Ötükende Kurulan Türk Devletleri
Fotoğraf: Prof. Dr. Ahmet Taşağıl]
Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, bölgede yer alan Tamır Irmağı'nı çok önemsediğini söylüyor:
“Damar anlamına gelen Tamır’da, damarlar gibi küçük küçük ırmaklar birleşir. Bu ırmak boylarının her birinde boy (topluluk) vardır ve onlar da kuzeyde birleşirlerere Orhun’a katılırlar. Ardından Selangay’a ulaşırlar.”
İşte, daha başlangıçta nehrin etrafını çevirdiği bu ova, Orta Asya&#;nın hemen hemen bütün büyük imparatorluklarına başkentlik, etmiştir. Türkler, Orhun nehrinin kaynaklarını aldığı dağ ve ormanlara, &#;Kutlu Ötüken Ormanı&#;, nehrin çevirdiği ovaya da &#;Ötüken yeri&#;, demişlerdi. Kutlu Ötüken ormanlarından çıkan, daha birçok ırmaklar ve çaylar, ovayı yararak doğuya doğru akıyorlar ve Orhun nehrine kavuşarak dökülüyorlardı.
Cengiz Han çağında, bu bölgeye &#;Kara-Korum&#; adı verilirdi. Bu çağın tarihçilerine göre, Kara-Korum ovasında otuz çay bulunurmuş. Bu çayların kıyılarında yaşayan insanlardan da, Otuz boy meydana gelmiş. Fakat bir gerçek varsa, her yeni imparatorluk kuruldukça, bu bölgenin soylularının da, değişmiş olduğu idi.
Bütün imparatorlukların başkenti, aynı yerde: Hunlar&#;ın başkenti &#;Ejderler şehri&#;; Göktürkler&#;in Ötüken’i; Uygurlar&#;ın, &#;Ordu-Balıg&#; ve Avar başkenti; Cengiz imparatorluğunun &#;Kara-Korum&#; adlı başkentleri hep bu havza içinde idiler. Bu bölgeyi tutup, kağanlık otağını oraya dikemeyen bir kavim, Orta Asya üzerinde, egemen olma hakkını, elde edemezdi. Göktürk devleti, daha batıda kurulmuştu. Buna rağmen başkentini, hemen buraya taşımağı ihmal edemezdi. Uygurlar&#;ın ve Cengiz devletinin başkentleri, daha önceleri kuzeyde idiler. Bu devletler kurulunca da, &#;Hanlık Otağları&#; hemen bu bölgeye taşınmıştı.
Yerin gökle birleştiği, kutlu yerler:
Ötüken bölgesinin, kutlu bir yer sayılmasının, elbette ki Orta Asya inanç ve mitolojisine dayanan, dayanan birçok sebepleri vardı. Sibirya ve Çin mitolojisine göre, &#;yerin, gökle birleştiği&#;, bazı kutlu bölgeler ve dağlar vardı. Bu sebeple de böyle bölgelerdeki yerler, ormanlar ve dağlar kutlu idiler. Eski Türkler ormana, &#;ış&#; derlerdi. Bugünkü Türkçemiz&#;deki &#;yaş&#; ve &#;yeşil&#; gibi sözlerimiz de, kök ve anlamlarını bu sözden alırlar. Göktürkler&#;de “Ötüken yış&#;, yani &#;Ötüken ormanı&#; büyük bir önem taşırdı. Orası, &#;ıduk&#; yani kutsal bir yer idi. Bu böl-geye Türkler genel olarak, &#;Ötüken yir&#; yani &#;Ötüken yeri&#; derlerdi.
Bugüne kadar kurulan TÜRK devletlerinin başkentleri sırasıyla şöyle:
Büyük Hun İmparatorluğu: Noin-Ula Kurganı ve Ötüken
Hun İmparatorluğu: Segedin veya Sycambria
Ak Hunlar: Gor, Hua, Sakkala
Göktürk Kağanlığı: Ötüken
Hazar Kağanlığı: Semender ve İtil
Uygur Kağanlığı: Ordu-balık
Karahanlılar: Kaşgar
Harezmşahlar Devleti: Gurganci
Anadolu Selçuklu Devleti: Nikaia, İkonyum
Büyük Selçuklu Devleti: Nişabur, Rey, İsfahan
Gazneli Devleti: Gazne (′e kadar) Lahor ()
Akkoyunlular: Diyarbakır, Tebriz
Karakoyunlular: Erciş, Tebriz
Safevî Devleti: Tebriz, Kazvin, İsfahan
Karamanoğulları Beyliği: Larende Ermenek Konya Mut Ereğli
Osmanlı İmparatorluğu: Söğüt ( – ) Bursa ( – ) Edirne ( – ) İstanbul ( – )
Türkiye Cumhuriyeti: Ankara
Fotoğraf: Prof. Dr. Ahmet Taşağıl]
"Türklerin nüfusu anlatılanlardan çok daha fazla"
Tarihi başkent Ötüken sayesinde Türklerin nüfusu hakkında da bilgi sahibi olabiliyoruz. Çin kaynaklarında Türklerin nüfusu ve asker sayısı olarak bazı rakamlar yer alıyor.
Prof. Dr. Taşağıl, Türklerin nüfusu hakkında, “Zamanında bu rakamların abartıldığını fakat o bölgeyi gördükten ve fark ettikten sonra gerçek anlamıyla Türklerin nüfusunun, kaynaklarda anlatılanlardan çok daha fazla olduğunu gördüm” dedi.
Türklerin taşa yazması
Orhun Yazıtları; Bilge Kağan, Tonyukuk, Kültigin, Hoyt Tamır Yazıtı ve onlarcası…
Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, Türklerin ellerindeki imkanın taşa yazmak olduğunu belirterek, “Mısırlı papirüsü buldu yazdı, Sümerler kil tabletlere yazdı, Çinliler ipeği buldu bambuya, çubuğa yazdı. Türkler ise üç şeye yazmaya çalıştı. Bunlar; taş, deri ve ağaçlar. Ağaç ve deriler günümüze ulaşamadı ve yok oldu. Ancak taşlar günümüze kadar geldi.” değerlendirmesini yaptı.
Yazıtlardan bize kalanlar
“Yazıtlardan, Türklerin iç dünyasını, şifrelerini öğrenebiliyoruz” diyen Prof. Dr. Taşağıl, yabancı kaynakların Türklerin iç dünyasını aydınlatamadığının, bizlerin bunları ancak Türklerin kendi dilleriyle, kendi kelimeleriyle oluşturdukları cümlelerden anlayabildiğini vurguladı.
Prof. Dr. Ahmet Taşağıl sözlerini şu şekilde bitirdi:
“Moğolistan, Türk tarihine çok fazla malzeme katan bir yer. Bugün Kuzey Çin’de yani İç Moğolistan’da da Türklere ait çok fazla kurgan, heykel ve eserler olduğunu görüyoruz. Türk kültür tarihinin, ayrıca arkeolojik kalıntılarının ve şehirciliğinin en önemli delillerini bize yaşatıyor ve gösteriyor.”
.jpg)