancılara ait nükleer silahların Fransa topraklarında konuşlandırılmasını yasakladı. Bunun sonucunda ABD, iki yüz askerî hava aracını Fransa dışına çıkarmak ve 1950'den beri kullandığı Fransa'daki hava üslerini 1967'de Fransızlara vermek zorunda kaldı.[38]
Fransa'nın 1962'deki Küba füze krizi sırasında NATO'nun geri kalanı ile dayanışma göstermesine rağmen de Gaulle, Fransa'nın Atlas Okyanusu ve Manş Denizi'ndeki filolarını NATO komutasından alarak bağımsız savunma işini devam ettirdi. 1966'da Fransa'nın tüm silahlı kuvvetleri NATO'nun bütünleşik askerî komutasından çekildi ve Fransız olmayan tüm NATO askerlerinin Fransa'dan ayrılması istendi. ABD Dışişleri Bakanı Dean Rusk, daha sonraları yaptığı açıklamada de Gaulle'e, açıklamasının "Fransa'daki mezarlıklarda yatan ABD askerlerini" kapsayıp kapsamadığını sordu. Bu çekilme 16 Ekim 1967'de Avrupa Müttefik Kuvvetleri Yüksek Karargâhı'nın Paris yakınlarındaki Rocquencourt'dan Belçika'da Mons'un kuzeyinde yer alan Casteau'ya taşınmasına yol açtı.[41] Fransa ittifakın bir üyesi olarak kalmaya devam etti ve Almanya Federal Cumhuriyeti'nde konuşlandırılmış kuvvetleri ile Soğuk Savaş boyunca olası Varşova Paktı saldırılarına karşı Avrupa savunmasına katkı sağladı. ABD ile Fransa arasında yapılan ve Lemnitzer-Ailleret Anlaşmaları olarak bilinen gizli anlaşmalar, Doğu-Batı çatışmalarının patlak vermesi hâlinde Fransız güçlerinin NATO'nun komuta yapısına nasıl geri alınacağını ayrıntılı olarak düzenlemekteydi.[42]
Fransa, örgütün bütünleşik askerî komutasına yeniden tam katılım sağlayacağını 2009 Strazburg-Kehl zirvesinde duyurdu.[43]
Yumuşama ve gerginlik[değiştir
Finlandiya NATO'nun 31. üyesi oldu
Kaynak, NATO Finlandiya
Finlandiya'nın NATO'ya katılma süreci atılan imzalarla tamamlandı ve ülke, ittifakın 31. üyesi oldu. Finlandiya’nın katılımı, Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto’nun katılım belgelerini imzalayarak ABD’li mevkidaşı Antony Blinken’a vermesi ile resmiyet kazandı.
Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistro, Twitter'dan yayınladığı açıklama ile ülkenin tarihinde yeni bir dönemin başladığını ve askeri tarafsızlık döneminin sona erdiğini duyurdu.
Niinistro’nun açıklamasında, “ülkenin NATO üyeliğinin kimseyi hedef almadığına” ilişkin bir ifade yer alıyor.
Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistro, ülkesinin NATO üyeliğinin İsveç’in katılımıyla tamamlanacağını da vurguladı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ortak basın toplantısındaki konuşmasında Rusya lideri Vladimir Putin’in saldırganlığının NATO’yu büyüttüğüne vurgu yaptı.
Sauli Niinistro ise aynı basın toplantısında, bunun tarihi bir gün olduğunu ve Finlandiya halkının güvenlik ve istikrar istediğini söyledi.
Niinistro, İsveç’in üyeliği konusunda Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşüldüğünü ve sürecin olumlu olacağına inandığını kaydetti.
Stoltenberg de Türkiye'de görüşmelerinin sürdüğünü, Ankara’ya İsveç’in yükümlülüklerini getirdiğini söylediklerini aktardı.
Finlandiya’nın katılım seromonisi ile aynı saatlerde Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da, Twitter hesabından bir görüşmeyi kamuoyu ile paylaştı.
İsveçli mevkidaşı Billström ile görüşen Çavuşoğlu, paylaşımında “#NATO'ya katılımları için atmaları gereken adımları hatırlattık. Terörle mücadelede sonuç odaklı işbirliği şart” ifadelerini kullandı.
Finlandiya’nın NATO'ya katılması ile ittifak üyeis ülkelerin Rusya ile toplam sınırı iki katına çıkıyor.
Finlandiya-Rusya sınırının uzunluğu 1340 kilometre. Finlandiya, Rusya ile en uzun Avrupa Birliği sınırını paylaşıyor. Şu anda sınırda hafif ahşap çitler bulunuyor.
Rusya ise Finlandiya'nın NATO'ya katılmasına ilişkin mesajında hem bu ülkeyi hem de ittifakı uyardı:
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Alexander Grushko, NATO güçlerinin ve kaynaklarının Finlandiya’ya konuşlandırılması halinde, “Rusya’nın askeri güvenliğini sağlama almak için ek adımlar atılacağını” söyledi.
Rusya'nın Belarus Büyükelçisi de, Belarus’a taktik nükleer silahların yerleştirilebileceğini söylemişti.
Tören öncesi konuşan NATO Genel Sektereri Jens Stoltenberg, “Burada, NATO genel merkezinde ilk kez hem Kuzey'in hem de bir bütün olarak NATO'nun güvenliği için Finlandiya bayrağını dalgalandıracağız. Bunun sonucunda İsveç de daha güvenli olacak" demişti.
BBC’ye konuşan ABD’nin NATO Büyükelçisi Julianne Smith de, Temmuz ayında yapılacak zirvede İsveç’in de ittifaka katılmasını umduklarını söyledi.
Rusya'nın 24 Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgale başlamasının en önemli sonuçlarından biri, askeri olarak "tarafsız" statüde olan iki İskandinav ülkesi Finlandiya ve İsveç'in, olası bir Rus saldırısına karşı NATO'ya katılımı gündemlerine alması oldu.
Türkiye, son olarak Ocak ayında Danimarkalı aşırı sağcı siyasetçi Rasmus Paludan'ın, Stockholm’deki Türkiye Büyükelçiliği binası önünde Kur'an yakması ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hedef alındığı protesto gösterileri nedeniyle İsveç'in NATO üyeliğine yeşil ışık yakmadı.
İsveç'in üyeliği ile ilgili pazarlıklarda 14 Mayıs'ta yapılacak cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinden sonraki döneme işaret ediliyor.
kaynağı değiştir]
Ana maddeler: NATO'nun Yugoslavya'yı bombalaması ve KFOR
Alman KFOR askerleri 1999'da Kosova'nın güneyinde devriye geziyor.
KKO ayrılıkçıları ve Kosova'daki Arnavut sivillere Slobodan Milošević'in Sırp güçleri tarafından yapılan baskıları durdurmak için, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 23 Eylül 1998'de ateşkes talep eden 1199 sayılı kararı geçirdi. ABD Özel Temsilcisi Richard Holbrooke öncülüğünde yapılan müzakereler 23 Mart 1999'da koptu. Holbrooke konuyu NATO'ya devretti[88] ve örgüt 24 Mart 1999'da, 78 gün sürecek olan bir bombardıman başlattı.[89] Müttefik Güç Harekâtı o zamanki Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'nin askerî gücünü hedef aldı. Kriz sırasında NATO, uluslararası tepki güçlerinden biri olan Avrupa Müttefik Komutanlığı Mobil Kuvveti'ni de Albania Force (AFOR) adıyla, Kosova'dan gelen mültecilere insani yardım yapması için Arnavutluk'a konuşlandırmıştı.[90]
Operasyon aralarında Belgrad'daki Çin Büyükelçiliği'nin bombalanmasının da bulunduğu yüksek sivil kayıplardan dolayı eleştirilse de, Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Milošević'in 3 Haziran 1999'da uluslararası bir barış planının şartlarını kabul etmesiyle Kosova Savaşı sona erdi. 11 Haziran'da ise Milošević, BMGK'nin 1244 sayılı kararını kabul etti ve NATO'nun KFOR barış gücü BM öncülüğünde kuruldu. Bir milyona yakın mülteci Kosova'yı terk etti. Şiddet caydırıcılığının yanında KFOR, insani görevleri korumakla da görevliydi.[90][91] Ağustos-Eylül 2001'de ittifak ayrıca Makedonya'daki etnik Arnavut milisleri silahsızlandırmak için Zorunlu Hasat Harekâtı'nı başlattı.[92] 1 Aralık 2013 itibarıyla 31 ülkeden 4.882 KFOR askeri, bölgede görev yapmaya devam etmektedir.[93]
ABD, Birleşik Krallık ve pek çok diğer NATO üyesi, 1999'da Sırbistan'a karşı gerçekleştirilen eylem gibi NATO askerî müdahalelerinin BM Güvenlik Konseyinin onayına gereksinim duyduğu yönündeki çabalara karşı çıkarken Fransa ve diğerleri, ittifakın BM onayına ihtiyacı olduğunu iddia etti.[94] ABD-Birleşik Krallık tarafı bunun ittifakın otoritesini sarsacağını, Çin ile Rusya'nın Güvenlik Konseyi'ndeki veto haklarını Yugoslavya'ya yapılan müdahaleyi engellemek için kullanabileceğini ve aynısını NATO müdahalesi gerektiren gelecekteki çatışmalarda da yapabileceğini, böylece kuruluşun tüm gücünün ve amacının etkisiz hâle geleceğini belirtti. Soğuk Savaş sonrası askerî ortamı tanıyan NATO, Nisan 1999'daki Washington zirvesinde çatışmaların önlenmesi ve kriz yönetimini vurgulayan İttifak Stratejik Konsepti'ni kabul etti.[95]
