Ön Ad Nasıl Yazılır
Varlıkları daha iyi anlatabilmek için bazen daha tanıtıcı sözcükler kullanırız. Bu sözcükleri isimlerin önüne getirerek varlıkların rengini, şeklini, durumunu, sayısını belirtiriz.
İsimlerin önüne gelerek isimleri renk, şekil, durum, sayı vb. yönlerden niteleyen veya belirten sözcüklere sıfat denir.
Örnek(ler)
»Bu akşam eski bir arkadaşımla masmavi denizi seyrettik.
> Sıfatlar, niteleme sıfatları ve belirtme sıfatları olarak ikiye ayrılır:
A. Sıfat Çeşitleri (Türleri)
1. Niteleme Sıfatları
Varlıkların durumlarını, biçimlerini, özelliklerini, renklerini kısaca nasıl olduklarını bildiren sözcüklerdir.
İsimlere sorulan “Nasıl?” sorusunun cevabıdır.
Örnek(ler)
cümlesindeki “çalışkan” sözcüğü, “öğrenci”nin özelliğini belirtmektedir. Bu cümlede “öğrenci” ismine “nasıl?” sorusunu sorduğumuzda “çalışkan” cevabını almaktayız. Dolayısıyla “çalışkan” sözcüğü niteleme sıfatıdır.
» Gökyüzünü aniden karabulutlar kaplamıştı.
Bu cümlede “kara” sözcüğü, önüne geldiği ismin nasıl olduğunu gösterdiği için niteleme sıfatıdır.
» Yolun kenarı, kurumuşyapraklarla doluydu.
NOT Özel isimlerle birlikte kullanılan akrabalık, meslek, saygı unvanları da niteleme sıfatıdır.
Örnek(ler)
» Aslı yenge, Doktor Mehmet, Süleyman Bey
2. Belirtme Sıfatları
Varlıkları işaret, sayı, yer, belgisizlik ve soru gibi yönlerden belirten sözcüklerdir. Belirtme sıfatları dörde ayrılır:
2.1. İşaret Sıfatları
Varlıkları işaret yoluyla belirten sıfatlardır. İşaret sıfatları, isimlere sorulan “Hangi?” sorusuna cevap verir.
Örnek(ler)
Yukarıdaki cümlede bulunan “bu” sözcüğü işaret sıfatıdır. “kitap” sözcüğüne “hangi?” sorusunu sorduğumuzda “bu” yanıtını alıyoruz. Bu yüzden “bu sözcüğü işaret sıfatıdır.
» Arkadaşlarım ötekiotobüse binmiş.
UYARI İşaret sıfatları mutlaka isim soylu bir sözcüğü etkilemelidir ve ek almamalıdır, yoksa bu sözcükler sıfat olmaktan çıkar.
Örnek(ler)
İşaret sıfatı
»O benim değil.
İşaret zamiri
Bu cümlelerin birincisinde “o” sözcüğü “araba” adını belirttiği için işaret sıfatı; ikinci cümledeki “o” sözcüğü ise bir varlığı karşıladığı için zamirdir.
2.2. Sayı Sıfatları
Varlıkları sayı yoluyla belirten sıfatlardır. Sayı sıfatları dörde ayrılır:
2.2.1. Asıl Sayı Sıfatları
Bir ismi tam sayı olarak belirtir. İsme sorulan “kaç?” sorusuyla bulunur.
Örnek(ler)
Yukarıdaki cümlede bulunan “on beş” sözcüğü, “sayfa” sözcüğünün sayısını belirttiği için asıl sayı sıfatıdır.
»Binatlı akınlarda çocuklar gibi şendik.
2.2.2. Sıra Sayı Sıfatları
Varlıkların derecelerini, sıralarını belirten sıfatlardır. Sıra sayı sıfatları isimlere gelen “-ıncı, -inci” ekleri ile yapılır. İsme sorulan “kaçıncı?” sorusunun cevabıdır.
Örnek(ler)
»On ikincisoruyu çözemedim.
» “AltıncıHis” adlı filmi çok beğendim.
Yukarıdaki cümlelerde koyu renkli yazılan sözcükler sıra sayı sıfatıdır.
2.2.3. Üleştirme Sayı Sıfatları
Paylaştırma anlamı taşıyan, varlıkların eşit bölümlerini belirten sıfatlardır. Sayılara “-er, -ar” eki getirilerek oluşturulur. İsme sorulan “kaçar?” sorusunun cevabıdır.
Örnek(ler)
» Baba her oğluna üçertarla bıraktı.
» Hepimize yirmi altışarceviz düştü.
Bu cümlelerde “üçer, yirmi altışar” sözcükleri, “tarla, ceviz” adlarının paylara ayrıldığını belirttiği için üleştirme sayı sıfatıdır.
2.2.4. Kesir Sayı Sıfatları
Bir ismi kesirli sayılarla belirten sayı sıfatıdır, isme sorulan “kaçta kaç?” sorusunun cevabıdır.
Örnek(ler)
» Senelik kârdan beşte üçpay aldı.
» Alım satımdan yüzde ikikomisyon alıyor.
Bu cümlelerde “beşte üç, yüzde iki” sözcükleri, “pay, komisyon” adlarının bütüne olan oranlarını belirttiği için kesir sayı sıfatıdır.
NOT “yarım, çeyrek” sözcükleri bir ismi belirttiğinde kesir sayı sıfatı olur.
Örnek(ler)
» Yatmadan önce yarım bardak süt içer.
2.3. Belgisiz Sıfatlar
Varlıkları sayı ve miktar bakımından tam olarak belirtmeyen sözcüklerdir. “bir, birkaç, birçok, çoğu, kimi, bazı, bütün, tüm, başka, birtakım, her, hiçbir, herhangi” gibi kesinlik bildirmeyen, belirsizlik anlamı taşıyan sözcükler kullanılır.
Örnek(ler)
» Yarın birkaçkişiyle köye gidiyoruz.
»Her gün düzenli olarak koşu yapar.
Bu cümlelerdeki “birkaç, her” sözcüğü “kişi, gün” isimlerini, sayı yönüyle; ama kesin olmayacak biçimde belirtmiştir. Dolayısıyla, “birkaç” ve “her” sözcükleri belgisiz sıfattır.
UYARI “Bir” sözcüğü “herhangi bir” anlamında kullanılırsa belgisiz sıfat, “tek” anlamında kullanılıp ismin sayısını ifade ediyorsa asıl sayı sıfatıdır.
Örnek(ler)
Belgisiz sıfat
»Birgün sonra tatil bitiyor.
Asıl sayı sıfatı
2.4. Soru Sıfatları
İsimleri soru yoluyla belirten, yani isimleri anlamca tamamlayan soru sözcükleridir. Soru sıfatlarının cevabı yine sıfattır. “nasıl, kaç, kaçıncı, kaçar, hangi, ne kadar, ne?” gibi sorular soru sıfatı olarak karşımıza çıkar.
Örnek(ler)
Bu cümlede, “kaç” soru sözcüğünün “kitap” adını belirttiğini görüyoruz. Bu soru sözcüğüne verilebilecek “beş kitap” cevabının sıfat olması, bize, bu soru sözcüğünün de sıfat olduğunu gösterir.
»Hangiyoldan gitmemizi tavsiye ediyorsun?
Bu cümlede, “hangi” soru sözcüğünün “yol” adını belirttiğini görüyoruz. Bu soru sözcüğüne verilebilecek “şu yol” cevabının sıfat olması, bize, bu soru sözcüğünün de sıfat olduğunu gösterir.
UYARI “Hangisi?, kaçı?” soru zamirleriyle “hangi?, kaç?” soru sıfatlarını birbirine karıştırmamak gerekir.
Örnek(ler)
»Hangisidaha zordu?
Bu cümlelerde “hangi” sözcüğü “soru” adını belirttiği için soru sıfatı; “hangisi” sözcüğü, bir adın yerini soru yoluyla tuttuğu için soru zamiridir.
»Kaçöğrenci gelmedi.
» Öğrencilerin kaçı gelmedi.
Cümlelerde “kaç” sözcüğü “öğrenci” adını belirttiği için soru sıfatı; “kaçı” sözcüğü, bir sayı adının yerini soru yoluyla tuttuğu için soru zamiridir.
NOT Bir ad, hem niteleme hem belirtme sıfatı alabilir.
Örnek(ler)
»Buküçükköydekonaklamaya karar verdik.
Birinci cümlede “yeni” niteleme sıfatıyla “bir” belgisiz sıfatı, “araba” adının sıfatı olarak; İkincide “bu” işaret sıfatıyla “küçük” niteleme sıfatı, “köy” adının sıfatı olarak kullanılmıştır.
NOT Sıfatlar, adılları da niteleyebilir.
Örnek(ler)
» Ahmet, gerçekten dürüstbirisidir.
» O, her zaman deneyimli kimselerle çalışır.
Bu cümlelerin birincisinde “dürüst” sıfatı “birisi” adılını nitelemektedir. İkinci cümlede “deneyimli” sıfatı, “kimse” adılını nitelemektedir.
NOT İlgi eki (-ki), yer ve zaman bildiren sözcüklerden sonra gelip eklendiği sözcüğü sıfat yapar.
Örnek(ler)
»Sınıftakiöğrenciler dışarı çıkmış.
»Yarınkisınava hazır mısın?
Bu cümlelerde “sınıf” sözcüğü, ilk önce bulunma durumu (-de, -da, -te, -ta) ekini alıp ardından sıfat yapan “-ki” ekini alarak önündeki “öğrenciler” adını; “yarın” sözcüğü, sıfat yapan “-ki” ekini alarak önündeki “sınav” adını belirttiği için sıfat görevindedir.
Adlaşmış Sıfat
Niteleme sıfatlarından sonra gelen isim kaldırıldığında sıfat, isim yerine kullanılmış olur, dolayısıyla sıfat adlaşır.
Örnek(ler)
» Dedem küçükleremasal anlatıyor.
Birinci cümlede “küçük” sözcüğü, “çocuk” adını niteleyen bir niteleme sıfatıdır. İkinci cümlede ise, “küçük çocuklar” tamlamasındaki “çocuklar” sözcüğü düşmüş, “küçüklere” sözcüğü hem adın yerine geçmiş hem nitelik bildirmiştir, yani adlaşmış sıfat olmuştur.
»Renklileri şu sepete, beyazları bu sepete ayır.
Bu cümlede “renkliler” ve “beyazlar” sözcükleri, “çamaşır” adını nitelerken, çekim eki alarak hem “çamaşır” adının yerine geçmiş hem de nitelik bildirerek adlaşmış sıfat olmuştur.
NOT Adlaşmış sıfattan sonra bir ad geldiğinde anlam karışıklığı ortaya çıkıyorsa bu adlaşmış sıfattan sonra virgül (,) getirilir.
Örnek(ler)
»Hasta, çocuğu yanına çağırdı.
Bu cümlede “hasta” sözcüğü bir kişiyi karşılayarak adlaşmıştır. Bu sözcükten sonra “çocuk” adı geldiğinde virgül konulmazsa “hasta” sözcüğü “çocuk” adının sıfatı olmaktadır. Bu yüzden “hasta” sözcüğünün adlaşmış sıfat olması için bu sözcükten sonra virgül (,) konmalıdır.
B. Sıfatların Anlam Özellikleri
1. Sıfatlarda Küçültme
Sıfatlarda küçültme anlamı ”-ce, -cik, -(i)msi, -(i)mtırak” ekleriyle yapılır. Bu ekler sıfata “…e yakın” anlamı katar.
Örnek(ler)
cümlesinde “küçük” sıfattır ve kendinden sonra gelen ismin niteliğini belirtmektedir.
»Küçücükevleri vardı.
cümlesinde “-cik” eki almış “küçücük” sözcüğü de niteleme sıfatıdır. Buradaki “küçücük” sözcüğün “küçük” sözcüğünden farkı, eklendiği ismin anlamında küçültme yapmış olmasıdır.
»İri bir karpuz → İricebirkarpuz (İriye yakın)
»Ekşierik → Ekşimsierik (Ekşiye yakın)
»Küçük çocuk → Küçücükçocuk (Küçüğe yakın)
2. Sıfatlarda Pekiştirme (Anlamca Pekiştirilmiş Sıfatlar)
Niteleme sıfatlarının anlamca kuvvetlendirilmesiyle pekiştirilmiş sıfatlar oluşturulur.
Sıfatlarda pekiştirme, yani anlamın kuvvetlendirilmesi iki şekilde yapılır:
1. Pekiştirilecek sıfatın ilk hecesi (ilk ünlüye kadar olan kısmı) alınır, “p, r, s, m” (PıRaSaM şeklinde kodlayabiliriz.) harflerinden uygun olanı getirilir ve sözcüğün tamamı yazılır.
Örnek(ler)
“Beyaz” sözcüğünün ilk hecesi olan “be” sesini alıp “p,r,s,m”harflerinden uygun olan “m” harfini ekleyerek “beyaz” sözcüğünün önüne getirdiğimizda “bembeyaz” sözcüğünü elde ediyoruz. Böyleye “beyaz” sözcüğünün anlamını kuvvetlendirerek pekiştiriyoruz.
» Çocuklar tertemizelbiseler giymişlerdi.
»Dümdüzyolda ilerliyorduk.
» Şöyle yemyeşil çimenlerin üzerine uzansam!
2. Sıfat olan sözcüğün tekrar edilmesi diğer pekiştirme yöntemimizdir.
Örnek(ler)
cümlesinde “çeşit” sözcüğü tekrar edilerek bir ismi nitelemiş ve pekiştirme sıfatı olmuştur.
»Kara karabulutlar gökyüzünü kapladı.
3. Sıfatlarda Derecelendirme
Sıfatlarda derecelendirme “pek, çok, daha, en…” gibi sözcüklerle yapılır.
Örnek(ler)
cümlesinde “daha” sözcüğü üstünlük,
»En güzelkitap buydu.
cümlesinde “en” sözcüğü en üstünlük,
»Çok güzelçiçekleri vardı.
cümlesinde “çok” sözcüğü aşırılık anlamı katmıştır.
SÖZCÜK TÜRLERİ KONUSUNUN TÜM BAŞLIKLARI
⇒İsim Konu Anlatımı
⇒Zamir Konu Anlatımı
⇒Sıfat Konu Anlatımı
⇒ Zarf Konu Anlatımı
⇒ Edat Konu Anlatımı
⇒ Bağlaç Konu Anlatımı
⇒ Ünlem Konu Anlatımı
⇒ Fiil Konu Anlatımı
⇒ Fiilimsi Konu Anlatımı
Ön Adlar (Sıfatlar), ders ve çalışma notu
Ön Adlar (Sıfatlar)
Ön Adlar (Sıfatlar)
1. NİTELEME ÖN ADI
2. BELİRTME ÖN ADI
- işaret ön adı
- sayı ön adı
- belgisiz ön adı
- soru ön adı
A) NİTELEME ÖN ADI :
İsimlerden önce gelerek o ismin rengini, durumunu, şeklini bildiren sözcüklere niteleme önadı denir.
Örnek :Kırmızı kazak
Yuvarlak masa
Çürük elma
Sarı ev
Kırık sandalye
B) BELİTME ÖN ADLARI :
Belirtme ön adları dört çeşittir.
1) İŞARET ÖN ADI :
Varlıkların yerini, yönünü, durumunu, rengini, şeklini işaret ederek gösteren sözcüklere işaret ön adı denir.
İşaret ön adı olan sözcükler şunlardır:
Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, kendisi sözcükleri işaret ön adı olan sözcüklerdir.
Ön ad olan sözcükler yapım eki almazlar. Çekim eklerini alırlar.
Örnek: Bu Kapı, Şu Adam, O söyledi
2) SAYI ÖN ADI :
Varlıklardan önce gelerek o varlığın sayısını bildiren sözcüklere sayı ön adı denir.
Sayı ön adı olan sözcükler şunlardır:
Bir, beş,yarım,çeyrek, üçer, onar,düzine, deste….vb.
Örnek:Beş ekmek
Çeyrek saat
Yarım döner
Altışar kitap
Onar paket
Bir düzine kalem
Üç deste silgi………vb.
3) BELGİSİZ ÖN ADLAR :
Varlıkları tam ve kesin olarak değil belli belirsiz olarak belirten sözcüklere belgisiz ön adlar denir.
Belgisiz ön ad olan sözcükler şunlardır:
Birkaç,birçoğu, kimi, kimisi, bazı, bazısı, biraz……..vb.
Örnek: Bahçede birkaç kişi vardı.
Bazı öğrenciler ödevlerini yapmamış.
Okulda birçok çocuk yaramazlık yapıyor.
4) SORU ÖNADI :
Varlıkları soru yoluyla belirten ön adlara soru ön adı denir.
Soru ön adı olan sözcükler şunlardır:
Nasıl, ne zaman nerede, ne, kim, hangi…vb.
Örnek:Hangi evde oturuyor sunuz?
Kimin kalemi kayboldu?
Nasıl bir çevrede yaşamak ister siniz?
Ne zaman eve geldiniz?
ALIŞTIRMALAR
Aşağıdaki adların önüne uygun ön adları getiriniz.
Siyah Önlük Gibi; ................ Beşik, ................ Kalemlik, ................ Bardak, ................ Çuval, ................ Çanta, ................ Kağıt, ................ Gümüş, ................ Silgi, ................ Gözlük , ................Para, ................Sürahi, ................ Eldiven, ................ Makas, ................ Şeker, ................ Halı, ................ Resim, ................Fırın, ................ Domates, ................ Perde, ................ Armut, ................ Elma, ................ Telefon, ................ Kiraz
FADİME KIRCA
FADİME KIRCA
Ön AdlarSıfatlarTürkçe ders notu4.Sınıfkonu özetiçalışma notlarıözetlerders anlatım
Benzer Türkçe Ders Notları
Ön Adlar (Sıfatlar) Hakkında Yorum Yazın...
Ön Adlar (Sıfatlar) Hakkında Yazılan Yorumlar
Friend Cok guzel baya iyi anladım teşekkürler 2022-03-01
Serra Mükemmel çok yardımcı oldu bu site 2021-04-02
CİCİ KIZ SİTE ÇOK GÜZEL 2020-11-23
Elanur Akyol Çok güzeldi beğendim 2dk.ogrendim 2020-11-23
Ecrin irem Çok güzel hemen öğrendim 2020-10-12
MERVE TŞK İLK YORUM 2019-05-27
yasemin aşık çok güzel bir site süper..... 2018-02-02
Yazılan 7 yorum görüntüleniyor
Ön Adlar (Sıfatlar) Ders Notu
Ön ad Nasıl Yazılır? TDK ile Ön ad Doğru Yazılışı Nedir?
Türkçe, kelime sayısı açısından en zengin dillerin başında gelir. Türkçede bu kadar çok kelime yer alırken bu kelimelerin doğru yazımları da zaman zaman karıştırılan bir konu olarak öne çıkmaktadır. Zira, bazı bitişik sanılan kelimeler ayrı; bazı ayrı sanılan kelimeler ise bitişik yazılmaktadır. Durum böyle olunca, kelimelerin doğru kullanımını hakkında bilgi sahibi olmak da önem arz eder.
ÖN AD NASIL YAZILIR?
Kelime, yani sözcük açısından oldukça zengin bir dil olan Türkçede, birçok bitişik ya da ayrı yazılan kelime bulunur. Ön ad kelimesinin doğru yazımı da bu noktada merak edilmektedir. Peki, Ön ad nasıl yazılır? İşte, Ön ad kelimesinin doğru yazımı ile ilgili detaylar…
ÖN AD DOĞRU YAZILIŞI
ön ad
ÖN AD KELİMESİNİN ANLAMI
Ön ad kelimesi, kişilere verilen ilk ad yada küçük ad anlamına gelir. Ayrıca dil bilgisi terimi olarak sıfat anlamına gelir. Ayrı yazılması gerekir. Bu kelime genellikle önad şeklinde yanlış yazılmaktadır. Doğru kullanımı ön ad şeklinde olmalıdır.
CÜMLE İÇERİSİNDE KULLANIM ÖRNEĞİ
Varlıkları tanıtma ve tanımlama da büyük rol oynayan kelimelere ön ad denir.
YANLIŞ YAZIM ÖRNEKLERİ
önad