Ontolojinin Diğer Adı Nedir
Ontoloji nedir? Ontoloji hangi konuları inceler?
Ontoloji ya da varlık felsefesi ya da varlıkbilim, temel sorunu varlık olan felsefi disiplin. Varlık ya da varoluş ile bunların temel kategorilerinin araştırılmasıdır. "Varlık" ve "varoluş" ayrımını; "Varlık vardır" ve "Varlık yoktur" fikirlerini tartışır. Peki, Ontoloji nedir? Ontoloji hangi konuları inceler? İşte detaylar haberimizde…
Ontoloji ya da varlık felsefesi ya da varlıkbilim, temel sorunu varlık olan felsefi disiplin. Varlık ya da varoluş ile bunların temel kategorilerinin araştırılmasıdır. "Varlık" ve "varoluş" ayrımını; "Varlık vardır" ve "Varlık yoktur" fikirlerini tartışır.
Günümüzde " Varlık Nedir" sorusuna verilen cevaplar metafiziksel yaklaşımlarla doludur. Sorgulanan, ele alınan sorular herhangi sorular değildir. Platon ve Aristoteles'ten beri sorgulanan "Varlık" sorusu gitgide daha karmaşık hal almıştır ve belirsizleşmiştir. Bu belirsizliğin nedeni ise Yunanların varlık yorumuna yaptıkları ilk katkılarından olan "Varlık en evrensel ve en boş kavramdır" dogmasından kaynaklanmaktadır.
Aristoteles'e göre ontoloji varlığın mahiyetinde varlığın bilimidir veya varlıkların incelenmesidir. Ontoloji hangi varlık kategorilerinin daha temel olduğunu belirlemekle uğraşır ve bu kategorilerdekilerden hangilerinin var olduğunun söylenebileceğini sorar.
Varlık bir nesne ya da bir şey değildir. Nesneler var olan cisimlerden oluşur. Örneğin; ağaçlar, masalar, evler, vs. Varlık bir ev ya da bir eşya değildir. Gerçek varlığın ortaya çıkmasında, varlığı varlık yapan nedir? Var olanı var olan yapan nedir? gibi soruların cevabı "zaman"dır. "Var olan zamansal olandır." Varlıkla iç içe olup onu aydınlatan ve onu varlık olarak varlık yapan hep zamandır. Varlığı varlık yapan zaman, metafizik anlamdaki değil de, hakikat alanındaki varlığı açıklar. Bunun sayesinde varlığın iki anlamını da bilmek ve böyle bir varlığın zaman olmadan var olamayacağını kabul etmek gerekir. O halde varlığın zaman olduğunu düşünebiliriz.
Değişik filozoflar temel varlık kategorileri için değişik listeler yapmışlardır. Ontolojinin temel sorunlarından biri "Temel varlık kategorileri nelerdir?" sorusudur.
• Bilgi kuramı nedir?
• Varlık nedir?
• Varoluş nedir?
• Fiziksel nesneler nelerdir?
• Bir fiziksel nesnenin var olduğu söylemini kanıtlamak mümkün müdür?
• Bir nesnenin özellikleri veya ilişkileri nedir ve bunlar nesneyle nasıl ilişkilidir?
• Var oluş bir özellik midir?
• Bir nesne ne zaman yok olur, ne zaman değişir?
• Doğru nedir?
• Varlığı gerçek ve edimsel yapan nedir?
Varlık felsefesinin bütün incelediği konular aslında tek bir amaç için çalışır. Oda varlığı anlamaktır. Varlık felsefesinin ilk konusu varlık konusuna olan yaklaşımlardır. Bu konu başlığı ise bilim açısından varlık ve felsefe açısından varlık olarak iki başlığa ayrılır. Bir diğer ana konu başlığı varlığın olup olmadığı problemidir. Bu ana başlıkta varlığın olduğunu savunanlar ve varlığın olmadığını savunanlar şeklinde alt başlığa bölünür. Son ana başlık varlığın ne olduğu problemidir. Varlık oluştur, varlık ideadır, varlık maddedir, varlık hem idea hem maddedir ve varlık fenomen olarak vardır şeklinde alt başlıklara ayrılır.
Felsefe TarihiGündemGüncelHaberler
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci
Ontoloji Nedir, Ne Demektir?
Ontoloji, varlığı bütünüyle inceleyen felsefe dalıdır. Varlık bilimi olarak da bilinmektedir. Ontolojiyi net tümcelerle ise şöyle tanımlamak mümkündür: Ontoloji; bir bütün olarak varlık’ı ele alan ve var olanların en temel niteliklerini inceleyen felsefe dalıdır.
Ontoloji; varlığı yalnızca var olması bakımından kendine konu alanı olarak belirleyen, varlığın temel kategorilerini ve varlığın ana ilkelerini inceleme konusu edinen, bunun dışında duyu ötesindeki varlıkların da tartışılmasını amaçlayan felsefe dalıdır.
Ontoloji terimi ilk kez 17. yüzyılda kullanılmakla birlikte ontolojinin felsefi bir yaklaşım olarak ele alınması eski Yunan’a, özellikle Aristoteles‘e kadar dayanmaktadır. Aristoteles, sonradan “Metafizik” adıyla derlenen eserinde ele aldığı ve “ilk felsefe” adını verdiği disiplin için, “Varlığı varlık olarak ele almak” ifadesini kullanmıştır. Ama Platon‘un idea öğretisi ya da Sokrates öncesi filozofların “arkhe” arayışları ontoloji alanında ilk bilgisel çabalar sayılabilir (Bkz: Varlık Felsefesi Nedir?).
FİLOZOFLAR ve ÇAĞLARA GÖRE ONTOLOJİ
Aristoteles
Hristiyanlığın egemen olduğu Orta Çağ’da Aquinalı Thomas, Aristoteles’in çalışmasından yararlanarak Tanrı’nın varlığını savını temellendirmek için ontolojik yaralanmıştır ve Aristoteles’in bu çalışmasını “Tanrı’nın yarattığı varlıkların bilgisi” olarak tanımlamıştır.
Thomas, Katolik dogmalarına bir temel bulabilmek için bu Aristotelesçi felsefeden yararlanmıştır. Böylece Orta Çağ’da ve Yeni Çağ’da metafizik terimi, ontolojinin ele aldığı alana ilişkin kullanılmaya başlanmıştır.
Bu arada, Yeni Çağ’da bilimin gelişmesine koşut olarak gittikçe olumsuz bir içerik kazanan metafizik terimine, bilimdışı, anlaşılmaz konularda düşünmek gibi bir anlam yüklenmiştir.
17. yüzyılda Alman düşünürü Wolf, ontolojiyi temel ilkeler bilimi olarak tanımlar ve duyu dışı maddesiz bir varlık tasarımının temel yapısını, türlerini ve biçimlerini inceler.
Çağdaş ontolojici Hartmann‘a göre ontolojinin öteki bilimlerden başkalığı, öteki bilim dallarının bir iş bölümü anlayışı içinde var olanı çeşitli alanlara bölerek sadece o belli alanlarda araştırmalarına karşı ontolojinin var olanı bütünlüğü içinde ele almasıdır. Örneğin astronomi gök varlıklarını, jeoloji madensel varlıkları incelediği halde ontoloji bütünüyle varlığın varoluş ilkelerini inceler.
Tarihsel süreçte Kant, Schelling ve Hegel gibi büyük Alman idealistleri ontolojiye karşı çıkmışlardır. Ontolojinin Orta Çağ’dan gelen kofluğu ne idiği belirsizliği, inaksallığı bu filozofların gözlerinden kaçmamıştır.
Ontolojinin yerine Kant “deneyüstü felsefe”yi, Schelling “aşkın idealizmi”, Hegel “mantık”ı önermişlerdir. Bu düşünürlerden sonra saf felsefe olarak ontolojik ya da metafizik yaklaşım bir yandan gözden düşerken, bir yandan da daha temelli bir biçimde ele alınmaya ve işlenmeye başlanmıştır.
Fenomenoloji alanının kurucusu Edmund Husserl ontolojiyi “anlamlı davranışların içeriğini inceleyen felsefe dalı” olarak tanımlamıştır.
Buna göre ontoloji, felsefede var olan nesnelere ulaşmayı sağlayan davranışları inceleyen disiplindir. Husserl’in öğrencisi, Heidegger, varlığın temel bir varlıksal anlam taşıdığı bir varlık türünü arayarak buna, insan ya da kişi yerine “orada olmak” adını vermiştir.
VİDEO ANLATIM: ONTOLOJİ NEDİR?
Hazırlayan: Soyolog Ömer Yıldırım
Tweetle