Nesnel Ile Ilgili Cümleler

Dilimizde objektif kelimesine alternatif olarak üretilen nesnel kelimesi Türkçe kökenlidir. Objektif ve ispata dayalı olan bilim dalları nesnelin konusuna girerken, felsefede de bu terim önemli bir yer tutar. Bu nedenle pek çok vatandaş nesnel ne demek sorusuyla bu kelimeyi mercek altına alıyor. Nesnel cümle, yargı, anlatım nedir sorularının yanıtı ve nesnel cümle örnekleri haberimizde yer alıyor.

NESNEL NE DEMEK?

Fransızca objectif kelimesi objektif haliyle Türkçe'ye geçmiştir ancak bu kelimenin Türkçe hali nesnel olarak karşımıza çıkar. Objektif kelimesi obje "nesne" kelimesinden türemiştir. Dolayısıyla bu kullanıma uygun olarak nesnel sözcüğü de nesneden türetilmiştir. Nesnel, "nesneye ait, tarafsız ve ispatlanabilen durum veya yargı" gibi anlamlar taşır.

NESNEL NE ANLAMA GELİR?

Nesnel, kişiye göre değişmeyen, herkesçe onaylanan ve kanıtlanabilen yargılara denir. Nesnel yargı bildiren cümleler öznenin dışında gerçekleşir ve öznelin tam zıttıdır. Bu sebeple ispatlanabilen olgu, durum ve yargılar nesnel, ispatlanamayan ve kişiye göre değişen şeyler ise öznel sayılır.

NESNEL CÜMLE NE DEMEK?

Nesnel cümle; kanıtı olan, genel geçer kabul edilen, kişiye özgü olmayan yargıları içeren cümlelerdir. Bu yargılar kişilerin fikirlerinin üzerindedir ve yoruma kapalıdır. Konuyla ilgili literatürde karşılığı ve ispatı söz konusudur.

NESNEL YARGI NE DEMEK?

Nesnel cümleler nesnel yargılardan oluşur. Kişi kendi düşünce ve yorumunu katamaz, aksi halde öznel yargıya dönüşür. Kesin ve bilimsel ifadeler içerir. Muğlak ve belirsiz ifadelere yer yoktur, net ve kesindir. Bu tip yargıların bilimsel dayanağı olmak zorundadır. Deneyle, kitabi bilgilerle ya da konuyla ilgili doktrinlerle ispatlanan, "bence, bana göre" ifadelerine yer vermeyen yargılardır. Nesnel yargıları değiştirebilecek tek şey zamandır. Doğruluğu ispatlanan bir olayın ilerleyen yıllarda değillenmesi mümkündür.

NESNEL ANLATIM NEDİR?

Nesnel anlatım gerçekliği ispatlı anlatım türüdür. Göreceli olmayan ve nesnel yargılar içeren anlatım tarzıdır. Okullarda anlatılan dersler nesnel anlatıma örnektir.

NESNEL KELİMESİYLE İLGİLİ ÖRNEKLER

Türk alfabesinde 29 harf vardır.

Şinasi'nin yazdığı Şair Evlenmesi, Türk edebiyatında ilk tiyatro örneğidir.

Türkiye'nin başkenti Ankara'dır.

Oyunda dört kadın, üç erkek oyuncu rol almış.

Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'u aldığında 21 yaşındaydı.

 
A. Öznel Cümleler (Öznel Yargılar)

Sözlükte; "bireyin duygu ve düşüncesine dayanan subjektif, göreli, göreceli yargılar" olarak yer alır. Kişiden kişiye değişen duyguların katıldığı doğruluğu veya yanlışlığı ispatlanamayan yargılara öznel yargılar denir.
 
Bu tür cümlelerde söyleyen kişinin düşünce, duygu ve beğenileri ön plana çıkar. Öznel cümleler, "tartışılabilir" bir özelliğe sahiptir. Bu yargıyı taşıyan cümlelerin oluşturduğu anlatıma da öznel anlatım denir. Öznel cümleler; kanıtlanması, ölçülmesi olanaksız olan ifadeleri içerir.
 
İpuçları: "Sıfat", "zarf" gibi nitelik bildiren sözcük grupları ile "bence", "bana göre" sözleri öznel cümlelerde çok fazla geçer. Öznel ve nesnel cümleler ile ilgili bu çalışmamızda çok fazla çözümlü örnek yer alacaktır. Konunun pekiştirilmesi için bu örnekleri dikkatlice inceleyelim.
 
Öznel Cümleler ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler

 
Yukarıdaki cümlede geçen "beğendiği" sözcüğü sıfat görevinde kullanılmıştır. "Beğenmek" sözcüğü subjektif bir kavram olup kavramsal değeri kişiden kişiye değişebilmektedir. Birinin beğendiğini başkası beğenmeyebilir. Bu cümlede öznellik hâkim olduğu için cümle öznel cümleler içerisinde değerlendirilir.

Örnek 2

Ülkemizin tarihi ve turistik yerleri turistleri derinden etkiliyor.
 
"Derinden" sözcüğü cümlede zarf görevinde kullanılmış olup nitelik bildirmektedir. "Derinden" sözcüğünün taşıdığı anlam kişiden kişiye değişmektedir. Cümlede kanıtlanması ve ölçülmesi mümkün olmayan bir ifade tarzı söz konusudur. Yani öznellik esastır. 

Örnek 3

Güzel, şirin bir yerdir Nazilli.
 
Cümlede göreceli yargılar söz konusudur. "Güzel" ve "şirin" sözcükleri nitelik bildiren sıfatlardır. Öznel cümlelerde sıfatların çok fazla yer aldığını söylemiştik. "Güzel ve şirin" sözcüklerinin anlamları kişiden kişiye değiştiği için bu cümlede öznellik esastır. Yani sözü söyleyen kişinin beğenileri ön plana çıkmıştır. Cümle; kanıtlanması, ölçülmesi ve deneye tabi tutulması mümkün olmayan ifadeler içerdiğinden öznel cümleler içerisinde değerlendirilir.

Örnek 4

Örnek 5

En güzel renk kırmızıdır.
 
Cümledeki anlam kişiden kişiye değişir. Bize göre en güzel renk kırmızı başkasına göre de beyazdır. Kanıtlanması mümkün olmayan bir ifade söz konusu olduğu için cümlede öznellik hâkimdir. Bu tür cümleler de öznel cümleler olarak değerlendirilir.

Örnek 6

Bizi farklı dünyalarla buluşturan bu eser elbette herkesin  beğenisini kazanır.
 
Yukarıdaki cümlede öznellik; "farklı, beğeni" sözcükleriyle sağlanmıştır. İki söz de kişiden kişiye değişen, göreli bir anlamı içerir. Birinin beğendiğini başkası beğenmeyebilir. Öznel cümlelerde zaten "görelik" esastır.

Örnek 7

Türkiye'de en güzel yazlar Ege'de; en hazin sonbaharlar Karadeniz'de yaşanır.
 
"En güzel" ve en hazin" söz grupları cümlede sıfat görevindedir. Öznel cümlelerde sıfat ve zarflar çok fazla yer alır. Öznel cümleler, beğeni, nitelik öznellik ifade eden cümlelerdir. Bu cümlede geçen "güzel" ve "hazin" sözcükleri de bu vadide değerlendirilebilir.

Örnek 8

Sohbet üslubunun hâkim olduğu bu hikâyelerde, saray çevresinde dönen dolaplar başarıyla ve büyük bir ustalıkla anlatılmıştır.
 
Yukarıdaki cümlede "başarı" ve "büyük bir ustalıkla" sözleri kanıtlamayan ölçülemeyen ifadelerdir. Eserin dil ve anlatımı ile ilgili bir öznellik söz konusudur. Cümlede öznellik hâkim olduğu için cümle de öznel cümleler içerisinde değerlendirilir.   

B. Nesnel Cümleler (Nesnel Yargılar) 

Doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanabilen kişilere göre değişmeyen yargılara nesnel yargılar denir. Cümledeki anlam, sözü söyleyen kişinin duygu ve düşüncesine göre değişmez. Nesnel cümleler; doğruluğu ya da yanlışlığı kişiden kişiye değişmeyen cümlelerdir. 

Nesnel cümlelerde bilimsellik ön plana çıkar. Nesnel yargıların kullandığı anlatıma nesnel (objektif) anlatım denir. Nesnel cümlelerde "bence", "bana göre" gibi sözler yer almaz. Nesnel cümleler, yorum ve değerlendirme içermeyip deney, gözlem ve araştırmaya dayanan cümlelerdir.
 
Nesnel Cümleler ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler 

Örnek 1

Türkiye'nin üç tarafı denizlerle çevrilidir.
 
Yukarıdaki cümlede öznel ifadeler yer almadığı için cümle nesnel cümleler içerisinde değerlendirilir. Cümledeki yargı, genel, kişiden kişiye değişmeyen ispatlanabilen bir yargıdır. Cümle, araştırma ile elde edilebilecek bilgiler içerir.

Örnek 2

Harput, Elazığ iline bağlı bir ilçemizdir.
 
Doğruluğu ya da yanlışlığı kanıtlanabilen bir yargıdır. Cümlede, sözü söyleyen kişinin duygu ve düşüncesine yer verilmemiştir. Öznelliğe yol açan "bence", "bana göre" gibi sözler ile niteleme sıfatları, durum zarfları cümlede yer almamaktadır. Cümlede nesnellik esas olduğu için cümle nesnel cümle olarak kabul edilir.

Örnek 3

İş, oluş veya hareketi bir kip ve kişiye bağlayarak anlatan sözcüklere fiil denir.
 
Cümlede genel geçer bir yargı söz konusudur. "Fiil"in tanımı yapılmıştır. Bu tanımda nitelik bildiren sözcükler, göreceli yargılar, söyleyen kişinin duygu ve düşünceleri yer almamıştır. Bu özellikleriyle bu cümle, nesnel cümleler içerisinde yer alır.  

Örnek 4

Masal, olağanüstü olayların anlatıldığı bir yazınsal türdür.
 
Cümlede "masal"ın tanımı yapılmıştır. Kanıtlanabilir bir cümledir. Bir masal okunarak masalın bu olağanüstülük özelliği öğrenilebilir. "Olağanüstü" sözcüğü aslında nitelik bildirmektedir. İlk başta bizi öznelliğe götürür. Oysa edebiyat bilgileri ile ilgili herhangi bir kitabı açıp baktığımızda masalın tanımında bu sözcüğe rastlarız. Öyleyse cümle, nesnel cümleler içerisinde yer alır.

Örnek 5

Yahya Kemal Beyatlı, İstanbul ile ilgili düşüncelerini "Aziz İstanbul" eserinde kaleme alır.
 
Hiç kimsenin itiraz edemeyeceği genel geçer bir yargıdır. Cümleyi söyleyen kişinin kendine ait duygu ve düşüncesi cümlede yer almamıştır. Nesnel cümleler; bir araştırma sonunda ispatlanabilen ifadeleri içerir. "Aziz İstanbul" eseri incelendiğinde "İstanbul"un eserde işlendiği ortaya çıkar.

Örnek 6

İstanbul 'te Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedildi.
 
Cümledeki hiçbir söz nitelik bildirmediğinden cümle nesnel yargı taşır. Cümledeki yargıya hiç kimse itiraz edemez. Kimse, İstanbul'u Kanuni Sultan Süleyman fethetti, diyemez. Kimse, ' te fethedilmiş diyemez. Bu bilgiye bütün tarih kitaplarında rastlanılır. Öyleyse bu cümle de nesnel cümleler arasında yer alır.

Örnek 7

Dadaloğlu, Türkmen aşiretlerinin yerleşik hayata geçirilmesine şiirleriyle karşı çıkar.
 
Bu bilgiye edebiyat tarihi kitaplarında ve bir araştırma sonunda ulaşılabilir. Sözü söyleyenin kişisel duygu ve düşünceleri cümlede yer almamıştır. Öznel cümlelerde çok fazla yer alan "bence", "bana göre" sözleri de yukarıdaki cümlede geçmemektedir. Cümleyi haliyle nesnel cümleler kategorisinde değerlendireceğiz.

Örnek 8

Âşık Veysel Şatıroğlu, Sivas'ın Şarkışla ilçesine bağlı Sivralan köyünde çiftçi bir ailenin çocuğu olarak doğar.

Google arama motorunda bir arama yapıldığında bu bilgilerle ilgili yüzlerce bilgiye ulaşabiliriz. Yani bir araştırma sonunda bu bilgilerin doğruluğu hemen ortaya çıkar. Cümlede nitelik bildiren hiçbir sözcük yer almamaktadır. Cümle, nesnel cümle özelliği taşır.

Örnek 9

Bir benical cold film kaplı tablet mg parasetamol, 30 mg psödoefedrin hidroklorür ve 20 mg dekstrometorfan hidrobromür içerir.
 
Cümlenin içerdiği bilgiler ölçülebilir, ispatlanabilir bilgilerdir. Cümle, herkes için aynı anlamı içerir. Yani söyleyenin kişisel duygu ve düşüncesini içermez. Cümledeki bilgiler; yorum, değerlendirme içermeyen bilimsel bilgilerdir. Gözlem, deney ve araştırmayla bu bilgilere ulaşılabildiğinden cümle, öznel cümleler içerisinde değerlendirilir.

Nesnel-Öznel Cümle Örnekleri

Ayrıca bakınız

&#;Öznel ve Nesnel Cümleler&#; konusu, cümlede anlam konu başlığı altında ele aldığımız önemli başlıklardan birisidir. Her cümle bir şekilde yargı ifade etmekle birlikte kendimizi en doğru ve etkili şekilde ifade edebilmek için cümlenin tüm özelliklerine de hakim olmamız gerekmektedir. İfade ettikleri yargının özelliklerine cümleleri &#;Öznel Yargılı Cümleler ve Nesnel Yargılı Cümleler&#; şeklinde sınıflandırabiliriz.

Öznel Cümleler ve Nesnel Cümleler

1) Öznel Cümleler

Kişilerin kendi duygularını, düşüncelerini, beğenilerini, yargılarını yani kişisel ifadelerini içeren; kanıtlanamayan ve kişiden kişiye değişebilen yargıları içeren cümlelerdir. Bu tür cümlelerin doğruluğu ya da yanlışlığı kişiden kişiye değişeceği için bu türde yargı bildiren cümlelerde &#;Bence, bana göre&#; anlamı bulunmaktadır.

Örneğin &#;İstanbul, dünyanın en güzel şehirlerinden birisidir.&#; cümlesini ele alalım. Bu cümleyi kuran kişiye göre İstanbul, bu anlamda güzel bir şehir olabilir ancak bu düşünceye başkaları katılmayabilir. Başkalarına göre İstanbul, en güzel şehirler listesine dahil edilmeyebilir. Bu tamamen kişisel görüş ve beğeni içerdiğinden bu cümlede öznel yani kişisel bir yargı söz konusudur.

Bir başka örnek olan &#;Kırmızı kazak Ali&#;ye çok yakışıyor.&#; cümlesi üzerinden öznel yargıyı incelemeye devam edelim. Bu cümlede kırmızı kazağın Ali&#;ye yakıştığının söylenmesi kişisel bir görüştür. Bir başkası belki de Ali&#;nin üstünde kırmızı kazağı beğenmeyecektir çünkü bu tamamen kişisel bir beğeniyi ifade eder. Bu nedenle bu cümle de öznel olarak değerlendirilmelidir.

Uyarı: Günümüz sınav mantığında sizlere direkt hangisi öznel cümledir şeklinde soru yerine &#;Kişisel duygu ve düşüncelerin katıldığı, yorum yapılan ya da kişiden kişiye değişen bir yargı içeren cümle&#; tarzında sorular yöneltilir.

2) Nesnel Cümleler

Kişilerin duygu ve düşüncelerini içermeyen; gerçekliği kanıtlanabilen, kişilere göre değişmeyen yargıları içeren cümlelere &#;Nesnel Cümle&#; denir. Bu türdeki cümleler, herkese göre değişmeyen ve araştırmalar sonucunda ulaşılabilen kanıtlanabilir nesnel yargılar içermektedir. Nesnel cümlelerin öznel cümleden ayrılan en büyük farkı kanıtlanabilir nitelikte olup değişmeyen bilgiler içermesidir.

Örneğin &#;Türkiye&#;nin başkenti Ankara&#;dır.&#; cümlesini ele alalım. Bu cümlede ifade edilen yargı olan başkentimizin Ankara olması, herkes için geçerli ve kanıtlanabilir bir bilgidir. Bu bilgiye itiraz edecek ya da bence böyle değildir diyecek birisi çıkamayacağından bu cümle nesneldir.

UYARI: Bir cümlede kanıtlanabilir yanlış bir yargı varsa da nesnel cümle olarak değerlendirilir. Örneğin &#;Dünya dönmüyor.&#; cümlesi yanlış bir bilgi içermekle birlikte yanlış olduğu kanıtlanabileceğinden nesnel bir yargı olarak kabul edilir.

Bir diğer örneğimiz de &#;Fatih Sultan Mehmet, &#;te İstanbul&#;u fethetti.&#; cümlesi olsun. Bu cümledeki bilgiler tarihi bir gerçekliğe dayandığından ve herkes tarafından kabul gördüğünden nesneldir.

Öznel ve Nesnel Cümlelere Örnekler

• Fenerbahçe, bugün sezonun en güzel oyununu sergiledi. (Özneldir çünkü kime göre en güzel oyun?)
• Fenerbahçe, bugün sezonun en gollü galibiyetini aldı. (Nesneldir çünkü kanıtlanabilir bir bilgidir.)

Bu bölümde öznel yargı içeren cümleler ile nesnel yargı içeren cümlelerin daha iyi anlaşılabilmesi için birçok örnek göreceksiniz.

Öznel Cümleler Örnek

• Kırmızı en sevdiğim ve kendime yakıştırdığım renktir.
• Kitapta anlatılanlar insanı başka diyarlara götürüyor.
• Yazarın en sevilen kitapları arasında bu üç eser yer alıyor.
• Dizinin böyle bir final yapması beni üzdü.
• Yemyeşil bir doğa ve masmavi bir deniz, insan bundan başka ne ister ki?
• Şarkıcının sesi insanları derinden etkiliyordu.
• Arabanın modifiyeli görüntüsü seyircileri etkilemişti.
• Hafta sonu her öğrencinin sevdiği zamanlardır.
• Kar yağdıkça hepimiz mutlu oluyorduk.
• Bu yıl turist sayısında artış bekleniyor.
• Konuşmasında ilginç olaylara değindi.
• Bu kitabın soruları daha basit.
• Youtube edebiyat kanalları içinde Deniz Hoca&#;yı severek takip ediyorum.

Nesnel Cümleler Örnek

• Dizi, üç sezonda toplamda 15 bölümden oluşuyor.
• Son çıkan kitabında 35 şiir yer alıyordu.
• Bu yıl turist sayısında artış görüldü.
• Türkiye&#;nin en kalabalık şehri İstanbul&#;dur.
• Dünya, Mars&#;tan daha büyüktür.
• Fenerbahçe, yılında İstanbul&#;da kuruldu.
• Okulumuzda 25 öğretmen ve öğrenci vardı.
• Deniz Hoca Youtube kanalında edebiyat ders konularını anlatıyor.
• Ailem, iki katlı ve bahçeli bir evde yaşıyor.
• Atölye derslerimizi üç gruba ayrılarak işliyoruz.
• Akdeniz Bölgesi, 7 coğrafi bölgemizden birisidir.
• Öğretmen derste nesnel cümleler konusunu anlattı.
• Bu hafta barajların doluluk oranı %15&#;e kadar düştü.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR
⇒ PDF / Slayt
⇒ TYT Türkçe 
⇒ AYT Edebiyat