Nusret Sümmanioğlu Dinle

Temel Şahin, Erzurum ilinin Oltu ilçesinin Ünlükaya (Nefsinarman) köyünde 25 Mart 'da Hatice ve Cemal Şahin’in dördüncü çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Behice Ayten, Sevgi Taner ve Özkan adlı kardeşleri olan âşık, 'de başladığı Ünlükaya İlkokulunu 'de bitirir. Daha sonraki dönemlerde işi gereği Bursa’nın Karacabey ilçesine göçen Temel Şahin, 14 Eylül İlköğretim Okulu’nun ikinci kademesini dışarıdan girdiği sınavlarla kazanarak “Ortaokul diploması”nı alır. Bür süre ara verdikten sonra Bursa Açık Lisesine devam ederek eğitim hayatını tamamlar. Küçük yaşlarında köy hayatının şartları gereği çiftçilik ve hayvancılık yapar. 'da Bolu Komando Tugayı’nda acemi er olarak başladığı askerlik görevini, 'de Denizli Piyade Tugayında tamamlar. Askerlik dönüşü köyüne dönerek hayvancılık ve çiftçilikle uğraşan âşık, 'da Ayşe Yaman ile evlenir ve dört çocuk sahibi olur. Çocuklarının adları Yasemin, Muharrem, Mustafa ve Taha Furkan’dır. Küçük denilecek yaşta şiire ve saza ilgi duymaya başlayan Temel Şahin, sesinin güzel olması ve çevresinin baskısıyla on bir yaşında bağlama çalmayı öğrenir. Temel Şahin’e göre, âşıklık geleneğindeki bade “ilahi bir rüzgârdır, bir sevgidir; Allah’ın vermiş olduğu tattır.” Annesine göre ona âşıklık gücünü veren olay, mevsimi olmamasına rağmen bebekken suyunu emdiği bir dilim portakalda aranmalıdır. Temel Şahin’e, Turabî mahlasını Eyube’l Ensarî adında bir hoca verir. Mahlasın verilme sebebi de Sivas’ta yaşadığı söylenen Turabî adlı bir âşığın hatırasını yaşatmak arzusudur. Âşıklığının oluşmasında yüzyıl âşıkları Narmanlı Sümmâni ve Çıldırlı Âşık Şenlik’in yanı sıra yaşayan Erzurum âşıkları; Nusret Torunî, Âşık Yaşar Reyhanî, Âşık Mustafa Ruhanî, Âşık Mevlüt İhsanî ile radyodan parçalarını dinlediği Âşık Veysel’in “Türküz türkü çağırırız”, “Uzun İnce Bir yoldayım”, “Dost dost diye nicesine sarıldım” türküleri etkili olmuştur. Ayrıca Temel Şahin, “usta-çırak” geleneği dairesinde Nusret Torunî’ye de çıraklık da yapmıştır. 'de Bursa PTT Başmüdürlüğüne işçi olarak göreve başlar. Burada bir buçuk yıl kadar çalıştıktan sonra açılan kurum içi sınavında başarılı olup Bursa'nın Karacabey ilçesinin PTT’sinde koruma güvenlik görevlisi olur. 'te Yıldırım Belediyesi Kültür Daire Başkanlığı bünyesinde göreve başlayan âşık, hâlen aynı yerde görevine devam etmektedir.

Şiirlerinde halk şiiri tür ve şekillerinin hemen hemen bütün örneklerini vermiştir. Onun şiirleri sade ve anlaşılır olmanın yanında Türkçe kökenli kelimelerin kullanılması bakımından da dikkati çeker. Bununla beraber az da olsa Erzurum ağzından kelime ve kavramlara rastlanır: “Gavut, puhag, kimin, kartol, pişi, evelik, suvak, ahmış, istemirem. "Ayrıca klsaik benzetmelerin yanı sıra kirpik kadayıfa, gözler üzüme ve kiraza, kaşlar kamaya, fikir yargıca, duygu davacıya dünya güle, srıma saçlar, dikenli tele benzetilmektedir" (Alptekin 14). Temel Turabî’nin şiirlerinde bir sanat endişesi yoktur, çünkü o sanatı, sanat için değil toplum için yapar. Şiirlerinde güncel ve sosyal konulara ağırlık verir. Marmara depremi, Kosova’da ve Bosna'da yapılan insanlık dışı katliamlar, IMF, Avrupa Birliği, kültürel erozyon sonucunda geleneksel kültür yapısının bozulması, terör, bilhassa devlet dairelerinde her geçen gün artan ekmek israfı vb. konulara yer verir. Küçük denilecek yaşta memleketinden ayrılması, yoksulluk, cahillik, artan terör karşısında dinî ve millî konularda dik durulması gereği, teknolojiden uzak kalmanın verdiği sıkıntılar onun şiirlerinde işlediği diğer konu başlıkları olarak kabul edilebilir.

Temel Turabi’nin âşıklığı dışında halk hikâyeciliği yönü de bulunmaktadır. Necip ile Telli, Yaralı Mahmut, Ercişli Emrah, Âşık Garip, Tahir ile Zühre, Köroğlu ve Kolları onun meclislerde ustasından öğrendiği ve anlattığı halk hikâyeleridir. Göçebe Yusuf, Ülber Sultan, Sultan ile Abdullah ise kendi tasnif ettiği halk hikâyeleridir.

Türkiye içinde ve dışında pek çok âşık toplantısına katılarak değişik dereceler almış, “Bir dili konuşan iki devlet var/ Biri Azerbaycan biri Türkiye” adlı türküsüne Azerbaycan’da klip çekilmiş ve Sumgayt (Azerbaycan) Valiliği tarafından bir evle ödüllendirilmiştir. Âşık toplantılarına katılmanın dışında ulusal (TRT, Kanal 6, Star TV) ve mahallî televizyon kanallarında (Sivas TV, ART TV, KON TV, SUN TV, OLAY TV) âşık programları da yapmıştır. Hakkında üniversitelerde yapılan (Kılıç ; Yünal ) iki bitirme tezi ve (Alptekin ; Saran ve Soysal ) iki kitap hazırlanmıştır.

Alptekin, Ali Berat (). Begim / Âşık Temel Turabî. Bursa: Mir Ofs.

Alptekin, Ali Berat, Saim Sakaoğlu (). Türk Saz Şiiri Antolojsi ( Yüzyıllar). Ankara: Akçağ Yay.

Halıcı, Feyzi (). Âşıklık Geleneği ve Günümüz Halk Şâirleri Güldeste. Ankara: AYK Yay.

Kaya, Doğan (). Âşık Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Kitabevi Yay.

Kılıç, Hüseyin (). Âşık Temel Turabi. Lisans Tezi. Yozgat: Bozok Üniversitesi.

Saran, Şevket, İsmail Soysal (). Âşık Temel Turabî. Karacabey: Tunalı Mat.

Tanrıkulu, Nazım İrfan (). Âşıklar Divanı. İstanbul: yyy.

Yünal, Kâmil (). Erzurumlu Âşık Temel Turabî. Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale 18 Mart Üniversitesi.

Sematoloji özellikleri ekseninde yapılanan içerikbilgisi ölçütlerinin Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi Veritabanı/THMFNS V’nına aktarım/adaptasyon süreçleri Urfa/Kerkük/Talâffer Ağızları/UKTA örneklemi üzerinden gerçekleştirilecektir. Anahtar Kelimeler: Urfa/Kerkük/Talâffer Ağızları İçerikbilgisi Ölçütleri/UKTA İBÖ, Türk Halk Müziği Fonetik Notasyon Sistemi İçerikbilgisi Ölçütleri/THMFNS İBÖ. Abstract Turkish folk music has a priviliged place in music types due to regional dialect varieties. The future of Turkish folk music depends on protection of its attitude originating from dialect differences and its resistance against change. Turkish folk music regional dialect properties are transcripted by Turkish Linguistic Institiution Transcription Signs/TLITS depending on linguistic laws in axis of phonetics, morphology and parole existence. On the other hand, depending on musicological laws, regional dialect properties of Turkish folk music which is a verbal/artistic performance type structured in axis of linguistic approaches in ethnomusicology-performance/display theory are also transcripted by Turkish Linguistic Institution Transcription Signs/TLITS. It is determined and approved by linguistic/musicology source and authotrities that this reality which is also present in other world languages can be transferred to notation and vocalized again and again in accordance with its original through International Phonetic Alphabet/IPA existence and usability of which have been registered by local and universal standards through the notification that will be submitted. Transmission/adaptation process of contentinformation criterias structured in sematology legislation axis to Turkish Folk Music Phonetic Notation System Database/TFMPNS D will be carried out through case of Urfa/Kerkuk/Tallafer Dialects/UKTD. Key Words: Urfa/Kerkuk/Tallafer Dialects Contentinformation Criterias/UKTD CIC, Turkish Folk Music Phonetic Notation System Contentinformation Criterias/TFMPNS CIC.