Nx Eğitim Notları Pdf

Benzer belgeler

Sheet Metal

Üçgen Yazılım 2008 1

Bend Allowance Formula Boy

Bend Allowance; Bükme işlemi için gerekli olan malzeme

Büküm Yarıçapı

NEUTRAL AXİS ( NÖTR EKSEN )

Nötr eksenin boyu

Malzemelere bükme gibi plastik şekil verme işlemlerinden biri uygalandığında

Sıkışma Bölgesi

1/3 Thickness

Sıkışma Sıkışma
Bölgesi Bölgesi

Gerilme Gerilme
Thickness Bölgesi Bölgesi
Gerilme
Bölgesi
‘TİGHT’ Bükme Yarıçapı ‘GRADUAL’ Bükme Yarıçapı

Üçgen Yazılım 2008 2

Bend Allowance Formule

K-Faktörü; L=A(R+KT)
Alt taraftaki örnekte at kalınlığı 0 ile T arasında verilmiştir.Uygulamalarda
A: Angle(Açı) {Radian}
nötr eksen dış yarıçap doğrultusunda et kalınlığının %50 sini geçemez.İç
yarıçap doğrultusunda da et kalınlığının % 25 ini geçemez. R: Bend Radius (iç Yarıçap)
K: K-Faktörü
Nötr eksenin hareket alanı malzeme kalınlığının %25 ile % 50 si arasında
T: Malzeme Et Kalınlığı
kalır.
L: Şekil Değiştirmeyen Bölgenin
. Boyu
NÖTR EKSEN DEĞER ARALIĞI:
2 K=0.25*T ile 0.5*T
5
T
.25 T
.5 T

0 T

Nötr eksen
hareket sınırları

Thickness
Nötr eksen (T) (K) (A)
hareket alanı
(R)

Üçgen Yazılım 2008 3

Wrapped Hem ( .29 K-Factor )

Katlanmış
Kenar

T
.29
Güçsüzleşen
Arka Bölge

Üçgen Yazılım 2008 4

Machine Bend With Set (.33 Factor)

MACHİNE BEND WİTH SET .33

Yönlendirilmiş
Bölge

Nötr Eksen

Üçgen Yazılım 2008 5

Machine Bend With No Set ( .38 K-Factor )

T
.38
TT
T

Nötr
Eksen

Üçgen Yazılım 2008 6

V-Bend (.48 K-Factor )

Nötr Eksen

Üçgen Yazılım 2008 7

Machine Bend With No Set (.38 k-factor)

Nötr Eksen

Üçgen Yazılım 2008 8

V-Bend or Brake Tool ( .42 k-factor)

Nötr Eksen

Üçgen Yazılım 2008 9

Rotary Benders (.43 f-factor)

Nötr Eksen

Üçgen Yazılım 2008 10

Tab

Tab komutu; Sketch te çizilmiş herhangi bir kesite et kalınlığı vererek sac levha
formuna getirmede kullanılır.

Komutun ilk adımında et kalınlığı verilecek kesit eğriler seçilir ( Eğriler kapalı forma
sahip olmalıdır ), ikinci adımda ise Thickness ( Et kalınlığı) değeri girilerek sac
levha oluşturulur.

Üçgen Yazılım 2008 11

Tab

Type kısmındaki secondary seçeneği ise var olan bir sac levha
üzerinden çizilen eğriler yardımı ile ikincil levhalar oluşturmamıza
yardımcı olur.

Komut bizden sketch açılacak düzlemimizi seçmemizi ister, devamında

Üçgen Yazılım 2008 12

Flange

Düzlemsel yüzeylerin ,seçilmiş olan kenarlarında köşe bükme işleminde kullanılır.

Bükme yapılacak kenar seçimi yapıldıktan sonra, manuel yada dinamik olarak Length(boy),
Angle(açı) değerleri girilir ve bükme işlemi gerçekleştirilir.

Büküm yapılacak kenar

Width option da ise flange ın genişlik seçenekleri verilmiştir.

Üçgen Yazılım 2008 13

Flange
Full: Seçilen kenara komple flange atar.
At Center: Merkezi baz alarak verilen genişlik değerinde flange atar.
At End: Seçilen bir köşe noktası referans alınarak flange oluşturur.
From Both Ends: Seçilen referans köşe noktasına, verilen distance (başlangıç ve
bitişten) mesafesinde flange atar.
From end: Bitiş noktasını baz alarak flange atar.

Full At Center At End

From Both Ends From End

Üçgen Yazılım 2008 14

Flange
Lenght Referans: Flange’a verilecek lenght değerinin başlangıç
referansının belirlenmesinde kullanılır.

İnside: Referansı sac levhanın büküm yönüne göre üst yüzeyinden alır.
Outside: Referansı sac levhanın büküm yönüne göre alt yüzeyinden alır.

İnset: Flange’ın, referans alınan kenar eğrisine göre konumunu belirler.

Material İnside Material Outside Bend Outside

Üçgen Yazılım 2008 15

Flange
Flange komut penceresi içerisindeki Bend Parameters bölümünden Bend Radius (büküm
yarıçapı) ve Neutral Factor (Nötralizasyon faktörü) Değerleri değiştirilir.

Use Global Value: Değerleri uluslar arası standartlara getirir.

Relief pencerinde ise flange kenarındaki yarıkların düzenlemesi yapılır.

Depth: Yarık derinliği.

Square Round None

Üçgen Yazılım 2008 16

Contour flange

Contour flange komutu flange’a göre daha farklı bir görev üstlenir, çizeceğimiz farklı kesitlerde
flange atmamıza yardımcı olur.

İki farklı tip contour flange vardır;

Base: Komut iki adımda uygulanır.

Üçgen Yazılım 2008 17

Contour flange
Secondary: Komut ilk adımda sketch açmak için referans alacağı eğri yada
kenarı seçmemizi ister, devamında sketch ortamında oluşturulacak olan flange ın
kesiti çizilir, sketch ten çıkıldığı anda flange ın ön görünümü karşımıza gelecektir.

Width options kısmında oluşturulan flange ın genişlik özelliklerine göre dört farklı
seçeneği bulunmaktadır.

Finite extent: Oluşturulan kesite tek taraflı olarak istenilen genişlik değeri
verilerek oluşturulur.
Symmetric Extent: Kesitin her iki tarafına da eşit genişlik değeri verir.
To End Extent: Kesiti ilk sınıra kadar uzatır.
Chain Extent: Seçilen kenarlar doğrultusunda zincirleme olarak flange
oluşturur.

Finite Extent

Üçgen Yazılım 2008 18

Contour flange

Symmetric Extent

To End Extent

Chain Extent

Üçgen Yazılım 2008 19

Contour flange

Miter kısmı oluşturulan flange’lara açı vermek için kullanılır.

Normal To Thickness Face: Thickness ( et kalınlığı verilmiş yüzey ) yüzeyini baz alır.
Normal To Source Face: Esas levha yüzeyini baz alır.

Start End Finish End

Üçgen Yazılım 2008 20

Jog

Jog, varolan veya sketch te çizilmiş eğrilerin seçilmesi ile iki tane 90
derecelik bend (büküm) yapmamıza olanak sağlar.
Bu komutta dikkat edilmesi gerek en önemli unsur, jog uygulanacak olan
yüzeyin düzlemsel olasıdır.

Komutun seçim adımları basittir;

Extend Section: Oluşturduğumuz eğri kısa ise bu eğriyi yüzey kenarlarına

Referans eğri

Üçgen Yazılım 2008 21

Bend

Bend, varolan veya sketch te oluşturulmuş olan eğriyi referans alarak sac
levhayı bükmede kullanılan komuttur.

İlk adımda varolan eğriyi veya eğrimiz yoksa sketchte çizeceğimiz bir
referans eğri seçilir,

Sonrasında bükme yönü ve bükme açısı girilerek komut apply ile onaylanır.

Referans eğri

Üçgen Yazılım 2008 22

Lofted Flange

Lofted Flange: İki farklı başlangıç ve bitiş profilini extrude edip birleştirerek basit
profiller oluşturmada kullanılır.

Oluşturmak istediğimiz formun eğrileri çizildikten sonra iki eğri sırayla seçilir ve girilen
et kalınlığı doğrulusunda profilimiz oluşur.

1. adım: Kesitler seçilir.

Form eğrileri

Üçgen Yazılım 2008 23

Hem Flange

Hem Flange, kenarları katlama işleminde kullanılır.

Yapılması gereken sadece katlanacak kenarı seçmek ve Flange Lenght (Flanş

Type kısmında yedi farklı Hem Flange vardır.Bunlar;

Closed

Üçgen Yazılım 2008 24

Hem Flange

Open S-Type Curl

Üçgen Yazılım 2008 25

Hem Flange

Open Loop Closed Loop Centered Loop

Üçgen Yazılım 2008 26

Closed Corner

Closed Corner , flange atılmış iki kenarın birleşim yerlerinin

Seçim adımı olarak ilk önce bir köşede buluşan flange ları
belirlememiz gerekir, bundan sonraki adım ise kapatılacak olan
kenar tipinin seçimidir.

Treatment kısmında üç farklı işlemin uygulanabildiğinigörüyoruz.

Köşede buluşan flange lar

Üçgen Yazılım 2008 27

Closed Corner

Open Closed CircularCutout

Overlap:

Closed Overlapping

Üçgen Yazılım 2008 28

Three Bend Corner

Three Bend Corner, üç bend in birleştiği köşeyi kapatmak

Komutu uygularken ilk olarak kapatma yapılacak karşılıklı

Kapatma yapılacak
karşılıklı bend ler

Üçgen Yazılım 2008 29

Three Bend Corner

Corner Properties penceresi içindeki Treatment kısmında uygulanacak olan

Üç farklı kapatma seçeneği mevcuttur ;

Open Closed Circular cutout

Üçgen Yazılım 2008 30

Normal Cutout

Normal Cutout, önceden çizilmiş veya sketch e girerek

Komut uygulanırken ilk adımda bizden eğrilerimizi

İlk olarak eğri seçilir

Üçgen Yazılım 2008 31

Normal Cutout

Cutout Properties penceresinde ki limit kısmından kesme sınırları

Value: Kesme işlemini yapacak olan uzatma değeri manuel olarak

Symmetric Depth: bu seçenek sadece Value komutu ile çalışır,

Symmetric Depth

Üçgen Yazılım 2008 32

Break Corner

Break Corner, Parçaların kenarlarına pah kırmak veya kenar

Komuta girildiğinde yapılması gereken tek şey, pah kırılacak veya

İki farklı tipi vardır:

Blend veya chamfer

Üçgen Yazılım 2008 33

Unbend

Unbend, Model üzerindeki benleri kaldırarak düzlemsel

Komut birinci adımda referans alınacak düzlemsel yüzeyi

Birinci adımda referans olacak İkinci adımda

Üçgen Yazılım 2008 34

Rebend

Rebend, unbend uygulanıp üzerinde değişiklik yapılmış

Tek adımla uygulanır, yapılması gereken eski formuna

Eski forma getirilecek

Üçgen Yazılım 2008 35

Resize Bend Radius

Resize Bend Radius komutu bend radiuslerini (yarıçap)

Komutu uygulamak için yapılması gereken tek şey

Aşağıdaki örnekte radius ü 3mm olan bend 15mm

Düzenlenecek
bend seçilir

Üçgen Yazılım 2008 36

Resize Bend Angle

Resize Bend Angel, Bend açı değerinin tekrar düzenlenmesi

Komut bizden ilk önce verilecek açı için referans alınacak

Keep Radius Fixed : Açı değeri düzenlenirken radius değerinin

Referans Düzlemsel Yüzey Açısı düzeltilecek bend

Üçgen Yazılım 2008 37

Resize Neutral Factor

Resize Neutral Factor, Nötral eksen fakrörünün tekrardan

Komutu uygulamak için yapılması gereken tek işlem bendi

Bend seçilir.

Üçgen Yazılım 2008 38

Dimple

Dimple, çizilen kapalı eğriler yardımı ile çukur veya çıkıntı oluşturmak
için kullanılır.
Sketch ortamında çizilen kapalı eğriler seçilir ve dinamik olarak dimple
ın değerleri belirlenir.

Rounding;
Punch Radius:Üst Kenar Yuvarlama
Die Radius: Alt Kenar Yuvarlama
Corner Radius: Kenar Yuvarlama

Eğriler seçilir

Punch Radius

Corner Radius

Die Radius

Üçgen Yazılım 2008 39

Dimple

Üçgen Yazılım 2008 40

Drawn Cutout

Drawn Cutout, dimple la aynı komut sırasına göre

Eğriler seçilir

Üçgen Yazılım 2008 41

Bead

Bead, Sahip olduğumuz eğri formunda girinti yada çıkıntı

İlk adımda referans olacak eğri seçildikten sonra, ikinci

Eğriler seçilir

Üçgen Yazılım 2008 42

Bead

Üçgen Yazılım 2008 43

Bead

Üçgen Yazılım 2008 44

Louver

Hava deliği veya panjur olarak ta adlandırılan Louver

Komut bizden sadece referans olarak kullanacağı bir eğri

İki farklı şekli vardır.

Üçgen Yazılım 2008 45

Solid Punch

Solid Punch, sahip olduğumuz katı formunu sheet

Seçim adımı olarak ilk önce hedef yüzey seçilir,

Hedef Yüzey

Formlu katı

Üçgen Yazılım 2008 46

Flat Solid

Üçgen Yazılım 2008 47

Üçgen Yazılım 2008 48

CNC EĞİTİMİ DERS NOTLARI

1. GİRİŞ

1.1. CNC nedir?

CNC (Computer Numerical Control) “Bilgisayar Yardımı İle Sayısal Kontrol” anlamındaki
kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir ifadedir.

Bir CNC tezgah denince; o tezgahın çalıştırılmasının, durdurulmasının, takım hareketlerinin,

Örneğin: G00 kodu, takımın talaş kaldırmadan koordinatları belirtilen noktaya gitmesini sağlar.
Aynı şekilde M03 kodu, takımın bağlı bulunduğu mili verilen devirde saat yönünde dönmesini
sağlamak için kullanılır.

1.2. CNC Tezgahlarına neden ihtiyaç duyulmuştur?

Teknoloji geliştikçe karmaşık parçaların, daha seri ve daha hassas imal edilmesi gerekmiştir. Klasik
tezgahlarda operatörün becerisi sonucu istenilen hassasiyette parçaların imal edilmesi mümkün olsa
bile aynı hassasiyette ve daha kısa sürede parça imal edilmesi mümkün değildir.

Örnek olarak; klasik tornada aşağıda ki parçayı imal etmek için operatörünün el becerisinin çok iyi
olması gerekir. Operatör aynı hassasiyette sadece birkaç tane parça imal edebilir. Oysa böyle bir
parça insan faktörünü ortadan kaldırarak CNC Torna tezgahında aynı hassasiyette binlerce kez imal
edilebilir. Ayrıca işleme süresi kısalır. İleriki konular işlenildiğinde bu çok daha iyi anlaşılacaktır.

1.3. CNC Tezgahların avantaj ve dezavantajları

1.3.1. Avantajları

 Yeni teknolojik gelişmelerin tezgaha aktarımı mümkündür.

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

1.3.2. Dezavantajları

 İlk yatırım maliyeti yüksektir.

1.4. CNC için mesleki fırsatlar

 Yönetici veya danışman

1.5. CNC Tezgah çeşitleri

1.5.1. CNC Torna tezgahı

Bilgisayar desteği ile çalışan torna tezgahları Cnc torna tezgahı diye adlandırılmaktadır. Cnc torna
tezgahlarında temelde 2 eksen bulunmaktadır. Çapta ilerlemeyi sağlayan eksen “X ekseni” ve
boyda ilerlemeyi sağlayan eksene “Z ekseni” denir. Cnc torna tezgahları yatay ve dikey olarak imal
edilirler. Aynanın dönme ekseni yere paralel ise “Yatay Cnc Torna”, yere dik ise “Dik Cnc Torna”
tezgahı denir. Yatay ve Dik Cnc Torna tezgahları şekillerde gösterilmiştir.

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Yatay Cnc Torna Tezgahı Dik Cnc Torna Tezgahı

1.5.2. CNC Freze tezgahı

Temel X,Y,Z eksen hareketleri ile prizmatik parçaların üretiminde kullanılan, bilgisayar desteği ile
çalışan tezgahlardır. Cnc freze tezgahları dikey ve yatay olacak şekilde iki türlüdür. Dikey freze
tezgahlarında iş parçasının bağlı olduğu tezgah tablası X ekseninde boyuna, Y ekseninde enine ve
kesici takımın bağlı olduğu iş mili Z ekseninde dikine hareket eder. Yatay Cnc freze tezgahlarında
iş parçasının bağlı olduğu tezgah tablası X ekseninde boyuna, kesici takımın bağlı olduğu iş mili Y
ekseninde yukarı-aşağı ve Z ekseninde ileri-geri hareket eder. Dik Cnc freze tezgahlarına “Dik
işleme merkezi” ve Yatay cnc freze tezgahlarına “Yatay işleme merkezi” denir. Bu tezgahlar
aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir.

Dik İşleme Merkezi Yatay İşleme Merkezi

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Cnc sisteminin uygulandığı, sanayide kullanılan diğer tezgahlar aşağıdaki şekillerde gösterilmiştir.

Cnc Tel Erozyon Tezgahı Cnc Dalma Erozyon Tezgahı

Cnc Düzlem Yüzey (satıh) Taşlama Tezgahı Cnc Silindirik Taşlama Tezgahı

Cnc Lazer Kesim Tezgahı Cnc Abkant Tezgahı

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Cnc 3 Boyutlu Koordinat Ölçme Cihazı (CMM)

1.6. Koordinat Bilgisi

1.6.1. Koordinat düzlemi

Bilgisayar destekli çizim programlarında ve Cnc programı yazarken parçanın profilini oluşturmak
için koordinat noktaları belirtmemiz gerekmektedir. Bu noktalar aşağıdaki şekilde gösterilen
koordinat düzlemine göre ifade edilir. Bilindiği üzere bir nokta 3 boyutlu düzlemde üç tane değer
girerek ifade edilir. İlk girdiğimiz değer X ekseninde ki, ikinci girdiğimiz değer Y ekseninde ki ve
üçüncü girdiğimiz değer de Z ekseninde ki değeri gösterir. Bu üç değerin kesiştiği nokta koordinat
noktasının uzayda ki koordinatlarını (yerini) verir. X ve Y eksenleri aşağıda ki koordinat
düzleminde gösterilmiştir. Z ekseni koordinat düzlemine dik olan eksendir. Eksenlerin + yönlerini
göstermede kolaylık sağlamak için sağ el kuralı kullanılır.

Koordinat Düzlemi Sağ El Kuralı

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

1. Bölgede: X ve Y değerleri + işaretlidir.

2. Bölgede: X değeri - ve Y değeri +

3. Bölgede: X ve Y değerleri - işaretlidir.

4. Bölgede: X değeri + ve Y değeri -

Cnc programları yazılırken daha önceden de belirtildiği gibi bir noktanın referans noktası olarak
alınması gerekir. Parçanın profilleri oluşturulurken ki gerekli olan noktalar bu referans noktasına
göre belirlenir. Parça profilini oluştururken gerekli olan noktaların koordinatları sisteme iki türlü
girilebilir. Mutlak koordinat girişi ve artışlı koordinat girişi.

1.6.2. Mutlak (absolute) koordinat girişi

Bu sistem G90 komutu ile aktif hale getirilir. Mutlak koordinat girişinde bütün noktaların
koordinatları referans noktasına (orjin) göre belirlenir. Referans noktası iş parçası üzerinde ki sıfır
noktasıdır. Referans noktasının koordinatları (0,0,0) olarak gösterilir. Aşağıda,konunun daha iyi
anlaşılması için bir örnek verilmiştir.

Mutlak koordinat girişi örneği

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Bu sistem G91 komutu ile aktif hale getirilir. Artışlı koordinat girişinde bütün noktalar bir önceki
noktaya göre belirlenir. Başka bir deyişle bir önceki nokta koordinatı girilecek olan noktanın
referans noktası (0,0,0) olur. Aşağıda,konunun daha iyi anlaşılması için bir örnek verilmiştir.

Artışlı koordinat girişi örneği

2. CNC TORNA GİRİŞ

2.1. CNC Torna tezgahlarının yapısı

Silindirik parçaları işlemek için iş parçasının döndüğü ve kesicinin ilerleyerek parçadan talaş
kaldırdığı, sport ve araba hareketinin bilyalı vida ve servo motor sistemi ile kontrol edildiği, kesici
ve ayna hareketlerinin bilgisayarla kontrol edilebildiği tezgahlardır.

Cnc Torna Tezgahında ki eksenler

Cnc torna tezgahlarında iş parçasının çapında ki takım hareketleri X ekseninde, iş parçasının

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

2.2.1. Kayıt ve Kızaklar

CNC tezgahlarında eksenel hareketlerde

Kayıt ve kızaklar

2.2.2. Fener Mili ve Gezer Punta

CNC takım tezgâhlarında tezgah mili tahriği için doğru akım yada alternatif akım motorları
kullanılır. Motor tezgah miline irtibatlanır. CNC tezgahlarında işlenen iş parçası hassasiyetini
etkileyen en önemli eleman fener milidir. Bunlar yüksek devir sayılarında döndüklerinden, en
küçük olumsuzluk tezgahın hassasiyetini önemli ölçüde etkiler. Bu nedenle iş parçalarının
bağlanmasında balans dikkate alınmalıdır.

2.2.3. Taret

CNC Torna tezgahında, takımların takım

Ana mili ekseninde çalışan takımlar pensler

Takımlar sağlam bağlanmalı ve taretin

Taret

2.2.4. Kontrol Paneli

CNC tezgahının kontrolü bu panel aracılığıyla yapılır. CRT ekran kısmında yapılan işlemler
görülür. Simülasyonlar izlenebilir. Alfabetik ve sayısal tuşlar ile veri girişi gerçekleşir. Kontrol
tuşları ile manuel hareket için eksen seçimi, taret döndürme, tezgah aynasını açma/kapama, tezgah

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Siemens kontrol paneli Fanuc kontrol paneli

Mazatrol kontrol paneli Heidenhain kontrol paneli

2.3. CNC Torna tezgahında kullanılan kesici takımlar

CNC torna tezgahlarında kullanılan kesicilerin seçiminde aşağıdaki özelliklere dikkat edilmesi
gerekir:

 Talaş miktarı,
 Parça geometrisi,
 İş parçası malzemesi,
 Soğutma işlemi,
 Kesme hızı ve ilerleme
 Tezgâh gücü ve cinsi
 İşlenecek parça sayısı
 Takım bağlama aparat tipi

İşlenecek olan malzemeye uygun kesici takım malzemesi seçildikten sonra işlenecek profile uygun
kesici takım geometrisi seçilir. Aşağıda Cnc tornada kullanılan başlıca takımlar gösterilmiştir.

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kesici uç malzemesi ve geometrisi seçildikten sonra katalogdaki değerler referans alınarak iş

2.3.1. Kesme hızı ve devir sayısı hesabı

V= Kesme hızı (m/dak)

Örnek: Çapı 75 mm olan paslanmaz çelik malzeme sert maden uçla 100 m/dak kesme hızında
işlenecektir. Tezgaha verilecek olan devir sayısını hesaplayınız?

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

F=Programa verilen ilerleme(mm/dak)

Örnek: Çapı 50 mm olan bir iş parçası kesme hızı 200 m/dak. olan sert maden uçla 0.15
mm/dev ilerleme ile işlenecektir. CNC tezgaha verilecek ilerleme hızını mm/dak. cinsinden
hesaplayınız.

3. CNC TORNADA PROGRAMLAMA

3.1. CNC Torna program yapısı

CNC torna tezgahlarında program yazımı; programın kaydedilebilmesi ve sonra tekrar

 EIA standardına göre “O” karakteri ile,

Örneğin:
 O0120; (EIA)
 %0120; (SINÜMERİK)
 :0120; (ISO) olarak programa başlanır.

Türkiye de kullanılan Cnc tezgahlarının %95’inde Fanuc kontrol ünitesi kullanılmaktadır. Bu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

O1111: Programın numarası

Programda kullanılan karakterlerin açıklamaları aşağıdaki gibidir.

O: Program numarası
N: Satır numarası
G: Fonksiyon komutları (G01, G02, vs.)
X.Y.Z. : 3 eksen pozisyon komutu
A.B.C.U.V.W. : Opsiyon olan eksen pozisyon komutları
R: Daire işlemede radyus değeri
I.J.K. : Daire koordinatları
F: İlerleme
S: Fener mili devri
T: Takım numarası
M: Yardımcı fonksiyon komutu (M03, M08, vs.)
H: Takım boy offset satırı
D: Takım yarıçap offset satırı
P: Bekleme (milisaniye)
X: Bekleme (saniye)
P: Yardımcı program çağırma
P : Satır numarası çağırma
L : Tekrar sayısı

Yukarıda verilen program yapısı bütün bilgilerin gösterilmesini sağlamak için çok kapsamlı olarak
verilmiştir. Bu bilgilerin hepsi her zaman kullanılmaz. Bu sebepten dolayı program yapısının daha
iyi anlaşılması için Cnc torna programlarında kullanılan temel bilgilerin bulunduğu yapıyı
aşağıdaki gibi sadeleştirebiliriz.

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Yukarıda verilen program yapısı her Cnc torna programında olması gerekir. Şimdi program yapısı
içerisinde ki bilgileri açıklayalım:

1. Satır numarası: Her satırın başında N ile başlayan bir numara vardır. Bu numaraların artış
miktarı operatörün inisiyatifindedir. Operatör satır numaralarının artış miktarını istediği gibi
seçebilir. Tavsiye edilen, 10 ‘ar 10 ‘ar artırılmasıdır. Çünkü satırların arasına daha sonradan
başka satırlar eklenebilir.
2. Program numarası: O ile başlayan ve dört rakamdan oluşan bir numaradır. Program
numaraları, o programın daha sonra da kullanılabileceği ihtimali göz önünde
bulundurularak, düzenli bir format dahilinde verilmesi tavsiye edilir. Hatta program
numarasının yanına parantez içerisinde hangi parçaya ait olduğunu gösterir bilgiler
yazılabilir. Örneğin: O1234(Kütük Taşıyıcı Role Burcu) gibi.
3. Ölçü sistemi girişi: G21 komutu ile metrik sistemi ve G20 komutu ile İnç sistemini
seçebiliriz. Ülkemizin kullandığı sistem metrik sistemdir. Gelen imalat resminde ki
ölçülerin inç sisteminde olduğu durumlarda G20 komutunu kullanmamız gerekir.
4. Takım çağırma: T0101 ifadesinde ki birinci 01; takımın taretteki 1 numaralı takım
olduğunu, ikinci 01; takımın ofset sayfasında 1 numarada ki değerleri referans alacağını
gösterir. Genel olarak karışıklığa neden olamaması için takım numarası ve ofset numarası
aynı verilir.
5. Devir sayısı belirleme: Devir sayısı iki türlü belirlenebilir: sabit devir sayısı ve değişken
devir sayısı. Sabit devir sayısı G97 kodu ile verilir. Yukarıda gösterilen G97 S1000 M3
satırının anlamı; 1000 dev/dak ile sabit devirde aynayı saat ibresi yönünde çevir dir. Bazı
durumlarda devir sayısını değişken olarak verilmesi gerekir. Bilindiği üzere devir sayısı
işleme çapının değişmesi ile değişmesi gereken bir değerdir. İşleme çapı küçüldükçe devir
sayısı artar, işleme çapı büyüdükçe devir sayısı azalır. Değişken devir sayısını, işlenecek
parçada birbirinden farklı çaplar varsa kullanmamız gerekir. Değişken devir sayısının
kullanımı şu şekildedir:
G50 S1500 M3… Programda işleme yaparken ulaşılabilecek en fazla devir sayısını gösterir.
G96 S160 ……… Kesme hızını gösterir.
Değişken devir sayısında makine yukarıda ki formatta verilen kesme hızını referans alarak
değişen çapa göre devir sayısını kendi hesaplar ve iş parçasının hesaplanan devir dönmesini
sağlar.

6. Kesici takımı park pozisyonuna alma: İş parçasını işlemeye başlarken, taret takım
değiştirirken ve program bittiğinde kesici takım park pozisyonuna alınır. Burada ki amaç;
kesici takımın herhangi bir sebepten dolayı tezgaha veya iş parçasına zarar vermemesidir.
7. Programı sonlandırma: Program M30 kodu ile sonlandırılır. Programın sonuna M30
yazıldığında çalışan ayna soğutma sıvısı gibi bütün kısımlar durur.

3.2. Kesici takımın hareketleri

Bir parçanın işlenmesi, parçanın profiline göre kesici takımın hareket etmesi ile olur. Kesici
takımın hareketlerini 4 gruba ayırabiliriz: G00 (Takımın boşta hızlı hareketi), G01 (Takımın
ilerleme değeri verilerek talaş kaldırma hareketi), G02 ( Takımın saat ibresi yönünde dönme

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

3.3. Kesici takım uç radyüsü telafisi

Kesici elmasların uçlarında radyüsler bulunmaktadır. Her kesici elmasın radyüsü elmasın
bulunduğu kutunun üzerinde yada elmasın kendi üzerinde yazılıdır. Operatör programı yazarken
telafi komutlarını kullanarak elmasın ucunda ki radyüsü sisteme tanıtmazsa parça profilinde
elmasın radyüsü kadar bozukluklar oluşur. Operatör elmas uç radyüsünü ofset sayfasında ki R
değerine yazmalıdır. Ayrıca takımın yönü yine offset sayfasında T değerine yazmalıdır. Uç radyüsü
telafisi G41, G42 ve G40 komutları ile yapılmaktadır. Ofset sayfasına yazılacak olan takım yönleri
aşağıdaki gibidir. Operatör işleme biçimine göre takımın yönünü tayin eder ve bu yönü gösterir 1-9
a kadar olan numaralardan uygun olanını ofset sayfasında ki T değerine yazar.

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Örnek Program:

N10 O2222
N20 T0101
N30 G50 S2000 M3
N40 G96 S200
N50 M8
N60 G42 G00 X35 Z5
N70 G01 Z-20 F0.2
N80 G02 X67 Z-36 R16
N90 G01 X68
N100 G03 X100 Z-52 R16
N110 G01 Z-82
N120 G40 G00 X400 Z200
N130 M30

3.4. Çevrimler

Yukarıda ki örnekte sadece finiş işleme için program yazılmıştır. Örnekten de görüldüğü gibi
takımın her hareketi için bir satır program yazılmaktadır. Bu durum finiş işlemelerde yani tek
seferde paso alma işlemlerinde sıkıntı çıkarmamaktadır. Ancak kaba işleme ve vida açma gibi
işlemlerde takım iş parçası profilini oluşturmak için birden fazla paso kaldıracağından dolayı bu tür
programlar çok satırlı olmaktadır. Bu da zaman kaybına neden olmaktadır. Bu sebeplerden dolayı
çevrimlere ihtiyaç duyulmuştur. Çevrimlerde bir format dahilinde istenilen profilin işlenmesi için
gerekli olan program birkaç satırla kısa süre içerisinde yazılabilmektedir. Şimdi sanayide en çok
kullanılan çevrimler gösterilecektir.

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Örnek Program

N10 O3333
N20 T0303
N30 G50 S1200 M3
N40 G96 S160
N50 M8
N60 G00 X200 Z100
N70 G00 X160 Z10
N80 G71 U7 R1
N90 G71 P100 Q170 U4 W2 F0.3
N100 G00 G42 X40 Z3
N110 G01 Z-30 F0.2

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

3.4.2. X yönünde kaba boşaltma ve finiş çevrimi

Örnek Program

N10 O4444
N20 T0404
N30 G50 S2000 M3
N40 G96 S160
N50 M8
N60 G00 X220 Z60
N70 G00 X176 Z2
N80 G72 W7 R1
N90 G72 P100 Q170 U4 W2 F0.3
N100 G00 G41 Z-70
N110 X160
N120 G01 X120 Z-60 F0.15
N130 Z-50
N140 X80 Z-40
N150 Z-20
N160 X40 Z0
N170 G40 G00 X400 Z200
N180 G70 P100 Q170
N190 G00 X400 Z200
N200 M30

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Örnek Program

N10 O5555
N20 T0606
N30 G50 S1000 M3
N40 G96 S160
N50 M8
N60 G00 X260 Z80
N70 G00 X220 Z40
N80 G73 U14 W14 R3
N90 G73 P100 Q160 U4 W2 F0.3
N100 G00 G42 X80 Z2
N110 G01 Z-20 F0.15
N120 X120 Z-30
N130 Z-50
N140 G02 X160 Z-70 R20
N150 G01 X180 Z-80
N160 G00 G40 X400 Z200
N170 G70 P100 Q160
N180 G00 X400 Z200
N190 M30

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Ø20 lik bir HSS matkapla 90mm derinliğinde gagalayarak delik delmek için gerekli olan programı
yazınız.

N10 O5555
N20 T0606
N30 G97 S320 M3
N40 M8
N50 G00 X0 Z5
N60 G74 R1
N70 G74 Z-90 Q5000 F0.2
N80 G00 X400 Z200
N90 M30

3.4.5. Alında kanal açma çevrimi

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Örnek Program

N10 O6666
N20 T0707
N30 G97 S500 M3
N40 M8
N50 G00 X90 Z1
N60 X82 Z-60
N70 G75 R1
N80 G75 X60 Z-20 P3000 Q20000 F0.1
N90 G00 X90
N100 X400 Z200
N110 M30

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Örnek Program

N10 O8888
N20 T1010
N30 G97 S800 M3
N40 M8
N50 G00 X30 Z5
N60 G92 X19.5 Z-15 F2
N70 X19
N80 X18.5
N90 X18.2
N100 X18
N110 X18
N120 G00 X50
N130 S600
N140 G00 Z-25
N150 G92 X39.5 Z-50 F2
N160 X39
N170 X38.5
N180 X38.2
N190 X38
N200 X38
N210 G00 X400 Z200
N220 M30

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

N10 O9999
N20 T1111
N30 G50 S2000 M3
N40 G96 S160
N50 M8
N60 G00 X55 Z2
N70 G94 X15 Z-2 F0.2
N80 Z-4
N90 Z-6
N100 Z-8
N110 G00 X400 Z200
N120 M30

4. CNC TORNADA PANEL EĞİTİMİ

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu

Kocaeli Üniversitesi Uzun çiftlik Nuh Çimento Meslek Yüksek Okulu