Ölen Babanın Maaşını Erkek Alabilir Mi

Okurumuzun sorusu:

Kadınlar babalarından maaş alıyorlar da neden erkeklere verilmiyor? En azından hasta, sağlık sıkıntıları olan erkekler de anne veya babasının maaşını alabilmeliler. Bu haksızlık. İnşallah buna bir çare bulunur.

Geçtiğimiz günlerde emekli kadınların anne ya da babalarından yetim aylığı alabilmelerinin koşullarını şu yanıtımızda incelemiştik: Emekli kadının babasından yetim aylığı alması ancak bir koşulda mümkündür

Bu yanıtımızı sosyal medyadan paylaşmamızın ardından okurumuz böyle bir yorum yaptı. Bu yorum vesilesiyle erkek çocuklarının (ölüm) yetim aylığı hakkını ele almak istedim.

Kadın işçilere özel bir köşede erkeklerin hakları ile ilgili bir konuyu ele almam yadırganmasın lütfen. Bu yorumu yazan kadın okurumuz gibi birçok anne erkek çocukları için endişeleniyorlar, onlar da yetim aylığı alabilsinler istiyorlar çünkü.

Bu yanıtımız, kadınlar için, çocuklarının haklarının peşine daha kolay düşebilsinler diye…

Erkek çocuklarına yetim aylığı bağlanabilmesi için 4 temel koşul bulunmaktadır.

1) YETİM AYLIĞI İÇİN PRİM KOŞULU

Birinci koşulumuz prim koşulu.

Vefat eden anne ya da babanın en az 1.800 gün priminin ödenmiş olması gerekir. 1.800 gün primde eksik varsa, borçlanma yolu ile eksik gün tamamlanabilir. Vefat eden anne ya da baba emekli ya da malullük aylığı alıyorsa, prim gününe ayrıca bakılmaz.

Bu kuralın bir istisnası var. Eğer vefat eden anne ya da baba işçi yani 4-A’lı ise 5 yıl sigortalılık süresi ve 900 gün prim de yeterlidir.

Yukarıdaki koşullar hem dul hem yetim aylığı bakımından ön koşuldur. Bu koşul karşılanmıyorsa, yetim ya da dul aylığı bağlanmaz. Örneğin erkek çocuğun yaşının kaç olduğu ya da çalışıp çalışmadığı önem arz etmez. Önce vefat eden anne veya babanın yetim aylığı bağlanması bakımından yeterli prime sahip olup olmadığına bakılır.

2) YAŞ KOŞULU

Birinci koşulda sıkıntı yoksa yani prim yeterliyse, ikinci koşula yani yaşa bakarız.

Evli olmayan (hiç evlenmemiş, boşanmış veya dul) kız çocukları için yaş koşulu yok.

Ancak erkek çocuklarında var. Erkek çocuğuna yetim aylığı bağlanabilmesi için erkek çocuğunun 25 yaşını doldurmamış olması gerekir (bunun bir istisnası var, aşağıda detaylı açıklayacağım). 

Yaş koşulunu üçe ayıralım:

a) 18 yaşını doldurmamış erkek çocuklarına yetim aylığı bağlanabilir. Çocuğun eğitime devam edip etmediğine bakılmaz.

b) 18 yaşını doldurmuş ancak henüz 20 yaşını doldurmamış erkek çocuklarına –lise ve dengi öğrenimlerine devam ediyor olmaları koşuluyla- yetim aylığı bağlanabilir. Örneğin hala lise eğitimi devam eden 18 ya da 19 yaşındaki bir erkek çocuğu, yetim aylığı alabilir. Ancak çocuk 20 yaşını doldurmuşsa ve hala lisede eğitim görüyorsa yetim aylığı alamaz.

c) 18 yaşını doldurmuş ancak henüz 25 yaşını doldurmamış erkek çocuklarına –yükseköğrenimlerine devam ediyor olmaları koşuluyla- yetim aylığı bağlanabilir. Yani örneğin anne ya da babasını kaybeden erkek çocuk, üniversite (lisansüstüdâhil) eğitimi boyunca -25 yaşını doldurana kadar- yetim aylığı alabilir.

3) ÇALIŞMAMA VEYA AYLIK ALMAMA KOŞULU

İlk iki koşulda sorun yoksa yani hem prim hem yaş koşulu tutuyorsa, son koşula bakacağız.

Yetim aylığı bağlanabilmesi için erkek çocuğun sigortalı çalışmıyor olması ya da kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ya da aylık almıyor olması gerekir.

Yani erkek çocuk sigortalı çalışıyorsa, yetim aylığı alamaz. Ancak bu kuralın da bir istisnası var. Yaklaşık 3 ay önce bir torba yasa ile yapılan düzenleme gereği,

a) 18 yaşını doldurmamış tüm erkek çocuklar –eğitim durumuna bakılmaksızın- sigortalı işçi olarak çalışsa bile yetim aylığı alabilecek,

b) 18 yaşını doldurmuş 20 yaşını doldurmamış olup, lise ve dengi öğrenimi devam eden erkek çocuk sigortalı işçi olarak çalışsa bile yetim aylığı alabilecek,

c) 18 yaşını doldurmuş 25 yaşını doldurmamış olup, yükseköğrenimi devam eden erkek çocuk sigortalı işçi olarak çalışsa bile yetim aylığı alabilecek.

Ancak erkek çocuk 4-b (eski adıyla Bağ-Kur) ya da 4-c (Emekli Sandığı) sigortalısı olarak çalışırsa, yetim aylığı alamaz. Bu istisna sadece 4-a’lı (işçi) olarak çalışan erkek çocuklarını kapsar.

Öte yandan örneğin 23 yaşındaki erkek çocuk, sigortalı işçi olarak çalışıyor ancak yükseköğrenimine devam etmiyorsa, yine yetim aylığı alamaz. Çünkü bu istisna sadece, eğitimine devam edip, sigortalı işçi olarak çalışan erkek çocuklar içindir.

4) KURUMA BAŞVURU KOŞULU

Yetim aylığı kendiliğinden bağlanmaz. Anne ya da babanın vefatı halinde hak sahibi erkek çocuğun (18 yaşından küçük ise yasal temsilcisi ile) Sosyal Güvenlik Kurumu’na, Kurumun hazırladığı tahsis-talep dilekçesi ile başvurması gerekir.

MALUL ERKEK ÇOCUKLARI İÇİN İSTİSNA
Yaş koşulunu açıklarken, 25 yaşını doldurmuş erkek çocuklarının yetim aylığı alamayacağını ancak bunun tek bir istisnası olduğunu belirtmiştim.
Gelelim o istisnaya. 25 yaşını doldurmuş olsa bile Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında kaybettiği (malul olduğu) tespit edilen erkek çocuklarına yetim aylığı bağlanabilir.
Ancak bu durumdaki erkek çocuğun yetim aylığı alabilmesi için sigortalı çalışmıyor olması ve kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ya da aylık (ör. emekli aylığı, malul aylığı, sürekli iş göremezlik geliri) almıyor olması gerekir. Ancak bu durumdaki erkek çocuğun engelli (özürlü) aylığı alıyor olması, yetim aylığı almasına engel değildir. Çünkü engelli (özürlü) aylığı, kişinin kendi sigortalılığından kaynaklanan bir gelir ya da aylık değildir.
Ayrıca bu durumdaki erkek çocuklarına yetim aylığı bağlanabilmesi için çocuğun anne ya da babanın vefat tarihinde en az yüzde 60 oranında malul olması gerekmez. Bu maluliyet vefattan sonra, hatta yıllar, on yıllar sonra bile ortaya çıkabilir. Önemli olan Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünün en az % 60 oranında kaybedildiğinin tespit edilmesidir. Bu tespitin yapılmasının ardından, yetim aylığı bağlanabilir.
Okurumuz yorumunda “en azından hasta, sağlık sıkıntıları olan erkekler de anne veya babasının maaşını alabilmeliler” demişti. Yukarıda belirttiğim istisna hali, kısmen okurumuzun talebini karşılıyor. Ama yüzde 60 malullük şartı aranıyor.
Oysa asıl olması gereken sosyal güvenlik sisteminin prim, yaş, maluliyet gibi koşullar aramadan gereksinimi olan tüm yurttaşlara aylık bağlamasıdır. Ancak bizim sistemimiz ne yazık ki ağır koşullarla dolu.
Son olarak şunu da belirteyim. Her üç kadından sadece 1’inin çalışabildiği Türkiye’de kadınlara sosyal güvenlik sistemi içinde sağlanan nadir ayrıcalıkların haksızlık ya da adaletsizlik olduğunu düşünmüyorum. Aksine bu az sayıdaki (ve ne yazık ki sayıları giderek azalan) ayrıcalıklar olmasa haksızlık ve adaletsizlik olur…

Ölüm Aylığına Hak Kazanma Koşulları Nelerdir?

Kanunun yürürlük tarihinden sonra ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için;

a-) En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya,

b-) 4/1-(a) sigortalıları için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş,

olması şartıyla ölüm aylığı bağlanır.

Ayrıca;

a-) Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemleri tamamlanmamış,

b-) Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş,

durumda iken ölen sigortalıların hak sahiplerine yazılı istekte bulunmaları halinde ölüm aylığı bağlanır.

 Ölüm aylığı bağlanabilmesi için sadece 4/1-(a) sigortalıları için öngörülen her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartında; gerek ölen sigortalı tarafından, gerekse hak sahipleri tarafından yapılan tüm borçlanmalar bu şartların oluşmasında dikkate alınmamaktadır.

Ancak, 1/10/2008 tarihinden önce ölen sigortalıların 900 gün hesabında borçlanılan tüm süreler dikkate alınmaktadır.

Ayrıca, kendi nam ve hesabına (5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi) çalışan sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için ölen sigortalıların genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şarttır.

Ölüm Aylığı Kimlere Bağlanır?

Ölüm aylığı, ölen sigortalının;

a-) Eşine,

b-) Çocuklarına,

c-) Anne ve babasına,

bağlanır.

Hayatını Kaybeden Sigortalının Eşine Aylık Bağlanmasının Şartları Nelerdir?

Eşine aylık bağlanması için, ölüm tarihinde sigortalının eşi ile yasal evlilik bağı bulunması şarttır. Sigortalının dul eşine % 50 si;  aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde % 75 i oranında aylık bağlanacaktır.

Hayatını Kaybeden Sigortalının Çocuklarına Aylık Bağlanmasının Şartları Nelerdir?

Ölen sigortalının çocuklarına aylık bağlanabilmesi için çocukların cinsiyeti, yaşı, malul olup olmaması, öğrenim durumu ve medeni hali gibi kıstaslar mevcuttur.

Hak sahibi çocuklara ölüm aylığı bağlama şartları aşağıda açıklanmış olmakla birlikte, 21/03/2018 tarihli ve 7103 sayılı Kanun ile hak sahibi çocuklar için  yeni düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre, 27/3/2018 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanması talebinde bulunan çocuklardan 4/1-(a) kapsamında sigortalı sayılanlara; 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurana kadar aylık bağlanacaktır. Aylık almakta iken 4/1-(a) kapsamında sigortalılığa tabi çalışmaya başlayan hak sahibi çocukların da Kanunda belirtilen yaş ve öğrencilik nitelikleri devam ettiği sürece bağlanan aylıkları kesilmeyecektir.

Erkek çocuklara ölüm aylığı bağlanabilmesi için;

Evli olup olmadıklarına bakılmaksızın, erkek çocukların yükseköğrenim görmeleri halinde 25 yaşını doldurmamış olmamaları, ortaöğrenim görmeleri halinde 20 yaşını doldurmamış olmaları, herhangi bir eğitim kurumunda öğrenim görmemeleri halinde ise 18 yaşını doldurmamış olmaları,

Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmıyor olmaları,

Kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması,

şarttır.

Kız çocuklara ölüm aylığı bağlanabilmesi için;

Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmıyor olmaları,

Kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması,

evli olmamaları veya evli olmakla birlikte sonradan boşanmış veya dul kalmış olmaları şarttır. Kız çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesi için herhangi bir yaş ya da öğrenim durumu şartı bulunmamaktadır.

Malul çocuklara ölüm aylığı bağlanabilmesi için ;

Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirdiği tespit edilen malul çocuklara da evli olup olmadığına, yaşına veya cinsiyetine bakılmaksızın ölüm aylığı bağlanır.

Malul çocuklara bağlanan ölüm aylıkları;

- Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başladıkları tarihi,

- Kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlandığı tarihi,

- Kanunun 94 üncü maddesine göre yapılan kontrol muayenesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirmediği tespit edilen çocukların yeni malullük durumuna esas tutulan rapor tarihini,

izleyen ödeme dönemi başından itibaren kesilecektir.

Hayatını Kaybeden Sigortalının Anne Ve/Veya Babasına Aylık Bağlanmasının Şartları Nelerdir?

5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra vefat eden sigortalının anne ve/veya babasına aylık bağlanabilmesi için de yine birtakım kıstaslar mevcuttur. Öncelikle anne ve/veya baba 65 yaşın altında ise, ölen sigortalının hak sahibi eş ve çocuklarından geriye artan hisse olmak zorundadır. Ayrıca anne ve/veya babanın her türlü kazanç ve irattan elde etmiş oldukları gelirleri asgari ücretin net tutarından az olmak zorundadır. Yine anne ve/veya babaya ölen çocuklarından ölüm aylığı bağlanabilmesi için, diğer çocuklarından hak kazanılan gelir/aylıklar hariç olmak üzere, gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması da şarttır.

Anne ve/veya baba 65 yaşın üstünde ise, yukarıda belirtilen şartları taşımaları halinde ölen sigortalının hak sahibi eş ve çocuklarından geriye artan hisseye bakılmamakta, artan hisse olmasa bile ölüm aylığı bağlanmaktadır.

Ölüm Aylığı Bağlanması İçin Nereye Ve Nasıl Başvurulur? Müracaat İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

4(a) (SSK) ve 4(b) (BAĞ-KUR) kapsamındaki ölüm aylığı bağlama işlemleri için sigortalının dosyasının bulunduğu Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüklerimize Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi ile müracaat edilmesi gerekir.

Gelir/Aylık/Ödenek Talep belgesine;

-Malul çocuklar için sağlık kurulu raporu

-Vasi İlamı (Hak sahiplerine vasi tayin edilmesi durumunda)

eklenir.

5510 Sayılı Kanuna tabi kamu görevlisi olan (4/c’li) sigortalıların hak sahipleri ile 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanununa tabi sigortalıların hak sahipleri ise Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığı Mithatpaşa Cad. No:7 Sıhhiye/ANKARA adresine  müracaat etmeleri gerekir.

Ayrıca, www.turkiye.gov.tr adresi üzerinden başvuru imkanı bulunmaktadır.

Kurumumuz ve MEB ve YÖK arasında yapılan protokol kapsamında öğrenci belgeleri elektronik ortamda temin edilmektedir. Öğrenci belgesinin güncel olup olmadığı konusunda tereddüt edilmesi durumunda hak sahiplerinden talep edilmektedir.

5434 Sayılı Kanun Hükümlerine Göre Dul ve Yetim Aylığı Bağlananların Aylıkların Kesilmesi

Dul Aylığının Kesilmesini Gerektiren Haller:

• Türk Vatandaşlığından Çıkma/Çıkarılma
• Evlenme: Harp malulü ile evlenen kadının aylıkları kesilmemektedir. Sonradan evlendiği eşinin ölümü nedeniyle, ikinci eşinden de ölüm aylığına hak kazanan dul eşe, bu aylıklardan tercih ettiği aylığı bağlanmaktadır.

5434 sayılı Kanuna göre dul aylığı bağlananların 5510 sayılı Kanunun 4/1-a, 4/1-b ve 4/1-c statüsünde çalışmaya başlamaları halinde aylıkları kesilmemektedir. Ancak, çalışılan statüye göre aylık bağlama oranları değişmektedir. Ayrıca çalışmaya başlayanların hangi sigorta kapsamında çalıştığına bakılmaksızın ek 81 inci ve ek 84 üncü madde kapsamında yapılan ek/ilave ödemeleri, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden aybaşından itibaren kesilmektedir. 

Kız ve Erkek Yetimin Aylığının Kesilmesini Gerektiren Haller:

• Türk Vatandaşlığından Çıkma/Çıkarılma
• Evlenme: Yetim aylığı almakta iken evlenen erkek ve kız yetimin aylıkları kesilmektedir. 
• Çalışma Halinde Aylıkların Kesilmesi: 5434 sayılı Kanuna göre yetim aylığı bağlananların 5510 sayılı Kanunun 4/1-a, ve 4/1-b statüsünde çalışmaya başlamaları halinde yetim aylıkları kesilmemektedir. 5434 sayılı Kanunun 99 uncu maddesi gereğince yetim aylığı alanların 5510 sayılı Kanunun 4/1-c statüsünde çalışması halinde, yetimin aylığı göreve girdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren kesilmektedir. Ayrıca çalışmaya başlayanların hangi sigorta kapsamında çalıştığına bakılmaksızın ek 81 inci ve ek 84 üncü madde kapsamında yapılan ek ödemeleri, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden aybaşından itibaren kesilecektir. 
• Öğrenim Durumu Değişikliği Nedeniyle Aylıkların Kesilmesi: Erkek yetimlerin ölüm tarihinde 18, ortaöğrenim yapmakta ise 20, yükseköğrenim yapmakta ise 25 yaşını doldurması halinde aylıkları kesilmektedir. Ayrıca, 25 yaşını doldurmayan erkek yetimin bir yüksek öğrenimi bitirmesinden sonra ikinci bir yüksek öğrenimde geçen süreleri ile doktora veya ikinci defa yapılan master veyahut lisans üstü uzmanlık öğreniminde geçen süreleri için aylık bağlanmamakta, ödenen aylıklar kesilmektedir.

Malul Erkek Yetimin Aylığının Kesilmesini Gerektiren Haller:

• Türk Vatandaşlığından Çıkma/Çıkarılma
• Çalışma Halinde Aylıkların Kesilmesi: 5434 sayılı Kanuna göre göre aylık almakta olan malul erkek yetimin 5510 sayılı Kanunun 4/1-c kapsamında çalışması durumunda 5434 sayılı Kanunun 99 uncu maddesi gereğince aylığı kesilmektedir. 5510 sayılı Kanunun 4/1-a ve 4/1-b kapsamında çalışmaları nedeniyle bağlanan aylıklarının asgari ücretin net tutarından fazla olduğu tespit edilenlerden muhtaç olmadıklarına karar verilenlerin aylıkları  kesilmektedir.
• Evlenme: Malul erkek yetimin evlenmesi halinde aylıkları kesilmemektedir.

Anne ve Babanın Yetim Aylığının Kesilmesini Gerektiren Haller:

• Türk Vatandaşlığından Çıkma/Çıkarılma
• Çalışma Halinde Aylıkların Kesilmesi: 5434 sayılı Kanuna göre göre aylık almakta olan  anne ve babanın 5510 sayılı Kanunun 4/1-c kapsamında çalışması durumunda 5434 sayılı Kanunun 99 uncu maddesi gereğince aylığı kesilmektedir. 5510 sayılı Kanunun 4/1-a ve 4/1-b kapsamında çalışmaları nedeniyle bağlanan aylıklarının asgari ücretin net tutarından fazla olduğu tespit edilenlerden muhtaç olmadıklarına karar verilenlerin aylıkları  kesilmektedir.
• Evlenme: Aylık almakta iken evlenen babanın aylığı kesilmemektedir. Ancak aylık almakta iken evlenen annenin aylığı evlenme tarihini takip eden aybaşından itibaren kesilmektedir. 
• Vazife ve harp malullerinin annelerine bağlanmış olan aylıklar evlenmeleri halinde ise kesilmemektedir. Ayrıca, vazife ve harp malullerinin baba ve annelerine bağlanmış olan aylıklar 5510 sayılı Kanunun 4/1-a, 4/1-b ve 4/1-c statüsünde çalışmaya başlamaları halinde de kesilmemektedir.

• HEM ÖLEN EŞTEN HEM DE BABADAN AYNI ANDA ÖLÜM AYLIĞI ALINIP ALINAMAYACAĞI
• ÖLÜM AYLIĞI

• SOSYAL SİGORTALAR KANUNU(MÜLGA) (506) Madde 23
• SOSYAL SİGORTALAR KANUNU(MÜLGA) (506) Madde 68
• SOSYAL SİGORTALAR KANUNU(MÜLGA) (506) Geçici Madde 91

Davacı,babasından dolayı yetim aylığı almaya hak kazandığın tesbitine  karar verilmesini istemiştir.

Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin  reddine karar vermiştir.

Hükmün davacı  vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan  ve Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.

                                                            K A R A R

1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle, kanuni gerektirici nedenlere göre davalı Kurumun  temyiz itirazlarının reddine,             

2-Dava, 27.08.2003 tarihinde ölen eşinden dolayı 01.10.2003 tarihinden itibaren ölüm aylığı almakta olan davacının 01.04.1996 tarihinde ölen sigortalı babası Ahmet D’nin de ölüm aylığına hak kazandığının tespiti istemine ilişkindir.

Mahkeme, davanın reddine karar vermiştir.

Dosyadaki kayıt ve belgelerden, 506 sayılı Yasa kapsamında yaşlılık aylığı alan davacının babası  Ahmet 'ın 01.04.1996 tarihinde, eşi Muhammet 'in 27.08.2003 tarihinde vefat ettiği, davacının ölen eşinden dolayı 01.10.2003 tarihinden itibaren ölüm aylığı aldığı, davacının 04.01.2008 tarihli dilekçesi ile ölen babasından ölüm aylığı bağlanmasını talep ettiği, Kurumun 28.02.2008 gün ve 156450 sayılı yazı ile 506 sayılı Yasa'nın 23 ve 68.maddelerine göre anadan veya babadan veya eşinden gelir/aylık almaya hak kazanan kız çocuklarına bu aylıklardan sadece yüksek olanın ödeneceğini, davacının eşinin aylığının yüksek olması nedeniyle babasından dolayı aylık alamayacağını belirterek talebi reddettiği anlaşılmaktadır.

Uyuşmazlık, ölen eşinden dolayı ölüm aylığı almakta olan davacının babasından da ölüm aylığına hak kazanıp kazanmadığı noktasında toplanmaktadır.

506 sayılı Yasa'nın 65, 66 ve 68.maddelerine göre aylık bağlama koşulları bulunduğu takdirde ölen sigortalının eşine, çocuklarına, ana ve babasına ölüm sigortasından aylık bağlanır. Davacıya, eşi  Muhammet 'in 27.08.2003 tarihinde vefat etmesi üzerine 01.10.2003 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanmıştır. Davacı, bu davada, eşi yanında babasından da ölüm aylığı bağlanmasını talep etmektedir.

506 sayılı Yasa’nın 68. maddesinin 06.08.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4958 sayılı Yasa'nın 35. maddesi ile değişik VI. bendine göre, sigortalının kız çocuklarına bağlanan aylıklar, Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına tabi işlerde çalışmaya buralardan gelir veya aylık almaya başladıkları veya evlendikleri tarihi takibeden devre başından itibaren kesilir. Aylığın kesilmesine yol açan sebebin ortadan kalkması halinde I. bölümün (C) fıkrası hükmü saklı kalmak şartiyle, bu tarihten başlanarak yeniden aylık bağlanır. Ancak evliliğin son bulması ile kocasından da aylık almağa hak kazanan kimseye bu aylıklardan fazla olanı ödenir.

02.07.2005 tarih ve 5386 sayılı Yasa'nın 2. maddesi ile 506 sayılı Yasa’ya eklenen Geçici 91. maddesinin 1. ve 2. fıkralarına göre, 06.08.2003 tarihinden önce hak sahibi kız çocuklarına bağlanan gelir ve aylıklar, bunların evlenmeleri, Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına tabi çalışmaları veya kendi çalışmalarından dolayı buralardan gelir veya aylık almaları halleri hariç olmak üzere geri alınmaz. Bunlardan, yukarıda belirtilen haller haricindeki nedenlerle gelir veya aylıkları kesilen veya durdurulan kız çocuklarının gelir ve aylıkları, kesme veya durdurma tarihi itibariyle talep şartı aranmaksızın yeniden başlatılır. Gelir ve aylığın kesilmesi nedeniyle diğer hak sahiplerine önceki hisselerinden fazla ödenen tutarlar, gelir ve aylığı tekrar başlatılacak hak sahibine yapılacak ödemeden mahsup edilir. Gelir veya aylığı kesilenlerden tahsil edilmiş olan tutarlar aynen iade edilir.

Somut olayda, davacı,  01.10.2003 tarihinden itibaren ölen eşinden ölüm aylığı almaktadır. Davacı, 01.04.1996 tarihinde ölen babasından dolayı ölüm aylığı talebini 04.01.2008 tarihinde dile getirmiştir. Davacının evli olması nedeniyle eşinin ölüm tarihi olan 27.08.2003 tarihinden önce ölüm aylığı talep etmesi mümkün değildir. Ancak 02.07.2005 tarih 5386 Sayılı Yasa'nın 2. Maddesi ile 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa eklenen Geçici 91. Madde ile getirilen düzenlemeye göre 06.08.2003 tarihinden önce ölen babası nedeniyle hak sahibi olan davacı, eşinden ölüm aylığı almakta olsa dahi evliliğinin ölüm nedeniyle son bulmasından sonra babasından da ölüm aylığı talep etme hakkına sahiptir.

 Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin davanın kabulü yerine reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

O halde davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.               

SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA,temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine,29.03.2011 gününde oyçokluğuyla  karar verildi.

                                                               KARŞI OY

17.7.1964 tarihinde kabul edilen 29.7.1964 tarihli R-G yayımlanarak yürürlüğe giren 506 sayılı Yasanın 68.maddesinde;"sigortalının ölümü halinde 18 yaşını veya orta öğretim yapması halinde 20 yaşını,yükseköğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmamış,yahut yaşları ne olursa olsun çalışamayacak durumda malul bulunan çocuklarından her birine aylık bağlanacağı,

Sigortalının çocuklarına bağlanan aylıklarının,çocuğun 18 yaşını ortaöğretim yapması halinde 20 yaşını,yükseköğrenim yapması halinde 25 yaşını dolduracağı tarihe kadar  devam edeceği,bu yaşları doldurdukları tarihlerde çalışamayacak durumda malul olan çocukların aylıklarının,bu yaşlara vardıktan sonrada kesilmeyeceği,

Aylık almakta iken evlenen kız çocuklarının aylıklarının kesileceği,aylığın kesilmesine yol açan evlenmenin son bulması halinde(aylığın kesilmesine ilişkin fıkra hükmü saklı kalmak şartıyla)bu  tarihten başlanarak yeniden aylık bağlacağı bildirilmiştir.

1.6.1973 tarihinde kabul edilen 2.7.1973 tarihli R.G. yayımlanarak yürürlüğe giren 1753 sayılı Yasa ile 506 sayılı Yasanın 68.maddesi değiştirilmiş.

Sigortalının ölümü halinde 18 yaşını,ortaöğretim yapması halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmamış olan veya çalışamayacak durumda malul bulunması Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına tabi çalışmalarından dolayı gelir veya aylık almayan erkek çocuklarla yaşları ne olursa olsun evli olmayan,evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan ve Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına tabi bir işte çalışmayan ,buralardan gelir  veya  aylık  almayan  kız  çocukların  her birine  ölüm  aylığı   bağlanacağı,

sigortalının kız çocuklarına bağlanan aylıkların, Sosyal Sigortaya,Emekli Sandıklarına tabi işlerde çalışmaya başladıkları veya evlendikleri tarihi takibeden devre başından itibaren kesileceği, aylığın kesilmesine yol açan sebebin ortadan kalkması halinde (aylık bağlanmasına ilişkin hüküm saklı kalmak şartıyla) bu tarihten başlayarak yeniden aylık bağlanacağı,ancak evliliğin son bulması ile kocasından da aylık almaya  hak kazanan kimseye bu aylıklardan fazla olanın ödeneceği bildirilmiştir.                   

506 sayılı Yasanın 68. maddesinde 2.7.1973 tarihinde yürürlüğe giren 1753 sayılı Yasa ile yapılan değişiklikle getirilen " evliliğin son bulması ile kocasından da aylık almaya hak kazanan kız çocuğuna bu aylıklardan fazla olanın ödeneceği" ne ilişkin hüküm 2.7.1973 tarihinden 5510 sayılı Yasanın yürürlüğe girdiği 1.10.2008 tarihine kadar yürürlükte kalmış 1.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren  5510 sayılı Yasanın "Aylık ve Gelirlerin Birleşmesi" başlıklı 54/a-5. maddesinde de " tercihe göre eşten ya da ana ve/veya babadan aylık bağlanacağının bildirilmiş ise de bu hükmün ancak 5510 sayılı Yasaya göre bağlanacak aylıklar  yönünden uygulanması mümkündür.

29.07.2003 tarihinde kabul edilen 06.08.2003 tarihinde RG yayımlanarak yürürlüğe giren 4958 sayılı Yasanın 35. maddesi ile 68. maddesindeki kız çocuklarına bağlanan ölüm aylığının kesilmesine ilişkin fıkraya "çalışmaya" kelimesinden sonra gelmek üzere " buralardan gelir veya aylık almaya" ibaresi eklenmiştir.

506 sayılı Yasaya 4958 sayılı Yasanın 53. maddesi ile eklenen Ek 47. maddesinde " Bu kanuna göre gelir veya aylık almakta olan kız çocuklarının sosyal güvenlik sözleşmesi aktedilmiş ülkelerdeki sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi çalışmaya başlamaları veya bazı ülkelerin sosyal güvenlik kuruluşlarından gelir veya aylık almaya başlamaları halinde bağlanan gelir ve aylıklarının kesileceği bildirilmiş,

2.7.2005 tarihinde kabul edilen 9.7.2005 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5386 sayılı Yasa ile 506 sayılı Yasaya eklenen Geçici 91. maddesinde ise 6.8.2003 tarihinden önce hak sahibi kız çocuklarına bağlanan gelir ve aylıkların bunların evlenmeleri, Sosyal Sigortaya, Emekli Sandıklarına tabi çalışmaları veya kendi çalışmalarından dolayı buralardan gelir veya aylık almaları halleri hariç olmak üzere geri alınamayacağı, bunlardan, yukarda belirtilen haller haricindeki nedenlerle gelir veya aylıkları kesilen veya durdurulan kız çocuklarının gelir ve aylıklarının kesme veya durdurma tarihi itibariyle talep şartı aranmaksızın yeniden başlatılacağı, bu hüküm gereğince aylık ve gelirleri ödenmeye devam olunacak kız çocuklarının aylık ve gelirlerinin ödenmesine devam olunması için sahip olmaları gereken şartları, ilk kez veya yeniden 6.8.2003  tarihinden sonra haiz olacak kız çocuklarının da aynı esas ve usullerle aylık veya gelir hakkından yararlandırılacakları; bu fıkranın 5510 sayılı Yasanın  yürürlüğe girdiği 1.10.2008 tarihine kadar uygulanacağı bildirilmiştir.

Kural olarak her yasa yürürlüğe girdikten sonra gerçekleşecek olaylara uygulanacağından 506 sayılı Yasanın Geçici 91. maddesi 06.8.2003 tarihinden önce ölen sigortalıların hak sahibi kız çocuklarından 506 sayılı Yasa veya başka bir sosyal güvenlik mevzuatı (1479 sayılı,2926 sayılı,2925 sayılı 5434 sayılı) gereğince  506 sayılı Yasaya göre bağlanan dul aylığı dışında kendi çalışmaları veya kendi çalışmalarından dolayı buralardan gelir veya aylık almaları  dışındaki bir nedenle gelir veya aylık bağlanmış olanların kazanılmış haklarını korumak amacıyla çıkarılmıştır.

Somut olayda, davacı 21.10.1970 tarihinde evlenmiş, 506 sayılı Yasa gereğince yaşlılık aylığı alan babası 1.4.1996 tarihinde, 506 sayılı Yasa gereğince yaşlılık aylığı alan eşi ise 27.8.2003 tarihinde ölmüş, davacıya ölen eşinden 22.9.2003 tarihinden itibaren dul aylığı bağlanmış, davacı 4.1.2008 tarihinde davalı Kuruma başvurarak babasından da yetim aylığı bağlanması talebinde bulunmuş, ancak davalı Kurumca davacıya eşinden bağlanan dul aylığının daha yüksek olması nedeniyle babasından yetim aylığı bağlanamayacağı bildirilmiştir.

Davacının eşi ve babası 506 sayılı Yasaya tabi sigortalı olduğundan davacının hem babasından yetim aylığı, hem de eşinden dul aylığı alması yasal olarak mümkün olmayıp, bunlardan yüksek olanını alabileceğinden ve somut olayda eşten bağlanan ölüm aylığının dayanağı başka bir sosyal güvenlik mevzuatı olmayıp 506 sayılı Yasa olduğundan uyuşmazlığa 506 sayılı Yasanın Geçici 91. maddesinin uygulanma olanağı bulunmadığından eşten bağlanan aylık daha yüksek olduğundan davalı Kurum işlemi ve mahkeme kararı doğrudur.

Mahkeme kararının onanması görüşünde olduğumdan Sayın Çoğunluğun bozma kararına katılmıyorum.

HEM ÖLEN BABANIN HEM DE ÖLEN EŞİN MAAŞI ALINABİLİR Mİ? sorusu, Avukat Gizem Gül Uzun tarafından açıklanmıştır.

eşinin maaşını almak kusurlu davranış mıdır? 

@ahmet22
Kimler Ölüm Maaşı Alabilir?

Ölüm aylığını almak için bazı koşullar bulunmaktadır. Babası vefat eden erkek çocuğu herhangi bir eğitim almıyor ise 18 yaşına kadar ölen babasının maaşını alır. Ancak lise ve dengi okulda okuyan erkek çocuk, 20 yaşına kadar ölen babasının maaşını alır. Üniversite eğitimi alan erkek çocuk, 25 yaşına kadar ölen babasının maaşını almaya hak kazanır. Ancak 25 yaşını geçmiş erkek çocuk, eğer sağlıklı ise, ölen babasının maaşını alamaz. Erkek çocuğu, SGK raporuna göre çalışma gücünü kaybetmiş ve yüzde 60 oranında engelli raporu almış ise; malul hale gelir ve hangi yaşta olursa olsun, ölen babasının maaşını almaya hak kazanır.
18 Yaşını Doldurmuş Erkek Çocuğun Vefat Etmiş Babasının Maaşını Alma Koşulu Nedir?

18 yaşını doldurmuş erkek çocuğu eğer herhangi bir eğitim kurumundan eğitim almıyorsa; vefat eden babasının maaşını, 5510 sayılı kanuna göre alamaz. Ancak 18 yaşını doldurmuş ve daha sonraki yaşta olan ve yüzde 60 oranında iş yapamaz raporu alan erkek çocuğu, kanunen malül sayılır ve ölen babasının maaşını almayı hak eder. 5510 sayılı Kanuna göre kız ya da erkek olduğu fark etmeksizin, malul olan ve evlenmeyen; bekâr olan çocukların yaşı kaç olursa olsun, ölen babası üzerinden yetim maaşı alabilir. Ancak erkek çocukların kanunda belirtildiği gibi en az yüzde 60 oranında malul olması gerekir.