Novamed Gmbh

Antalya&#;dan Özay Göztepe ve Dilaver Ayna, Antalya Serbest Bölge&#;ye ilk defa sendikayı sokan Novamed işçilerinin mücadelesini ve grevlerini anlatıyor.

Novamed GMBH Nedir?

Novamed GMBH firması, Fresenius Medical Care bünyesinde faaliyet gösteren; AV Set ve Enteral set üretiminin Fresinius Madical Care adına yapıldığı fabrikadır. Fresenius Medical Care, tüm dünyada diyaliz sektöründe; diyaliz cihazı, diyaliz sarf malzemesi, diyaliz seti (AV set) üretiminde dünya pazarının büyük bir bölümünü elinde bulundurmaktadır.

Türkiye&#;de diyaliz seti üretimine, Antalya Serbest Bölge&#;de yılında NOVAMED GMBH ile başlanmıştır. Fabrikaya İtalya ve Almanya&#;dan gelen hammaddeleri Clean Room&#;da line diye tabir edilen bant üretimi aracılığıyla işlenerek (AV set) Arter Ven Set haline getirilmektedir. Fabrika yılında üretime tek line ve tek vardiya olarak başlamış olup ilerleyen dönemlerde line ve vardiya sayısı arttırılmıştır. &#;nın son dönemine gelinen şu günlerde, fabrika yeni açılan line ve yeni alınan personellerle birlikte, 3 line, toplam 3 vardiya ve 8 grup olarak üretimine yaklaşık olarak personelle devam etmektedir.

Greve Giderken&#;
Fabrikanın sürekli büyümesiyle birlikte, çalışanların koşullarında ilerleme kaydedilmeyip günden güne sorun yumağı haline gelmiştir. Fabrikanın üretim kapasitesinin artması, çalışma saatlerindeki farklılıkları getirmiş, üretim kotasının yıl sonu itibariyle tutturulmaya çalışılması için de personelden hep özveri istenilmiş; ancak maaş artışları ve sosyal haklar konusunda gereken özveri işveren tarafından gösterilmemiştir.

Çalışanlar, maaş konusunda zam talebinde bulunduğunda, bu seneki plan ve bütçede zam gözükmediği söylenip personelin talebi geri çevrilmiştir. İşçilerin çalışma saatlerindeki değişiklikler nedeniyle yansıtılan maaş farkları, yönetim tarafından zam gibi gösterilmiştir.

Patron Manifestosu Gerçek Oldu&#;
Bir çoğumuz kırtasiyelerde satılan patron manifestosunu görmüşüzdür. Oradaki maddelerden birisi, patronun işçisini tüm organlarıyla işe aldığı ve izinsiz ameliyat olamayacağıdır. Petrol-İş&#;e bağlı sendikalı işçilerin de başına bunu aratmayacak bir &#;talimat&#; geldi. Adı geçen firmada çalışan kadınların hamile kalması bile her vardiya ve grupta listelerle sıraya konmuştur.

Grevdeki işlerin ifadesi, izinsiz hamile kalan arkadaşlarından birisine istifa etmesi konusunda baskı yapıldığı, yeni işe başlayan bir kadının hamile olduğunun öğrenilmesinden sonra da zorla istifa dilekçesi yardırılarak, kendi isteğiyle ayrılmış gibi gösterildiği.

Sendikanın örgütlenmesine kadar hamilelik sonrası süt izni yokken, bu izin sendikanın varlığıyla sağlanmış; ancak bu, çalışan kişiyi alacak bir yakını varsa mümkün.

Grevdeki işçilerin yaşadıkları bunlarla da sınırlı değil. Çalışma esnasında yaşanan rahatsızlıklarda, hiçbir tıbbi eğitimi olmayan &#;line&#; şeflerinin, hastalanan işçinin tansiyonunu ölçüp ağrı kesici hap dağıttıkları da şikayetler arasında. Eğer hastalanan sendikalı bir işçi ise durum daha vahim: Hastalanan işçi bir sağlık kuruluşuna götürülmez, sadece yakınlarına bilgi verilir. Mide ağrısından şikayetçi olan bir çalışana, yanlış ilaç verilmesinden kaynaklı durumunun kötüleşmesi de verilen bilgiler arasında.

&#;Bu kadar da olmaz ki&#; demeyin. Sendikanın varlığından önce tuvalet ihtiyacı için bile izin almanın mümkün olmadığı ve mola zamanın beklendiği belirtiliyor. Ancak şimdi de &#;line&#;larda yapılan çizelgelerle, kimin kaç kez tuvalete gittiği, orada ne kadar kaldığı arşivlenmekte. Hatta bu, işçiler arasında rekabet unsuru haline bile getirilebilmekte. Hangi &#;line&#; tuvalet ihtiyacına daha az çıkmışsa, ona o ay için 15 Euro ekstra ödeme bile yapılabilmekte.

&#;Sendikadan İstifa Et, Krediyi Verelim!&#;
Ücretlerin yetersizliğinin de etkisiyle maddi sıkıntı yaşayan işçilerden birisinin kredi çekme talebi, üretim müdürü tarafından sendikadan istifa ederse talebinin karşılanacağı yönünde olmuştur.

Çalışma Koşullarında Çifte Standart&#;
Clean Room (üretim alanı) ortamında hamile işçiler çalışırken, kendisi de hamile lan üretim müdürünün ve üretim şefinin buralara inmemeler, eğer buralarda çalışma yapacaklarsa maske takmaları da yaşanan çifte standardın başka bir boyutu. Önceleri &#;clean room&#;a girişte maske takılırken, sendikalı işçileri yıldırmak amacıyla maskelerin kaldırıldığı; &#;clean room&#;da
çalışanların mesai bitiminden sonra işyerinden arkadaşlarına ev bulunmamaları telkinleri de şikayet edilen bir başka gelişme.

Maliyeti Kısmanın Bir Başka Yolu: Yemekleri Kaldırmak
yılına gelindiğinde çalışma saatinin düştüğü gerekçesiyle çalışanlara verilen yemek kaldırılmış, yerine poğaça ve meyve suyu getirilmiştir. &#;Üretim departmanında çalışanların % &#;e yakınının kadın, üstelik bazılarının da anne adayı oldukları ve üretimin de bant üretimi olduğu göz önünde tutulursa; insan vücudunun 7 saat bu şekilde yemek yerine 1 poğaça ve 1 meyve suyu ile çalışma şartlarına nasıl dayanabileceğini sizlerin takdirlerine bırakıyoruz&#; diyor işçiler ve ekliyorlar: &#;Gelen tepkilerin artmasıyla bundan vazgeçilerek çorba ve salata verileceği bildirildi&#;.

Sendikasızlaştırma Baskıları&#;
yılının son çeyreğinde, yaşanan hak kayıpları ve kötü çalışma koşulları, çalışanların arayış içine girmelerine ve örgütlü olma gereğini hissetmelerine neden olmuş. Bu doğrultuda Petrol-İş&#;le görüşmeler ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile yazışmalar yapılarak, sendikanın ilk üye kayıtlarının adımı 21 Mart &#;te atılmış. Bu tarihten itibaren işyerinde çalışanların tümüyle görüşmeler yapılmış, üye olmak isteyenlerin üyelikleri, noter aracılığıyla tastiklenerek kabul edilmiş.

Sendika çalışmalarının duyulması üzerine işveren vekili konumundaki müdür, üretim müdürü, üretim vardiya şefi ve &#;line&#; şefleri; üye olduğunu düşündükleri kişilerle tek tek görüşerek sendikadan vazgeçmeleri konusunda baskı yapmışlar.

Haftada bir paketleme işine çıkması gereken kişiler, sendika üyesi oldukları için 6 işgünü de paketleme işine çıkarılmışlar. Hatta trafik kazası geçirdiği ve ayağında dikişler olduğu &#;line&#; şefleri tarafından bilindiği halde sendika üyesi içi, paketleme servisinde çalıştırılmış ve ayağındaki dikişlerin açılmasına neden olunmuş.

Sendikanın Yetki Alışı&#;
Tüm bunlara rağmen Petrol-İş, Novamed çalışanları adına tarihinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına başvuruda bulunarak NOVAMED GMBH adlı işyerinde Petrol İş&#;in yasanın aradığı çoğunluğa haiz olup olmadığına dair yetki tespiti istemiştir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Petrol-İş&#;in işyerinde yeterli çoğunluğa sahip olduğuna dair yetki yazısını tarihinde taraflara göndermiş olup; bu yetki yazısı Novamed GMBH adlı işyerine tarihinde tebliğ edilmiştir.

Baskıların Artması ve Grev Kararı&#;
İşveren vekili, bu yetki yazı
sına itiraz hakkını kullanarak sürecin uzamasını sağlamaya çalışmıştır. İşveren vekilinin yapmış olduğu itiraz, mahkemece reddedilmiş; işveren, son aşama olan itirazını Yargıtay&#; a yapmış; buradan da kendisi aleyhine karar çıkınca yapmış olduğu baskıları daha da arttırmıştır.

Yargıtay&#;ın işyeri aleyhine verdiği dava sonrasında mahkeme kanalıyla Sendika üyesi çalışanların isim listesi temin edilmiş ve işyerinde sendikaya üye olan çalışanları öğrenen işveren vekili Antonio Rafa, üretim müdürü Ayşegül Neslihan Kılınçel Şişmanoğlu ve üretim vardiya şefi Seda Polat Uymaz; sendika üyesi çalışanların sendika üyeliğinden istifa etmeleri konusunda baskılar yapmışlardır.

Çalışanların yaşadıkları saldırılar bunlarla da sınırlı değil. Eşini yeni kaybeden bir kadına hakaret ve onu işten çıkarma, ağlatarak çalıştırma, en ağır koşullarda istihdam etme, eşi hamile olan bir kişinin gece vardiyasına verilmesi gibi ibretlerle dolu. Ancak çalışanlar da kararlı. Hukuk dışı uygulamalara karşı Antalya İş Mahkemelerine açılan davalarla işine iade olanlar da var.

Bu insanlık dışı tavırlara karşı sendikanın yaptığı suç duyurusundan rahatsızlık duyan işveren vekilleri, başvurunun geri çekilmesi haline görüşmelere hazır olunduğunu bildirmiştir. Yapılan görüşmelerde çeşitli anlaşmalar sağlanmış olsa da sonradan yapılan toplu görüşmelerde işveren kesiminin gösterdiği keyfi tutumlar, çözümü mümkünsüz kılmıştır. Görüşmelerin sabote edilmesi, çeşitli yöntemlerle gelişmelerin önüne geçilmeye çalışılması sonucunda da grev kararı alınmıştır.

Bugün grevde gününü dolduran ve hemen hemen tamamı kadınlardan oluşan işçilerin bu onurlu mücadelesini yürekten kutluyor ve mücadelelerinde yanlarında olduğumuzu bilmelerini istiyoruz.

ÖZAY GÖZTEPE/DİLAVER AYNA

NOT: Bu metin, sendikanın verdiği bilgilere dayanarak hazırlanmıştır

NovaMed Gmbh Teknik Müdürü Müh. Sarper Altun, kendisiyle yapmış olduğumuz görüşmede bize neden FabricAir tekstil kanal sistemini tercih ettiklerini ana hatlarıyla aktardı;
İlaç sektöründe üretim yapabilmek için üretim tesisimizle ilgili birçok önemli standardın yakalanması gerekiyor.

Bu standartlardan en önemlilerinden bir tanesi de Class Cleanroom* standardıdır ve bu standardın yakalanması için üretim tesisimizde havayı homojen ve etkin bir şekilde dağıtabilecek bir havalandırma sistemi kurmak zorundaydık. Bu doğrultuda FabricAir ürünlerini incelediğimizde bu standardın yakalanabilmesi adına bizim için en etkin çözüm olacağına karar verdik. Ayrıca ürünlerin yıkanarak temizlenebilmesi bizim gibi steril bir ortamda üretim yapmak zorunda olan firmalar için mükemmel bir özellik.

FabricAir tekstil kanalları kullanmaya başladığımız günden bu yana gerek Class Cleanroom standardıyla ilgili, gerekse de hava kanallarında üreyebilecek bakteriler ile ilgili herhangi bir sorunla karşılaşmamış olmamız bizim ne denli doğru bir karar verdiğimizin göstergesidir.

Yakalamamız gereken üretim standartlarının yanında, çalışanlarımızın çalışma standartlarının da üst seviyeye çıkması bizim için çok önemli. Tesisimizde yer alan FabricAir ürünlerinde hava atışı kumaş kanalların yüzeyinin bütününden ve kanal boyunca gerçekleştiğinden ötürü, ortamdaki hava, tesisimizin tavanı çok yüksek olmamasına rağmen çalışma ortamındaki bütün çalışanlarımıza, çalışanlarımızın konumundan bağımsız bir şekilde eşit olarak dağılıyor ve herhangi bir çalışanımızın sistemden negatif etkilenmesini engelliyor. Zaten sistemi çalıştırmaya başladığınız anda hava kalitesinin yükseldiğini siz de hissedebiliyorsunuz.

Gündemde olan yeni yatırımlarımız ve projelerimiz mevcut. Bu projelerle ilgili olarak da havalandırma sistemlerimizde FabricAir tekstil hava kanallarını kullanmayı planlıyoruz.

yılında Türkiye’de ilk açılan serbest bölgelerden biri olan Antalya Serbest Bölgesi’nde Eylül ile Aralık tarihleri arasında bir grev gerçekleşti: Novamedli[1] kadın işçilerin günlük direnişi, feminizmin şiarı sayılan “emeğime bedenime kimliğime dokunma” sloganının vücut bulmasına olanak sağladı.  Grev ayrıca kadın işçilerle kadın hareketinden kadınların bir araya gelerek ortak bir kamusallıkta yer almalarına, birlikte söz üretip birlikte eylem örgütlemelerine, tartışma zemini yaratmalarına vesile oldu. 15 Eylül ’den 18 Aralık ’ye kadar Novamed Greviyle Dayanışma Kadın Platformu geniş katılımlı kampanyalar örgütledi.[2]

Novamed işyerinde grevde olan 81 kadının isteği ise insanca koşullarda çalışabilmekti: Yani kadın işçiler emeklerinin karşılığını alabilmek, sağlıklı koşullarda çalışabilmek (örneğin maske takabilmek), çalışırken tuvalet ihtiyaçlarını rahatlıkla giderebilmek (istedikleri zaman gidemiyorlardı ve kalış sürelerini çizelgeye yazıyorlardı), doğuracakları zamana özgürce karar verebilmek (hamile kalmak sıralıydı), şefleri ya da yöneticileri tarafından aşağılanmamak istiyorlardı. Yine akort çalışma neticesinde ellerinde oluşan karpal tünel sendromu gibi hastalıkların meslek hastalığı olarak tanımlanması, sendikal örgütlülüklerinin tanınıp iş güvencesinin sağlanması ve taleplerinin toplu sözleşmede düzenlenmesi için mücadele ediyorlardı. Kadın işçiler düşük ücretlerin yükseltilmesi, bedenlerini ve sağlıklarını tehdit eden kötü koşulların düzeltilmesi talepleriyle yılında Petrol-İş Sendikasına üye olmuştu. Yetki alınmasına rağmen sendika düşmanı patronların karşı saldırısı sonucunda 26 Eylül tarihinde greve çıkmak zorunda kaldılar.

18 Aralık tarihinde üç yıllık toplu iş sözleşmesi imzalanarak grev sonlandı. Sözleşmeye göre, grevden önce aylık, ortalama Avro olan ücretler yüzde 9,20 oranında artırılarak ortalama Avro&#;ya çıkarıldı. 1 Ocak tarihinden itibaren ise ücretler yıllık olarak Avro üzerinden yüzde beş oranında artırıldı. Artış oranları ve yılında yüzde dört oldu. Yıllık Avro da sosyal paket ödemesi yapıldı. Hamilelik sırası ve tuvalete ilişkin uygulamalar greve çıkıldıktan bir süre sonra büyük ölçüde düzeltildi. Novamed işyeriyle Petrol-İş Sendikası’nın imzaladığı Toplu İş Sözleşmesi 31 Aralık tarihinde sonlandı. Dolayısıyla sendikanın yetkisi düştü.

Novamed Grevi’nin en önemli özelliği “kadınların grevi” olmasıydı; Türkiye’den ve dünyadan birçok kadın örgütü, feministler, sendikalar, konfederasyonlar, siyasi partiler bu greve destek vermişti. Kadınlar örgütlenme süreçlerinde kadın dayanışmasını ördüklerini; bu dönemi, işyerinde çalışırken uygulanan konuşma yasağından adeta öç alırcasına, birbirleriyle bol bol konuşarak, muhabbet ederek, sık sık bir araya gelerek, alışverişe, denize giderek geçirdiklerini aktarıyorlar. Grev sürecinde çoğaldıklarını, sosyalleştiklerini, mücadele etmeyi, hak aramayı, dayanışmayı öğrendiklerini belirtiyorlar. Grev çadırı da, tıpkı kadın kurtuluş hareketi bünyesindeki bilinç yükseltme grupları gibi, bir araya geldikleri, sorunları için çözüm ürettikleri, ortak duygularını paylaştıkları bir yer, onların deyimiyle “terapi” yeri haline gelmiş. Burada birbirlerinin dertlerini dinleyip, özel hayatlarına ilişkin sorunlarını paylaşmışlar. Bu süreçte deneyimlerini birbirlerine aktararak güçlenmişler. Özgüven kazanıp kendilerini ifade etmeyi öğrenmişler (Saygılıgil,  : ).

Novamedli kadınların örgütlenme deneyimleri, örgütlenmenin koşulları ve yolları bağlamında da birçok ipucu barındırıyor.  Çünkü kadınların örgütlenmesi için sadece onların ikna edilmesi, bilgilendirilmesi yetmiyor. Eşlerin, babaların, ağabeylerin de ikna edilmesi, bunun için ev ziyaretlerinin yapılması gerekiyor. İşyeri Temsilcisi G.P. şöyle anlatıyor ilk zamanları: “Bazı arkadaşlarımızın eşleri, ‘greve katılma’ diyordu. İçlerinden bazıları ‘katılırsan senden boşanırım’ bile demiş. Eşleri tarafından bu şekilde zorlanan arkadaşlarla konuştuk. Önce onlara bilgi verdik, özgüven kazandırmaya çalıştık. Özgüvenleri geldiğinde kadınlar eşlerine anlatmaya başladılar ve ikna edebildiler. Biz de eşleri ikna etmek için ev ziyaretleri yaptık. Yalnızca eşler değildi ikna etmek zorunda olduklarımız, babalar, nişanlılar, sevgililer bile engelleyebiliyordu kadınları. Kadınların sendikaya üye olmaları için herkesten izin alması gerekiyor, koca, baba, ağabey. Bir arkadaşımızın nişanlısı Avustralya’dan müdahale ediyordu ‘eyleme gitmeyeceksin’ diye&#; ” (Saygılıgil,  )

Zira grevden bize kalan en önemli deneyim örgütlenmenin dinamikleridir. Başlangıçta sendika ve sendikanın küresel ilişkileri çerçevesinde oluşturulan dayanışma ağı, grev birinci yılına yaklaşırken kurulan kadın dayanışması ile genişleyerek ulusal planda görünürlük kazandı ve sendika içi kadın yapıları üzerinden küresel sendikaların kadın birimlerine kadar ulaştı. Sendikal kanalların tıkandığı noktada devreye giren kadın dayanışma platformunun eylemleri sayesinde dünyada itibar kaybına uğrayan şirket, sendikayı uzun süredir kaçtığı toplu sözleşme masasına çağırdı. Üç yıllık toplu sözleşme imzalandı, grevci işçiler halaylarla sendikalı olarak işyerine döndüler. Sendikal hareketin Novamed deneyiminden ders çıkartarak, örgütlenme için kendisini oluşturan aktörlerin seslerine kulak vermesi ve geleneksel sendikal anlayışı gözden geçirerek yeni stratejiler belirlemesi, kadın hareketi ve sınıf dayanışması için bir gereklilik olarak görülmelidir.

Bu süreçten öğrenmemiz gereken ise gün süren bir kadın grevinin örgütlenme deneyimini unutmamak ve kadın emek tarihimiz açısından oluşturulan tecrübeyi kolektif hafızamıza taşımaktır.

Kaynakça

Saygılıgil, F. (). Serbest Bölgede Kadın Olmak; Bir Kadın Grevi. İstanbul: Güldünya.

[1] Almanya merkezli Fresenius Medical Care (FMC), Avrupa’da on iki tesisi bulunan, tüm dünyada kırk beş ülkeye dağılmış, faaliyetleriyle küresel piyasaya hem diyaliz ürünleri hem de diyaliz tedavi hizmetleri sunan çokuluslu bir şirket. Novamed GMBH,  FMC’ye bağlı, diyaliz hastaları için diyaliz kan seti üreten, yılından beri Antalya Serbest Bölge’de üretim faaliyetini sürdüren bir fabrika.

[2] Örneğin, Platform, Novamedli kadın işçilerle dayanışma amacıyla imza metni hazırladı. Toplanan dayanışma imzaları TBMM Başkanlığı’na ve Novamed Türkiye Temsilciliği’ne gönderildi. İstanbul’da neoliberal politikaların kadınlar üzerindeki olumsuz etkisi ve grevin önemi üzerine bir forum yapıldı. Ayrıca İstanbul, İzmir, Adana, Bursa, Ankara gibi şehirlerde dayanışma eylemleri düzenlendi. Platformdan kadınlar çeşitli şehirlerden bir araya gelerek grevin birinci yıldönümünde grevdeki işçilere destek vermek amacıyla Antalya’ya gittiler. Antalya Petrol-iş Temsilciliği’nde buluşan kadınlar hep birlikte Antalya Serbest Bölge’ye kadar yürüdüler.

Yayınlanma Tarihi:

Tebliğ

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:

İŞKOLUTESPİTKARARI

Karar Tarihi: 31/03/

Karar No: /13

İşyeri:NovamedGmbH

Serbest Bölge B-1 Cd. 4. Sk.

Yeniliman-ANTALYA

B.M. Dosya No:

Tespiti İsteyen:Petrol-İş Sendikası

İnceleme: NovamedGmbH işyerinde Bakanlığımızca yapılan incelemede, işverenlik merkezi BadHomburg-ALMANYA olan, şirkete T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü tarafından verilen faaliyet ruhsatında, faaliyet konusunun "üretim" olarak belirlendiği, işyerinde dışarıdan alınan parçaların montajı ile dializ makinelerinde kullanılan kan seti üretiminin yapıldığı, bu nedenle işyerinde yapılan işlerinniteliği itibariyle İşkolları Tüzüğü’nün 03 sıra numaralı "Petrol, Kimya ve Lastik" işkolundayer alması gerektiğitespit edilmiştir.

Karar: NovamedGmbH işyerinde yapılan işlerin niteliği itibariyle İşkollarıTüzüğü’nün 03 sıra numaralı "Petrol, Kimya ve Lastik" işkoluna girdiğine ve yapılan bu tespitin Resmi Gazete’de yayımlanmasına sayılı Sendikalar Kanunu’nun 4. maddesi gereğince karar verilmiştir.