Omurgali Omurgasiz Hayvanlar

Hayvan çeşitleri, doğada ve ev ortamında görebileceğiniz canlılardır. Peki, hayvan türleri nelerdir? Konunun ayrıntılarını incelediğinizde karşınıza omurgalı ve omurgasız canlı terimleri çıkar. Omurgasız hayvan türleri ile ilgili günümüze kadar çok sayıda bilimsel araştırma yapılmıştır. Omurgalı hayvan türleri de aynı şekilde konunun merak edilen canlı çeşitleri arasındadır. Endemik hayvan türleri ile ilgili merak edilenler yazımızın devamında.

Hayvan Türleri Nelerdir?

Dünyamızda yaşamını sürdüren çok sayıda hayvan türü vardır. Bu hayvanlar temel anlamda omurgalı ve omurgasız hayvanlar olmak üzere ikiye ayrılır. Omurgalı hayvanlar, adından da anlaşılacağı gibi bir omurga ve iskelet sistemine sahip olan canlılardır. Doğada gördüğünüz yürüyen ve uçan hayvanların hemen hepsi omurgalı hayvan sınıfına girer.

Omurgasız hayvanlar ise omurga ve iskelet sistemine sahip olmayan canlılardır. Genel anlamda sürüngenler omurgasız canlılardır. Örneğin yılan, omurgasız olarak bilinen canlıların başında gelir. Ayrıca bazı böcek ve sürüngen türleri de omurgasız olarak kabul edilen hayvanlar arasındadır.

Endemik Hayvan Türleri

endemik hayvanlar, bulunduğu bölgenin ekolojik şartlarına özgü şekilde yaşayan ve belirli bir bölgede çoğalan canlılardır. Endemik kelimesinin Türkçe karşılığı da "yerli" demektir. Ülkemizde de bulunduğu yöreye özgü olan ve özel bir isimle adlandırılan çok sayıda endemik hayvan türü vardır. Türkiye'de bulunan endemik hayvan türlerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.

• Tiftik keçisi
• Sivas atı
• Ankara tavşanı
• Van kedisi
• Midilli
• Çatalburnu köpeği
• Anadolu parsı

Omurgasız hayvanlar 6 grup olmak üzere kendi içlerinde ayrılan ve herhangi bir iskelet sistemi bulunmayan canlı türleridir. Süngerler, derisi dikenli, eklem bacaklı, solucanlar, sölenterler ve yumuşakçak olarak ayrılır.

Omurgasız Hayvanlar Nelerdir?

Omurgasız hayvanlar kendi içlerinde 6 alt gruba ayrılan ve oldukça geniş yelpazeye yayılan bir canlı grubudur. Bu hayvanlar arasında yengeç, ıstakoz, süngerler, kalamar, mercan, hamam böceği, çekirge, kelebek, sivrisinek, denizyıldızı, denizkestanesi, örümcek gibi hayvanlar omurgasız hayvanlar grubuna örnek olarak verilebilir.

Omurgasız Hayvanların Özellikleri Nelerdir?

Omurgasız hayvanlarda diğer canlılarda olduğu gibi hücre duvarı yer almaz. Çok hücreli olan bu canlılar çevrelerinden ısı emer ve vücutlarını bu şekilde ısıtırlar. Omurgaları bulunmayan bu hayvanlar, yeni bir organizma üretme amacı ile iki üreme veya gamet tarafınca ürerler. Pek çok omurgasız hayvan türü metaformoz adı verilen bir süreçten geçmektedir. Bu süreçten geçtikçe ve büyüdükçe de şekillerinde gözle görülür bir değişme meydana gelir.

Canlıların en gelişmiş grubudur. Kendi besinini üretemez, dışarıdan alırlar. Bazıları otla, bazıları etle, bazıları hem et hem de otla beslenirler. Vücutlarında omurga bulunup bulunmamasına göre iki grupta incelenir.

Omurgalı Hayvanlar

Vücutlarının içinde vücuda destek olan, şekil veren, dik durmasını sağlayan kıkırdak ya da kemikten yapılmış omurga denen yapıları vardır.
Karada ve suda yaşarlar.

Balıklar
Suda yaşarlar,
Solungaçları ile solunum yaparlar, vücutları pullarla kaplıdır.
Yüzgeçlerle yüzerler.
Yumurta ile çoğalırlar.
Örneğin; köpek balığı, hamsi, sazan, alabalık

Kurbağalar
Hem karada hem de suda yaşarlar.
Yumurtadan çıkan larvalar solungaç, erginleşen kurbağalar akciğer ve deri solunumu yaparlar.
Derileri nemli ve kaygandır.
Yumurta ile çoğalırlar.
Örneğin; Semender (kuyruklu kurbağa), su ve kara kurbağası

Sürüngenler
Karada, suda, hem karada hem suda yaşayan çeşitleri vardır.
Akciğer solunumu yaparlar.
Vücutları sert ve kuru pullarla kaplıdır.
Yumurta ile çoğalırlar.
Örneğin; Yılan, timsah, kaplumbağa, kertenkele

Kuşlar
Kanatları vardır. Kanatları olduğu halde uçamayan türleri de vardır. (Hindi, tavuk, deve kuşu)
Örneğin; Baykuş. serçe, karga, penguen, tavus kuşu, deve kuşu
Vücutları kıllarla kaplıdır.
Yumurta ile çoğalırlar.

Memeliler
Omurgalı hayvanlar arasında en gelişmiş olanıdır.
Akciğer solunumu yaparlar.
Çoğunluğu karada yaşar,
Suda yaşayan türleri de vardır. (balina, yunus, fok balığı)
Havada uçabilen türü ise yarasa dır.
Vücutları kıllarla kaplıdır.
Doğurarak çoğalırlar, yavrularını sütle beslerler.
Örneğin; Kaplan, köpek, koyun, keçi, fare, ayı, kedi, tavşan, zürafa, sincap, kirpi
En küçük memeli hayvan, böceklerle beslenen yaban arısı yarasası ‘dır.
En büyük memeli hayvan ise; mavi balinadır.

Omurgasız Hayvanlar

Vücutlarında kemik ve kıkırdaktan yapılmış iskelet ve omurga bulunmayan canlılardır. İç iskelet yerine vücutlarına destek ve koruma sağlayan, deri,
kabuk ve kitin gibi dış iskelet bulunur.

Vücudu dış etkilerden korumak, şekil vermek amacıyla bazılarında kabuk bulunur. Örneğin; midye, salyangoz.

Omurgasız hayvanlar karada, suda veya parazit olarak diğer hayvanların vücutlarında yaşayabilir. Örneğin; kelebek, karınca, yengeç, ahtapot, salyangoz, toprak solucanı, deniz yıldızı.

Yumurta ile çoğalırlar.

Solucanların tamamı omurgasız hayvandır.

Çevremizde gördüğümüz canlılardan böceklerin tamamı omurgasız hayvandır.

Hayvanlar aleminde oldukça geniş yelpazeye sahip olan omurgasız canlıların tür miktarının büyük bir kısmı böceklerden oluşmaktadır. Birçok iklime ayak uyduran omurgasız canlıların sayısı yapılan bazı araştırmalara göre günümüzde yılda 510 bin artış göstermektedir. Şimdilerde yaklaşık bir milyon canlı hayvan türü bulunmakla birlikte bunların % 95'ini omurgasızlar oluşturmaktadır. Ayrıca soyu tükenen türlerin sayısının yaşayan türlerin sayısının ortalama yedi katı olduğu tahmin edilmektedir. Boyut olarak farklılık gösteren omurgasız hayvanlarda çeşitli hareket kabiliyeti bulunmaktadır. Mercan ve süngerler sabitken diğer birçok omurgasız hayvanlar bir yerden başka bir yere hareket ederler.

OMURGASIZ HAYVANLAR NELERDİR?

Omurgasız hayvanlar kaça ayrılır diyecek olursak; vücutlarının sırt kısmında bir omurgaya sahip olmayan bu canlılar; sölenterler, süngerler, solucanlar, eklem bacaklılar, derisi dikenliler ve yumuşakçalar olmak üzere 6'ya ayrılmaktadırlar.

Pek çoğunun vücudunda bulunan kıkırdak, keratin ve kireçten meydana gelen bir iskelet destek sağlamaktadır. Bu hayvanların iskeletinde var olan metaryalin çeşidine göre gruplandırma yapılır. Kıkırdak ve kemik iskeleti bulunan Vertebrata, böyle bir gelişmiş iskeleti bulunmayanlar ise Invertebrata şeklinde ifade edilmektedirler.

Omurgasız hayvanlar hangileridir sorusunun yanıtı olarak; Omurgasız hayvanlara örnek verebilir ve bu sayede daha detaylı bir açıklama yapmış oluruz. Yengeç, ıstakoz, denizkestanesi, süngerler, denizyıldızı, denizanaları, ıstakozlar, kalamar ve mercanları suda yaşayan omurgasız hayvanlara örnek olarak vermek mümkün. Örümcek, kelebek, sivrisinek, çekirge ve hamam böceği ise yaşam alanlarımızda görmeye alışkın olduğumuz omurgasız canlılar arasında yer almaktadır.

OMURGASIZ HAYVANLARIN ÖZELLİKLERİ?

Omurgasız hayvanların karada ve suda yaşamını sürdüren ve uçabilen türlerinden yukarıda bahsettik. Omurgasız hayvanların özellikleri ele alındığında ilk olarak vücut destek sistemi (sırt ipliği, notokord, omurga) olmadığı göze çarpmaktadır. Aynı zamanda sinir şeritler karında bulunmaktadır. Omurgasız hayvanlar solunum ihtiyaçlarını karşılamak için solungaç, trake veya vücut yüzeyini kullanmaktadırlar. Ayrıca karada yaşayan omurgasız hayvanlarda akciğer organı bulunmamaktadır. Eklem bacaklılar ve halkalı solucanlar dışındaki omurgasız hayvanların vücutları segmentsizdir. Kabul, kalker plaklar ya da deri koyucu görevi görür. Genellikle düz kaslara sahip olmakla birlikte eklem bacaklılarda çizgili kaslara rastlanmaktadır.

Omurgasız hayvanların ortak özellikleri ise şöyle sıralanabilir;

• Omurgaları bulunmaz.
• Diğer canlılar gibi hücre duvarları yoktur.
• Çok hücrelidirler ve canlının yaşamını sürdürmesi açısından tüm hücrelerin farklı sorumlulukları söz konusudur.
• Omurgasızlar çevrelerinden ısı emerek vücutlarını ısıtırlar.
• Türlerinin yeni bir organizmasını üretmek için bir araya gelen iki üreme ya da gamet tarafından çoğalırlar.
• Birçok omurgasız, metamorfoz olarak bilinen belli bir süreçten geçer ve büyüdükçe biçim değiştirirler.

OMURGASIZ HAYVANLAR NASIL ÇOĞALIR?

• Sıklıkla yumurtlama yöntemi ile çoğalmaktadırlar. Yumurtadan çıkan yavrular genellikle belli başlı aşamalardan geçtikten sonra yetişkinlerine benzerler. Yumurtadan çıktıklarında yetişkinlere benzeyerek çıkan türler; solucan, örümcek ve bazı böcek türleridir.
• Omurgasız hayvanlarda çoğalma türe göre değişiklik göstermektedir. Eşeysiz üreme oldukça yaygın olmakla birlikte tipik olarak cinsel üreme görülmektedir. Hermafroditler omurgasızlara yaygındır. Bu hem erkek hem dişi cinsel organlarının bir bireyde bulunduğunu ifade eder.
• Buna göre, omurgasız hayvanlarda eşeyli üreme sık görülmektedir. Bunlardan küçük bir kısmı eşeysiz, bazılar ise hem eşeyli hem de eşeysiz çoğalma sağlamaktadır.
• Omurgasız hayvanlarda çoğalma aşağıdaki gibidir;
• Parazit yassı kurtlar yani tenyalar kendi kendine dölleyerek hızlı bir şekilde ürerler.
• Böcek ve eklem bacaklıların hepsi eşeyli hayvanlardır. Bu bağlamda dış gelişme ve iç döllenme yaparak çoğalırlar.
• Süngerler özel bir üreme organına sahip değildir. Vücudunun büyük bir kısmında bulunan hücreler bölünerek gametleri oluşturur.
• Toprak solucanları hermafroid olmalarına rağmen kendi kendilerine döllenmeleri söz konusu değildir. Üremeleri iki hayvanın çiftleşmesi ile gerçekleşir.
• İstiridyeler de bulunan erkek ve dişi organlar farklı zamanlarda olgunlaşarak yine yabancı döllenme meydana gelir.
• Sölenterlerden tomurcuklanma ile eşeysiz üremenin yanı sıra yabancı döllenme yolu ile de üreyebilirler.