Necil Kazım Akses Hayatı Ve Eserleri
Necil Kaz&#x;m Akses çağdaş Türk müziginin Türk beşleri olarak adland&#x;r&#x;lan A. Adnan Saygun, Cemal Reşit Rey, Ulvi Cemal Erkin, H. Ferit Alnar ve Necil Kaz&#x;m Akses ilham&#x;n&#x; halk müziğimizden alan birbirinden güzel eserleri ile Çağdaş Türk Müziği Ekolü'nün öncüleri oldular. Türk beşlerinin her birinin çal&#x;şmalar&#x; ve tuttuğu yollar birbirini bütünlüyordu. Ancak Türk müziğinin çok seslilik anlay&#x;ş&#x; ve teknikleri ile yeniden yarat&#x;lmas&#x; tutkusu onlar&#x;n hareket noktas&#x;yd&#x;. &#x;şte bu anlamda ve ruhta tek bir nefes gibi birleşiyorlard&#x;. Yetiştirdikleri öğrencileri de onlar&#x;n çizdiği yolda kararl&#x; ad&#x;mlarla yürüyerek Atütürk'ün müzik devrimini kesintisiz günümüze kadar ulaşt&#x;rmay&#x; başard&#x;lar.
Daha çok büyük senfonik formların yaratıcısı olarak tanınan Necil Kazım Akses'in besteleri belirli evrelerle incelenebilir: Avrupa'daki öğrencilik yıllarına rastlayan ilk çalışmaları 'dan 'lu yılların sonlara kadar olan dönemi kapsar. "Piyano için Prelüd ve Fügler", "Allegro Feroce", "Piyano Sonatı" ve "Mete Operası" bu dönem ürünlerindendir. Bu dönemi yeni bir atonal stil yaratma istek ve arayışları olarak nitelendirilebilir.
'te yurda döner dönmez Atatürk'ün Ankara’ya gelişinin Yıldönümü nedeniyle "Bayönder" başlıklı operasını besteler. Çalışmalarında kuşağının diğer bestecileri gibi geleneksel Türk müziği ve halk müziğinin etkileri vardır. Ancak bu öğeleri doğrudan armonize etmek yoluyla değil, stilize ederek kullanır.
'lar ile yeni dönemine girer. Bu dönem ile ve özellikle senfonik eserleri ile bir "Akses stili" belirginleşmeye başlamıştır. Bu stilin özelliğini ezgisel yönden Türk modlarına (makam) dayalı olmak, armonik yönden ise bestecinin kendi deyimiyle, a-modalite teşkil eder. Ankara Kalesi, Ballade, Birinci Senfoni, Keman Konçertosu, Itri'nin Nevakâr'ı Üzerine Scherzo, On Piyano Parçası gibi büyük soluklu eserleri bu dönemi ile ortaya çıkmaya başlar. Orkestrasyon giderek daha yoğunlaşmaktadır.
Necil Kazım Akses'in 'da "Bir Divandan Gazel" ile başlayan ve ölümüne dek süren bestecilik evresi son dönemini oluşturur. Besteci bu ileri olgunluk döneminde solistler, korolar ve geniş orkestra için yine büyük çaplı yapıtlar üretmiştir. İyice yoğunlaşan orkestra yazısında, rastlamsallık gibi yirminci yüzyıl müziğinin getirdiği birçok söylemden yararlanmıştır. Bu yönleri ile de "Türk Beşleri"nin yeniliğe en açık üyesi olarak seçkinleşmiştir.
Bestecinin 85 yaşındayken yazmaya başladığı bariton solo, koro ve orkestra için hazırlanmış büyük eserini Çanakkale Şehitlerine armağan ediyordu. "Ölümsüz Kahramanlar" başlığı altında sunduğu bu monash.pwisinin ilk bölümü tamamlanmış bir şekilde durmaktadır.
Bestecinin yurt dışında çalınan yapıtlarından bazıları şunlardır:
- "Ankara Kalesi", Fritz Zaun yönetiminde Berlin Şehir Orkestrasıyla 'te çalındı(ve Polydor plak şirketince plağı yapıldı).
- "Ballad", yurt dışında en çok çalınan yapıtı olup, 'den başlayarak Londra, Edinburgh, Birmingham, Münster, Paris, Teplice, Cluj, Brüksel, Viyana, Bükreş, Tunus, Prag ve Moskova'da yönetildi.
- "Poem"'i 'da Franco Caraccioto yönetiminde ve çellist Antonio Saldarelli solistliğinde Roma'daki RAI Senfoni Orkestrası tarafından seslendirildi.
- "Itri'nin Nevakâri Üzerine Scherzo", Sofya, Moskova, Kahire, Budapeşte'de çalındı.
- "Birinci Senfoni" 'de Lessing yönetimindeki Viyana Tonkünstler Senfoni Orkestrası tarafından; 'de Keman Konçertosu ile birlikte Niyazi Tagizade yönetimindeki Azerbaycan Devlet Senfoni Orkestrası tarafından Bakü'de seslendirildi.
- "İkinci Senfoni", Muhammed Nazar Mommadov yönetimindeki Orkestra Saz tarafından 'de Türkmenistan'da çalındı.
- "Keman Konçertosu", EXPO Hannover'daki Dünya Fuarı münasebetiyle, diğer bazı Türk eserleri ile birlikte, Cihat Aşkın'ın solistliğinde ve Rengim Gökmen yönetimindeki NDR – Radyo Filarmonisi tarafından seslendirildi.
- 'lı yıllarda "Yaylı Çalgılar Dörtlüleri" (Numara 1 ve 4), Avrupa'da Dusseldorf, Prag, Bratislava, Budapeşte, Pecs ve Helsinki kentlerinde seslendirildi.