Omuz Yırtığı Ameliyatı Olanlar
Geçmeyen omuz ağrıları, kas yırtıkları, bursa iltihapları, omuz eklemi çıkıkları nedeniyle oluşan kıkırdak yırtıklarının tedavisinde tercih edilen ilk yöntemdir. Özel lens düzenekleri içeren optik aletler yardımıyla, eklem içi görüntü ekrena aktarılır. Bu sayede omuz eklemi tam olarak incelenebilir. Omuz artroskopisi tanı koydurucudur, daha az cerrahi hasar ve ağrıya neden olur. Açık cerrahi ile benzer başarı oranına sahip olmasının yanında ameliyat sonrası rehabilitasyon, açık cerrahiye göre çok daha kolaydır. Günlük hayata, iş ve spor yaşamınıza erken dönmenizi sağlar.
Omuz artroskopisi uygulanan hasta genellikle ameliyat sonrası 1 gece hastanede kalır. Hasta taburcu edildikten 7-10 gün sonra fizik tedavi süreci başlar ve yaklaşık 6-8 hafta devam eder. İyileşme sürecinde amaç hastanın kol açıklığının tam sağlanması ve kas gücünün korunmasıdır. Tedavi sonrası 4-6 hafta kol askısı kullanılır. Operasyondan 3 ay sonra spor hayatına dönülebilir ancak omuz aktivitesi gerekli spor dalları için bu süre 6 aydan önce başlamaz.
Omuz çevresi kas (Rotator manşet) yırtıklarının bulguları nelerdir?
Omuz çevresi kas yırtıklarının en önemli bulgusu ağrıdır. Ağrı genellikle omuzun dış yanından başlayıp kolun ortasına kadar devam eder, genellikle kolunuzu yukarı kaldırırken ortaya çıkar. Erken dönemde kol gövdenin yanındayken belirgin ağrı yoktur. Yüksek raftan bir kutu almaya çalışırken ortaya çıkan ağrı tipiktir. Diğer bir bulgu kolu yana-yukarı kaldırma sırasında ortaya çıkan kuvvet kaybı ve güçsüzlüktür. Bu kuvvet kaybı ağrıya bağlı olabileceği gibi kasın görevini yerine getirememesine bağlı da olabilir. Uzun süreli ve tedavi edilmemiş kas yırtıklarında omuz eklemindeki aşınma ve eskimeye bağlı artroz (kireçlenme) ortaya çıkabilir. Böyle bir durumda istirahat ağrısı olabileceği gibi omuz hareket açıklığında kısıtlanmalar da ortaya çıkabilir. Rotator manşet yırtıkları tam kat veya kısmi olabilir, her ikisinde de benzer bulgular vardır, ancak tam kat yırtıklarda kuvvet kaybı daha belirgindir (Resim 1 ve 2).
Omuz çevresi kas (Rotator manşet) yırtıklarının tanısı nasıl konulur?
Omuz çevresi kas (Rotator manşet) yırtıklarının tanısı dikkatli bir muayene ile başlar. Doktorunuz hastalığın hikayesini dinledikten sonra omuz hareket açıklığı, kas gücü, özel sıkışma testleri gibi bulgulara dikkat ederek sizi muayene eder. Röntgen grafileri ile kemik yapının durumu, kas içi kireç birikmesi alanları (kalsifik tendinit) ve omuz ekleminde aşınma/eskimenin varlığı araştırılır. Omuz çevresi kas yırtıklarının tanısında en değerli yöntem manyetik rezonans görüntüleme (MRG) dir. MRG ile yırtığın yerleşimi, boyutları, kasta kullanmamaya bağlı gelişen yağlı dejenerasyonlar ve eklem kıkırdağının aşınması ayrıntılı olarak değerlendirilir (Resim 3 ). Kas gücünüzü değerlendirmek amacıyla, omuzunuza bir lokal anestezik enjeksiyonu yapıldıktan sonra muayene tekrarlanabilir. Deneyimli ellerde ultrason tanıya yardımcı olur. Rotator manşetin değerlendirilmesinde son aşama artroskopik incelemedir. Kasın hem alt hem de üst yüzü artroskopik olarak değerlendirilir (Video 1).
Video
Normal rotator manşetin artroskopik görünümü.Omuz çevresi kas (Rotator manşet) yırtıklarının tedavisi nasıldır?
65 yaşın üzerindeki hastalarda, kısmi kas yırtığı olan hastalarda, kas gücü ve omuz hareket açıklığı iyi ise ilk tedavi çoğunlukla cerrahi değildir. Anti-inflamatuar ilaçlar, uygun egzersizler ve fizik tedavi yöntemleri ile tedaviye başlanır. Doktorunuzun gerek gördüğü durumlarda omuza yapılacak tek doz kortizon enjeksiyonları ağrı rahatlatılabilir. İlaç, kortizon enjeksiyonu ve fizik tedaviye rağmen ağrısı devam eden hastalarda cerrahi tedavi yapılır. İlaç tedavisine cevap vermeyen kısmi kas yırtıklarında artroskopik tedavi altın standarttır (Resim 4). Yırtığın tipine göre sadece saçaklanmış bölgenin temizlenmesi ve sıkışmaya yol açan kemik çıkıntıların tıraşlanması işlemi yapılabileceği gibi, yırtık tam kat haline getirilip tamir de uygulanabilir.
Kolda kuvvet kaybı olan hastalarda, genç ve kolunu aktif olarak kullanan bireylerde ve tam kat kas yırtığı olan hastalarda cerrahi tedavi gereklidir. Özellikle 1.5 cm’den büyük tam kat yırtıklar, cerrahi olarak onarılmazsa ilerleme riski çok yüksektir. Cerrahi tedavi yırtığın yerleşimine, boyutuna ve onarılabilir olmasına göre artroskopik veya açık yöntemlerle yapılabilir. Onarılması mümkün olmayan yırtıklarda, genç hastalarda başka bir bölgeden alınan kas nakilleri (Tendon transferi) yapılabilir. İleri yaşta ve omuz ekleminde ileri derecede kireçlenme (artroz) olan hastalarda omuz protezi ameliyatları gündeme gelir.Artroskopik rotator manşet onarımı nasıl yapılır?
Artroskopik rotator manşet onarımı, ameliyathane şartlarında ve anestezi altında yapılır (Video 2). Omuz çevresinde değişik noktalardan 1cm boyunda küçük kesiler yapılır. Bu kesilerden yerleştirilen kamera sistemleri ile omuz eklemi ve kas yırtığı bölgesi değerlendirilir. Eklem içinde eşlik edebilecek diğer sorunlar düzeltildikten sonra, kas yırtığı tazelenir ve kemikten ayrılmış olduğu bölgeye dikiş çapası adı verilen titanyum implantlar ile tutturulur (Resim 5 ve 6). Hastanede kalış süresi 1 gecedir. Bazı durumlarda artroskopik cerrahiyi sonlandırıp mini-açık cerrahi adı verilen küçük bir kesi ile işleme devam etmek gerekli olabilir.Video
Artroskopik rotator manşet onarımı.
Ameliyat sonrası iyileşme nasıldır?
Artroskopik rotator manşet onarımı sonrasında yırtığın boyutu ve tamirin sağlamlığına göre 3-6 hafta arasında bir kol askısı kullanmak gerekir. Doktorunuzun uygun göreceği şekilde 2-3 haftadan sonra pasif hareketler (bir başkasının yardımı ile yapılan) başlanabilir. Aktif hareketler ve güç egzersizlerine 6. haftan sonra başlanacaktır. Omuzun son halini alması 6 aya kadar sürer. Altıncı haftadan sonra araba kullanmak mümkündür. Zorlayıcı sporlara dönüş altı aydan önce değildir.Rotator manşet onarıldıktan sonra tekrar yırtılabilir mi?
Tamir edilen kasın doku kalitesinin yetersiz olması, hasta yaşının ileri olması, uygun olmayan rehabilitasyon, yeniden travma geçirilmesi, kasta yağlı dejenerasyonun fazla olması, sigara kullanımı ve yırtık boyutunun ilk tamir anında çok büyük olması gibi risk faktörlerine bağlı olarak hastaların bir kısmında kas tekrar yırtılabilir. Bu yeniden oluşan yırtık, çoğu zaman ilk yırtıktan küçüktür ve hastaların yarısında ciddi bulgu vermez. Tekrar ağrı ve kuvvet kaybına sebep olmadığı sürece tekrar bir cerrahi tedaviye gerek yoktur.Tamir edilemeyen rotator manşet yırtıklarında başka tedavi yöntemleri var mıdır?
Bazı durumlarda artroskopik inceleme sırasında rotator manşet tamirinin mümkün olmadığına karar verilebilir. Bu durumda cerrahınız kısmi bir tamir yapabilir veya yırtığa sebep olan kemik çıkıntıların tıraşlanması ve işlemini gerçekleştirebilir. Genç hastalarda, omuz eklem kıkırdağına harabiyet yoksa, tamir edilemeyen rotator manşet yırtıkları için, omuz çevresi başka kasların nakli yapılabilir. Bu işlem açık cerrahiyi gerektirir. İleri yaştaki hastalarda omuz eklem kıkırdağı ileri derecede aşınmış ise, tamir edilemeyen yırtıklarda ters (reverse) omuz protezi işlemi yapılabilir.© Prof. Dr. Reha Tandoğan - Op. Dr. Asım Kayaalp
Kolumdaki yırtık nasıl oluştu ?
Omzunuzdaki yırtığın genel nedenleri: ilerleyen yaş ile beraber adalelerinizn eski gücünü kaybetmesi ve dejenerasyonu (eskimesi)- ev işleri yada iş nedeniyle tekrarlayıcı zorlayıcı hareketleri ( evde cam silme, aşırı temizlik çabası, örgü örme, tekrarlayıcı ağır kaldırmalar gibi…)
Yırtığın belirtileri nedir?
Omzunuzdaki yırtık sıkışan omuz tendon yada tendonların zamanla sürtünme ve/veya iltihabi dokuların aşındırıcı etkisi ile oluşur. Yırtık oluştuğunda omuz hareketlerinde sizinde farkedeceğiniz şekilde güçsüzlük (örn: bardak elinde düşürme gibi), özellikle gece ağrısı (omuz üzerine yatamama ve pozisyon değiştirirken uykudan uyandırma gibi) gibi belirtilerle kendini gösterir.
Uyurken nasıl yatmalıyım (ameliyat sonrası)
Ne yazık ki bunun için tek önerim hastanın kendi rahat edebileceği pozisyonu kendisinin belirlemesi olacaktır.
Ev işlerini ne zaman yapabileceğim?
Yaklaşık 6 hafta boyunca omuz askısı kullanacağınız ve sonrasında da yaklaşık 6 hafta fizik tedavi göreceğinizi göz önüne alırsak rutin günlük işlerinize 3-4 ay geçmeden dönmemeniz önerilir. Ancak bununla birlikte hafif zorlayıcı olmayan (omzunuzu kendiniz aktif olarak kaldırmaksızın) kendi işlerinizi de rahatlıkla yapabilirsiniz.
Ne zaman kendim yemek yiyebileceğim?
Ameliyat sonrası ilk günden itibaren omuz askınız içerinde iken rahatlıkla yemeğinizi yiyebilirsiniz.
Buzu ne kadar süre ile ve nasıl kullanmalıyım?
Doktorunuz aksini önermedikçe ameliyat sonrası ilk iki gün (48 saat) süre ile tüm omzunuzu kapsayacak şekilde buz uygulamanız ağrı kontrolünüz ve omzunuzdaki şişliğiniz için son derece faydalı bir uygulamadır.
Omuz-askısı ameliyat sonrası ne kadar süre kalacak?
Doktorunuz aksini söylemedikçe yırtık tamiri sonrası ortalama 6 hafta (1,5 ay) kolunuzda kalacaktır. Doktorunuz aksini söylemedikçe yastık yaklaşık 6 hafta çıkartılmamalıdır. Bu süre tamir edilen dokunuzun kemiğe iyileşmesi için geçmesi gereken standart kabul görmüş bir zaman dilimidir.
Omuz-kol askısı yastığı hastalar tarafından sıkça ifade edilen rahatsızlık nedenidir. Bu yastık, kullandığımız ankor (vida) ların tamir edilen tendonun kemiğe iyileşmesi sırasında kemiğe güvenli tutulumlarına yardım ettiği gibi omuzunuzda kalıcı sertlik oluşmasını da bir ölçüde önleme fonksiyonu görür. Bu nedenle doktorunuz aksini söylemedikçe bu yastık askısınızla birlikte yaklaşık 6 hafta çıkartılmamalıdır.
İçeriye koyduğunuz küçük vidalar kalıcı mı?
İçeriye koyulan ankor adı verilen vidalar mikro düzeyde yani çok küçük olup kemikte çok az yer kaplar. Bu vidalar yırtık tendonun koptuğu kemikteki orjinal yerine tekrar tutturulması görevi görürler. Çok küçük olmaları ve iyileşmiş tendon içerisinde kalmaları nedeni ile vücutta kalmalarının hiçbir mahsuru yoktur. Bazı durumlarda cerrahın kararına göre 6-9 ay gibi bir süre içerisinde vücutta eriyebilen ankorlarda kulllanılır.
Omuzumda tekrar yırtık oluşma şansı nedir? ve olmaması için ne yapmalıyım?
Tekrar yırtık konusu hala tartışmalıdır. Özellikle ileri yaşta, doku kalitesi düşük ve diabet-romatizma gibi eşlik eden hastalıkları olan kişilerde, sıgara içen kişilerde ve ciddi bir omuz travması geçirenlerde tekrar yırtık oluşabilir. Burada sıgara! yani tütün kullanımının yırtık iyileşmesini geciktirdiği gibi yırtığı tekrar oluşmasında kanıtlanmış etken olduğunu özellikle vurgulamak gerekmektedir.
Ameliyat olmazsam yırtığım iyileşir mi?
Eğer şikayetlerin eşlik ettiği ve MR da görüntülenmiş yırtığınız var ise yırtılmış tendonun kendi kendine iyileşmesi mümkün değildir. İlerleyen zamanda yırtığınız yüksek ihtimal ile büyüyecektir. Bunun yanında diğer yırtılmamış dokularınızın da kötü etkilenmesine, şikayetlerinizin artarak devam etmesine, güçsüzlüğünüzün artmasına daha ötesi omuz ekleminizde kireçlemeye yol açacağı bilimsel çalışmalar ile gösterilmiştir. Burada vurgulamak istediğim diğer bir nokta da özellikle travma sonrası (düşme yada ani ters hareketler sonucu ) oluşan yırtıklarda yırtığın 4-6 ay gibi bir sürede süratle genişleme eğiliminde olduğudur.
Ameliyat sonrası ne zaman banyo yapabileceğim?
Ameliyat açık olmayıp artroskopik yani kapalı yapıldığı için yaranız 3-4 adet ve 0,5-1 cm boyutlarında olacaktır ki bu nedenle erken dönemde banyo yapmanız mümkündür. Ameliyat sonrası 5. gün stretch film tarzı bir şeffaf örtü kullanarak, ılık su ile hastalar rahatlıkla yardımlı banyo yapabilirler.
Ameliyat sonrası fizik tedavi olmalı mı? ve nasıl?
Ameliyat sonrası fizik tedavi süreci tedavinizin olmazsa olmaz devamıdır. Bir başka deyişle fizik tedavi yapılmadığı yada yapılamadığı takdirde ameliyatınızın başarısı belirgin olarak düşmektedir. Fizik tedavi yani ameliyat sonrası rehabilitasyon kabaca sırası ile hareket açıklığının geri kazanılması ve omzu güçlendirme prensiplerine bağlı kalarak uygulanır. Rehabilitasyon aşamaları birbirini takip eder. Hastanın rehabilitasyona uyumu ve katkısı başarının en önemli anahtarıdır. Güçlendirmeye 3 ay sonrasında başlanır. Ağırlık kaldırma ve çarpışma sporları (futbol, basketbol gibi) na 6. aydan önce kesinlikle izin verilmez. Sonuç olarak ameliyat sonrası doktorunuzun önereceği rehabilitasyon programı tedavinizin başarıya ulaşmasında anahtar rol oynar.
Nasıl bir anestezi ile uyutulacağım? ve Ameliyat sonrası ne zaman taburcu olacağım?
Genel anestezi ile uyutulursuz. Ameliyatınız şezlong pozisyonu adı verilen oturur pozisyonda yapılmaktadır. Siz ameliyathaneye girdikten sonra uyutma ve pozisyonlama nedeniyle en iyi şartlarda ameliyatınız 1-1,5 saat sonra başlayabilmektedir.
Ameliyat sonrası yatağınızda iki gün sürecek buz uygulaması hemen başlatılır ve ağrı kesici uygulanır. Kapalı yani artroskopik tamir sonrası hastalarımızın büyük bir bölümü (tıbbi bir engel olmadıkça) aynı gün akşam saatlerinde evlerine omuz-kol askısı ile yürüyerek gönderilebilmektedir. Yaralarınız gün aşırı yani iki günde bir pansuman edilir. Genel olarak 9-10. günlerde dikişleriniz alınır. Takiben doktorunuzun önerileri doğrultusunda ameliyat sonrası rehabilitasyon programı 4.-5. haftalarda uygulanmaya başlatılır. Yukarıda bahsettiğim takvim standart olup doktorunuz tarafından değiştirilebilir.
Ameliyat sonrası iyileşmem ne kadar zaman alacak?
Genel olarak hastaların çoğu özellikle ağrı ve günlük hareketlerinde farkedilir bir düzelme yaşarlar. Bir başka deyişle hastalarımızın % 90’ı bir yılın sonunda kendilerine sorulduğunda ameliyattan ciddi fayda gördüklerini ve memnun olduklarını belirtmektedirler. Omuzun eski gücünü geri kazanması tendon kalitesine, tendon iyileşmesinin tamamlanmasına ve tekrar etmek gerkirse fizik tedavi sürecinin tamamlanmasına bağlıdır.
Ameliyat sonrası kıyafetlerimi nasıl giyip çıkartırım?
Yapacağınız yada yaptıracağınız askılarını açabileceğiniz bir üst elbise ile özellikle ilk haftalarda rahat edebilirsiniz.
Yırtılmış tendon için tek tedavi ameliyat mıdır?
Bu sorunun cevabı diğer omuz adalelerinin durumuna ve hastanın yaşına bağlıdır. Yaşlı hastaların çoğu rotator manşet yırtığı olsa da şikayetleri olmaması nedeni ile ağrı ve sakatlığı olmaksızın yaşamlarını sürdürebilirler. Bir çalışmada 70 yaş üzerindeki hastaların % 40'ında rotator manşet yırtığı tespit edilmiş olmasına karşın herhangi bir semptom (belirti/bulgu) görülmemiştir. Buna karşın genç yaş grubunda ve özellikle yırtıkları ani bir yaralanma ile oluşmuş ise cerrahi tedavi önerilir.
Sıkışmada yapılan steroid enjeksiyonu zararlı mıdır?
Genellikle aralıktaki bursa adı verilen oluşuma yapılan 3-4 sınırlı sayıda (3-4) yapılan steroid enjeksiyonu güvenlidir, ve sıklıkla lokal inflamasyonu (mikrobik olmayan iltihabi durum) ve ağrıyı ciddi olarak azaltır. Bu lokal yapılan steroid kronik yani devamlı ağızdan kullanılan steroidler gibi vücutta sistemik olarak emilmedikleri için aynı riskleri içermezler. Buna karşın tekrarlayan steroid enjeksiyonları daha sonra ameliyat gerektirebilecek durumlarda tendonların kalitesini olumsuz yönde etkiledikleri gösterilmiştir
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
Omuz Ameliyatı Sonrası Egzersiz Rehberi
Giriş
Omuz ameliyatları sonrası omuz eklem hareket açıklığını, esnekliğini ve gücünü yeniden kazanmak için egzersiz çok önemlidir. İyileşme periyodu boyunca günde 3 kez 10-15 dakika bu egzersizler uygulanmalıdır.
Bu makale, egzersiz ve aktivite programını anlayarak yapmanıza yardımcı olacaktır.
Anlamı bilinmesi gereken terimler;
- Pasif: Destekle yani ameliyatlı kolun kaslarını kasmayarak diğer kol ile yapılan egzersize denir.
- Aktif: Ameliyatlı kolun kendi kaslarını kullanarak yapılan egzersiz olup tamamen yardımsız anlamına gelir.
Sarkaç Egzersizi
Öne doğru eğilin ve sağlam elinizle bir masaya veya kürsüye dayayarak ameliyatlı kolunuzu saat yönünde 10 kez ve tersine de 10 kez sarkaç şeklinde sallayın. Günde sabah, öğle ve akşam 3 kez yapın.
Pasif Omuz Fleksiyonu (Yardımlı)
Her iki el birbirine tutulur. Sağlam el ile ameliyatlı omuz kollar dik olacak şekilde baş üstüne doğru doğrultulur. Bu oturarak veya yatar pozisyonda uygulanabilir.
Aynı seansta 10-20 kere ve sabah, öğle ve akşam 3 seans yap.
Destekli Omuz Rotasyonu (çevirme)
Bir masa üzerinden ameliyatlı dirsek desteklenmeli omuz içe ve dışa 10 tekrarla çevrilmelidir.
Günde 3 kez yap.
Aktif Yukarıma Kaldırma
Dirsekten kol dümdüz tutulur ve parmak yardımı ile omuza duvara doğru tırmandırma yapılarak, kol baş üstü seviyeye çıkılır. Tırmandır ve en son noktada 10 saniye tut. Aynı seansta 4 tekrarlı ve günde 3 kez yap.
Aktif Omuz İç Rotasyonu
Elinizin tersini belinize koyun ve belinizi elinizin tersiyle itin. 10 kere ve günde 3 seans yap.
Aktif Omuz Fleksiyonu
Elinizi dirseğinizi tam açarak yukarı kaldırın ve 10 saniye tutun. 3 tekrar yapın ve günde 3 kez uygulayın.
Aktif Omuz Abduksiyonu (Yana Açma)
Elinizi yana doğru ve dirseği tam düz tutarak açın. 10 saniye tutun 4 tekrarlı ve günde 3 seans
Omuz Ekstansiyonu
Ayakta iken kol dirsek düz olacak şekilde el arkaya doğru yönlendirilir. Duvara yanın olup el ayası ile duvarı itmeye çalışın. İterken 5 saniye tut ve gevşe. 10 tekrarlı ve günde 3 seans.
Omuz Dış Rotasyon
Ayakta ve dirsek 90 derecede iken kol vücut yanında olsun. Bir duvara sırtınızı yaslayın. Elinizi dışa doğru açın ve 5 saniye tutup gevşeyin. 10 tekrarlı ve günde 3 seans yapılacak.
Omuz İç Rotasyon
Duvarın kösesine geçin ve ayakta durun. El ayasını duvarın kenarına yaslayın 5 saniye tutacak şekilde itin ve sonra gevşeyin. 10 tekrarlı ve günde seans.
Omuz İç Rotasyon
Yana yatar pozisyonda dirsek 90 derecede elinize yarım kiloluk dambıl ile karnınıza doğru yavaşça çevirin. 10 tekrarlı ve günde 3 kez uygulayın.
Omuz Dış Rotasyon
Yana yatar pozisyonda dirsek 90 derecede yarım kiloluk dambıl ile eli karnınızdan belinize doğru zorlayın.
10 tekrarlı ve günde 3 seans yap.
Omuz Adduksiyon (Yana Kapama)
Oturur pozisyonda dirsek 90 derecede küçük bir yastığı dirsek iç kısmı ve vucut arasına alın ve sıkıştırma uygulayın. 5 saniye tutun ve gevşetin. 10 tekrarlı ve günde 3 seans.
Omuz Abduksiyon (Yana Açma)
Bir koltuğun yanına oturun ve dirsek 90 derece dirsek kenarı ile dışa doğru itme uygulayın 5 saniye tutun ve gevşetin. 10 tekrarlı ve günde 3 seans.
Op.Dr.Tahir Mutlu Duymuş
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı
Key Words :Omuz ameliyatı sonrası egzersiz programı, omuz ağrısı, omuz egzersizleri?