Çocuğu Nasıl Tuvalete Alıştırılır
Çocuk tuvalete nasıl alıştırılır gece ve gündüz için yol haritası!
Tuvalet eğitimi ebeveynler için en zorlu dönemeçlerden biri. Doğduğundan itibaren temiz, kuru bezlerin içinde büyüyen çocuğunuz ve sizin için kabul edelim zorlu süreç. Öyle ki arama motorlarında tuvalet eğitimiyle ilgili en çok arananlar arasında 'tuvalet eğitimi duası' ve tuvalet eğitimi kabusa dönenlerin yaptığı 'rüyada çocuğu tuvalete düşmüş görmek' var. Aslında doğru zamanda, doğru yöntemle yola çıkan ebeveynler için çocuğu tuvalete alıştırmak bir kaç gün süren, azıcık ortalığı batıran kısa bir yolculuk. Çocukları tuvalete alıştırmanın doğru aşamalarını izler ve basamakları yavaş yavaş çıkarsanız çocuğunuz kısa sürede tuvalete alışır siz de bir daha geri dönmemek üzere bu tatlı telaşı anı kutunuza bir hatıra olarak atarsınız.
Bu yazımızda,
Çocuk tuvalete nasıl alıştırılır?
Tuvalet eğitimi kaç yaşında verilmeli?
Çocuğun gece tuvaleti geldiği nasıl anlaşılır?
Gece tuvalet eğitimi nasıl olmalı, gece bez çıkartılmalı mı?
Çocuk gece tuvalete kaldırılmalı mı?
Çocuklar neden tuvalete gitmek istemez, neden tuvalet eğitimini reddeder?
Tuvalet eğitiminde lazımlık mı klozet mi kullanılmalı?
Tuvalet eğitiminde kaka sorunu?
gibi başlıkların detaylarını bulabilirsiniz. Yaşlara göre tuvalet eğitmi nasıl olmalı sorusuna ve ileri yaşlarda yaşanan idrar ve kaka kaçırma nedenlerinin detaylarını bir sonraki hafta yazacağım.
Çocuk tuvalete nasıl alıştırılır, tuvalet eğitimi nasıl verilmeli sorusuna verilecek ilk yanıt öncelikle anne babaların yada çocukların bakımından sorumlu kişilerin bu sürece hazır olması gerekliliğidir. Eğer çocuğun bakımından sorumlu kişiler bu sürece hem fiziken hem de ruhen hazır değilse tahammül sınırları zorlandığında verilecek olumsuz tepkiler süreci baltalar. Bu nedenle sağlık sorunlarınız varken, önemli bir sorumluluk altındayken, yeterince sabırlı ve güçlü hissetmediğiniz bir dönemdeyseniz tuvalet eğitimini ertelemenizi öneririm.
Yetişkinlerin hazır oluşunun bir diğer girdisi de ortamın eğitimime hazır olmasıdır. Tuvalet eğitimi sırasında kazaların yaşanacağına kendinizi başından alıştırın. Bu sayıca oldukça fazla olabilir ve günün sonunda sizi isyana sürükleyebilir. Bu nedenle ev ortamını size en az iş çıkaracak şekilde düzenlemekte fayda var. Örneğin çocuğun gün içinde fazlaca vakit geçirdiği yerdeki halılar kaldırılabilir, koltukların üzerine geçirgen olmayan örtüler serilebilir, alıştırma külotları alınabilir, yataklar koruyucu alezlerle kaplanabilir. Bir kenarda hızlıca duruma mühadale etmenizi sağlayacak bir kova su, bir miktar ıslak mendil ve kağıt havlu gibi malzemeler de bulundurabilirsiniz. Ancak burada bir noktanın altını önemle çizmek isterim. Çocuğunuz tuvaletini kaçırdığında ortalığı temizlemek için ani ve yüksek tepkiler vermeyin. Önceliği çocuğunuza verin ve serinkanlı bir tavırla 'Evet çişini yaptın ve üstün ıslandı. Bu olabilir. Yakında öğreneceksin. Hadi gidip üstünü temizleyelim' deyin ve ardından aynı tavırla 'Şimdi de evimizi temizleyelim' deyin ve sakinliğinizi sürdürün. Ani tepkiler çocuğunuzu korkutabilir ve tuvaletinin aşırı kötü bir şey olduğunu düşündürebilir.
İkinci nokta ise çocuğunuzun tuvalet eğitimine istekli ve hazır olmasıdır. Peki çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğu nasıl anlaşılır? Öncelikle tuvalet eğitimine başlayacak çocuğun çiş ve kaka farkındalığının oluşmuş olması gerekir. Vücudunun bu eyleminden bahsediyorsa mesela kaka geldi, kaka yaptım, çiş yaptım gibi yada tuvaleti geldiğinde saklanmak, tuvaleti tutup kaçmaması için sallanmak gibi davranışlar sergiliyorsa çocuğunuz tuvalet eğitimine hazır diyebiliriz.
Tuvalet eğitimi ne zaman kaç yaşında verilmeli?
Tuvalet eğitiminin ne zaman verileceği de işleri kolaylaştıran yada aşırı zorlaştıran bir süreci beraberinde getirebilir. Tuvalet eğitimini bahar mevsiminin sonuna doğru ve yaz aylarında vermek en iyi sonuca ulaşmanızı kolaylaştırır. Hem az giysi giyme ihtiyacı hem de daha kolay temizlenebilme şansı bu süreci kış aylarına oranla çok daha kolay geçirmenize yardımcı olur.
Gelelim kaç yaşında tuvalet eğitimi verilmeye başlanmalı? Tuvalet eğitiminin verilmeye başlanmasının ideal olduğu kesin bir yaş yok. Bu daha çok yaş aralıklarıyla belirleyebileceğimiz bir süreç. Bir çocuk 18'nci aydan itibaren tuvalet eğitimine hazır olabilir ve sağlıklı olan 3 yaş bitmeden bu süreci tamamlamaktır. Ancak her çocuk aynı anda tuvalet eğitimine hazır olmaz. Tuvalet eğitimine hazır olmak için çocukların öncelikle çiş ve kaka ihtiyaçlarını kontrol ettikleri kaslarının yeterince gelişmiş olması gerekir. Aynı şekilde dil gelişimi de bir düzeyde gelişmiş olmalıdır ki size ihtiyaçlarını aktarabilsin. Bu bakış açısıyla çocuğunuzun 18 ila 24 ay arasında uygun olduğunu düşündüğünüz bir dönemde tuvalet eğitimine alabilirsiniz. Bu sürecin 3 yaşına kadar uzamasını normal kabul edebiliriz. 'Çocuğum 2 yaşını geçti geç mi kaldım' diye düşünmeyin, ara ara yeniden deneyin.
Tuvalet eğitiminde en önemli kural: Bezi çıkarın!
Tuvalet eğitimine başlarken kabul etmeniz gereken en önemli kural bezleri çıkarmanız gerektiğidir. Ara ara bez bağlanan, bir tuvaleti bir bezi kullanan çocukların tuvalet eğitimi doğru şekilde ilerlemez. Bu nedenle bezi bir solukta çıkarmanız şart. Bunun en önemli nedeni bebek bezlerinin çocukları tamamen kuru ve rahat hissettiren bir teknolojiye sahip olmasıdır. Çocukların tuvaleti kullanmaya istekli olmaları için bu rahat alandan çıkıp, ıslaklığın huzursuzluğunu yaşamaları gerekir. Bu süreçte alıştırma külotları kullanılabilir. Alıştırma külotları ortamın ıslanmasını engellediği gibi çocukların ıslaklık hissetmelerine yardımcı olabilir.
Tuvalet eğitiminde gece
Tuvalet eğitiminin genel kuralları hem gece hem de gündüz aslında aynıdır. Esas olan çocuğun ıslaklığı hissedip huzursuz olması ve bu huzursuzluğu tekrar tekrar yaşamamak için ihtiyacını tuvalette gidermesidir. Ancak uyku işleri karıştırır. Uyku sırasında çocuklar ihtiyaçlarını fark etmekte zorlanabilir ve bez alışkanlıklarını uygulamayı sürdürebilirler. Ancak her koşulda çocukların bezsiz yatırılması ve bu huzursuzluğu hissedip hissetmedikleri gözlenmelidir. Burada altını çizmek istediğim bir nokta da gece tuvalet eğitimi için ebeveynlerin de hazır olması gerekir. Uykusuzluğa dayanamayacak bir durumdaysanız eğitimi biraz öteleyebilirsiniz.
Çocukların gece tuvaletlerinin geldiği nasıl anlaşılır?
Anne babalar çocuklarına gece tuvalet eğitimi verirken onların tuvalet ihtiyaçlarını çocuklardan önce fark edip onları tuvalete götürerek çözmek isterler. Bu anlaşılır bir durum olsa da tuvalet eğitimini zorlaştıran bir süreci beraberinde getirir. Çünkü tuvalet alışkanlığında aslolan anne babaların tuvalet ihtiyacı fark etmesi değil, çocuğun bu farkındalığa ulaşmasıdır.
Uykudan uyandırmayın!
Çocuğunuza gece tuvalet eğitimi verirken onu uykusundan uyandırıp, tuvalete götürmeyin. Bu çocuğunuzun kendi güdülerin dinlemek yerine sizin öngörülerinize göre hareket etmesine neden olur. Bu bir süre sonra onu tuvalete kaldırmadığınızda altını ıslatma şeklinde kendini gösteren bir süreci beraberinde getirebilir. Biliyorum ve kabul ediyorum! Sürekli ıslak yatak temizleme zorluğu yıldırıcı olabilir. Ancak çocuğunuzun farkındalığı yaşamasına izin vermeniz uzun vadede çok daha sağlıklı sonuçlara ulaşmanızı sağlayacaktır.
Çocuklar neden tuvalete gitmek istemez?
Çocukların tuvalete gitmek istememesinin en önemli nedeni tuvalet eğitimine hazır olmamalıdır. Bunun dışında en büyük neden çocukların vücutlarından çıkan şeylerden kaygı duymasıdır. Özellikle kaka yaparken vücutlarından bir parça kopuyormuş gibi hissetmeleri, ağrı ve acı duymaları, klozetlerdeki boşluk ve yükseklik hissinden korkmaları tuvalet eğitimini reddetmelerine neden olabilir. Tüm bunlarla birlikte yanlış ebeveyn tutumları, korkutma, kızma gibi tepkiler de çocukların kaygı duymalarına ve tuvalet eğitimine direnmelerin, bezli halde yaşadıkları güvenli huzurlu ortamda kalma isteği duymalarına neden olabilir.
Lazımlık mı klozet mi?
Bu tercihi yaparken biraz çocuğunuzun tarzına göre karar vermenizde fayda var. Eğer yeni süreçlere oyuncaklar ve oyunlarla kolay adapte olan bir çocuğunuz varsa havalı bir lazımlık işleri kolaylaştırabilir. Ancak alışkanlıklarından zor vazgeçen, alıştığı şeyleri terk etmekte zorlanan bir çocuğunuz varsa önce lazımlık ardından da klozete alıştırma sizi zorlayabilir. Bu nedenle boyutları çocuklar için de ayarlanabilen klozet kapaklarını kullanabilirsiniz.
Klozetlerin yüksekliği, boşluk hissi de çocukların uzun süre oralarda oturmasını zorlaştırabilir ve bu da eğitime karşı direnç göstermelerine neden olabilir. Böyle bir durum hissediyorsanız uygun bir lazımlık edinmek en iyi sonuca ulaşmanıza yardımcı olabilir.
Kaka yapmak istemeyen çocuklar
İlk bakışta çocukların çiş yapmaya alışmasının daha zor olduğu düşünülse de aslında kaka yapmak çocuklar için daha zorlu ve korkutucu olabilir. Bu nedenle çişini tutabilen, tuvalete zamanında yetişen bir çocuk sıra kaka yapmaya gelince direnç göstermeye başlayabilir. Kakasını altına yapabilir. Bunun en yaygın nedeni kaka yaparken çocuğun canının yanması olabilir. Karın ağrısıyla birlikte kendini gösteren kaka çocuklarda hastalık benzeri bir his yaratabilir. Aynı şekilde kaka yapmak istemediği için kabızlık eğilimi gösteren çocuklarda bu süreç daha da acılı bir hal alabilir. Başka bir neden de çocukların kakalarından tiksinmeleri ve korkmaları olabilir. Eğer çocuğunuzda kabızlık gibi bir sorun yoksa onun sürece alışması için desteklemenizde fayda var. Bu süreçte kakayı zorla göstermeyin, temizlerken aşırı titiz davranmayın. Çocuklara kaka yapmanın normal olduğunu hissettirecek tavırla onlara yaklaşmayı deneyin.
Her şeyi denedim yine de çocuğumu tuvalete alıştıramadın diyorsanız...
Her yöntemi denediniz ama çocuğunuz bir türlü alışma belirtisi göstermiyorsa yapmanız gerekenler çocuğunuzun yaşına göre farklılık gösterir. Eğer çocuğunuz 3 yaşının altındaysa ona biraz zaman verin. Siz de sakin kalın ve beze geri dönün. Çocuğunuzu izlemeye devam edin ve alışma eğilimi gördüğünüz bir süreçte yeniden deneyin. Eğer çocuğunuz 4 yaş ve üstündeyse bir uzmanla görüşün.
Tuvalet eğitiminde asla yapmamanız gerekenler listesinde ise şunlar var;
- Çocuğunuza asla bağırmayın ve cezalandırmayın.
- Yeterince odaklanamadığınızı düşünüyorsanız vazgeçin ve uygun zamana kadar bekleyin
- Evin dışına çıkacağız diye bez bağlamayın.
- Çocuğunuza başka çocukları örnek gösterip kıyaslamayın.
- Çiş ve kaka için aşırı yüksek tepkiler vermeyin.
- Çocuğunuza sürekli 'çişin var mı, kakan geldi mi?' diye sorular sormayın. Kendi ihtiyaçlarını hissetmesi için ona zaman tanıyın.
- Çiş yapsın diye dakikalarca tuvalette oturtmayın. Bu onların sıkılmasına, yorulmasına ve korkmasına neden olabilir.
Deniz Temur'u sosyal medyadan takip edebilir ve danışmanlık ihtiyaçlarınız için sorularınızı iletebilirsiniz.
instagram.com/obenimannem
youtube.com/deniztemur
facebook.com/obenimannem
Tuvalet Eğitimine Erken Başlayın
Çoğu ailenin yaptığı büyük hata çocuklarının tuvalet eğitimine oldukça geç başlamalarıdır. Bu konuda temel kural ne kadar erken başlanırsa o kadar daha iyi ve ayrıca daha kolay olacağıdır. 2 yaşından itibaren tuvalet eğitimine başlamak genelde iyi bir dönemdir. İyi bir lazımlık aldığınızdan emin olun ki böylece bebeğiniz bağımsız bir şekilde oturabilsin. Bebeğiniz destek almadan oturmaya başladığında, onu lazımlığa oturtun ve çişini içine yaptırmada onu cesaretlendirin.Lazımlığı kullanan bebeklerin videolarını göstermek de çok yardımcı olur. Videolar ondan ne yapmasını beklediğinizi açıkça bebeğinize söyler.
Sabır Gerektirir
Bir gün veya iki günde olmayacak fakat bir kaç hafta içerisinde bu iş gerçekleşecektir. Başlamak için en erken zaman bebeğiniz uykudan yeni uyandığı zamandır. Yakın bir zaman sonra bezi bırakın ve lazımlığı kullanması için bebeğinizi cesaretlendirin.
Kendisinden bekleneni yaparsa, alkışlayarak ve başarıyla yaptığı şeyi tebrik ederek onu ödüllendirin.
Bu tuvalet eğitimine doğru noktadan nasıl başlayacağınızı gösterir.
Kız ve Erkek Çocuklarda Tuvalet Eğitimi
İşte çocuğunuza tuvalet alışkanlığı ve hijyenik bakımı öğretmenin bazı yolları:
Sonuçta gerçekten uygun yere dışkılama gözlendiğinde ödüllendirilir. Alkışlama, başarı çıkartmaları, küçük armağanlar, birlikte annaanneye telefon etme gibi ödüller verilebilir. Lazımlığı kullanamama, korkma ya da kazalar oluştuğunda asla utandırılmamalı, cezalandırılmamalıdır. Tuvalet eğitimi 6-8 ay alabilir. Yaz ayları gibi annenin daha rahat olduğu, bez olmadan dolaşma olanaklarının bulunduğu aylar daha uygundur. Ailelere bu süreçte gergin olmamaları, onun duygularını gözlemeye çalışmaları, konuya yoğunlaşmaları, her çocuğun farklı olabileceği bu nedenle esnek olmaları gerektiği anımsatılmalıdır.
Tuvalet eğitimi sırasında bazı güçlükler yaşanabilir. Çocuk tümüyle reddedebilir, hiç ilgilenmeyebilir, kabul edip bir süre oturur ama kakasını yapmaz sonra bezi bağlanır bağlanmaz yapabilir, acıdığını söyleyebilir, bazen önce bir kaç kez yapar sonra sürdürmeyi reddeder, bazen kakasını tutar günlerce yapmaz kabız olur. Eğitim sırasında ilişkiler bozulur, inatlaşma ortaya çıkarsa ısrar etmeksizin çocuğa hazır olacağı bir süre tanımak, kıskanma yaratmaksızın yaşıtlarının tuvalet eğitimini başarmış olduklarının farkına varmasını sağlamak yararlı olabilir. Aileye „derin bir soluk alıp, arkanıza yaslanın, kızmayın, düş kırıklığına uğramayın, tuvalet eğitimini başaramamış hiç kimse yoktur, bir süre sonra yine denersiniz, bu arada onu daha iyi tanımaya, başarısız olsa bile onu sevmeye ve sevginizi göstemeye devam ettiğinizi ona hissettirmeye çalışın" gibi önerilerle destek olmaya çalışılabilir. Kabızlık gelişmişse beslenme önerileri ve ilaçlarla destek olunabilir.
Tuvalet eğitimi almış çocuklarda da 4-5 yaşa dek kazalar olabilir. Stresli zamanlarda geri dönüşler olabilir. Bunların hoşgörülmesi konusunda aileyi yüreklendirmek iyi olur.
Tuvalet eğitimi için yapılması gerekenler;
*Çocuğunuzu eğitime hazırlayın. Kendisinin iç çamaşırı kullanmak için yeterince büyüdüğünü belirtin, hatta ilgisini çekebilecek bir iç çamaşırı birlikte seçilebilir.
*Çocuğa tuvaleti nasıl kullanması gerektiğini gösterin. Cinsiyetine uygun rol model seçimi önemlidir. Babanın oğluna, annenin kızına yardımcı olması, daha rahat bir ortam sağlayacağından çocuğun güven kazanmasına yardımcı olur.
*Çocukla birlikte lazımlık seçilebilir. Öncelikle yerde duran, sonrasında tuvalet üstüne konan ve klozete en çok benzeyen lazımlıklar tercih edilmelidir.
*Eğitim öncesinde, verilecek ödül de belirlenmelidir. Çocuğun hoşlanacağı ancak maddi değeri çok yüksek olmayan şeyler seçilmelidir. Eğitim tamamlandıktan sonra ki bu zaman alabilir, daha büyük ve yaşına uygun bir hediye verilebilir.
*Çocuğun ne zamanlarda tuvaletini yaptığını gözlemleyin. Bunu yapmak için, eğitime başladığınız zaman bezini çıkarın. Çocuğu 2-3 saatte bir tuvalete götürün, 5 dk. oturmasına izin verin. Bu sıklık çocuğun metabolizması ile de orantılı olacaktır.
*Bir çizelge üzerine idrarını ve kakasını tuvalete yaptığı zamanlarla, altına kaçırdığı zamanları işaretleyin, gözleminizi kaydetmeniz işe yarar.
*Çocuk tuvalete idrarını ya da kakasını yaptığında mutlaka sözel olarak veya belirlediğiniz hediye ile ödüllendirin. Altına kaçırdığında veya tuvaletini yere damlattığında sakın kızmayın ya da ceza vermeyin, nötr tavır takının.
*Eğitim süresinde çocuğun bezinin tekrar takılmaması gerekmektedir. Bu sebeple eğitimin ilk zamanlarında, çocuğu bulunduğu ortamdan sık dışarı çıkarmamak gerekir.
*Gündüz tuvalet alışkanlığı yeterince kazanıldıktan sonra, gece eğitimine başlanabilir.
*Yatmadan evvel sıvı verilmemelidir. Çocuk 1-2 saatte bir tuvalete götürülür, bu esnada, çocuğun kas kontrolünü kazanması açısından uyanık ve bilinçli olması gerekmektedir. Gece eğitiminde tuvalete götürme sıklığı, tuvalet ihtiyacının zaman aralıkları anlaşıldıktan sonra azalacaktır.
*Gece altına kaçırma ihtimaline hazırlıklı olunmalı, gerekirse yatağa koruyucu naylon geçirilmelidir.
Tüm bunları yaparken, çocuğun gelişim özelliklerine dikkat edilmeli. Yapamayacağı bir şey varsa, zorlanmamalı ve zorla tuvalet eğitimi verilmemelidir. Dirençli olan çocuğu rahatlatmalı, bazen rahatlatıcı bir müzik ya da bedenle ilgili resimli kitaplar okumak işe yarayabilir. Eğitimde en önemli amaç, çocuğa "kendi başına başarma” hevesini kazandırmaktır. Tuvalet eğitimine, sifon çekme, el yıkama davranışları da dahil edilmeli, ilk başlarda yardımcı olunmalıdır. Çocukla birlikte kısa, net ve anlaşılır tuvalet ifadeleri belirlenmeli ve bunlar kullanılmalıdır.
Tuvalet eğitiminin 3-6 ay arasında etkili bir şekilde sonuç vermeye başlaması mümkün, ancak gece ıslatmaları devam edebilir. Gündüz tuvalet kullanma alışkanlığı kazansa da, gece ıslatmalarının 5-6 yaşına kadar devam ettiği görülür. Genellikle 5 yaşından sonra, çocuğun hem gündüz hem gece kuru kalması ve tuvalet alışkanlığı kazanmış olması beklenir. Çocukta tuvalete gitme konusunda direnç gözlemleniyor, hele de çocuğun korku duyduğu görülüyorsa, bir süreliğine eğitime ara verilmesi uygundur. Böyle bir direnç yok ama eğitime karşı olumsuz tavır sergiliyorsa, anne-babalar, belli bir süre içersinde öğretmek yerine, çocuğa destek olmalı ve sabır göstermelidirler.
Normal gelişimine rağmen 4 yaş ve sonrasında verilmeye başlanan tuvalet eğitiminde geç kalınmış sayılabilir. Klinik kabızlık, idrarını tutma gibi medikal problemler ortaya çıkabileceği gibi, bunlar yetişkin döneminde uzun süreli sorunlar halini alabilir. Tuvalet eğitiminde baskı uygulanması, kötü şartlara izin vermek (çocuğun kendini pisletmesi konusunda ailenin ilgisiz tutumu), çok katı ve baskıcı tutum sergilenmesi, çocuk istismarı sayılabileceği gibi, yetişkin döneminde mükemmelliyetçilik, her işi eksiksiz yapma, aşırı titizlik gibi eğilimlere ihtimal verebilir.
Her ne kadar çocuk gelişiminde belli dönemlere ait belli özellikler ve beklentiler olsa da, yine de her çocuğun bireysel gelişimi farklılık gösterebilir. Çocuğun ve sizin hazır olduğunuz, stres faktörlerinin yoğun olmadığı dönemlerde tuvalet eğitimine başlanmalı, aksi takdirde, çocuk zorlanmamalıdır. Örneğin, başka bir eve taşındığınız bir dönemdeyseniz, yeterli sabrı ve özeni gösteremeyeceğinizden, tuvalet eğitimini birkaç haftalığına erteleyebilirsiniz. Çocuğunuzun hazır olduğu zamanı iyi gözlemlemeli, eğitimi verirken kaba, zorlayıcı ve cezalandırıcı tutumlardan kaçınmalısınız.
Tuvalet eğitimi nasıl verilir?
Tuvalet eğitimine çocuğun ve bakım veren kişinin hazır olduğu bir dönemde başlanması çok önemlidir. Hatalı bir zamanda ve hazırlıksız başlangıç, çocuğun bu aşamayı sorunsuzca atlatabilmesini engelleyebilir. Çocuk için tuvalet eğitimine hazır olmak demek hem fizyolojik olarak kas gelişiminin tamamlanmış olması hem gelişimsel olarak kendini ifade becerilerinin kazanılmış olması hem de psikolojik olarak sağlıklı bir döneminde olması demektir.
Tuvalet eğitimi annelerin adeta kabusudur. Ne zaman başlaması gerektiği, nasıl davranılması gerektiği konusunda kargaşa yaşanır. Tuvalet eğitimi için en uygun dönem 18-36 aylar arasıdır. Daha erken dönemde başlamak ve aşırı baskı kurarak bir an önce çocuğun temiz kalmasını sağlamaya çalışmak, hem fizyolojik olarak yapamayacağı bir şeyi yapmasını istemek hem de ilerde gelişebilecek bazı ruhsal sorunların başlamasına neden olmak demektir. Benzer şekilde hiç eğitim vermemeye çalışmak, zamanı gelince kendi söyler diye bırakmak da hem çocuğun tuvalet eğitiminin gecikmesine hem de ruhsal açıdan sorunlara neden olur.
• Lazımlığı tuvalet yerine salona koyarak eğitime başlayın, tuvalete oturtursanız ayağının altına basamak koyun
• Çocuğunuz lazımlık ile oynamak ister buna izin verin
• Çocuğunuz lazımlıkta serbest olmalıdır.
• Çocuğunuz lazımlıkta beş dakikadan fazla oturmaz, merak etmeyin. Bazen bezini değiştirince barsak hareketleri olarak dışkısını yapar. Bezi çıkarınca lazımlığa oturtun ve gayta yaptırmaya çalışın. Sizide görerek taklit ederek dışkılaması gerektiğini anlar.
• Öncelikle gayta kontinansı sağlanır. Öncelikle dışkılamayı öğret.
• Eğer çocuğunuzun kakasını yaptığı zamanı mesela yemek sonrası gibi biliyorsanız bu zamanlarda lazımlığa oturtun. Eğer dışkılama sırasında belli hareketleri yapıyorsa sessizleme, köşeye gitme gibi vs. çocuğunuzu lazımlığa oturtun.
• Çocuğunuz lazımlığa oturmak isterse oturtun sizde karşısına geçip oturun onunla konuşun gerekirse kitap okuyun.
• Çocuğunuza işerken çiş, işe gibi kelimeleri kullanarak bu kelimeleri öğretmek önemlidir. Çocuğu konfü edecek anlamları farklı kelimeler kullanılmamalıdır.
• Çocuğunuz işemeden kakasını yapmadan lazımlıktan kalkarsa sakin olun. Sonra tekrar deneyin. Eğer başarı ile lazımlığı kullanırsa öpücük, alkışlamak yada kuçaklamak gibi küçük hediyeler verin.
• Çocuklar takliti sever siz tuvalete girince yanınızda lazımlığa oturtabilirsiniz.
• Çocuklar sıklıkla ebeveynleri tuvalette izler. Böyle bir durumda lazımlığını kullanmaya hazır demektir.
• Erkek bebeklerde de öncelikle oturarak idrar yapmayı öğretin. Ayakta işemeye başlamak ve durdurmak zor olur.
• Bazı çocuklar lazımlığa oyuncak ile gider buna izin verin
• Lazımlığa oturmayı çocuğunuzun günlük rutin işi haline getirin, örneğin sabah uyanınca ilk iş olarak, yemekten sonra yatmaya gitmeden önce lazımlığa oturun.
Sonra ne yapacağım?
Çocuğunuzu lazımlığı kullanmaya başladığında belli zamanlarda gitmesi gerektiğini ve sıkça tuvalete gitmesi gerektiğini hatırlatmalısınız.
• Bezini çıkarma ile büyüdüğünü vurgulamalısınız
• Eğer eğitim sırasında çocuğunuz altına yaparsa paniklemeyin. Herhangi bir negatif geri bildirimde bulunmadan temizleyin.
• Eğitimin her basamağını çocuğunuza gösterin ve ilgilenin ve de övün, mesela pantolon çıkarmadan başlayarak her aşamayı göstererek yaptırın.
• Her çocuğun öğrenmede kendi yolunu çizeceğini hatırlayın. Eğer eğitim başarısız olursa tekrar bezi takın birkaç hafta sonra tekrar deneyin. Eğitimde soğukkanlı, telaşsız olmalısınız.
• Çocuklar büyüyünce altlarını silmeyi ve ellerini yıkamayı da öğrenir. Ancak özellikle kız çocuklarında dışkılama sonrası temizliğe dikkat edilmelidir.
• 3-4 yaşına kadar çoğu çocukta kontinans sağlanır. Bu yaştan sonra kaçırma olursa mutlaka çocuk doktorunuza başvurunuz.
• Gece kontrolü gündüz kontrolünden sonra olur. Tam gece kontinansı 5 yaşında olur. Bu yaştan sonra gece kaçırmaları olursa çocuk doktorunuza başvurun.
• Çocuğunuzda tüm eğitim tamamlansa da arada kazalar olabilir yada bazı emosyonel durumlarda kaçırmalar olabilir. Böyle durumlarda paniklemeyin (yeni eve taşınma, ölüm, yeni kardeş gibi). Belli bir süre beklediğinizde kendiliğinden düzelir.
Esas olarak tuvalet eğitimi hemen sonuçlanacak bir şey değildir. Mutlaka belli aşamalardan geçmek gerekir. Devamlı pozitif düşünerek çocuğunuzun kendini rahat hissetmesini sağlayın. Eğitimin tüm kademelerinden hoşlanmasını sağlayın.
• Tuvalet eğitimi zaman zaman duygusal bir andır. Başlangıçtaki çoşku kazalar ve hayal kırıklıkları ile azalabilir. Böyle durumda derin bir nefen alıp sakin olun.
Biraz zaman alsa da sonunda çocuğunuzun daha konforlu bir hayata ve bezden bağımsız günlere kavuşacağını unutmayın. Tuvalet eğitimi ile igili daha çok şey öğrenin ve çocuğunuza faydalı olmanın yollarını araştırın.
Beklenti 3. yaşta eğitimin tamamlanması olmalıdır. 3 yaş toplumsallaşma ve kreşe başlama yaşıdır. Diğer çocukların yanında bezli olmak, çiş ve kaka kontrolünü sağlayamamak çocuğu rahatsız edecektir. Gece altını ıslatma daha uzun sürer ve 5 yaşına kadar devam edebilir.
Bazı durumlar yaşı gelmesine karşın tuvalet eğitimini zorlaştırabilir. Bu belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
• Henüz çocuğun saydığımız belirtileri göstermiyor olması,
• Devamlı kabızlık problemi yaşaması,
• Son dönemde hayatında önemli bir değişiklik olması (yeni bakıcı, yeni kardeş, taşınma, ölüm vb.)
• Tuvalet eğitimini verecek olan kişinin gergin, sinirli olması, yeterli zaman ayıramayacağını düşünmesi ve
• Birden fazla kişinin farklı şekillerde çocuğa tuvalet eğitimi vermeye çalışıyor olması.
Tuvalet eğitiminde anne-babanın rolü
Herhangi bir sağlık problemi olmadığı sürece erişkin olup hala tuvalet alışkanlığını kazanamamış hiç kimse yoktur. Bu yüzden eğitimin nasıl verileceğine, çıkabilecek sorunlara yoğunlaşarak, eğitimi bir endişe nedeni, bir sorun gibi algılamamak gerekir. Unutulmamalıdır ki tuvalet eğitimi doğal sürecin bir parçasıdır. Bu nedenle çocuğun eğitim sürecindeki davranışlarına aşırı tepkiler vermemek gerekir. Tuvalet eğitiminin evin içindeki en önemli konu, çözülmesi gereken bir süreç şeklinde algılanması, eğitimi hem çocuk hem aile açısından zorlaştıracaktır. Sabır bu dönemin anahtar sözcüğüdür. Bir adım ileri, bir adım geri gidilmesi en sık rastlanan durumlardan biridir. Her defasında sabırla karşılamak ve öfkelenmeden tuvalet eğitimine devam etmek gerekir. Eğer çocuk aşırı tepkiler veriyor ve tuvaletini yapmayı kesinlikle reddediyorsa eğitim sürecine çocuk hazır olana kadar ara vermek, aşırı ısrarcı olup bu süreci inatlaşma ile geçirmemek son derece önemlidir.
Tuvalet eğitimi sürecini, tamamıyla sizin kontrolünüzde ve sizin verdiğiniz eğitime göre tamamlanacak bir süreç gibi görmeniz sizi aşırı yük altında bırakır. Aslında bu süreç sizden çok çocuğunuzun kontrolündedir. Dolayısıyla bir ebeveynin görevi; sorumluluğu tamamıyla almak değil, çocuğuna mümkün olduğunca destek olmak, yüreklendirici davranmaktır. Bu süreç tam olarak siz hazır olduğunuzda değil, siz ve çocuğunuz hazır olduğunuzda tamamlanacaktır.
• Tuvalet eğitimine başlamadan önce çocuğun tuvalete veya lazımlığına alışmış olması önemlidir. Her gün belirli aralıklarla tuvaleti olsun olması tuvalete ya da lazımlığa oturarak alıştırmalar yapmak alışkanlık edinmeyi kolaylaştırır.
• Çocuğunuzu iyi gözlemlemeniz ve çişini ya da kakasını yaparken nasıl davrandığının farkında olmanız, onu uygun zamanlarda tuvalete yönlendirmeniz için uygun olacaktır. Örneğin yüzünün şekli değişebilir ya da yürürken bir anlığına durabilir. Bu tür durumlarda, onu tuvalete ya da lazımlığa yönlendirmek eğitimi başlatmak için işinize yarayacaktır.
• Çocuklar tuvaletlerini birkaç dakikadan fazla tutamazlar, o nedenle tuvaletlerinin geldiğini söyledikten ya da siz fark ettikten sonra en hızlı şekilde tuvalete götürmek önemlidir.
• Lazımlık çocuğun rahatlıkla ulaşabileceği bir yerde olmalıdır. Çocuk lazımlığına eğitim sürecinden önce kıyafetleriyle oturtturularak alışması sağlanabilir.
• Sifon sesinden korkan, tuvaleti yalnızca pis bir yer olarak tanıyan çocukların eğitim süreçleri daha zor olmaktadır. O nedenle zaman zaman çocuğun sifonla oynamasına, tuvalete girmesine aşırı tepkiler vermemek gerekir.
• Tuvalet eğitimine dar zamanlarda başlamamak önemlidir. Süresi çocuktan çocuğa değişmekle birlikte bu eğitimin tamamlanması zaman almaktadır.
• Kız çocuklarının anneyi, erkek çocuklarının babayı model almaları, onları izleyebilmeleri süreci kolaylaştırmaktadır.
• Çocuğun daha rahat hareket edebilmesi ve lazımlığa oturabilmesini kolaylaştırmak için mümkün olduğunca kendisinin çıkarabileceği türden kıyafetleri giydirmeye özen gösterilmelidir.
• Tuvalet eğitimi verilmeye başlanıldığı zaman bez artık kullanılmamalıdır. Bez kullanmaya devam etmek eğitimi uzatacaktır. Genellikle anneler üşüyeceğini düşünerek, kış aylarında bez çıkarmaktan endişe duymaktadır. Ama çocuğun doğduğu zamana göre, yazın gelmesini beklemek gecikmeye neden olabilir. Her çocuk tuvalet eğitimi sürecinde ara sıra altına kaçırabilir. Bu durumda çocuğa kızılmamalı, ayıplanmamalı, cezalandırılmamalıdır.
• Çocuğa sık sık tuvaleti olup olmadığını sormak yerine, belli aralıklarla tuvalete birlikte giderek kontrol etmek daha uygun olacaktır. Kakası için, her yemek öğününden sonra tuvalete oturtmak eğitimi kolaylaştırır. Ancak oturma süreleri uzun olursa, çocukla inatlaşma artar ve eğitim gecikir.
• Tuvalet eğitimde en büyük ödül "aferin” dir. Tuvaletini artık bezine yapmıyor olmasını büyük ödüllerle, aşırı tepkilerle karşılamak zaman zaman altına kaçırdığında kızmak kadar yanlıştır. Alkışlamak, çok önemsemek, ödüller vaat etmek, tuvalet zamanını adeta bir tören haline getirmek eğitime ve sonraki sürece zarar verecektir.
• Çocuk lazımlığa ya da tuvalete oturduğunda onun yanında kalıp, oyalanması sağlanabilir. Onu tek başına bırakıp gitmek, oturma süresini kısaltacağı için eğitimi güçleştirir.
• Çocuğa "aferin” demek için tüm görevi yerine getirebilmesi beklenmemelidir. Örneğin tuvalete yetişememiş bile olsa tuvalete gitmiş ve pantolonunu çıkarmış olması da övülmelidir.
• Çocuk tuvaletini yaptığında onu çişinden ya da kakasından tiksindirecek, yaptığı şeyden utanmasına yol açacak sözler söylenmemelidir (ay ne pis, koktu vb.)
• Çocuğun tuvalet eğitimini kısa sürede tamamlayabilmesi ya da tamamlayamaması, hiçbir zaman çocuğun genel başarısı ya da başarısızlığı olarak yansıtılmamalıdır. Tuvalet eğitimi gelişimin doğal bir sürecidir.
SIK SORULAN SORULAR
Tuvalet eğitimi ne kadar sürmelidir?
Herkeste değişiklik gösterir. Bazılarında birkaç gün sürerken bazılarında aylarca alabilir.
Uzun sürmesinin nedeni nedir?
Birkaç ana sebebi olabilir; çocuğunuz eğitim için küçük olabilir (2 yaşından önce eğitime başlanmamalıdır), Çocuğunuzun yürümesinde ve konuşarak ifde etmesinde sorun olmamalıdır, bazı çocuklarda değişikliklere uyum zaman alabilir, çocuğunuz tuvaletin ne olduğunu anlamadığı için korkusu olabilir, çocuğunuz oyun ile çok meşgul olabilir, oyun oynamaktan öğrenmeye odaklanmaz.
Bazende ebeveynlerin yoğun ve meşgul olan yaşam stiliniz eğitimin uzamasına neden olur. Ayrıca eğitimde kabızlık varsa zorlanılır. Diğer önemli bulgu ise çocuğun mizacıdır. Buda eğitimi belirleyen bir faktördür. Çocukların %10 zor mizaçlıdır, %40’ı kolaydır, %15’i zor öğrenir, %35 ise orta derecelidir.
Lazımlığı kullanmalımıyız?
Lazımlığı salonda kullanın. Eğer tuvalete oturtursanız ayaklarının altında basamak koymalısınız. Çocuğunuzu lazımlığınıza bağlamayın gerektiğinde kalkıp oynayabilmelidir. Bazen lazımlığa yapmaz bezleyince hemen yapar bunun için endişe etmeyin. Kirli bezini çıkararak barsak hareketleri için çocuğunuzun sizi izlemesine izin verin. Çocuğunuzun barsak hareketleri başlayınca lazımlığa oturması gerektiğini anlamasını sağlamalısınız.
Çocuğunuzun tuvalet ile ilgili kelimeleri aynı olmalıdır. Uygun ve aynı kelimeler ile ifade edilmelidir. Aynı kelimeler ile öğrenmesi önemlidir. Barsak hareketleri için kirli pis gibi terimlerden kaçınmalı. Basit ve uygun tonla konuşmalı.
Tuvaletimi yaparken çocuğun seyretmesine izin vereyim mi?
Evet ver. Çocuklar erişkinleri kopya eder. Çocuklar ebeveynlerini banyoda devamlı izler. Böyle durumlarda tuvalete oturması gerektiğini prova edin.
Çocuğuma ayaktamı oturarak mı işemeyi öğreteyim?
Oturarak
Kızım lazımlıkta otururken oyuncakları ile oynuyor; izin verin oynasın. Oyunla öğrenmek işinizi kolaylaştırabilir
Temizlik çocuk biraz daha büyüyünce öğretilmelidir. Kızlarda anatomik olarak temizliğe daha özen gösterilmeli önden arkaya doğru temizliğe alıştırılmalıdır. El yıkamanın önemi ve işemenin sonrasında rutin yapılması gereken bir şey olduğunu öğretmelisiniz. Sıcak su ve sabun ile 15 sn el yıkanmalıdır. Bunun için kısa bir tekerleme yada on’a kadar sayması öğretilerek yapılabilir.
Çocuğunuz bir kez tuvaleti kullandıysa belli zamanlarda bunu rutin hale getirmeye çalışın.
Tuvalet eğitimindeki birkaç başarıdan sonra bezini çıkarabilirsiniz. Ancak bir çok kez kaza olacaktır. Bunlarda hayal kırıklığına uğramayın.
Çocuklara disposable eğitim pantolonları giydirebilirsiniz. Ancak bunu bez gibi algılayarak bu şekilde kullanabilir. İç çamaşırı ince olduğundan idrarını hemen hisseder buda tuvalete gitmesini kolaylaştırır. Kirlenince hemen değiştirin ıslak durmaya alışmasın.
Çocuğunuz eğitime ara verebilir ve öfke nöbetlerine tutulabilir merak etme panikleme eğitime devam et, tuvalete götür senin yerine ben yapıyorum demelisiniz.
Çocuğunuzun kabız olmadığından emin ol. Kabızlığını çöz sonra yavaş yavaş eğitime başla her defasında başka bir görev vererek eğitimi ilerlet. Eğer hala sıkıntı varsa 1-2 ay ara ver.
Ailelere Tüm Başlıklar
Hipospadias
Çocuklarda Üriner Sistem Taşları
Çocuklarda Kasık Fıtığı
Çocuklarda Tuvalet Eğitimi
Çocuklarda Gece İşemeleri
İnmemiş Testis