Kişisel duygu ve düşüncelerden uzak, çoğu zaman bilimsel verilere dayalı yargılara nesnel yargılar denir.
Nesnel Cümlelerin Özellikleri:
Örnek Nesnel Cümleler:
Örnek Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesnellik söz konusudur?
A) Yazar sıradanlıktan kurtulmak için çaba gösteriyor ama bunu başardığı söylenemez.
B) Sanatçının içeriğe verdiği önemi biçime de vermesini beklerdik; bu yapıtta bunu göremiyoruz.
C) Bir sanatçı, gerçekçi olacağım diye kahramanlarını köylü ağzıyla konuşturmamalıydı; böyle bir yaklaşım başarısızlığa yol açar.
D) Şair sözcüklere bilinenden çok farklı anlamlar yükleyerek bizi bir düşler evrenine götürüyor.
E) Yaptığım araştırmalara göre, yazarın roman türündeki kitapları, öykülerine göre daha çok satılıyor.
Çözüm: A, B, C ve D’deki yargılar kişisel bir değerlendirme içerdiğinden nesnel olamaz. E’deki görüşün doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanabilir, bu nedenle bu yargı nesneldir. Doğru cevap (E) seçeneğidir.
Cümleler, yansıttığı düşüncelerin özelliklerine göre öznel ve nesnel olmak üzere ikiye ayrılırlar. Bazı cümleler, herkesin kabul ettiği; kimsenin itiraz edemeyeceği genel geçer doğruları ifade etmektedir. Türkiyenin başkenti Ankaradır. örneğinde, dünya üzerindeki kimsenin itiraz edemeyeceği bir olgu ifade edildiğinden, bu cümle nesneldir. Fakat Türkiyenin en güzel şehri Ankaradır. cümlesi, bir görüş belirtmektedir. Çünkü bu düşünceye çok kişi itiraz edip, Hayır, bence ile başlayan binlerce ifadeyi dile getirebilirler.
Bence ile başlayan cümleler, öznel anlatımın tipik örneğidir. Öznel ve nesnel yargılı cümleleri ayırt ederken, yapmanız gereken yalnızca cümleye Acaba ben buna itiraz edip, bence öyle değil böyledir gibi bir yanıt verebilir miyim? şeklinde yaklaşmaktır. Bu yaklaşım, cümlenin genel geçer bir olguyu mu yoksa kişiden kişiye değişen bir görüşü mü dile getirdiğini ortaya koyacaktır.
Şimdi öznel ve nesnel yargılı cümleleri ayrıntısıyla işleyelim:
Öznel Yargılı Cümleler: Öznede, yani söz söyleyen kişide oluşan; nesnelerin gerçeğine değil, kişilerin duygu ve düşüncelerine bağlı olan, bu nedenle de kişiden kişiye değişebilen yargılardır. Öznel anlatımda kişi, cümleye kendi duygularını katar, bir yorum yapar. Bu tür yargılar, bence, bana göre anlamı taşır.
Nesnel Yargılı Cümleler: Öznenin, yani söz söyleyen kişinin düşünce ve duygularına değil, nesnenin, varlığın kendi gerçeğine dayanan, dolayısıyla kişilere göre değişmeyen yargılardır. Bu tür yargıların, yorum ve değerlendirme içermeme, kanıtlanabilir özellikte olma, herkes için aynı anlamı taşıma, akla ve mantığa dayalı olma gibi özellikleri vardır.
Örnek Cümleler:
Dostluğun olmadığı yerde insanca hiçbir değerin gelişebileceğine inanmıyorum. (Öznel)
Oyunda dört kadın, üç erkek oyuncu rol almış. (Nesnel)
Dostluk, insanın ve insanlığın en büyük, ne yüce değerlerinden biridir. (Öznel)
Öykünün yanı sıra birçok şiir yazmış, bunlardan bazıları bestelenmiştir. (Nesnel)
Şairin, sesini daha geniş kitlelere duyurabilmesi için dergilerde daha sık görülmesinde yarar var. (Öznel)
Köyden kente yapılan göçler her yıl biraz daha artmakta, bu nedenle kentlerde konut sorunu ciddi boyutlara ulaşmaktadır. (Nesnel)
En iyi tatil, ormanda yapılan tatildir. (Öznel)
Fatih Sultan Mehmet, İstanbulu aldığında 21 yaşındaydı. (Nesnel)
İyi bir romancı, şiir yazamaz; ama iyi bir şair, roman yazabilir. (Öznel)
Türkiye Avrupa Topluluğuna girebilmek için çeşitli girişimlerde bulundu. (Nesnel)
ÖZNEL CÜMLELER:
* Yeşilliklerin içinde bir dere kenarı, insana huzur verir.
* Bu uçsuz bucaksız deniz, insana yaşamdaki zavallılığını anımsatır.
* Başarılı olmak için, her şeyden önce başarıya koşullanmak gerekir.
* Oltayı atıp saatlerce beklemek bana zaman kaybı gibi geliyor.
* Cahit Sıtkı’nın şiirlerinin tadı başka bir ozanda yoktur.
* Kendisine yapılan iyiliği takdir etmeyecek insan yoktur.
* Sanatçıların çocukluk anılarının anlatıldığı bu kitap herkesin ilgisini çekecek nitelikte.
* Çok iyi bir insandır.
NESNEL CÜMLELER:
* Türkçe alfabede 29 harf vardır.
* Şinasi’nin yazdığı Şair Evlenmesi, Türk edebiyatında ilk tiyatro örneğidir.
* Türkiye’de ilköğretim 7 yıl önce 8 yıla çıkarıldı.
* Zeytinin en çok yetiştiği bölge Ege’dir.
* Bursa nüfus yönüyle Türkiye’nin beşinci büyük kentidir.
* Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun şiir türünde yapıtı yoktur.
* Nurullah Ataç yazılarında “ve” bağlacını kullanmamıştır.
* Ülkemizdeki tiyatro izleyicisi sayısında bu yıl artış oldu.
* Türkiye’nin yıllık ithalatı, ihracatından fazladır.