Organik Bileşiklerde Fonksiyonel Gruplar Ve Adlandırma Soruları

1 ÖSÖZ Değerli Öğrenciler, Geleceğinizi şekillendirecek olan önemli bir sınava hazırlık sürecindesiniz. Bu süreçte sizlere büyük katkı sunacağını düşündüğümüz RBİAL LYS rganik Kimya Soru Bankası titiz ve özverili bir çalışma sonucunda ortaya çıkmıştır. Kitabın hazırlık sürecinde özellikle şu konulara dikkat edilmiştir. Millî Eğitim Bakanlığı 12. Sınıf Kimya Öğretim programında yer alan kazanımlar ve müfredattaki değişiklikler dikkate alınmıştır. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından liselerde 12. Sınıf Kimya Ders Kitabı olarak okutulan kaynaklarda yer alan kavramlara yer verilmiştir. Sorular, konu anlatım sırasına uygun olacak ve konuyu baştan sona tarayacak şekilde hazırlanmıştır. Bazı soruların altlarına, soruları çözerken kullanabileceğiniz, pratik bilgileri ve hızlı çözüm tekniklerini içeren kısa notlar eklenmiştir. Geçmiş yıllarda ÖSYM'nin uyguladığı merkezi sınavlarda çıkan rganik Kimya soruları dikkatlice incelenmiş ve soruların bu sınav formatına uygun olmasına özen gösterilmiştir. Bunlara ek olarak, konuları tam anlamıyla kavramanız için, bol miktarda özgün soru, güncel bir anlatım dili kullanılarak hazırlanmıştır. rganik bileşiklerin üç boyutlu formüllerinin ve iskelet (çizgi-bağ) formüllerinin gösteriminde bilimsel yazım/çizim kurallarına dikkat edilmiştir. Ayrıca ilk defa 2017 LYS'de uygulanacak olan açık uçlu soru tiplerine uygun soruları içeren testlere de yer verilmiştir. azırladığımız bu kitabın; Lisans Yerleştirme Sınavında başarılı olmanızda büyük katkı sağlayacağına inanıyoruz. Değerli görüş ve önerilerinizi bizimle paylaşmanız daha iyiye giden yolda bizim için bir kazanım olacaktır. Bu zorlu, sınava hazırlık sürecinde yanınızda olmak istedik. Katkıda bulunabilirsek ne mutlu bize Başarı Dileklerimizle. LYS rganik Kimya Soru Bankası ISB Kapak asarımı rbital Yayınları Grafik Birimi (RE) Dizgi - Mizanpaj rbital Yayınları Dizgi Birimi (RE) Basım Yeri Altan Matbaacılık (0312) Dr. amdi ÖZKA [email protected] Dr. Serkan YAVUZ [email protected] Uzman Öğretmen Çetin GÜDÜZ Ankara Fen Lisesi Bu kitap 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre; tamamının/bir kısmının elektronik, mekanik ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılmaz, yayımlanamaz ve depolanamaz. er hakkı saklıdır ve rbital Yayınlarına aittir. 0-on_sayfalar(i-iv).indd :32:24

2 İÇİDEKİLER BÖLÜM 1 KARB KİMYASIA GİRİŞ 1. rganik ve Anorganik Bileşikler est 1 - est Doğada Karbon est rganik Bileşiklerin Formülleri est 4 - est Lewis Formülleri est rganik Bileşiklerin Lewis Formülleri est Rezonans ve automeri est ibritleşme est 9 - est 10 - est 11 - est VSEPR - Molekül Geometrileri est 13 - est 14 - est 15 - est Fonksiyonel Gruplar est 17 - est 18 - est İskelet Formülü est 20 - est 21 - est İzomeri est 23 - est 24 - est 25 est 26 - est 27 - est Karbon Kimyasına Giriş AÇIK UÇLU SRULAR est A - est B Açık Uçlu Soruların evapları...62 BÖLÜM 2 RGAİK BİLEŞİKLER 1. indd :32:24

3 ES 2 rganik ve Anorganik Bileşikler - 2 SRULAR SRU 1 a 3 ısı a + 2 I 2000o 5 + 2a 2a II a a() 2 III SRU 4 I. da sıcaklığında katı halde bulunurlar. II. Sulu çözeltileri elektriği iletir. III. Kristal yapıdadırlar. Yukarıdaki özelliklerden hangileri iyonik bağlı anorganik bileşiklerin genel özelliklerindendir? gs 4 2 S 4 IV D) I ve II E) I, II ve III Yukarıdaki tepkime dizisinde yer alan I, II, III ve IV bileşiklerinin anorganik veya organik olarak sınıflandırılması hangisinde doğru yapılmıştır? I II III IV A) Anorganik Anorganik rganik rganik SRU 5 B) Anorganik Anorganik Anorganik rganik ) Anorganik rganik rganik rganik D) rganik rganik Anorganik Anorganik E) rganik Anorganik rganik Anorganik Aşağıdakilerden hangisi organik bileşiklerin genel özelliklerinden biri değildir? A) Erime ve kaynama noktaları düşüktür. B) Yanıcı değildirler. ) Genellikle kokuludurlar. D) Suda çözünmezler. E) epkimeleri yavaştır. SRU 2 Aşağıda verilenlerden hangisi anorganik bir bileşiktir? A) 2 B) ) D) E) SRU 3 Aşağıdaki bileşiklerden hangisi iyonik bağ içerir? A) 2 6 B) K ) D) E) 2 5 SRU 6 Bir bileşiğin organik olması için yapısında; I. Karbon II. idrojen III. ksijen IV. Azot yukarıdaki elementlerden hangilerinin bulunması zorunludur? A) I ve II B) I ve IV ) I, II ve III D) I, II ve IV E) II, III ve IV Karbon ve hidrojen atomları, tüm organik bileşiklerin yapısında bulunur. 4 1-BLUM1(1-117).indd :33:49

4 rganik ve Anorganik Bileşikler - 2 SRU 7 Yanıcıdır. Suda çok iyi çözünür. Erime noktası çok yüksektir. Kovalent yapıdadır. epkimeleri genellikle yavaştır. Yukarıda verilenlerden kaç tanesi organik bileşiklerin genel özelliklerindendir? A) 1 B) 2 ) 3 D) 4 E) 5 SRU 10 rganik bileşiğin yapısındaki karbonun varlığını deneysel olarak ispatlamak için; I. Yakmak II. Kireçli su çözeltisinden geçirmek III. Asit çözeltisinden geçirmek işlemlerinden hangileri yapılmalıdır? A) Yalnız II B) I ve II ) I ve III D) II ve III E) I, II ve III SRU 8 Anorganik bir maddeden, canlı bir organizma kullanmadan organik bir maddeyi ilk defa sentezleyen bilim adamı aşağıdakilerden hangisidir? A) J. Proust B) A. Lavosier ) J. Dalton D) J. Becher E) F. Wöhler rganik bileşiğin yapısındaki karbon ve hidrojen elementleri şöyle belirlenir. rganik madde içinde a bulunan bir kapta yakılır. Açığa çıkan gaz karışımı ince bir cam borudan geçirilir. am boruda su buharı oluşması (Su buharının yoğunlaşması) organik maddenin yapısındaki hidrojenin varlığını kanıtlar. am borudan çıkan gaz, a() 2 in sulu çözeltisine (kireçli su) gönderilir. Kireçli suda bulanıklık oluşması karbonun varlığını kanıtlar. a() 2 (suda) + 2 (g) a 3 (k) + 2 (s) Çöker SRU 11 Aşağıdaki maddelerden hangisi organik değildir? A) Sofra tuzu B) LPG ) Polietilen D) Kauçuk E) Doğalgaz SRU 9 Aşağıdaki maddelerden hangisinin kendine özgü bir kokusu vardır? A) ai B) KBr ) a 2 3 D) E) a 3 SRU 12 Karbon atomlarının, I. Bileşiklerinde dört bağ yapması II. Birbirleri ile birli, ikili veya üçlü bağlar yapabilmesi III. Düz zincir, dallanmış veya halkalı yapıda birbirlerine bağlanabilmeleri özelliklerinden hangileri organik bileşiklerinin sayısının çok fazla olmasını sağlamıştır? D) I ve II E) I, II ve III 5 1 A 2 D 3 B 4 E 5 B 6 A 7 8 E 9 D 10 B 11 A 12 E 1-BLUM1(1-117).indd :33:50

5 ES 7 rganik Bileşiklerin Lewis Formülleri SRULAR SRU 1 SRU 4 Yukarıda Lewis formülü verilen formaldehit ile ilgili, I. Merkez atom karbondur. II. Bağ sayısı 3 tür. III. rtaklanmamış elektron çifti sayısı 2 dir. D) I ve II E) I ve III Bir bileşikte karbon atomu varsa, genellikle karbon merkez atomdur. Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin Lewis formülü yanlış verilmiştir? ( 1, 6, 8 ) Bileşik Lewis Formülü A) 4 B) 2 6 ) D) 2 E) 2 2 SRU 2 Bir tane asetik asit ( ) molekülünde toplam kaç tane bağ yapmayan elektron çifti bulunur? ( 1, 6, 8 ) A) 1 B) 2 ) 3 D) 4 E) 5 SRU 5 Yukarıda Lewis formülü verilen formik asit molekülü ile ilgili, SRU Yukarıda formülü verilen üre molekülü ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? ( 1, 6, 7, 8 ) A) Kapalı formülü 4 2 dir. B) 7σ ve 1π bağı içerir. ) 4 tane bağlayıcı elektron içerir. D) 4 tane ortaklanmamış elektron çifti içerir. E) Karbon-oksijen arası bağ sayısı 2 dir. I. Merkez atom oksijendir. II. Karbon ve oksijen oktetini tamamlamıştır. III. 4σ ve 1π bağı içerir. D) II ve III E) I, II ve III SRU 6 Aşağıdaki moleküllerden hangisinin sigma (σ) bağ sayısı en fazladır? A) 4 B) 2 4 ) 2 6 D) 3 6 E) 3 8 Bir moleküldeki toplam sigma bağ sayısı; atom sayıları toplamından bir eksiktir BLUM1(1-117).indd :33:51

6 rganik Bileşiklerin Lewis Formülleri SRU 7 Metil izosiyanat ( ) bileşiği ile ilgili, I. oplam değerlik elektronu sayısı 22 dir. II. Lewis formülü, şeklindedir. III. oplam 16 tane bağ elektronu içerir. ( 1, 6, 7, 8 ) A) Yalnız I B) Yalnız III ) I ve II D) I ve III E) I, II ve III SRU 10 Aşağıdaki moleküllerden hangisi hem ortaklanmamış elektron çifti hem de π bağı içermez? A) 2 2 B) 2 4 ) 2 6 D) 2 E) SRU 11 SRU 8 Molekül Formülü Lewis Formülü I. II. III. 2 2 Yukarıda molekül formülü verilen bileşiklerden hangilerinin Lewis gösterimi doğrudur? A) I, II ve III B) I ve II ) II ve III D) Yalnız III E) Yalnız I I II III IV Karbon atomu, yukarıda Lewis yapılarında görüldüğü gibi dört farklı şekilde bağ yapabilir. Aşağıdakilerden hangisinde bu Lewis yapılarına uygun örnekler verilmiştir? I II III IV A) B) ) D) E) SRU 9 Yukarıda molekül formülü verilen asetik anhidrit için, I. rtaklanmamış elektron çifti (yalın çift) sayısı II. rtaklanmış (bağlayıcı) elektron çifti sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? I II A) B) ) 6 14 D) 6 12 E) 8 14 SRU 12 Asetik asit Karbonik asit Yukarıda yapı formülleri verilen bileşikler ile ilgili; I. Asetik asit organik, karbonik asit ise anorganik bileşiktir. II. er iki bileşikte de merkez atom karbondur. III. er iki bileşik de ortaklanmamış elektron çifti içerir. D) I ve II E) I, II ve III 15 1 E 2 D 3 4 D 5 D 6 E 7 E A 12 E 1-BLUM1(1-117).indd :33:52

7 ES 13 VSEPR - Molekül Geometrileri - 1 SRULAR SRU 1 SRU 4 2 molekülüyle ilgili olarak aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur? ( 1, 8 ) A) Molekül geometrisi doğrusaldır. B) Apolar bir moleküldür. ) Merkez atomun hibritleşme türü sp 2 dir. D) VSEPR gösterimi AX 2 E 2 dir. E) Bağ açısı 109,50 dir. 4 molekülü ile ilgili, I. Karbon atomu sp 3 hibritleşmesi yapmıştır. II. Molekül geometrisi düzgün dörtyüzlüdür. III. Polar bir moleküldür. ( 1, 6 ) D) I ve II E) I, II ve III SRU 2 1 elementinin 9 F elementi ile oluşturduğu F bileşiği için, I. Doğrusal bir moleküldür. II. Molekül apolardır. III. Suda çözünür. ifadelerinden hangileri doğrudur? D) I ve III E) I, II ve III SRU 3 SRU 5 3 θ 1 2 Molekülü ile ilgili; I. 1 ve 2 numaralı karbon atomları sp 2 hibritleşmesi yapmıştır. II. θ açısı yaklaşık 1200 dir. III. Molekülde toplam 8 tane sigma, 1 tane pi bağı bulunur. IV. Molekül geometrisi düzlem üçgendir. A) I, II ve III B) II, III ve IV ) I, II, III ve IV D) I, III ve IV E) I ve III Molekülü ile ilgili, I. Molekül geometrisi doğrusaldır. II. Karbon elementi sp hibritleşmesi yapmıştır. III. Merkez atomun doğrultu sayısı 4 tür. A) Yalnız I B) Yalnız II ) I ve II D) I ve III E) I, II ve III Merkez atom üzerindeki ortaklanmamış elektron çiftleri ve σ bağlarının toplamı doğrultu sayısını verir. Örneğin 2 'daki oksijen atomunun doğrultu sayısı: 2 σ + 2 elektron çifti = 4 Doğrultu sayısı 4'tür SRU 6 Karbontetraklorür (I 4 ) molekülüyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? ( 6, 17 I) A) Molekül geometrisi düzgün dörtyüzlüdür. B) VSEPR gösterimi AX 4 tür. ) Bağ açıları yaklaşık 109,50 dir. D) Molekül içi bağlar polar kovalenttir. E) Molekül polardır BLUM1(1-117).indd :33:54

8 VSEPR - Molekül Geometrileri - 1 SRU 7 3 molekülü için; I. VSEPR gösterimi AX 3 tür. II. Molekül geometrisi üçgen piramittir. III. Polar bir moleküldür. ( 1, 7 ) A) I ve II B) II ve III ) I ve III D) I, II ve III E) Yalnız III VSEPR gösteriminde; A: Merkez atomu X: Merkez atoma bağlı grubu E: Merkez atom üzerindeki bağ yapmayan elektron çiftini gösterir. SRU 10 3 iyonunun açık yapısı yukarıda verilmiştir. bağ açısı yaklaşık 120o olduğuna göre; I. Molekül geometrisi düzlem üçgendir. II. Azot atomunun hibritleşme türü sp 2 dir. III. 3 iyonunun rezonans yapıları yazılabilir. A) I, II ve III B) I ve II ) II ve III D) Yalnız III E) I ve III SRU 8 Molekül Molekül Geometrisi I. 3 Üçgen piramit II. 2 S Açısal III. B 3 Üçgen düzlem IV. I 4 Düzgün dörtyüzlü Atom numaraları 1, 5 B, 6, 7, 16 S, 17 I olan elementler arasında oluşan moleküllerin geometrik şekilleri karşılarına yazılmıştır. Buna göre hangi moleküllerin geometrileri doğru verilmiştir? A) I ve II B) I ve III ) I, II ve III D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV SRU Yukarıda gerçekleşen tepkimede 3 molekülü, + 4 iyonuna dönüşürken; I. Azot elementinin hibritleşme türü II. bağ açıları III. Molekül geometrisi IV. VSEPR gösterimi yukarıdakilerden hangileri değişir? A) I ve II B) II ve IV ) II, III ve IV D) I, II ve III E) I, II, III ve IV SRU 9 VSPER gösterimi AX 3 E olan bir molekülle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Molekül polardır. B) Molekül geometrisi üçgen piramittir. ) Bağ açısı 107,50 dir. D) Merkez atomun hibritleşme türü sp 3 tür. E) Merkez atom üzerinde 2 tane ortaklanmamış elektron çifti vardır. SRU 12 X elementinin, 9 Y elementi ile oluşturduğu XY 3 bileşiği apolar olduğuna göre; I. X atomu, sp 2 hibritleşmesi yapmıştır. II. Y-X-Y bağ açısı 120o derecedir. III. X atomu, 5A grubu elementidir. D) I ve II E) II ve III 27 1 D 2 D 3 4 D 5 6 E 7 B 8 E 9 E 10 A D 1-BLUM1(1-117).indd :33:54

9 ES 17 Fonksiyonel Gruplar - 1 SRULAR SRU 1 SRU 4 Molekül Fonksiyonel Grubu I. I I II. III. Yukarıda bazı organik bileşikler ve bu organik bileşiklerdeki fonksiyonel gruplar verilmiştir. angi bileşiklere ait fonksiyonel gruplar doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II ) II ve III I. Alkan Alkil II. Alken Alkin III. Aromatik Aril Yukarıda organik bileşiklerden hidrojen çıkarılmasıyla elde edilen köklere örnekler görülmektedir. angi kökler yanlış verilmiştir? D) I ve II E) II ve III D) I, II ve III E) I ve III rganik bileşikler içerdikleri fonksiyonel gruplar üzerinden tepkimeye girerler. Bu nedenle fonksiyonel grupların diğer bir ismi de işlevsel gruplardır. SRU 2 2 Yukarıdaki organik bileşik hangi fonksiyonel grupları içerir? A) 2 B) ) D), 2 E) 2, SRU 5 2 X Yapı formülü verilen organik bileşikte X yerine aşağıdakilerden hangisi yazılırsa bileşik aldehit özelliği gösterir? A) B) D) E) ) SRU 3 Aşağıda bazı organik bileşikler ve bu bileşiklerdeki fonksiyonel gruplar görülmektedir. Buna göre, hangi fonksiyonel grup yanlış verilmiştir? rganik Bileşik Fonksiyonel Grup SRU 6 A) Alken B) Alkin ) Alkol D) Karboksilik asit E) Amin 2 Aşağıdaki organik bileşiklerden hangisi arenler sınıfında yer almaz? A) B) ) D) E) 34 1-BLUM1(1-117).indd :33:56

10 Fonksiyonel Gruplar - 1 SRU 7 I. 2 II. III. 2 Yukarıdaki organik bileşiklerden hangileri birden fazla fonksiyonel grup içerir? D) I ve II E) II ve III SRU Yapı formülleri yukarıda verilen organik bileşikler ile ilgili; I. 1. bileşik fenol sınıfında yer alır. II. 2. bileşik alkol sınıfında yer alır. III. 2. bileşiğin fonksiyonel grubu tır. A) I, II ve III B) II ve III ) I ve III D) Yalnız II E) I ve II SRU 8 Alkoller ve fenoller yapı olarak birbirlerine benzemelerine rağmen farklı sınıflara ait bileşiklerdir. Fiziksel ve kimyasal özellikleri birbirlerinden farklıdır. Aşağıdaki bileşiklerden hangisi ester fonksiyonel grubu içerir? A) 2 B) 2 ) D) E) 2 SRU 11 Aşağıda bazı organik bileşikler ve bu bileşiklerin içerdiği fonksiyonel gruplar görülmektedir. angi seçenekte organik bileşiğin içerdiği fonksiyonel grup yanlış verilmiştir? rganik Bileşik Fonksiyonel Grup A) Alkol B) itroalkan 2 ) Eter D) Alkil halojenür X E) Alken SRU 9 Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin fonksiyonel grubu yanlış verilmiştir? Bileşik Fonksiyonel Grup A) B) ) 2 D) E) SRU 12 Aşağıdaki bileşiklerden hangisi alkil halojenür değildir? A) Br B) 2 5 l ) I D) E) Br 35 1 B 2 E 3 4 B 5 B 6 E 7 8 A 9 B 10 A 11 B 12 D 1-BLUM1(1-117).indd :33:56

11 Karbon Kimyasına Giriş - 2 AÇIK UÇLU SRULAR SRU 5 EVAP 5 Monoalkollerin fonksiyonel grup izomeri olan, R R genel formülüne sahip organik bileşik sınıfının adı nedir? SRU 6 EVAP 6 A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç D D D D D D D D D D E E E E E E E E E E F F F F F F F F F F G G G G G G G G G G Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ I I I I I I I I I I İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ J J J J J J J J J J K K K K K K K K K K L L L L L L L L L L M M M M M M M M M M Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö P P P P P P P P P P R R R R R R R R R R S S S S S S S S S S Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş U U U U U U U U U U Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü V V V V V V V V V V Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z SRU 7 EVAP Yukarıda bir örneği verilen, organik bileşiklerde ortaklanmamış elektron çiftleri ve pi bağlarının yer değiştirmesi sonucu oluşan yapılara ne ad verilir? SRU 8 EVAP 8 A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç D D D D D D D D D D E E E E E E E E E E F F F F F F F F F F G G G G G G G G G G Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ I I I I I I I I I I İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ J J J J J J J J J J K K K K K K K K K K L L L L L L L L L L M M M M M M M M M M Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö P P P P P P P P P P R R R R R R R R R R S S S S S S S S S S Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş U U U U U U U U U U Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü V V V V V V V V V V Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Propanon ( 3 6 ) bileşiğinin fonksiyonel grup izomeri olan aldehitin sistematik adı nedir? A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç D D D D D D D D D D E E E E E E E E E E F F F F F F F F F F G G G G G G G G G G Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ I I I I I I I I I I İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ J J J J J J J J J J K K K K K K K K K K L L L L L L L L L L M M M M M M M M M M Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö P P P P P P P P P P R R R R R R R R R R S S S S S S S S S S Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş U U U U U U U U U U Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü V V V V V V V V V V Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z rganik bileşiklerin fonksiyonel gruplara göre sınıflandırılmasında R genel formülü ile gösterilen grubun adı nedir? A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç D D D D D D D D D D E E E E E E E E E E F F F F F F F F F F G G G G G G G G G G Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ I I I I I I I I I I İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ J J J J J J J J J J K K K K K K K K K K L L L L L L L L L L M M M M M M M M M M Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö P P P P P P P P P P R R R R R R R R R R S S S S S S S S S S Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş U U U U U U U U U U Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü V V V V V V V V V V Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z 61 1-BLUM1(1-117).indd :34:03

12 Karbon Kimyasına Giriş AÇIK UÇLU SRULARI EVAPLARI ES A 1. ÜRE ES B 1. ALKİL 2. ELMAS 3. RGAİK 4. GRAFİ EE 3. AMİ EER 6. KARB 7. DĞRUSAL 8. İZMER 6. PRPAAL 7. REZAS 8. ALKL 62 1-BLUM1(1-117).indd :34:03

13 ES 29 Alkanların Adlandırılması - 1 SRULAR SRU 1 SRU Bileşiğinin IUPA (sistematik) adı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) 2,4-Dimetilpentan B) 2,4-Dimetilheksan ) 3,5-Dimetilheksan D) 1,2,4-rimetilpentan E) 2,4,5-rimetilpentan Adlandırma yapılırken; en uzun karbon zinciri belirlenir ve yan gruplar en küçük numarayı alacak şekilde numaralandırma yapılır. Yarı açık formülü yukarıda verilen hidrokarbonun genel adlandırmaya göre doğru adı aşağıdakilerden hangisidir? A) 2,4-Dimetil-3-etilheptan B) 3-Etil-2,4-dimetilheptan ) 5-Etil-3,6-dimetilheptan D) 3,6-Dimetil-5-etilheptan E) 3-Propil-4-etilheptan SRU 2 Br Di, tri, sek, ter gibi ekler harf sıralamasında dikkate alınmaz, izo ve neo dikkate alınır. 5-Etil-3,6-dimetil heptan örneğinde olduğu gibi. 2 2 Bileşiğinin IUPA adı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) 2- Bromo-4-etilpentan B) 2-Etil-4-bromopentan ) 2-Bromo-4-metilheksan D) 3-Metil-5-bromoheksan E) 5-Bromo-3-metilheksan rganik bileşiklerin adları yazılırken, yan gruplar harf önceliğine göre (İngilizce) sıralanır. 2-Bromo-4-metilheksan örneğinde olduğu gibi. SRU 3 SRU 5 2 Yarı açık formülü yukarıda verilen organik bileşikle ilgili; I. IUPA adı; 2,2,3-trimetilpentandır. II. Doymuş bir hidrokarbondur. III. Alifatik bir hidrokarbondur. D) II ve III E) I, II ve III 2 2 Yukarıda verilen bileşik için, I. 2,2-Dimetilpentan II. eo-pentan III. 4,4-Dimetilpentan adlandırmalarından hangileri kullanılabilir? D) I ve II E) I, II ve III Bileşikler adlandırılırken, ya sistematik adlandırma ya da bilimsel kabul görmüş yaygın adlandırmalar kullanılabilir. Kurallara uymayan gelişi güzel adlandırmalar kullanılamaz. SRU Br Yukarıda formülü verilen bileşik ile ilgili, I. Doymuş bir hidrokarbondur. II. eoheksilbromür olarak adlandırılır. III. IUPA a göre, 4-Bromo-2,2-dimetilbütan olarak adlandırılır. D) I ve II E) I, II ve III 64 1-BLUM1(1-117).indd :34:03

14 Alkanların Adlandırılması - 1 SRU 7 2 Br Yukarıda yarı açık formülü verilen bileşiğin genel adlandırmadaki (IUPA) adı nedir? A) 2-Bromo-4-metilpentan B) 2-Metil-4-bromopentan ) 4-Metil-2-bromopentan D) 4-Bromo-2-metilpentan E) 1-Bromo-1,3-dimetilpentan Yan gruplar uzun zincirin her iki ucuna eşit uzaklıkta ise numaralandırma alfabetik sıraya göre yapılır. SRU 10 Aşağıdaki bileşiklerden hangisi izopentan değildir? A) 2 B) 2 ) 2 D) 2 5 E) 2 2 İzo ve neo adlandırmalar toplam karbon sayısına göre yapılır. SRU 11 I SRU 8 I l 2 2 Yukarıdaki bileşiğin sistematik adı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) 3,4-Dikloro-2-metil-2-propilpentan B) 2,2-Dikloro-4-metil-4-propilpentan ) 5,6-Dikloro-4,4-dimetilheptan D) 2,3-Dikloro-4,4-dimetilheptan E) 3,4-Dikloro-2-propil-2-metilpentan II. 2 III. 2 Yukarıda verilen alkil köklerinin sınıflandırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak yapılmıştır? I II III A) ormal İzo eo B) ormal eo İzo ) İzo eo ormal D) İzo ormal eo E) eo İzo ormal SRU 12 SRU 9 ( )( ) 2 Yukarıdaki bileşik ile ilgili, I. IUPA adı, 2-metilpentandır. II. idrokarbondur. III. Çizgi formülü, şeklindedir. D) I ve III E) II ve III 2 2 Bileşiğinin IUPA adı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) 3,6-Dimetil-4-izopropilheptan B) 4-İzopropil-2,5-dimetilheptan ) 2,5-Dimetil-4-izopropilheptan D) 3-İzobütil-2,4-dimetilheksan E) 2,5-Dimetil-4-sekbütilheksan 65 1 B 2 3 A 4 B 5 E 6 B 7 A 8 D 9 E 10 E 11 A 12 B 1-BLUM1(1-117).indd :34:03

15 ES 47 Alkinlerin Adlandırılması - 1 SRULAR SRU 1 SRU 4 Alkin Sistematik Adı I. Etin II. 2 1-Bütin III. 2-Bütin Yukarıda verilen alkinlerden hangilerinin sistematik adları doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II ) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 3-Metil-1-bütin bileşiğinin kapalı formülü aşağıdakilerden hangisidir? A) 4 6 B) 5 10 ) 5 8 D) 5 12 E) 4 10 SRU 2 SRU 5 Bileşiğiyle ilgili; I. Özel adı; dimetil asetilendir. II. Sistematik adı; 2- bütindir. III. Bileşikte toplam 8 sigma, 2 tane pi bağı bulunmaktadır. A) I ve II B) II ve III ) I ve III D) Yalnız II E) I, II ve III 2 2 Br Bileşiğinin IUPA adı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) 2-Bromo-2-metil-5-heksin B) 2-Metil-2-bromo-5-heksin ) 5-Bromo-5-metil-1-heksin D) 5-Metil-5-bromo-1-heksin E) 4-Bromo-4-metil-1-pentin SRU 3 a 2 b Yukarıda yarı açık formülü verilen bileşikteki a ve b karbonlarının yapmış olduğu hibrit türü aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? a b A) sp 3 sp B) sp 3 sp 2 ) sp 2 sp 3 D) sp 2 sp E) sp sp SRU 6 I. 2 -Sikloheksil-1-propin II Büten III. 2-Bütin Yukarıdaki bileşiklerden hangileri doğru adlandırılmıştır? A) Yalnız I B) Yalnız III ) I ve II D) II ve III E) I, II ve III BLUM1(1-117).indd :34:11

16 Alkinlerin Adlandırılması - 1 SRU 7 X Y Yukarıdaki organik bileşikte X yerine etil, Y yerine izopropil grubu getirilirse oluşan alkinin sistematik adı aşağıdakilerden hangisi olur? A) 2-Metil-3-heksin B) 5-Metil-3-heksin ) 3-eptin D) 4-eptin SRU 10 Aşağıdaki organik bileşiklerden hangisinin genel formülü n 2n-2 değildir? A) 2 2 B) 3 7 ) D) E) E) 2-Metil-4-heksin SRU 8 Bileşik Sistematik Adı I. 2 1-Penten-3-in II. 2-Penten-4-in III Penten-4-in Yukarıda yapı formülleri verilen organik bileşiklerden hangilerinin sistematik adı doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II ) I ve III D) II ve III E) I, II ve III SRU 11 Aşağıda yarı açık formülleri verilen organik bileşiklerden hangisi yanlış adlandırılmıştır? Bileşik Adı A) 2 2 1,3-Bütadien B) 1,3-Bütadiin ) 2 1-Büten-3-in D) 2-Bütin E) 2-Kloro-3-bütin rganik bir bileşikteki hem ikili bağ hem de üçlü bağ varsa adlandırma şöyle yapılır. Zincirin ucuna hangisi daha yakınsa numaralandırmaya oradan başlanır. İkili ve üçlü bağ, zincirin her iki ucuna eşit uzaklıkta ise ikili bağ önceliklidir. Son olarak adlandırma her zaman alkene göre yapılır. I SRU 9 2 Bileşiğinin sistematik adı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) 5-Metil-1-heksen-3-in B) 2-Metil-5-heksen-3-in ) Vinil izopropil asetilen D) 2-Metil-3-in-5-heksen E) İzopropil vinil etin SRU 12 Özel adı diizopropil asetilen olan bileşiğin sistematik adı aşağıdakilerden hangisidir? A) 2,4-Dimetil-3-heksin B) 2,5-Dimetil-3-heksin ) 4-ktin D) 3-ktin E) 1,1 4,4 etrametil-2-bütin E 2 A 3 A E 7 A 8 9 A E 12 B 1-BLUM1(1-117).indd :34:11

17 ES 86 Karboksilik Asitlerin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri - 1 SRULAR SRU 1 SRU Yukarıda formülleri verilen 1 ve 2 numaralı bileşiklerle ilgili, I. Yoğun fazda kendi molekülleri arasında hidrojen bağı yapabilirler. II. Aynı şartlar altında 2. nin kaynama noktası, 1. den yüksektir. III. İkisinin de yapısında sp 2 hibritleşmesi yapmış karbon atomu bulunur. A) Yalnız I B) Yalnız II ) I ve II D) I ve III E) I, II ve III I. Mono karboksilik asit II. Ester III. Mono alkol IV. Eter Yukarıdaki bileşiklerin birer moleküllerinde eşit sayıda karbon atomu bulunmaktadır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) I ve II birbirinin izomeridir. B) III ve IV birbirinin izomeridir. ) I ve III ün sıvı halde molekülleri arasında hidrojen bağı vardır. D) I in kaynama noktası, II den yüksektir. E) IV ün kaynama noktası, III den yüksektir. Karboksilik asitler, yoğun fazlarda kendi molekülleri arasında hidrojen bağları yaparlar. Alkollere göre daha fazla sayıda hidrojen bağı yaptıkları için kaynama noktaları daha yüksektir. SRU 2 Yukarıdaki bileşikle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Asit özelliği gösterir. B) Alkol fonksiyonel grubu içerir. SRU 5 I. ve II. ve III. ve ) İki tane asimetrik karbon atomu vardır. D) Su ile hidrojen bağı yapabilir. E) Saf suda iyonlaşarak çözünür. SRU 3 I. 2 2 II. III Yukarıdaki I, II ve III nolu bileşiklerin aynı dış basınç altında kaynama noktaları büyükten küçüğe doğru nasıl sıralanır? A) I > II > III B) III > II > I ) III > I > II D) I > III > II E) II > I > III Yukarıdaki bileşiklerden hangileri birbirinin ayna görüntüsüdür? D) I ve III E) I, II ve III SRU 6 Karboksilik asitlerle ilgili; I. Karbon sayısı arttıkça, sudaki çözünürlükleri artar. II. Aynı sayıda karbon içeren eterlerle izomerdirler. III. İyonlaşma yüzdeleri arttıkça, asitlik kuvvetleri artar. D) I ve III E) II ve III BLUM2( indd :27:43

18 Karboksilik Asitlerin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri - 1 SRU 7 Aşağıdaki bileşiklerden hangisi a in sulu çözeltisiyle tepkime vermez? A) B) ) SRU 8 D) E) SRU 10 2 F 2 I Br X Y Z 2 Yukarıda verilen bileşiklerin 25 sıcaklıkta, eşit derişimli sulu çözeltilerinin p larının büyükten küçüğe doğru sıralanışı nasıldır? (Elektron çekme güçleri: F > I > Br şeklindedir.) A) X > Y > Z B) Z > Y > X ) X > Z > Y D) Z > X > Y E) Y > X > Z I. 2 II. F III. 2 2 F Yukarıda verilen bileşiklerin, asitlik kuvvetlerinin büyükten küçüğe doğru sıralanışı nasıldır? (Flor elektron çeker) A) I > II > III B) II > III > I ) I > III > II D) II > I > III E) III > II > I Eloktron çeken gruplar asitlik kuvvetini arttırır. SRU 11 I. Suda iyonlaşarak çözünürler. II. a ile tepkime verirler. III. Yoğun fazda molekülleri arasında hidrojen bağı oluşturabilirler. Yukarıdaki özelliklerden hangileri karboksilik asitler ve alkoller için ortaktır? D) I ve II E) II ve III Karboksilik asitler suda iyonlaşarak karboksilot anyonu ve 3 + oluşturur. Bu nedenle zayıf asit özelliği gösterirler. R + 2 R SRU 9 I. II. III. 2 Yukarıdaki bileşiklerin 25 da eşit derişimli sulu çözeltilerinin pka değerleri büyükten küçüğe doğru nasıl sıralanır? A) I > III > II B) I > II > III ) II > III > I D) III > II > I E) II > I > III Ka değeri zayıf bir asidin asitlik kuvveti ile ilgili bilgi verir. Ka değeri arttıkça zayıf asidin asitlik kuvveti de artar pka ise zayıf asidin Ka değerinin eksi logaritmasıdır. pka= -log Ka dır. Asitlik kuvveti arttıkça, pka değeri azalır. Asitlik kuvveti, Ka, pka SRU 12 Karboksilik asitlerle ilgili, I. Bazlarla nötürleşirler. II. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. III. a ve Mg metalleriyle 2 gazı oluştururlar. yargılarından hagileri doğrudur? D) I ve II E) I, II ve III Karboksilik asitler; a, K, a, Mg ve Zn gibi metaller ile tepkime vererek 2 gazı açığa çıkarırlar A E 5 D 6 7 D 8 B 9 D 10 B 11 D 12 E 2-BLUM2( indd :27:43

19 ES 95 ptik İzomeri - 1 SRULAR SRU 1 SRU 4 Aşağıdaki bileşiklerden hangisi bir tane stereomerkez (asimetrik karbon atomu) içermektedir? A) 1-Bütanol B) 2-Propanol ) 2-Bütanol D) 2-Metil-2-propanol E) 3-Pentanol Aşağıdaki moleküllerden hangisi kiraldir? A) B) Br 2 5 ) 2 5 Karbon atamuna dört farklı grup bağlandığında, stereomerkez (asimetrik karbon atomu) olarak adlandırılır. D) 2 5 I E) I Br Ayna görüntüsü ile çakışmayan moleküller kiraldir. Bir tane asimetrik karbon atomu içeren moleküller kesinlikle kiraldir. SRU 5 SRU 2 2 Bileşiğiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Polarize ışığı çevirmez. B) Stereomerkez (asimetrik karbon atomu) içermektedir. ) Sekonder alkoldür. D) Su ayrılması sonucu alken oluşur. E) Dietil eter ile izomerdir Yukarıda formülleri verilen 1 ve 2 bileşikleriyle ilgili; I. Birbirlerinin yapı izomeridir. II. 1. Bileşik stereo merkez içerirken, 2. bileşik içermez. III. Fiziksel özellikleri aynıdır. A) Yalnız I B) I ve II ) Yalnız III D) I ve III E) Yalnız II Asimetrik karbon atomu içeren moleküller polarize ışığı (titreşim düzlemini) belirli bir açıyla belirli bir yöne çevirirler. Bu tür bileşikler aynı zamanda optikçe aktif olarak tanımlanır. SRU 6 SRU 3 I. Br II. Br III. Yukarıda iskelet formülü verilen bileşiklerden hangileri stereomerkez içerir? D) I ve II E) II ve III Br 2 2 I. Ayna II. I ve II bileşikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Yapı izomerleridir. B) ptik izomerlerdir. ) is-trans izomerlerdir. D) I ve II ayna görüntüsü değildir. E) Stereomerkez (asimetrik karbon atomu) içermezler BLUM2( indd :27:48

20 ptik İzomeri - 1 SRU 7 SRU 10 Yukarıda formülü verilen bileşikle ilgili; I. L-izomerdir. II. Kiral moleküldür. III. Sistematik adı; 2-hidroksipropanoik asittir. A) I ve II B) I ve III ) II ve III D) Yalnız II E) Yalnız III a b Yukarıda yarı açık formülleri verilen a ve b bileşiklerinden eşit miktarlarda alınıp karıştırılıyor. luşan karışımla ilgili; I. ptikçe aktiftir. II. Rasemik karışımdır. III. Polarize ışığı çevirir. yargılarından hangileri yanlıştır? D) I ve III E) II ve III SRU 8 SRU 9 * Yukarıda üç boyutlu formülü verilen bileşikle ilgili; I. Öncelik sıralamasında, 1. sırada grubu bulunur. II. Grupların uzaydaki öncelik sıralaması saat yönündedir. III. R-2-bütanoldür. ( 1, 6, 8 ) A) Yalnız I B) Yalnız II ) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 2 5 Yukarıdaki molekülde * işareti ile işaretlenmiş stereo merkeze bağlı olan, 2 5 ve gruplarının öncelik sıralaması hangisinde doğru olarak verilmiştir? ( 1, 6, 8 ) A) > 2 5 > B) > 2 5 > ) 2 5 > > D) > > 2 5 E) 2 5 > > SRU R-2-idroksibütanal bileşiğinin üç boyutlu formülü yukarıdaki gibidir. Aşağıdaki bileşiklerden hangisi R-2- hidroksibütanal bileşiğinin enantiyomeridir? A) Enantiyomerlerin eşit miktardaki karışımına rasemik karışım denir. Rasemik karışımlar polarize ışıgı çevirmez, yani optikçe aktif değillerdir. D) 2 5 B) 2 5 E) ) A 3 B 4 B 5 B 6 B 7 8 E 9 A 10 D 11 A 2-BLUM2( indd :27:48

21 rganik Bileşikler - 2 AÇIK UÇLU SRULAR SRU 5 EVAP 5 SRU 7 EVAP 7 Yaygın adı malik asit olan, 2-hidroksibütandioik asit, doğada en çok hangi meyvede bulunur? SRU 6 EVAP 6 A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç D D D D D D D D D D E E E E E E E E E E F F F F F F F F F F G G G G G G G G G G Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ I I I I I I I I I I İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ J J J J J J J J J J K K K K K K K K K K L L L L L L L L L L M M M M M M M M M M Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö P P P P P P P P P P R R R R R R R R R R S S S S S S S S S S Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş U U U U U U U U U U Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü V V V V V V V V V V Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Esterlerin uygun koşullarda su ile tepkimeye girerek karboksilik asit ve alkole dönüştüğü tepkimeye ne ad verilir? SRU 8 EVAP 8 A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç D D D D D D D D D D E E E E E E E E E E F F F F F F F F F F G G G G G G G G G G Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ I I I I I I I I I I İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ J J J J J J J J J J K K K K K K K K K K L L L L L L L L L L M M M M M M M M M M Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö P P P P P P P P P P R R R R R R R R R R S S S S S S S S S S Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş U U U U U U U U U U Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü V V V V V V V V V V Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Uzun zincirli yağ asitlerinin sodyum ya da potasyum tuzunlarına ne ad verilir? A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç D D D D D D D D D D E E E E E E E E E E F F F F F F F F F F G G G G G G G G G G Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ I I I I I I I I I I İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ J J J J J J J J J J K K K K K K K K K K L L L L L L L L L L M M M M M M M M M M Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö P P P P P P P P P P R R R R R R R R R R S S S S S S S S S S Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş U U U U U U U U U U Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü V V V V V V V V V V Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z Yağ asitlerinin gliserin ile oluşturdukları trigliserit olarak da adlandırılan maddelerin genel adı nedir? A A A A A A A A A A B B B B B B B B B B Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç D D D D D D D D D D E E E E E E E E E E F F F F F F F F F F G G G G G G G G G G Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ Ğ I I I I I I I I I I İ İ İ İ İ İ İ İ İ İ J J J J J J J J J J K K K K K K K K K K L L L L L L L L L L M M M M M M M M M M Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö P P P P P P P P P P R R R R R R R R R R S S S S S S S S S S Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş Ş U U U U U U U U U U Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ü V V V V V V V V V V Y Y Y Y Y Y Y Y Y Y Z Z Z Z Z Z Z Z Z Z BLUM2( indd :27:54

22 rganik Bileşikler AÇIK UÇLU SRULARI EVAPLARI ES A 1. ALKA ES B 1. EFL ES 1. AMİASİ 2. PEA 3. KE 4. KAILMA 5. AİLİ 2. EAAL 3. AFALİ 4. GLİSERİ 5. ELMA 2. İDİRGE 3. KEPEZ 4. EAL 5. GLİSİ 6. VİİL 7. PLİMER 8. PRPE 6. SABU 7. İDRLİZ 8. YAĞ 6. MARGARİ 7. BALZAM 8. MEAL BLUM2( indd :27:55