ÖSYM 2002 yılından bu yana Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) uygulamaktadır. Daha önceki versiyonları Devlet Memurları Sınavı (DMS) ve Kurumlar için Merkezi Eleme Sınavı (KMS) olarak kabul edilebilir.
Adaylar mezun oldukları bölümlere uygun olacak şekilde ve devlet memuru olarak atanmak istedikleri kadroya göre girecekleri KPSS oturumlarını belirler.
KPSS ile işe girmek isteyenlerin başvurabileceği A tipi kadrolar için bu sınavın sonuçları esas alınır. Adaylar KPSS’den aldıkları puanlar ile ön elemesini geçtikleri kurumların özel yarışma sınavlarına tabi olurlar. Bu yöntemle işe alınanlar meslek memuru olarak çalışırlar. Dış İşleri Bakanlığında diplomat olarak yetiştirilmek üzere alınan meslek memurları, diğer bakanlıklarda çalışan uzman yardımcıları, kaymakamlar bu şekilde işe alınırlar.
Başvuru yapılacak olan kurumun açtığı işe alım ilanlarında hangi bölümlerden mezun olanların hangi puan türünde aldığı sonuç ile başvuracağı belirtilir.
KPSS A her yıl yapılır. Adaylar mezun oldukları bölüme uygun olarak Genel Kültür-Genel Yetenek testlerinden sonra girdikleri Alan Bilgisi testlerini çözerler.
Öğretmenlik atamaları da KPSS A ile yapılır. KPSS Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi (ÖABT) öğretmenlerin Genel Kültür ve Genel Yetenek testlerinin yanısıra çözdükleri testtir.
KPSS A sınavına giren herkesin yanıtladığı testtir.
Genel olarak İİBF, Hukuk, SBF mezunlarının A kadrolardaki ön elemeleri geçerek kurumların sınavlarına girmeye hak kazanmak için girdikleri sınavlardır.
Alan bilgisi testleri için iki oturum yapılır. Her alandan 40 soruluk testler yer alır:
Hukuk, İktisat, İşletme, Maliye, Muhasebe
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Ekonometri, İstatistik, Kamu Yönetimi, Uluslararası İlişkiler
Öğretmenlik alanından sınava girmek isteyenlerin girdiği testtir. 80 soru içerir. Bu testteki netler tüm öğretmen kadroları için puan hesaplamasında yer alır.
KPSS ile öğretmen olarak atanmak isteyenlerin kendi branşlarında sorulara yanıt verdiği testlerdir. KPSS ÖABT aşağıdaki alanlarda yapılır:
Biyoloji Öğretmenliği
Coğrafya Öğretmenliği
Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Testi
Fen Bilimleri/Fen Teknolojisi Öğretmenliği Testi
Fizik Öğretmenliği Testi
İlköğretim Matematik Öğretmenliği Testi
Yabancı Dil (İngilizce) Öğretmenliği
Kimya Öğretmenliği
Matematik (Lise) Öğretmenliği Testi
Okul Öncesi Öğretmenliği Testi
Rehber Öğretmen Testi
Sınıf Öğretmenliği Testi
Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Testi
Tarih Öğretmenliği
Türkçe Öğretmenliği
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği
KPSS B sınavı düz memur alımları için yapılır. 2 yılda bir gerçekleşen sınava lisans mezunları, lise mezunları, ortaokul mezunları katılabilir. Bu sınavın sonuçları ile yapılacak atamalarda esas kriter KPSS’de alınan puandır.
KPSS-B Lisans için ayrı bir sınav yapılmaz. Lisans mezunlarının girdiği Genel Kültür-Genel Yetenek testi sonuçlarına göre oluşturulan P-3 puan türü lisans mezunlarının B kadrolara atanmak için kullanacakları puandır. Mühendis, psikolog, sosyal hizmet uzmanı, avukat, veteriner, kimyager, biyolog, hemşire, ebe gibi kadrolara bu şekilde atama yapılır. Yerleştirmeleri ÖSYM yapar.
Ön lisans mezunları için yapılan sınavdır ve yine Genel Kültür-Genel Yetenek alanlarından sorular içerir. Ön lisans bölümlerinden mezun olanlar bu sınav ile devlet memurluğuna yerleştirilirler.
Tekniker, teknisyen, santral memuru, memur gibi kadrolara bu sınav ile atama yapılır. Yerleştirmeler ÖSYM tarafından yapılır.
Lise mezunlarının girdiği ve devlet memuru olarak atanmak için kullandıkları KPSS oturumudur. KPSS-B sınavlarının tamamı gibi iki yılda bir (çift sayı ile biten yıllarda) yapılır.
Veznedar, daktilograf, hizmetli, hasta bakıcı, gassal gibi mesleklerde atama yapılır. Özellikle Teknik liselerden mezun olanların kendi alanlarında sınava girebilecekleri ve mesleklerine göre devlet memuru olarak atanabilecekleri sınavdır.
KPSS’deki soru yolsuzluğı iddiaları önce ÖSYM Başkanı Halis Aygün’ün gömrevden alınmasına, sonra da sınavın iptaline yol açmıştı. Şimdi 2018’den itibaren ÖSYM’nin bütün sınavlarının soruşturulması ihtimali söz konusu. (Foto: Twitter/Aygün)
31 Temmuz’da yapılan Kamu Personeli Seçme Sınavının (KPSS) iptal edildiği, soru yolsuzluğu iddiaları üzerine görevden alınan Halis Aygün’ün yerine, yine Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Başkanlığına atanan Bayram Ali Ersoy tarafından 4 Ağustos’ta açıklandı. Ersoy, 6-7 Ağustos ve 14 Ağustos KPSS sınavlarının da ertelendiğini duyurdu. YetkinReport’a bilgi veren kaynaklar ise sınav sorularının sızdırılmasıyla ilgili soruşturmanın iptal edilen sınavla sınırlı kalmayacağını ve Aygün’ün ÖSYM Başkanlığına atandığı 2018’den itibaren bütün KPSS sınavlarının yanı sıra mercek altına alınmakta olduğunu söyledi. Öncelikle Devlet Denetleme Kurulu (DDK) sorumluluğuna yürütülecek inceleme, gerekirse savcılık soruşturmasına da dönüşebilecek.
İsminin açıklanmasını istemeyen bir kaynak, incelemelerin sadece KPSS değil, ÖSYM tarafından yapılan üniversite giriş sınavları (YKS) dahil 2018’den bütün sınavları da kapsaması üzerinde durulduğunu söyledi.
Soruşturmanın üniversite sınavlarını da kapsaması halinde 2018’den bu yana üniversitelerin özellikle yüksek puan alan bölümlerine giren öğrencilerin durumu da mercek altına alınabilir.
Sorulacak soruların bazı adaylara önceden verilmiş olması, sadece ağır yolsuzluk ve usulsüzlük değil ağır adaletsizlik anlamına da geliyor. Uzmanlara göre bir doğru soru bir adayı, sorusuna göre 20-30 bin kişinin önüne geçirebiliyor.
Artık savcılığa da yansıyan 31 Temmuz sınavında ise 20’den fazla sorunun Yediİklim Yayınevinin daha önce yayınladığı soru kitapçığından aynen alınmış olduğu iddiaları söz konusu. Bu durumdan haberi olan, ya da haberdar edilen belli bir siyasi, dini, ya da suç grubuna bağlı kişilerin istedikleri devlet dairesi ya da üniversiteye topluca girmeleri mümkün.
Bu yöntemin 1980’lerin sonlarından itibaren, çalınmış ya da hazırlanmış sınav sorularının sızdırılması yoluyla yasadışı Fethullah Gülen örgütü tarafından kullanıldığı 15 Temmuz 2016 darbe girişimi ardından yayınlanan iddianamelere yansımıştı. 2016 sonrasında yapılan soruşturmalar sonucu bu yolla devlete girdiğine inanılan personelin işine son verilmiş, 2018’de Halis Aygün Başkanlığında yeni ekip görev almıştı.
Gazeteci Barış Terkoğlu Cumhuriyet’teki yazısında -sadece ÖSYM’de de değil devlette- Fethullahçıların yerine gelenlerin de başka cemaatlere, örgütlere bağlı olduğu kuşkusunun araştırıldığını yazdı. Siyasi kulise göre burada kast edilen Menzil Cemaati. OdaTV’nin Aygün’ün mezun olduğu İngiltere’deki London City University’nin 2020 yılında Lordlar Kamarasına “FETÖ okullarınmın kapatılmaması için rapor verdiğini” hatırlatması da ilginç. Bir başka önemli ayrıntı da MHP Genel Başkan Yardımcısı Semih Yalçın’ın, o yöndeki iddialar üzerine Aygün’ün partileriyle hiçbir bağı olmadığını açıklaması.
Öte yandan Erdoğan’ın Aygün yerine atadığı Ersoy’un da silip kapattığı Tweet hesaplarında Nakşibendi İsmailağa Cemaatinin şeyhi Mahmut Ustaosmanoğlu’nun ölümü ardından bildirdiği bağlılık, CHP’li Bülent Maraklı tarafından sosyal medyada paylaşıldı.
KPSS sınavı iptali ardından ilk sert tepkiyi CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu verdi. 2011’de 34 kişinin PKK’lı sanılarak yanlış istihbaratla öldürüldüğü Roboski Katliamı mağdurlarına adalet sözü vermek için Uludere’de bulunan Kılıçdaroğlu, “Devlette çok büyük bir çürümenin olduğunu biliyorum” dedi; “Boşuna Millî Eğitim Bakanlığı’nın kapısına gitmedim. Çürüyen bir yapı var, düzeltmek zorundayız. Sözlüde hakları yenenler vardı, şimdi sınavlarda da olduğunu gördük. KPSS sınavına giren bütün evlatlarımızın hakkını savunmak zorundayız.”
Soruşturmalar sadece KPSS değil, üniversite sınavlarını da kapsayacak şekilde geriye dönük genişlediği takdirde gerçekten çürümenin boyutları anlaşılır.
2010 yılında ÖSYM’deki sınav yolsuzluğunu hem Fethulahçılar hem de onlara o zaman toz kondurmayan AK Parti hükümetinin bütün engellemelerine rağmen Ankara’da Deniz Zeyrek ve Betül Kotan ile İstanbul’da Hakan Çelenk’ten oluşan Radikal ekibi ortaya çıkartmıştı. (Demirören Grubu Radikal arşivini erişilemez kıldığı için ikincil kaynaklardan bu bağlantı fikir verebilir.)
Sadece 2018’den bu yana değil. Sadece ÖSYM, ya da üniversitelerin tıp, mühendislik, siyasal, hukuk gibi rağbette bölümleri değil bu sınavlara cemaat, tarikat, örgüt ya da etkili akraba bağlantısı olmadan giren kaç milyon gencin hakkı gasp edildi acaba? Dil bilmeden Dışişleri sınavları kazandırılıp sonra dil dersi verilen zoraki diplomatlar mı ararsınız? Yakasında Atatürk rozeti kamuflajıyla Türkiye’de din devleti kurmak için vatandaşını öldürmeye ayaklanan subay mı? Anayasa ve yasalara değil, küçükten medresesine intisap ettirilen cemaat imamına bağlı hakimler, savcılar mı?
Soruşturmalar açılıp genişletilirse haksız yere devlet makamı, üniversite diploması gasp edenleri saptamak nispeten mümkün. Peki, ya hakkı yenen, gasp edilen, yarınları elinden alınan milyonlarca genç nereden soracak uğradığı haksızlığı?
Bakalım KPSS soruşturması gerçekten adalet getirecek mi, yoksa yine göründüğü kadarıyla uğraşılıyor görüntüsüyla bazı kişiler gasp ettikleri makamlardan uzaklaştırılıp yerine benzerleri atılarak bu çürümüş pislik yığını halının altına mı süpürülecek?