Ortaöğretim Etkinlik Kitabı

Kitap Şenliği

monash.pw EĞİTİM BAKANLIĞI

Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü

İLKÖĞRETİM VE ORTAÖĞRETİM KURUMLARI SINIF REHBERLİK PROGRAMI

ORTAÖĞRETİM ETKİNLİK ÖRNEKLERİ

ANKARA,

monash.pw EĞİTİM BAKANLIĞI

Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü

“İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberlik Programı” tarih ve sayılı Talim Terbiye Kurul Kararı ile – Öğretim Yılından itibaren uygulanmak üzere yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu programa göre; derslerde ders kitabı, öğrenci çalışma kitabı ve benzeri eğitim aracının kullanılmaması, sadece öğretmenlerin kullanması amacıyla ilgili Genel Müdürlük tarafından öğretmen kılavuz kitabının hazırlanarak dağıtımının yapılması Kurul Kararı ile kabul edilmiştir.

İLKÖĞRETİM VE ORTAÖĞRETİM KURUMLARI SINIF REHBERLİK PROGRAMI

ORTAÖĞRETİM ETKİNLİK ÖRNEKLERİ

EDİTÖR / AKADEMİK DANIŞmonash.pw Serdar ERKAN

YAZARLAR Uzm. Psikolog Şükran KILIÇ

Psikolog K. Ayla SIRIKLI

ii

ANKARA, İÇİNDEKİLER

GİRİŞ

ETKİNLİK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

ETKİNLİKLERİ UYGULARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR

VE ÖNERİLER

ETKİNLİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

İLKÖĞRETİM VE ORTAÖĞRETİM KURUMLARI SINIF REHBERLİK

PROGRAMI ORTAÖĞRETİM ETKİNLİK ÖRNEKLERİ

9. Sınıf Kazanımlarının İşleniş Sırası

9. Sınıf Kazanımlarına İlişkin Etkinlik Örnekleri

Sınıf Kazanımlarının İşleniş Sırası

Sınıf Kazanımlarına İlişkin Etkinlik Örnekleri

Sınıf Kazanımlarının İşleniş Sırası

Sınıf Kazanımlarına İlişkin Etkinlik Örnekleri

Sınıf Kazanımlarının İşleniş Sırası

Sınıf Kazanımlarına İlişkin Etkinlik Örnekleri

KAYNAKÇA

iii

iv

GİRİŞ

İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberlik Programı –

Öğretim yılında uygulanmak üzere tarih ve sayılı Talim Terbiye

Kurul Kararı ile uygulamaya konulmuştur. İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları

Sınıf Rehberlik Programı’nda ilköğretime, ortaöğretime yönelik olmak

üzere toplam kazanım yer almaktadır. Bu kazanımların gerçekleştirilmesi

için rehberlik saatinde sınıf rehber öğretmenleri tarafından uygulanmak üzere,

etkinlik örnekleri hazırlanmasına karar verilmiştir. Ortaöğretimde 9– sınıflar

için belirlenen kazanımın etkinlikleri Prof. Dr. Serdar ERKAN’ın

editörlüğünde, Şükran KILIÇ ve K. Ayla SIRIKLI tarafından hazırlanmıştır.

Bireyin hayatında başarılı ve mutlu olabilmesi için bazı niteliklere sahip

olması gerektiğini, rehberliğin amacının da bireyin bu nitelikleri kazanmasına

yardım etmek olduğunu belirten Erkan (), bu nitelikleri; verimli çalışma,

sınava hazırlanma, zamanı iyi kullanabilme, etkili karar verme, problem çözme,

plan yapma becerileri, kendini tanıma ve kabul, etkili iletişim meslekleri tanıma,

kendi yetenek, ilgi ve kişilik özellikleri ile öğrenme konuları ve meslekler

arasında bağ kurabilme, öğrenme ve çalışmaya yönelik olumlu tutumlar, toplum

hayatına uyum sağlayabilme ve katkıda bulunmak için gerekli sorumluluk,

başkalarına saygı ve yardımlaşma gibi değerler şeklinde sıralamaktadır.

Bu kitapta yer alan etkinlikler de yukarıda belirtilen nitelikleri içeren;

öğrencilerin psikolojik açıdan sağlıklı, kendini tanıyan, güven duyan, kendine

uygun eğitsel ve mesleki kararlar alabilen kişilerarası iletişim becerileri gelişmiş,

kendini doğru ifade edebilen, üretken ve yaşamdan zevk alan bireyler

olmalarına yardımcı olma gibi amaçlara yönelik olarak düzenlenen İlköğretim ve

Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberlik Programında yer alan kazanımlara

yönelik olarak hazırlanmıştır.

Etkinliklerde öğrenciyi aktif bir katılımcı ve sorunları araştırıcı bir birey

hâline getiren, öğrenci merkezli yaklaşım temel alınmıştır. Buna göre, öğrenciler

öğretilen birey değil, araştıran, sorgulayan, öğrenen, kendi iç kontrolünü

sağlayan, sorumluluklarını üstlenen bireyler olarak görülmektedir.

1

Etkinlikler gelişimsel ve önleyici rehberlik anlayışı temel alınarak

hazırlanmış ve öğrencilerin gelişimsel özellikleri dikkate alınmıştır.

İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberlik Programı, Okul

Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Programı değil, onun bir parçasıdır.

İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberlik Programı Ortaöğretim

Etkinlik Örnekleri bu programdaki kazanımların gerçekleştirilmesi için

hazırlanmıştır. Söz konusu program Erkan ve arkadaşları () tarafından

Kapsamlı Rehberlik Programları temel alınarak hazırlanan Okul PDR Hizmetleri

Programı Modeli’nin hizmet alanlarından Grup Rehberliği bölümünde yer

almaktadır.

Sınıf rehber öğretmenleri tarafından gerçekleştirilecek etkinliklerden

oluşan grup rehberliği hizmetleri içerisinde, bazı etkinliklerin uygulamaları özel

bilgi ve deneyim gerektirdiği için okul rehber öğretmeni veya RAM’lardan

gelecek uzmanlar tarafından gerçekleştirilecektir. Bunun sağlanamadığı ya da

kalabalık okullarda rehber öğretmenin yetişemediği durumlarda ilgili etkinlikler

yerine öğrencilerin gelişim özellikleri ve ihtiyaçları, okulun özellikleri göz önünde

bulundurularak farklı kazanımlara yönelik etkinlikler uygulanabilir.

Bu kitapta ortaöğretimde her sınıf düzeyi için 30 haftalık etkinlik

sunulmuştur. Geriye kalan 6 hafta ise, programda da belirtildiği gibi rehberliğe

ilişkin test, envanter uygulamaları, meslek gezileri, seminer vb. için

kullanılacaktır.

2

ETKİNLİK SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

Etkinlikler İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumları Sınıf Rehberlik

Programı’nda ki kazanım işleme sırasına göre verilmiştir. Ancak bu sıralama

değişmez bir kural değildir. Okul imkân ve koşullarına göre zorunlu

düzenlemeler yapılabilir. Ancak birbiri üstüne inşa edilen etkinliklerin

sıralamasında değişiklik yapılmamalıdır. Örneğin öfke yönetimine ilişkin üç

etkinlik aynı sırada sunulmalıdır.

Tüm ülkede, tüm okullarda aynı etkinliklerin kullanılması zorunlu değildir.

Zaten bu söylem rehberliğin ilkelerine de aykırıdır. Bu etkinlikler birer örnektir.

Okulun, öğrencilerin ihtiyaçlarına göre, kazanıma bağlı kalınarak farklı bir

etkinlik uygulanabilir ya da aynı etkinlik yeniden düzenlenerek kullanılabilir.

Farklı okul türlerinde okulun özelliklerine uygun olmayan etkinliklerde,

öğrencilerin gelişim özellikleri ve ihtiyaçları, okulun özellikleri göz önünde

bulundurularak farklı etkinlikler yapılabilir ya da diğer etkinliklere daha geniş yer

verilebilir. Yapılacak olan değişiklikler sınıf öğretmenleri tarafından değil, sınıf

öğretmenlerinin önerileriyle rehber öğretmen, yoksa Okul Rehberlik Hizmetleri

Okul Yürütme Kurulu veya RAM'dan görevlendirilen Rehber Öğretmenler

tarafından okulun ve öğrencinin ihtiyaçları göz önünde bulundurarak

yapılmalıdır.

Etkinlikler hazırlanırken, etkinliklerin uygulanabilir olması göz önünde

bulundurulmuştur. Etkinlik uyarlarken ya da yeni etkinlik üretirken aşağıdaki

kriterler göz önünde bulundurmalıdır. Etkinlik Kriterleri (Erkan, ):

Etkinlik programın genel amaçlarına ve anlayışına uygun mu?

Etkinlik, kazanımı gerçekleştirebilecek nitelikte mi?

Etkinliğin gerekleri için elde var olan ya da potansiyel kaynaklar

yeterli mi?

Etkinlik aileler, öğrenciler, öğretmenler ve toplum tarafından kabul

edilebilir mi?

Etkinlik elde var olan ya da potansiyel uygulayıcılar

(danışman/öğretmen) tarafından uygulanabilir mi?

3

Etkinliğin potansiyel yararları tahmin edilen maliyetten daha önemli

görülebilir mi?

Etkinliğin etkililiği ölçülebilir mi?

Etkinliğin uygulanmasının riskleri var mı?

Etkinlik açık, anlaşılır ve gerekli unsurları içeren bir biçimde

düzenlenmiş mi?

4

ETKİNLİKLERİ UYGULARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR

VE ÖNERİLER

1. Etkinlikler uygulanırken rehberliğin tüm ilkeleri göz önünde bulundurulmalıdır

(Erkan, ).

2. Etkinliklerin uygulanması, ilgili mevzuata ve programa göre sınıf rehber

öğretmenlerinin sorumluluğundadır. Uygulamalar sırasında karşılaşılan

güçlüklerle ilgili okul rehber öğretmeninden yardım alınabilir. Ayrıca aynı

sınıfların sınıf rehber öğretmenleri uygulamalarla ilgili birbirlerine destek olabilir,

ortak çalışmalar yapılabilir.

3. Öğrencilerle ilgili her konuda okul rehber öğretmeni ile işbirliği içerisinde

çalışmak daha etkili ve verimli olmanızı sağlar.

4. Öğrencilerinize aktardığınız bilgiler ve paylaştığınız konularda velilerinizi de

bilgilendirmeniz yararlı olabilir. Çünkü bazı konularda veliler de yanlış ve eksik

bilgilere sahip olabilir. Sadece öğrenciyi bilgilendirmek birçok konuda öğrenci ve

ailesi arasında çatışmalara yol açabilir.

5. Sınıf rehber öğretmenleri sınıfa gitmeden önce yapacağı etkinlik üzerinde

çalışmalı, sınıfa hazırlıklı gitmelidir. Etkinlikler uygulanmadan önce okunmalı,

gerekli araştırma ve hazırlıkları yapılmalıdır. Bu sizin hem konuya daha hâkim

olmanızı sağlayacak, hem de öğrenciler için etkili, güvenli bir model

oluşturmanıza ve süreyi daha iyi kullanmanıza olanak verecektir. Erkan’ a

() göre sürekli yazılı materyale bakarak talimatlar veren öğretmen

görüntüsü istenen etkiyi sağlamayacaktır.

6. Önceden hazırlık yapmaları gereken etkinlikler için öğrenciler bilgilendirilmeli ve

hazırlanmaları için yeterli süre verilmelidir. Öğrencilerin yapacakları araştırmalar

bir önceki haftanın etkinliğinin en sonunda belirtilmiştir. Etkinliklerin sırası

değiştirildiğinde bu bilgilere dikkat edilmelidir.

5

7. Sınıf mevcudunun çok yüksek olduğu durumlarda sınıf ikiye bölünebilir (Erkan,

).

8. Etkinliklerin uygulanması sırasında empati, saygı, koşulsuz kabul ve saydamlık

gibi hümanist bir öğretmenin benimsemesi gereken tutumları sergileyerek

öğrencilerin sınanma kaygıları olmadan kendilerini çekinmeden ifade

edebilecekleri, rahat ve güvenli hissedecekleri bir ortam oluşturulmalıdır.

9. Öğrencilerle etkileşim süreçlerinde birbirlerinin paylaşımlarına ilişkin

yorumlarının yapıcı olmasına dikkat edilmeli ve etkinlikler sırasında uyulacak

kuralları ve dikkat edilecek noktaları ilk başta detaylı bir şekilde, örnekler vererek

ve öğrencileri de sürece katarak belirtmek gerekir. Sınıfta öğrencilere bu konuda

sorumluluk verilir ve aşağıdakilere benzer kurallar birlikte oluşturulabilir. Böylece

daha sonraki günlerde sadece küçük hatırlatmalarla çalışmalara devam edilebilir

ve sınıf kendi otokontrolünü oluşturabilir.

Etkinlikle ilgili yönergeleri iyi dinlemeliyiz,

Anlamadığımız konularda soru sormaktan çekinmemeliyiz,

Söz almadan konuşmamalıyız,

Konuşan kişiyi can kulağıyla dinlemeliyiz,

Kimsenin sözü kesmemeliyiz,

Kimse için aşağılayıcı, küçük düşürücü, yargılayıcı ifadeler

kullanmamalıyız,

Kimseyle alay etmemeli ve ad takmamalıyız,

Her birimiz etkinliklerde aktif olmaya çalışmalıyız,

Konu ile ilgili söyleyeceklerimizi söylemekten çekinmemeliyiz,

Konuşmalarımızın konu ile ilgili olmasına özen göstermeliyiz,

Etkinlikler sırasında sınıftaki paylaşımlarda gizlilik ilkesine

uymalıyız,

Etkinliklerle ilgili önceden yapmamız gereken araştırmaları

yapmaya özen göstermeliyiz,

Kimse ile kişisel çatışmalara girmemeliyiz, vb.

Gruplara ayrılarak işlenecek olan etkinliklerde grupların her seferinde aynı

olmamasına ve farklı kişilerden oluşmasına dikkat edilmelidir (Erkan, ).

6

Farklı yöntemlerle gruplar oluşturabiliriz. Sayma yöntemini kullanabiliriz, sınıf

listesinden rastlantısal olarak seçebiliriz, alfabetik sıraya göre, ortak bazı

özelliklere göre ayırabiliriz ya da ayakkabı kardeşliği, gözler kapalı dolaşırken

gözleri aç ilk gördüğün 2 kişi ile eş ol vb. oyunlarla da gruplar oluşturulabilir. Her

seferinde başka bir yöntem kullanmamız aynı zamanda eğlenceli olabilir.

Eğer sınıf uygunsa çember şeklinde ya da U düzeninde oturmak grup

çalışmaları için daha yararlı olacaktır. Böylece tüm grup hem birbirini hem de

öğretmeni daha iyi görebilir ve yapılan çalışmalar daha etkili olabilir.

Etkinlikler sırasında öğrenciler sunum yaparken ya da bir konuda sorulan

soruyu cevaplarken ya da bir konuda düşüncesini belirtirken kendisini

sıkılmadan rahat ifade edebilmelidir. Bu da sınıfta bir güven ortamı oluşması ile

ilgilidir. Öğrencilere bu güveni vermek için şu açıklamayı yapmak yararlı

olabilir.”Burada önemli olan düşüncelerin ifade edilmesidir. Paylaşımlar doğru,

yanlış hatalı eksik olabilir. Herkes bazı konularda yanlış ya da eksik bilgilere

sahip olabilir.”

Paylaşımların fikir tartışması haline gelmesine asla izin verilmemeli, bu konuda

öğrenciler en baştan uyarılmalıdır. Ama etkinlik özellikle bunu gerektiriyorsa

kuralları baştan belirlenerek tartışma oturumu düzenlenir ve bu kurallara uygun

olarak tartışmaları istenir.

Ergenlerin çevrelerine zaman zaman çok acımasız davranabileceklerini, çok

alaycı olabileceklerini, sabit fikirli ve dik başlı tavırlar sergileyebileceklerini,

ergenliğin egosantrik bir dönem olması nedeniyle kendileri dışındaki kişilerin

fikirlerini beğenmeyeceklerini, çok fazla eleştirel olabileceklerini hiçbir zaman

göz ardı etmemeli ve buna göre önlemler alınmalıdır.

Etkinliklere, doğaçlamalara katılmayan hiç söz almayan öğrenciler olabilir.

Bu öğrencileri rehberliğin gönüllülük ilkesi göz önünde bulundurularak

zorlamadan, uygun bir biçimde katılması için yüreklendirmeli ve desteklemeliyiz.

Ya da bunun tersi her etkinlikte, her çalışmada sürekli öne çıkan ve kimseye

7

fırsat vermeyen öğrenciler de olabilir. Bu öğrenciler de incitilmeden, hevesleri

kırılmadan diğer arkadaşlarına da fırsat vermesi için özel olarak uyarılabilir.

Etkinlikler sırasında öğrencilerin özel bir durum yaşadığını fark edersek bu

durumu sınıfta çözülmeye çalışılmamalıdır. Daha sonra özel olarak görüşmeli ve

gerekirse öğrencinin de onayı ile rehber öğretmen ve aile konu ile ilgili

bilgilendirilmelidir.

Öğrencilerin ailelerinin ya da arkadaşlarının özel hayatlarına ilişkin sınıf

ortamında konuşulması uygun olmayan bilgileri açıklamalarını önlemek

amacıyla “annem, babam, Ahmet, Ayşe v.b.” ifadeler yerine “tanıdığım birisi”

biçiminde ifadeler kullanmaları sağlanmalıdır (Erkan, ).

Etkinliklerde verilen formlar tıpkı diğer dersler için çoğaltıldığı gibi her öğrenci

için bir adet çoğaltılıp verilebilir. Eğer bu tür bir olanak yoksa öğrencilere bir adet

verilir ve kendi aralarında organize olarak çoğaltmaları istenir ya da öğrencilerin

defterlerine yazdırılabilir. Bazı formların büyütülüp asılması gerekebilir eğer

okulun bu tür olanakları yoksa büyük bir kartona ya da tahtaya yazılabilir.

Öğrencilere etkinliklerde kullandıkları bilgi formlarını ve kendi doldurdukları

formları bir dosyada toplamaları ve zaman zaman tekrar incelemeleri önerilir.

Etkinlikler farklı şekillerde ve farklı ortamlarda da işlenebilir. Bazı etkinlikler

sınıfta değil; bahçede, okulun konferans salonunda, spor salonunda vb yerlerde

gerçekleştirilebilir. Bazı etkinlikler de konu ile ilgili yerlere geziler düzenlenerek

ya da sınıfa konu ile ilgili kişiler davet edilerek işlenebilir.

Etkinliklerde verilen öykü, şiir, yazı vb. materyaller yerine etkinliğin amacını ve

akışını bozmayacağını düşünülen farklı materyaller kullanabilir.

Bazı etkinliklerde ortaya çıkan ürünler (Yazı, broşür vb). sınıf panosunda ya da

diğer sınıflarla işbirliği yapılarak okul panosunda sergilenerek belli konularda

okul çapına duyarlılık sağlanabilir.

8

Etkinlikler sırasında hafif, rahatlatıcı bir müzik kullanılabilir.

Programda hazırlık sınıfları için ayrıca kazanımlara yer verilmediğinden hazırlık

sınıfları için ayrıca etkinlik hazırlanmamıştır. Bu nedenle hazırlık sınıflarında

İlköğretim 8. sınıf ve ortaöğretim 9. sınıf kazanımlarından öğrencilerin gelişim

özellikleri ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak kazanımlar seçilerek yeni bir

liste yapılacaktır. Yapılacak olan değişiklikler sınıf öğretmenleri tarafından değil,

sınıf öğretmenlerinin önerileriyle rehber öğretmen, yoksa Okul Rehberlik

Hizmetleri Okul Yürütme Kurulu veya RAM'dan görevlendirilen Rehber

Öğretmenler tarafından okulun ve öğrencinin ihtiyaçları göz önünde

bulundurarak yapılmalıdır.

– öğretim yılında ortaöğretim kurumlarında sınıflar

olmayacağından sınıf kazanım listesi, ve sınıf kazanımlarından

seçilerek yeniden oluşturulabilir. Zaten sınıftaki birçok etkinlik sınıftaki

etkinlikleri pekiştirmek üzere hazırlanmıştır. Böylece herhangi bir eksiklik

yaşanmayacaktır. Yapılacak olan değişiklikler sınıf öğretmenleri tarafından değil,

sınıf öğretmenlerinin önerileriyle rehber öğretmen, yoksa Okul Rehberlik

Hizmetleri Okul Yürütme Kurulu veya RAM'dan görevlendirilen Rehber

Öğretmenler tarafından okulun ve öğrencinin ihtiyaçları göz önünde

bulundurarak yapılmalıdır. Sonraki yıllarda buna gerek kalmayacaktır.

Programda 1.,8.,9. ve sınıflarda “Eğitsel ve Mesleki Planlama Dosyası” ile

ilgili kazanımlar yer almaktadır. Ancak program – eğitim öğretim

yılında uygulamaya başlandığı için ara sınıflarda da bu dosyanın hazırlanması

gerekmektedir.

ETKİNLİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

9

Etkinliklerin değerlendirmesi için programda örnek olarak verilen “Etkinlik

Değerlendirme Formları” her etkinlik sonunda uygulanacak diye bir sonuç

çıkarılmamalıdır. Kazanımların değerlendirilmesinin süreç ağırlıklı olması

öngörülmektedir. Bilindiği üzere rehberlikle ilgili kazanımların birçoğu 40 dakika

gibi kısa sürede kazandırılıp ölçülebilecek nitelikte değildir. Bazı kazanımlar bir

olgunlaşma süreci istemektedir. Bazıları gözlem yoluyla değerlendirilebilirken,

bazıları için ölçek kullanmak gerekebilir. Değerlendirmede hangi kazanımların

hangi yöntemle değerlendirileceği konusunda da karar yine tek tek sınıf

öğretmenleri tarafından değil okul rehber öğretmeni tarafından, yoksa okul

rehberlik hizmetleri okul yürütme kurulu tarafından alınmalıdır. Böylece okulda

da bir bütünlük olacaktır. Burada asıl amaç; sınıf rehber öğretmenlerinin bu

kazanımın öğrenciler tarafından ne ölçüde kazanıldığını, etkinliğin ne ölçüde

uygulanabildiğini ve karşılaşılan güçlüklerle ilgili geri bildirim vermesidir. Bu geri

bildirimler her etkinliğin altında yer alan değerlendirme bölümüne de yazılabilir..

Böylece sene sonu raporlarının altyapısı da hazırlanmış olur. Ayrıca bu geri

bildirimler okul rehber öğretmeni ile paylaşarak etkinliklerle ilgili ortaklaşa

kararlar verilebilir.

10

İLKÖĞRETİM VE ORTAÖĞRETİM

KURUMLARI SINIF REHBERLİK

PROGRAMI

ORTAÖĞRETİM ETKİNLİK ÖRNEKLERİ

9. SINIF KAZANIMLARININ İŞLENİŞ SIRASI

HAF NO KAZANIMLAR

11

1 12 Okulda, yönetmeliklerin kendisini ilgilendiren bölümleri hakkında bilgi edinir.

2 13 Okula ilişkin olumlu tutum sergiler.3 45 Başarı ve başarısızlığa neden olan etmenleri belirler.4 48 Ders çalışma alışkanlıklarını verimlilik açısından değerlendirir.5 47 Verimli ders çalışma tekniklerini açıklar. 6 14 Okul ve çevresindeki eğitsel ve sosyal imkânlardan yararlanır.7 78 Değerlerini fark eder.

8 79 Ergenlik dönemindeki bedensel ve duygusal değişimlerle baş etme yollarını kullanır.

9 46 Eğitsel alanlardaki güçlü ve zayıf yönlerini geliştirir Alan seçimine etki eden faktörleri sıralar Kendini tanımanın alan seçimindeki önemini fark eder Okulda seçebileceği alanlarla ilgili bilgi toplar Eğitsel ve mesleki planlama dosyasını yeniden düzenler Kişiler arası iletişimi, unsurları ve türleri açısından analiz eder. 15 Kurduğu iletişimleri, etkili iletişimde dikkate alınacak unsurlar

açısından değerlendirir Kurduğu iletişimleri, iletişim engelleri açısından değerlendirir İlgileri, yetenekleri, değerleri ve kişilik özellikleri ile seçeceği

alan/meslek arasında ilişki kurar Seçeceği mesleğin hayatını nasıl etkileyeceğini açıklar *Öfkenin yarattığı fiziksel, duygusal ve düşünsel etkileri

açıklar *Öfke ile baş etmede kullandığı yöntemleri yarattığı

etkileri açısından değerlendirir *Öfke ile baş etmede yapıcı yollar kullanır.

22 Alan seçimi ile meslekler arasındaki ilişkiyi açıklar.

23 Alan seçiminde kendini ve içinde bulunduğu koşulları gerçekçi bir biçimde değerlendirir.

24 *Etkili çatışma çözme basamaklarını açıklar.

25 *Günlük hayatında kullandığı çatışma çözme basamaklarını etkililiği açısından değerlendirir.

26 *Akran baskısıyla baş eder Sağlıklı hayat için gerekli alışkanlıkları edinir 49 Geleceğe ilişkin amaçlarını oluştururken okulda uygulanan

testlerin ve test dışı tekniklerin sonuçlarından yararlanır Alan seçerken eğitsel ve mesleki planlama dosyasından

yararlanır İlgi, yetenek, değer ve kişilik özelliklerine uygun alan/bölüm

seçimini yapar.

*Koyu renkle belirtilen kazanımlar okul rehber öğretmeninin

gerçekleştireceği kazanımlardır.

9. SINIF ETKİNLİK ÖRNEKLERİ

9. SINIF – monash.pwİK

12

Etkinliğin Adı: YÖNETMELİKLER

Sınıf: 9 sınıf

Yeterlik Alanı: Okula ve Çevreye Uyum

Kazanım: Okulda, yönetmeliklerin kendisini ilgilendiren bölümleri hakkında bilgi edinir. (Kazanım Numarası 12)

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf

Sınıf Düzeni Oturma Düzeni

Araç-Gereç: MEB Ortaöğretim Kurumları İçin Ödül Ve Disiplin

Yönetmeliği

MEB Ortaöğretim Kurumları İçin Sınıf Geçme Yönetmeliği

MEB Ortaöğretim Kurumları İçin Kılık Kıyafet Yönetmeliği

MEB Ortaöğretim Kurumları Öğrenci Nakil Geçiş Yönergesi

Hazırlayan: Serdar ERKAN, monash.pw SIRIKLI Süreç:

1. Aşağıdaki yönetmelikler önceden birer adet çoğaltılır.

MEB Ortaöğretim Kurumları İçin Sınıf Geçme Yönetmeliği

MEB Ortaöğretim Kurumları İçin Ödül Ve Disiplin Yönetmeliği

MEB Ortaöğretim Kurumları İçin Kılık Kıyafet Yönetmeliği

MEB Ortaöğretim Kurumları Öğrenci Nakil Geçiş Yönergesi

2. Sınıfın boş kısmına dört sıra koyulur, gönüllü dört öğrenciden bu sıralara

oturmaları istenir ve her birine bir yönetmelik verilir. Öğrencilere:

“Sizler öğrenci danışmanısınız ve öğrencilerden gelen soruları bu

yönetmeliklere dayanarak cevaplayacaksınız”denir.

3. Sınıftaki diğer öğrencilerden aşağıdakine benzer soruları danışmanlara

yöneltmeleri danışman rolündeki öğrencilerden de cevaplarının hangi

yönetmelikte olduğunu bulmaları ve cevaplamaları istenir:

Bir dersten başarılı olmak için hangi not alınmalıdır?

Teşekkür-takdir almak için ortalama kaç olmalıdır?

Alan seçme koşulları nedir?

Alanlar hangi yıl seçilir?

Daha sonra alan değiştirilebilir mi?

Alan değiştirme koşulları nedir?

13

Okul değiştirme koşulları nedir?

Sabah geç kalan öğrenci ne yapmalı?

Devamsızlık kaç gün?

Okulda nasıl giyinilir?

Kopya çekerken yakalanan öğrenci hangi cezayı alır?

Derste cep telefonu kullanan öğrenci hangi cezayı alır?

Hangi davranışlar ödüllendirilir? Vb.

4. Öğrencilerden bu sorular dışında bu konuda merak ettikleri diğer soruları

da sormaları istenir.

5. Danışman öğretmen rolündeki öğrenciler sık sık değiştirilerek her

öğrencinin bu role girmesi sağlanır.

6. Öğrencilerin kendilerini ilgilendiren bilgileri doğru kaynaktan almalarının

önemi üzerinde durulur. Bu konuda yapılan yaygın yanlışın doğrudan bilgi

kaynağına ulaşmak yerine çevresindeki herhangi birine sorarak çoğu

zaman kulaktan dolma yanlış bilgilerle hareket etmek olduğu belirtilir.

7. Yönetmelikler sınıf panosuna asılır ve yıl boyunca bu yönetmeliklerden

yararlanabilecekleri ve isteyenlerin çoğaltarak kendi dosyalarına

koyabilecekleri belirtilir.

8. Okulda, yönetmeliklerin kendisini ilgilendiren bölümleri hakkında bilgi

edinmenin önemi vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

*(Öğrenciler bir sonraki etkinlik için gruplara ayrılır ve okullarını

yurtdışından gelen bir heyete tanıtmak üzere sloganlar, afiş, rozet, marş

vb. hazırlamaları istenir. Sloganları;

“Okulumu seviyorum, çünkü……………………” şeklinde , afişleri ;

“Benim okulum……………………………..” şeklinde hazırlayabilecekleri

söylenir. Okulun resim ve müzik öğretmenlerinden de yardım

alabilecekleri belirtilir).

Değerlendirme:

9. SINIF– monash.pwİK

Etkinliğin Adı: OKULUMU SEVİYORUM

14

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Okula ve Çevreye Uyum

Kazanım: Okula ilişkin olumlu tutum sergiler. (Kazanım Numarası 13)

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf

Sınıf Düzeni: Oturma Düzeni

Araç-Gereç: -

Hazırlayan: Serdar ERKAN, K. Ayla SIRIKLI

*Okula ilişkin olumsuz duygularından dolayı sorun yaşayan

öğrencileriniz için okul rehber öğretmeni, okul rehber öğretmeni yoksa

RAM ile işbirliği yapılarak öğrenciye destek hizmeti sağlanmalıdır.

Süreç:

1. Bir önceki etkinliğin sonunda öğrencilerden okullarını yurtdışından gelen bir

heyete tanıtmak üzere sloganlar, afiş, rozet, marş vb. hazırlamaları

istenmişti.

2. Gruplardan hazırladıkları materyalleri sınıfa sunmaları istenir.

3. Tüm gruplar sunumlarını yaptıktan sonra oylama yapılır. Öğrenciler

oylamada kendi gruplarına oy kullanmazlar. En güzel slogan, afiş, rozet

seçilir. İstenirse tüm 9. sınıflar organize edilerek, hazırlanan materyaller

okul panolarında sergilenerek ve okula sunularak okul çapında bir

yarışmaya dönüştürülebilir.

4. Öğrencilere okulun tarihçesi ve mezunları hakkında bilgi verilir. Okulun

mezunlar günü organizasyonları varsa bunlardan söz edilir. Yoksa birlikte

organize edebilecekleri vurgulanır.

5. Okulu sevip benimsemenin, okuldaki ders dışı kültürel, sanatsal, sportif

etkinliklere katılmanın mutlu ve başarılı bir okul hayatına etkileri ve daha iyi

bir okul için neler yapılabileceği ile ilgili grup etkileşimi başlatılır.

6. Okula ilişkin olumlu tutum geliştirmenin mutlu ve başarılı bir okul hayatı için

önemi vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

Değerlendirme SINIF– monash.pwİK

Etkinliğin Adı: BAŞARI

15

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Eğitsel Başarı

Kazanım: Başarı ve başarısızlığa neden olan etmenleri belirler.

(Kazanım Numarası 45 )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf

Sınıf Düzeni: Oturma Düzeni

Araç-Gereç: Kâğıt, kalem, yazı tahtası ve kalemi, büyük bir kâğıt ve kalın

gazlı kalemler.

Hazırlayan: Şükran KILIÇ, K. Ayla SIRIKLI

Süreç:

1. Öğrencilere aşağıdakine benzer sorular sorulur ve başarı ile ilgili kendileri

için en anlamlı gördükleri ölçütleri yazarak cevaplamaları istenir:

Sizce başarı denir?

Okulda başarı için neler gerekir?

2. Yazma işlemi bittikten sonra kâğıtlar toplanır ve öğrencilerin verdikleri

cevaplarda ifade ettikleri ölçütler sıklıklarına ve önem sırasına göre liste

haline getirilir. Gönüllü öğrencilerden yardım alınarak tahtaya yazılır.

3. Öğrencilerin ifade ettikleri ölçütlerle ilgili tartışma yapmaları istenir.

4. Öğrencilerin başarı ölçütü olarak belirtmediği ifadeler varsa eklenir.

5. Öğrencilerin listeyi inceleyerek ilgisiz ya da doğrudan etkili olmayan ifadeleri

elemeleri istenir.

6. Başarı ölçütleri ile ilgili kendilerini değerlendirmeleri istenir. Kendilerini

başarısız gördükleri alanlarda daha başarılı olmaları için neler yapacakları

konusunda geliştirebilecekleri vurgulanır.

7. Daha başarılı olmak için başarı ve başarısızlığa neden olan etmenleri

belirlemenin önemi vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

Değerlendirme:

9. SINIF– monash.pwİK

Etkinliğin Adı: DERS ÇALIŞMA VE VERİMLİLİK

16

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Eğitsel Başarı

Kazanım: Ders çalışma alışkanlıklarını verimlilik açısından değerlendirir.

(Kazanım Numarası 48)

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Form–1 (Ders Çalışma Alışkanlıkları ve Verimliliği Değerlendirme

Anketi)

Hazırlayan: Şükran KILIÇ

Süreç:

1. Öğrencilere ders çalışma alışkanlıklarının neler olduğu ve ders çalışma

alışkanlıklarının verimlilik açısından önemli olup olmadığı sorulur ve

cevaplarını sınıfla paylaşmaları istenir.

2. Önceden çoğaltılan Form–1 (Ders Çalışma Alışkanlıkları ve Verimliliği

Değerlendirme Anketi) öğrencilere verilir ve doldurmaları istenir.

3. Öğrencilere ankete verdikleri cevaplardan yola çıkarak ders çalışma

alışkanlıklarının verimliliğini değerlendirmeleri istenir.

4. Gönüllü öğrencilerin ders çalışma alışkanlıkları ile ilgili ankete verdikleri

cevaplarını sınıfla paylaşması istenir.

5. Öğrencilere anketi yıl boyunca ders çalışma alışkanlıklarında nelerin değişip

değişmediğini değerlendirmeleri için saklamalarının kendileri için yararlı

olacağı vurgulanır.

6. Ders çalışma alışkanlıkları açısından sorun yaşadığını düşünen öğrencilerin

okul rehberlik servisinden yardım isteyebileceği söylenir.

7. Ders çalışma alışkanlıklarının verimlilik açısından önemi vurgulanarak etkinlik

sonlandırılır.

Değerlendirme:

FORM–1

17

DERS ÇALIŞMA ALIŞKANLIKLARI VE VERİMLİLİĞİ DEĞERLENDİRME

ANKETİ

S

I

R

A

N

O

Sürekli

yaparım

Sıklıkla

yaparım

Bazen

yaparım

Hiç

yapmam

1. Ders çalışma ortamımı uygun bir

şekild şekilde düzenlerim.

2. Çalışmak için uygun bir yer/kendi

odamı odamı kullanırım.

3. Ders çalışırken dikkatimi

kolayca toplayabilirim.

4. Bir çalışma planı yaparım.

5. Ders çalışmaya başlamadan

önce önce neyi çalışmam gerektiğine

karar veririm.

6. Ders çalışmaya başlamadan

önce önce o derslerle ilgili kısımları

okur ve hazırlık yaparım.

7. Ders çalışırken zamanımı verimli

kullanırım.

8. Derslerimi günlük olarak

çalışmaya özen gösteririm.

9. Önemli bulduğum noktaları not

eder veya altını çizerim.

Konuları parçalara bölerek

çalışırım.

Konuların özetini çıkararak

çalışırım.

Önemli konuları tekrar ederim.

Çalışma sırasında kendime

18

Soru sorarak öğrenme

durumumu kontrol ederim.

Çalıştığım yeni konuları eski

konuları eski konularla

birleştirebilirim.

Çalıştığım konuda eksik varsa

geri döner ve eksiklerimi

tamamlarım.

Çalışma yöntemimde eksiklikler

bulursam yöntemimi değiştiririm.

Sınavlara sınav tarihinden en az

bir hafta önce çalışmaya

başlarım.

Derste bir konuyu dinlerken

ana temayı ve fikri yakalamaya

çalışırım.

Derste anlatılanları dinler

ve derse aktif olarak katılırım.

Derste not alırken kısaltmalar

kullanırım.

9. SINIF– monash.pwİK

19

Etkinliğin Adı: VERİMLİ DERS ÇALIŞMA TEKNİKLERİ NEDİR?

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Eğitsel Başarı

Kazanım: Verimli ders çalışma tekniklerini açıklar.(Kazanım

Numarası 47)

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Form–2 (Dinleme Becerilerini Geliştirmek)

Form–3 (Okuma Becerilerini Geliştirmek)

Form–4 (Not Alma ve Yazma Becerilerini Geliştirmek)

Form- 5 (Bireysel Çalışma Becerilerinizi Geliştirmek)

Hazırlayan: Şükran KILIÇ, Erkan (),

Yanaeroğlu ve Bilge ()’den yararlanılmıştır.

Süreç:

1. Öğrencilere 9. sınıf “Ders Çalışma ve Verimlilik” adlı etkinlikle ilgili

hatırlatma yapılır.

2. Öğrencilere Form–2 (Dinleme Becerilerini Geliştirmek), Form–3

(Okuma Becerilerini Geliştirmek), Form–4 (Not Alma ve Yazma

Becerilerini Geliştirmek) ve Form–5 (Bireysel Çalışma Becerilerinizi

Geliştirmek) öğrencilere verilir.

3. Formlarda yer alan bilgiler öğrencilerle birlikte okunarak öğrencilerin

kendilerini bu konularda değerlendirmeleri ve bir önceki etkinlikte

verilen Form–1’deki (Ders Çalışma Alışkanlıkları ve Verimliliği

Değerlendirme Anketi)’ne verdikleri cevapları evde tekrar gözden

geçirmeleri istenir.

4. Verimli ders çalışma tekniklerini bilmenin ve uygulamanın düzenli,

planlı ve başarılı bir öğrenci olmaları için ne kadar önemli olduğu

vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

*(Öğrenciler bir sonraki hafta yapılacak etkinlik için gruplara

ayrılır ve her gruptan aşağıda sıralanan okul çevresindeki eğitsel,

20

kültürel ve sosyal kurumlarla ilgili araştırma yapmaları, kurumlarla

ile ilgili (adı, adresi, hizmet saatleri, varsa ücreti, yararlanma

koşulları, üyelik, kayıt gibi) bilgileri toplamaları, broşür hâline

getirmeleri istenir. Bu kurumlar:

a. Kütüphaneler

b. Sporlar salonları

c. Sağlık kuruluşları

ç.Tiyatro, müzik, dans, drama vb. kurslar

d. Sinema ve tiyatrolar, gösteri merkezleri

e. İngilizce, bilgisayar, diksiyon vb. kurslar

f. Eğlence merkezleri

g. Gençlik merkezleri

h. Gönüllü çalışabilecekleri huzurevleri ve çocuk yuvaları vb.

olabilir.

Siz de okul ve çevresindeki eğitsel, kültürel ve sosyal kurumlar

ile ilgili küçük bir araştırma yaparak öğrencilerin topladıkları bilgilere

eklemeler yapılabilirsiniz).

Değerlendirme:

FORM–2

DİNLEME BECERİLERİNİ GELİŞTİRMEK

21

Etkili dinleme, dinlerken o ana kadar söylenenlerden bir sonra

söylenebilecekleri tahmin etmeyi içerir. Bunu yapmaya çalışmak derste sürekli

uyanık kalmanızı, dikkati sürdürmenizi, motivasyonunuzun artmasını ve aktif

olmanızı sağlayacaktır. Doğal olarak bunu sağlayabilmek için etkili dinlemede

öğrenmenin daha aktif ve etkili olmasını sağlayan İFİKAN isimli etkili dinleme

yaklaşımı uygulayabilirisiniz. Bu yaklaşımı uygularken size uyan ve uymayan

yanlarını keşfetmeniz gerekmektedir.

İleriye Bak

Dersten önce o dersle ilgili kısımları okumak ve hazırlıklı olmak. Bu sırada

önemli formüllere, yerlere, isimlere, kavramlara dikkat etmek kalıcılığı

sağlayacaktır.

Derse ilişkin ön okuma sırasında kafada oluşan soruları yazmak gerekir. Eğer

bunları sağlayamadıysanız bile ders sırasında tahminler yapmanıza engel değil,

dinlediğiniz kısımlardan diğer kısımları tahmin etmeye çalışabilirsiniz.

Fikirler

Önemli olan ve konuyu oluşturan fikirlere uyanık olmanızı sağlamaya

yöneliktir. Bir konuyu dinlerken ana temayı ve fikri yakalamaya çalışmak

öğrenmenin önemli bir adımını atmak anlamına gelir. Bilginin yeni olup

olmadığını, neyi ortaya koyduğunu, temelde anlatmak istediğinin ne olduğunu

sorgulayarak yapılan dinleme ile fark edeceksiniz ki; temel bir bilgi sürekli olarak

işlenmektedir.(Açıklamalarla, örneklerle, tekrarlarla, ödevlerle vb).

İşaretler

Dinlerken de okumadaki gibi belli noktalara, bölümlere işaret edilir. Tıpkı

bir kitaptaki bilginin daha koyu veya italik yazılması; bazı işaretler konması gibi

öğretmen veya dinlediğiniz kişi de önemli bölümlerde ses tonunda, hecelerin

vurgusunda ya da doğrudan bazı kelimelerle: önemli, başlıca, can alıcı,

unutmayın ki, gerçekte gibi ifadelerle, örnekler vererek veya kendine özgü bazı

ifadeler ve yöntemlerle konunun önemini, farklı görüşleri ortaya koyacaktır. Bu

noktaları kaçırmamak özellikle o dersin sınavlarında sizin için önemli ipuçları

olabilir.

Katıl

22

Ders veya dinlediğiniz konuyu etkileşim içinde son derece önemlidir. Sizi

uyanık tutarken, anlatanı da motive der. Anlatılan konuyu daha zevkli hale

getirmek sizin ne kadar katıldığınızla da yakından ilgilidir. Anlatan kişinin

yöntemi bu konuda en önemli faktör olsa da ona katılarak; konuya arklı açılardan

bakabilmek, anlatılanın motivasyonun artırmak, beden diliyle kendini ifade

edebilmek dinlenen konuyu daha zevkli ve hareketli bir hale getirecektir.

Araştır

Ön hazırlık sırasında veya dinlerken aklınıza takılan sorular sormalı,

konuyu farklı boyutlarıyla ele almayı denemelisisiniz. Verilen cevaplar yeterli

gelmediyse yenilerini sormaya çekinmemelisiniz çünkü öğrenmek için ordasınız.

Hiç bilmediğiniz bir konuda “bu konudan hoşlanmıyorum” diyerek uzaklaşmak

yerine kendinize o konuyla ilgili şans tanımak yerinde olur. Bir süre sonra

“eğitimim sırasında bu konuyu hiç böyle düşünmemiştim çok daha zevkliymiş”

demek için konuyla ilgili fikir sahibi olmadan önce bilgi sahibi olmak gereği

unutulmamalıdır.

Not tut

Not tutmak dinlemeyi aktif bir şeklide sağlayan, şimdiye kadar anlatılanları

toparlayan bir içeriğe sahiptir. Gerçek anlamda kalıcı bilgileri edinmeye ve

bilgileri kalıcı kılmaya yönelik not tutmak; ileriye bakarak, fikirlere ve işaretlere

dikkat ederek, katılarak, araştıran sorular sorarak olabilir. Bu da etkili

dinlemenizin sağlayacağı uyanıklığı, motivasyonu ve hareketliliği sağlar. Ancak

not tutarken anlaşılır, kısa, özgün işaretleri kullanarak, okurken veya tekrar

ederken kendinize en uygun olan tarzda tutmaya dikkat etmelisiniz.

Yanaeroğlu ve Bilge ()

FORM–3

23

OKUMA BECERİLERİNİ GELİŞTİRMEK

Etkili okuma; öğrenmeyi önemli ölçüde olumlu yönde etkileyen bir

yöntemler bütünüdür şeklinde tanımlanabilir.

Ön İnceleme: Bir kitabı elinize aldığınızda kitabı belli bir çerçeveye yerleştirerek

onu anlayarak okumak; hiç bilmediğiniz bir yere yolculuğa çıkarken incelenen

harita gibidir. İşi kolaylaştırıp, harcanacak zamanı azaltır. Kitabın önsözünü, son

sözünü, yazarın notunu, hakkındaki bilgileri, içindekiler bölümünü incelemek

hem kitaptan alınacak zevki artırır hem de işi kolaylaştırır.

Altını çizmek: Okunan metnin önemli bulunan yerlerini çizmek aktif okumayı

sağlayacaktır. Ana hatları belirlemeyi, özet yapmayı, tekrarı, hatırlamayı

kolaylaştıran yönleri vardır. Ancak;

-Kitabın koyu, yatık gibi özel yazım biçimleri kullanılmış bölümlerine dikkat

etmek, tekrar atını çizmek yerinde olur.

-Kendinize uygun alt çizme yöntemini (renk-şekil vb.) belirlemeye dikkat

edilmelidir.

-Altını çizerken gereğinden fazla çizmemek gereklidir. Bu gereksiz bilgilerin de

çizilmesi anlamına gelebileceği gibi çizilen yerlerin fazlalığı oradaki bilgilerin

önemini yitirmesine, sıradan algılanmasına da neden olabilir.

Özet çıkarmak: Özet çıkarmak, okurken işaretler koymanın, altını çizmenin, ön

inceleme yapmanın yanı sıra konuya ilişkin bilgileri toparlaması açısından

önemli bir yöntemdir. Akılda kalıcılığı ve tekrarı kolaylaştırıcı yönleri bu yöntemi

verimli kılmaktadır.

Etkili okuma öğrenmenin daha aktif ve etkili olmasını sağlayan ISOAT

isimli etkili okuma yaklaşımı uygulayabilirisiniz.

İzle: Ön incelemeyi içeren bir yaklaşımdır. Kitabın başlangıcındaki, sonucundaki,

bölümler arasındaki notları, konu başlıklarını içindekileri, kaynakçayı incelemeyi

içerir ve kitabı tanımaya yöneliktir.

Sor: Bu aşama konu başlıklarına ve içeriğine uygun olarak ne, nasıl, nerede ne

zaman gibi soru ifadeleri oluşturmayı içerir. Okumanın amacı bu sorulara yanıt

aramak biçiminde şekillenir. Metni okuma bitince soruların cevaplanmış olması

gerekir. Böylece konunun bakılması gereken farklı yönlerinin anlaşılması

sağlanır.

24

Oku: Soruların yanıtlarını bulabilmek için o bölümün okunmasını içeriri. Yazılan

soruların yanıtlarını yazmayı da içine alarak yapılacak bir okuma, öğrenmenin

kalıcı olması açısından da son derece etkilidir.

Anlat: Şimdiye kadar toplanan bütün bilgilerin anlatılmasını içerir. Yazılan

sorularla beraber yanıtların zaman kaybı olarak değerlendirilmeden yüksek sesle

anlatılması İSOAT’ın bu bölümünü oluşturur.

Tekrar et: Öğrenmenin en önemli kaynağı tekrardır. Soruların cevaplara

bakılmaksızın zihinden yanıtlanması önemli bir ölçüttür. Eğer

yanıtlayamıyorsanız o bölüm öğrenilmemiş demektir.

Yanaeroğlu ve Bilge ()

FORM–4

NOT ALMA VE YAZMA BECERİLERİNİ GELİŞTİRMEK

25

-Derste not alırken kısaltmalar kullanınız. Kullandığınız kısaltmaları tekrar

okuduğunuzda anlayabileceğiniz kısaltmalar olmasına dikkat ediniz.

-Uzun cümleler not almanız gerekiyorsa hem notunuzu almak hem de not

üzerinde düşünmek için kendinize zaman tanımak için kısaltmalara fazlasıyla yer

veriniz. Örneğin “sözcüklerin sesli harflerinin birçoğunu yazmadan not

alabilirsiniz” gibi.

-Notlarınızı bir önceki okuma becerileri kısmında anlatıldığı gibi renkli kalemlerle

önem sırasına göre almaya özen gösteriniz.

-Notlarınızı uygun olan ilk fırsatta gözden geçiriniz.

Erkan ()

FORM–5

BİREYSEL ÇALIŞMA BECERİLERİNİ GELİŞTİRMEK

26

—Öncelikle mutlaka bir çalışma planı hazırlayınız. Programın takip edilebilir ve

gerçekçi olmasına özen gösteriniz.

—Çalışmaya başlamadan önce tüm çalışma materyalinizi (kitap, defter, kalem

vb.) hazırlayıp çalışma mekânınıza getiriniz.

—Çalışma sırasında bir şeyler yeme- içme alışkanlığınız varsa bunları da

önceden hazırlayınız.

—Çalışma mekânınızda dikkatinizi dağıtabilecek her şeyi tamamen ortadan (göz

önünden) kaldırınız. Eğer ortadan kaldıramayacağınız şeyler varsa onlara

sırtınızı dönünüz. Ayna, resim, televizyon, bulmaca, dergi, gazete vb. gibi şeyler

dikkatinizi dağıtacaktır.

—Telefon vb. durumları kendi istediğiniz gibi ayarlayınız. Örneğin

arkadaşlarınıza, önceden “beni ’la arasında arayabilirsin” gibi.

—Ortamın aydınlık, normal ısıda ve sessiz olmasına dikkat edin.

—Verimli okuma, verimli not alma kurallarına uymaya dikkat ediniz.

—Belirlediğiniz molalar haricinde mola kullanmamaya özen gösteriniz.

—Çalıştığınız konu ya da dersle ilgili bir sonraki dersin konusuna göz atınız.

Sorularınızı çıkartınız.

—Ertesi günkü derslere göz atıp sorularınızı çıkartınız.

— Ertesi günle ilgili hazırlıklarınızı yapınız.

Erkan ()

9. SINIF– monash.pwİK

Etkinliğin Adı: ÇEVREMİZDE NELER VAR?

27

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Okula Ve Çevreye Uyum

Kazanım: Okul ve çevresindeki eğitsel, kültürel ve sosyal

imkânlardan yararlanır. (Kazanım Numarası 14)

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: -

Hazırlayan: monash.pw SIRIKLI- MEB, a. ’ den yararlanılmıştır.

Süreç:

1. Öğrencilerden bir önceki etkinliğin sonunda bu hafta yapılacak

etkinlikle ilgili gruplara ayrılarak her gruptan aşağıda sıralanan okul

çevresindeki eğitsel, kültürel ve sosyal kurumlarla ilgili araştırma

yapmaları, kurumlarla ile ilgili (adı, adresi, hizmet saatleri, varsa

ücreti, yararlanma koşulları, üyelik, kayıt gibi) bilgileri toplamaları,

broşür hâline getirmeleri istenmişti. Bu kurumlar:

Kütüphaneler,

Sporlar salonları,

Sağlık kuruluşları,

Tiyatro, müzik, dans, drama vb. kurslar,

Sinema ve tiyatrolar, gösteri merkezleri,

İngilizce, bilgisayar, diksiyon vb. kurslar,

Eğlence merkezleri,

Gençlik merkezleri,

Gönüllü çalışabilecekleri huzurevleri ve çocuk yuvaları vb.

olabilir.

2. Öğrencilerden bu etkinliğe yönelik yaptıkları araştırma sonuçlarını,

hazırladıkları bilgileri gruplar hâlinde sınıfa sunmaları istenir.

3. Bu kurum, kurs ve merkezlerden yararlanan öğrencilerden

yaşantılarını paylaşmaları istenir.

4. Öğrencilerin belirtmediği okul ve çevresindeki eğitsel, kültürel ve

28

sosyal kurum, kurs ve merkezler varsa eklenir.

5. Tüm gruplardan bu konudaki bilgilerini paylaştıktan sonra

hazırladıkları broşürleri sınıf veya okul panolarında

sergileyebilecekleri belirtilir.

6. Öğrencilerden daha sonraki günlerde çevrede yeni yerler açılırsa veya

var olanlarla ilgili yeni bilgiler edinirlerse sınıfla paylaşabilecekleri,

hazırlanan panolara ekleyebilecekleri belirtilir. (Siz de o kurumları

öğrencilerle beraber ziyaret edebilir ve o kurumlardan eleman

çağırabilirsiniz).

7. Okul ve çevresindeki eğitsel, kültürel ve sosyal imkânlardan

yararlanmanın önemi vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

Değerlendirme:

9. SINIF– monash.pwİK

Etkinliğin Adı: DEĞERLERİMİZ

29

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Kendini Kabul

Kazanım: Değerlerini fark eder. (Kazanım Numarası 78 )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Form–6 (Değerler)

Form–7 (Çatışma Durumları)

Kaynak: Erkan ()’dan uyarlanmıştır.

Süreç:

1. Öğrencilere Form–6 (Değerler) verilir ve öğrencilerin verilen değerleri

kendileri için en önemli olan değerden başlayarak sıralamaları istenir.

2. Öğrencilerden önem sırasına göre sıraladıkları ilk beş değeri sınıfla

paylaşmaları istenir.

3. Öğrencilere yapılan sıralamaların nedeni ile ilgili sorular yöneltilir.

4. Öğrencilere insanların değerlerinin zaman zaman çatışabileceğini

belirterek aşağıdakilere benzer sorular sorulur:

Hırsızlık konusunda ne düşünüyorsunuz?

Peki, ya insan hayatı hakkında ne düşünüyorsunuz?

Başka bir insanın hayatını kurtarmak için yiyecek, para, ya da ilaç

çalmak sizce uygun bir davranış mıdır?

5. Bu sorulara verilen cevaplardan yola çıkarak değerlerin sadece

insandan insana farklılaşmayacağı, aynı zamanda insanın kendi içinde

de farklılaşabileceği vurgulanır.

6. Öğrenciler 6’şar kişilik gruplara ayrılır ve birer kişi yazman olarak

belirlenir. Her gruba grup sayısı kadar çoğaltılmış olan birer Form–7

(Çatışma Durumları) verilir ve kendi aralarında tartışarak cevaplamaları

istenir.

7. Gruplardan verdikleri cevapları sınıfla tartışmaları istenir.

8. Aşağıdakine benzer soruları sınıfa yönelterek grup etkileşimi başlatılır:

Gruplar arasında farklılık var mı? Niçin?

Grupça karar verdiğiniz seçimi uygun bulmayan üye oldu mu?

30

Niçin? Uygun bulmayanların seçimleri nelerdi?

Bundan on yıl sonra aynı durumla karşılaşırsanız gruplarınızın

seçimi yine aynı mı olurdu? Niçin?

9. Kendi değerlerinin farkında olmanın önemi vurgulanarak etkinlik

sonlandırılır.

Değerlendirme:

FORM–6

DEĞERLER

31

Aşağıda insanların benimseyebileceği bazı değerler verilmiştir. Sizin için

önemine göre bunları sıralamanız istenmektedir. Sizin için en önemli değeri 1.

sıraya koyun, daha sonra önem derecesine göre değerleri ilgili sıraya yazın.

DEĞERLER

sağlık ekonomik güvence aile kendine saygı

bilgi özgürlük ahlak saygınlık

sevgi heyecanlı bir hayat eşitlik adalet

şöhret arkadaşlık meslekte başarı iç huzuru

Önem Sırası

1. …………………………

2. …………………………

3. …………………………

4. …………………………

5. …………………………

6. …………………………

7. …………………………

8. …………………………

9. ………………………

…………………………

…………………………

…………………………

………………………

…………………………

…………………………

…………………………

FORM–7

ÇATIŞMA DURUMLARI

32

Durum 1:

En iyi arkadaşınızın matematiği zayıf ve siz ona sınava hazırlanması için

yardım etme sözü verdiniz. Birtakım problemlerden dolayı iki kez söz verdiğiniz

hâlde çalışmak için onların evine gidemediniz. Son olarak sınavdan iki gün

öncesi çarşamba akşamı için söz verdiniz.

Çarşamba günü öğleden sonra civarı siz arkadaşınızla çalışmak

için gerekli malzemeleri toplarken anneniz başka bir şehirde yaşayan, çok

sevdiğiniz ve size çok nadir gelen amcanızın akşam saat ’da birkaç

saatliğine ailenizi ziyarete geleceğini ve sizi görmeyi çok istediğini söyledi. Siz

de evde kalıp onu görmeyi çok istiyorsunuz, fakat arkadaşınıza verdiğiniz

randevu da ortada. Zaten daha önce iki kez sözünüzü yerine getirmediniz.

Arkadaşınıza verdiğiniz sözü mü yerine getireceksiniz, evde kalıp

amcanızı mı göreceksiniz? Bu durumda hangisi daha önemli?

1. Aşağıya seçeneklerinizi yazın.

2. Bu seçeneklerinizin her birinin doğuracağı sonucu bu bölüme

yazın.

3. Seçeneklerden en uygununu belirleyin ve aşağıya yazın.

Durum 2:

33

Öğretmeninizin çok pahalı olan teybi bir arkadaşınız tarafından çalındı.

Bütün sınıf ve siz bunu yapanın kim olduğunu biliyorsunuz. Fakat kimse

suçlunun kim olduğunu öğretmene söylemedi. Bazı arkadaşlarınızın o

öğrenciden teybi geri vermesini istediğini ama onun bunu reddettiğini de

duydunuz.

Bir hafta sonra öğretmeniniz sınıfta “Teybi alanın geri getireceğini ümit

ediyordum, ama maalesef bu olmadı ve bu duruma çok üzüldüm. Hepinizin bunu

yapanın kim olduğunu bildiğinizi sanıyorum, ancak hiçbiriniz de bana bu konuda

bilgi vermedi, nedenini anlayamıyorum. Dürüst olmak gerekirse bundan sonra bu

sınıfa güven duyacağımı sanmıyorum” dedi.

Öğretmeninizin yaşadıkları sizi çok üzüyor. Ancak arkadaşlarınız bir sınıf

arkadaşınızı ele vermenin çok yanlış olacağını düşünüyor.

Hangisi daha önemli; öğretmeninizin duyguları mı yoksa sınıf arkadaşını

ele vermeme biçiminde yazılı olmayan kural mı?

1. Aşağıya seçeneklerinizi yazın.

2. Bu seçeneklerinizin her birinin doğuracağı sonucu bu bölüme

yazın.

3. Seçeneklerden en uygununu belirleyin ve aşağıya yazın.

9. SINIF– monash.pwİK

34

Etkinliğin Adı: FİZİKSEL VE DUYGUSAL DEĞİŞİMLER

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Kendini Kabul

Kazanım: Ergenlik dönemindeki fiziksel ve duygusal değişimlerle

baş etme yollarını kullanır.

(Kazanım Numarası 79)

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Form–8 (Fiziksel Değişim ve Baş etme Çizelgesi)

Form–9 (Duygusal Değişimler ve Baş etme Çizelgesi)

Hazırlayan: Şükran KILIÇ-MEB, a. ()’den, Yananeroğlu ve Bilge

()’den uyarlanmıştır.

*Ergenlik dönemindeki bedensel ve duygusal değişimlerle baş

etmede sorun yaşayan öğrencileriniz için okul rehber öğretmeni,

okul rehber öğretmeni yoksa RAM ile işbirliği yapılarak öğrenciye

destek hizmeti sağlanmalıdır.

Süreç: 1. Ergenlik dönemindeki fiziksel değişimler ile ilgili temel bir giriş yapmak

için aşağıdaki bilgi öğrencilerle paylaşılır ve etkinliğe başlanır:

Ergenlik dönemi ile ilgili daha önceki yıllarda bilgi sahibi olmuştunuz.

Şimdi o bilgilerimizi tekrar hatırlayalım:

“Ergenlik dönemi, çocuksu tutum ve davranışların yerini

yetişkinlik tutum ve davranışlarının aldığı dönemdir. Bu dönemde

gençlerin temel gelişimsel görevleri bedenini kabul etmek, cinsiyet

rolünü gerçekleştirmek, her iki cinsle olgun ilişkiler kurmak,

duygusal bağımsızlık kazanmak, bir mesleğe hazırlanmak,

toplumsal sorumluluk kazanmak, bir değer ve ahlak sistemi

oluşturmaktır. Ergenlik dönemi fiziksel, duygusal ve sosyal

gelişim süreçlerindeki hızlı değişimleri içerir. Bu dönem bir dizi,

hızlı bedensel değişimle biyolojik olarak başlar ve bu değişimler

büyük ölçüde bir insanın yetişkin boyuna, ağırlığına, bedensel ve

cinsel özelliklerine kavuşmasını sağlar. Bu aşamada bedensel

35

değişimlerle ilgili olarak gençlerin en çok yakındıkları konular

arasında boy ve kilodaki değişimler, sivilcelerin artışı yer

almaktadır. Bu değişimlerin sonuçlarından gençlerin bir bölümü

memnun kalmaz ve çeşitli sorunlar yaşayabilir.”

2. Gençlerin bu dönemde ortaya çıkan değişimlerle nasıl başa çıktığını

beraber inceleyelim.

3. Öğrencilere Form–8 (Fiziksel Değişim ve Baş Etme Çizelgesi) verilir ve

öğrencilerden formda verilen örnek cevapları inceleyerek boş bırakılan

yerleri doldurmaları istenir.

4. Öğrencilerden forma yazdıklarını sınıfla paylaşmaları istenir.

5. Öğrencilere fiziksel değişimlerden sonra duygusal değişimlerle ilgili

aşağıdakine benzer bir açıklama yapılır:

“Ergenlik döneminde, gençler hızlı fiziksel değişimler

yaşadıkları kadar yoğun ve karmaşık duygular da

yaşayabilmektedir. Gençlerin bu dönemde aileleriyle,

arkadaşlarıyla ve diğer yetişkinler olgun ve sağlıklı ilişkiler kurma

ve kurduğu bu ilişkilerde bağımsızlık ihtiyacı artmaya

başlayacaktır. Bu dönemde gencin duygularının farkında olması

ve onları uygun biçimde ifade etmesi, duygusal değişimlerini

olumlu biçimde yönetmesi ve bunlarla baş etmesi güç olabilir. Bu

güçlüklerle baş etmede ve baş etme yollarını kullanmada gencin

kendisinin önemli bir rolü olduğu kadar çevresindeki

arkadaşlarının, anne-baba ve diğer yetişkinlerin de oldukça

önemli bir rolü ve desteği söz konusudur”.

6. Öğrencilere Form–9 (Duygusal Değişim ve Baş Etme Çizelgesi) verilir

ve öğrencilerden formda verilen örnek cevapları inceleyerek boş

bırakılan yerleri doldurmaları istenir.

7. Öğrencilerden forma yazdıklarını sınıfla paylaşmaları istenir.

8. Ergenlik dönemindeki fiziksel ve duygusal değişimlerle baş etme

yollarının önemi vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

Değerlendirme:

FORM -8

FİZİKSEL DEĞİŞİM VE BAŞ ETME ÇİZELGESİ

36

Elinizde neler var? Bedeniniz ve onun hakkındaki

düşünceleriniz ”Çok çirkinim”, “yeterince

güzel/yakışıklı değilim” “Boyum kısa”,

“Saçlarım çok kıvırcık”

……………………………………………….

……………………………………………….

Olmasını istediğiniz ne? “Güzel, yakışıklı olmak”.

“İnsanları dış görünüşünüzle de olumlu

etkilemek”.

“Kabul görmek”.

………………………………………………

……………………………………………….

Olmasını istedikleriniz için ne

yapıyorsunuz? Ayna karşısında saatlerce oyalanmak.

Bakım/kozmetik ürünleri almak.

………………………………………….

……………………………………………….

Başka neler yapıyorsunuz? Bedeninizdeki değişimlerle ilgili espriler

yapmak, bu konuda arkadaşlarınızla

şakalaşmak.

Zihninizde istenilen/beğenilen kişi olmak

için öneriler geliştirmek.

……………………………………………….

………………………………………………

Başka neler yapıyorsunuz? Ben…..üstelik ben…monash.pw başlayan

cümleler kurup, kendinizi karalayıp,

beceriksiz ilan ediyorsunuz.

……………………………………………….

………………………………………………

37

Denemediğiniz ne kaldı? Henüz denemediğiniz pek çok şey var.

Örneğin;

Spor –egzersiz-aktivite yapmak

Düzenli beslenme

Beden bakımını düzenli yapmak

Sanatsal ve kültürel faaliyetler

Fiziksel özellikleriniz ile ilgili olumlu

düşünceler geliştirebilirsiniz.

Örneğin: “Kendimi ve çevremi

sevdikçe sevildiğimi, güçlü yanlarımı

geliştirdikçe o konuda ustalaştığımı,

arkadaşlarımın bir kısmı boyum için

fasulye sırığı derken boyumun bazı

spor dallarında avantaj olduğunu fark

ettiğimde her şey değişmişti.” vb.

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

………………………………………………

FORM–9

DUYGUSAL DEĞİŞİM VE BAŞETME ÇİZELGESİ

Yaşadığımız duygusal değişimler Örneğin;

38

neler? Neşe

Öfke

Üzüntü

………………………………………………

………………………………………………

Duygusal olarak nasıl hissetmek

istiyoruz?

Örneğin;

Mutlu

Neşeli

…………………………………………….

…………………………………………….

Duygusal değişimlerle baş etmek için

ne yapıyoruz?

Arkadaşlarımla dertleşmek/konuşmak.

Anne-baba ve diğer yetişkinlerle

(rehber öğretmenler, sınıf rehber

öğretmeni) konuşmak.

Kendini sevmek.

Kendine güvenmek.

Gezmek ve eğlenmek.

Sportif, sanatsal ve kültürel aktivitelerle

uğraşmak.

………………………………………………..

……………………………………………….

Denemediğimiz ne kaldı? Düşüncelerimiz duygularımızı etkiler o

yüzden de kendimizle ilgili olumlu

düşünceler geliştirebilmek önemlidir.

Örneğin: “Bugün kendimi mutsuz

hissediyorum ama yarın güzel bir

gün olacak”, “Geliştirebilecek

yeteneklerim, becerilerim var”

“Hatalarımı görebiliyorum ve bunları

düzeltecek gücüm var” vb.

39

………………………………………………..

.…………………………………………………

9. SINIF 9. ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: EĞİTSEL ALANLAR

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Eğitsel Başarı

40

Kazanım: Eğitsel alanlardaki güçlü ve zayıf yönlerini geliştirir.

(Kazanım Numarası 46)

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Form–10 (Eğitsel Alanlar)

Hazırlayan: Şükran KILIÇ-Saban ()’den yararlanılmıştır.

Süreç:

1. Öğrencilere Form–10 (Eğitsel Alanlar) verilir ve birlikte okunur.

2. Öğrencilere aşağıdakine benzer sorular sorulur ve cevaplarını sınıfla

paylaşmaları istenir:

Bu alanlardan hangilerinde kendinizi daha güçlü hissediyorsunuz?

Bu alanlardan hangilerinde kendinizi daha zayıf hissediyorsunuz?

Bir alanda güçlü veya zayıf olduğunuza nelere göre karar verirsiniz?

Hangi özelliklerinizi daha da geliştirmek istersiniz?

Zayıf yönlerinizi nasıl geliştirebilirsiniz?

3. Öğrencilerden yönelmeyi düşündükleri alana ilişkin kendilerini

değerlendirmeleri ve geliştirmeleri gereken yönlerini belirledikten sonra

eğitsel alanlardaki güçlü ve zayıf yönlerini geliştirebilecekleri belirtilir.

Bunun için de kendilerini doğru değerlendirmelerinin ve ders çalışma

alışkanlıklarının, verimli ders çalışma tekniklerinin, başarı ve

başarısızlığa neden olan etmenleri bilmenin de önemli olduğu

hatırlatılır. (9. sınıfta yer alan 3., 4., ve 5. etkinliklerin içeriklerinden

yararlanılabilir).

4. Öğrencilerden etkinlikle ilgili düşüncelerini sınıfla paylaşmaları istenir.

5. Öğrencilere eğitsel alanların her birinde başarılı olunamayabileceğini

ancak bu alanlardaki güçlü ve zayıf yönleri fark etmenin hem şimdi

hem de gelecekte kendileri için önemli olduğu vurgulanarak etkinlik

sonlandırılır.

Değerlendirme:

41

FORM–10

EĞİTSEL ALANLAR

Fen Bilimleri Alanında güçlü olan öğrencinin özellikleri neler olabilir?

Sayılarla çalışmayı ve hesaplamayı çok sever.

42

Nesneleri kategoriye ayırmayı veya olayları belli bir mantıksal ilişki

içinde düzenlemeyi çok sever.

Matematik, fizik, kimya dersini çok sever.

Deney yapmayı ve yeni şeyler yapmayı çok sever.

Türkçe-Matematik Alanında güçlü olan öğrencinin özellikleri neler olabilir?

İsimler, yerler ve tarihler hakkında iyi bir hafızaya sahiptir.

Başkaları ile yüksek düzeyde sözel iletişime girer.

Kitap okumayı ve dinleyerek öğrenmeyi sever.

Matematiksel hesaplama oyunlarını çok sever.

Sosyal Bilimler Alanında güçlü olan öğrencinin özellikleri neler olabilir?

Kitap okumayı, araştırmayı çok sever.

İsimler, yerler ve tarihler hakkında iyi bir hafızaya sahiptir.

Kavramlarla ve kelimelerle çok iyi düşünür ve yazar.

Bir şeyi başkalarıyla işbirliği yaparak, onlarla paylaşarak ve onlara

öğreterek öğrenmeyi sever.

Yabancı Dil Alanında güçlü olan öğrencinin özellikleri neler olabilir?

Kelimelerin telaffuzlarına, vurgularına ve anlamlarına duyarlıdır.

Dilin gramer yapısına ve fonksiyonlarına karşı duyarlıdır.

Öğrendiği yeni kelimeleri anlamlarına uygun olarak konuşma ve

yazı dilinde kullanır.

Sanat Alanı güçlü olan öğrencinin özellikleri neler olabilir?

Okurken kelimelere oranla resimlerden daha çok öğrenir.

Varlıkların görsel imgelerini çok iyi ve net olarak hatırlar.

Yaşına göre yüksek düzeyde beceri gerektiren resimler çizer.

Müzik ve resim ile ilgili dersleri çok sever.

Ders çalışırken farkında olmadan masaya vurarak ritm tutar.

Saban ()

9. SINIF– ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: ALAN SEÇİMİMİMİZİ NELER ETKİLER?

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Eğitsel Ve Mesleki Gelişim

Kazanım: Alan seçimine etki eden faktörleri sıralar. (Kazanım

43

Numarası )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Yazı tahtası ve kalemi, büyük bir kâğıt ve kalın gazlı

kalemler.

Hazırlayan: monash.pw SIRIKLI-Aşık (Sırıklı) (), Erkan() ve

Kuzgun()’den yararlanılmıştır.

*Farklı okul türleri için bu etkinlikte söz edilen alan yerine

bölüm/meslek kullanılabilir ve etkinlikte okul türüne göre yeni

düzenlemeler yapılabilir.

Süreç:

1. Tahtaya aşağıdaki başlık yazılarak öğrencilerin bu konuda düşünce

üretmeleri ve değişik görüşlerini bildirmeleri istenir:

“Alan/ bölüm/ meslek seçimine etki eden faktörler”

2. Öğrencilerin fikirleri öğretmen ya da gönüllü bir öğrenci tarafından

tahtaya yazılır.

3. Öğrencilerin belirtmediği önemli faktörler varsa aşağıdaki liste

okunarak tahtadakilere eklenir:

Ailenin etkisi,

Çevrenin etkisi,

Arkadaşların etkisi,

Okulun etkisi,

Dershanenin etkisi,

Okuldaki akademik başarının etkisi,

Seçilecek alandaki mesleklerin iş bulma olanakları,

Seçilecek alandaki bölümün okurken gerektirdiği maddi ik

koşulları,

Seçilecek alandaki bölümün/üniversitenin yurt ve burs

koşulları,

Seçilecek alandaki mesleklerin çalışma koşulları,

44

Seçilecek alandaki mesleklerin saygınlığı,

Seçilecek alandaki mesleklerin gerektirdiği özel yetenek,

Seçilecek alandaki mesleklerin hazırlık ve yabancı dil

zorunlulukları,

Seçilecek alandaki mesleklerin ÖSS puan türü,

Seçilecek alandaki mesleklerin ÖSS puanı,

Seçilecek alandaki mesleklerin ilgilerine uygunluğu

Seçilecek alandaki mesleklerin yeteneklerine uygunluğu,

Seçilecek alandaki mesleklerin isteklerine uygunluğu,

Seçilecek alandaki mesleklerin değerlerine uygunluğu,

Seçilecek alanın yeteneklerine uygunluğu,

Seçilecek alandaki meslekleri sevmek,

Seçilecek alandaki mesleklerin kişisel alışkanlıklara

uygunluğu,

Seçilecek alandaki mesleklerin kişilik özelliklerine uygunluğu,

Seçilecek alandaki mesleklerin fiziksel özelliklere uygunluğu,

Seçilecek alandaki bölümlerin hangi üniversitelerde, hangi

illerde olduğu,

Seçilecek alandaki mesleklerin envanter sonuçlarına

uygunluğu,

Seçilecek alandaki mesleklerin gelecek görünümü, vb.

4. Tahtada yazılı olan “Alan/ Bölüm/Meslek seçimine etki eden faktörler”

den hangisinin ya da hangilerinin seçim yapmada daha etkili olduğunu

düşünmeleri ve bu düşüncelerini paylaşmaları istenir.

5. Alan seçiminde etkili olan kriterlerin hepsinin önemli olduğu, hiçbirinin

yok sayılmaması, her biri üzerinde ayrı ayrı ve önemle durulması

gerektiği vurgulanır.

6. İnsanların büyük çoğunluğunun bu kriterleri dikkate almadan karar

verdikleri için istedikleri mesleğe ulaşamadıkları mutsuz ve başarısız

oldukları belirtilir.

7. Tahtada yazılı olanlar büyük bir kâğıda yazılarak “Alan/ Bölüm/

Meslek Seçimine Etki Eden Faktörler” başlığı ile sınıfa asılabilir.

8. Alan /Meslek seçerken öncelikle kendilerini çok iyi tanımaları ve

değerlendirmeleri gerektiği vurgulanır. Ayrıca karar verirken

45

seçenekler hakkında derinlemesine bilgi sahibi olmanın,

önyargılardan uzak durmanın ve gerçekçi olmanın önemi vurgulanır.

Bunu izleyen rehberlik saatlerinde alan/bölüm/ meslek seçimi ile ilgili

daha kapsamlı çalışmalar yapılacağı vurgulanarak etkinlik

sonlandırılır.

Değerlendirme:

9. SINIF– ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: KENDİMİ TANIYORUM

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Eğitsel ve Mesleki Gelişim

Kazanım: Kendini tanımanın alan seçimindeki önemini fark eder.

(Kazanım Numarası )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

46

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Yazı tahtası ve kalemi

Form–11 (Kendini Tanıma)

Form–12 (Kendimizi Hangi Yönlerden Tanıyabiliriz?)

Hazırlayan: monash.pw SIRIKLI- Aşık (Sırıklı), ()’den ve Kuzgun

()’den yararlanılmıştır.

*Farklı okul türleri için bu etkinlikte söz edilen alan yerine

bölüm/meslek kullanılabilir ve etkinlikte okul türüne göre yeni

düzenlemeler yapılabilir.

Süreç:

1. Öğrencilere birer adet çoğaltılmış olan Form–11 (Kendini Tanıma)

verilir ve birlikte okunur.

2. Öğrencilere “Kendimizi Hangi Yönlerden Tanıyabiliriz ?” sorusu

yöneltilir ve verilen cevaplar tahtaya yazılır:

Kişilik özelliklerimiz,

Fiziksel özelliklerimiz,

Akademik Özelliklerimiz,

Yeteneklerimiz,

Güçlü ve zayıf yönlerimiz,

Değerlerimiz,

İlgilerimiz,

Tutumlarımız,

Alışkanlıklarımız,

Aile yapımız,

Planlarınız,

Amaçlarımız,

Hayallerimiz,

3. Form–12 (Kendimizi Hangi Yönlerden Tanıyabiliriz?) tahtaya asılarak

öğrencilere okunur.

4. Daha sonra öğrencilere aşağıdakine benzer sorulur, cevaplarını sınıfla

47

paylaşmaları istenir ve grup etkileşimi başlatılır:

Kişilik özelliklerimiz her alanda çalışmanız için uygun mu?

Hangi ortamlarda daha mutlu oluyorsunuz?

Hangi işleri yaparken kendinizi daha mutlu hissediyorsunuz?

Hangi işleri ne derece yapabiliyorsunuz?

Hangi alanlarda yetenekli olduğunuzu biliyor musunuz?

Akademik Özelliklerimiz her alanda çalışmanız için uygun mu?

Yeteneklerinizi doğru olarak kullanabiliyor musunuz?

Fiziksel özellikleriniz her alanda çalışmanıza uygun mu?

Geleceğe ilişkin amaçlarınız seçmeyi düşündüğünüz alanla

örtüşüyor mu?

Alışkanlıklarınız her alanda çalışmanız için uygun mu?

İlgi alanlarınızı biliyor musunuz?

İlgi alanlarınıza giren ne tür etkinlikler yapıyorsunuz?

Bir eğitim ortamından, bir çalışma alanından, kısaca bir meslekten

ne beklediğimi açık ve net bir biçimde ifade edebiliyor musunuz?

Kendinizi gerçekten tanıyor musunuz?

5. Öğrencilerden etkinlikle ilgili düşüncelerini sınıfla paylaşmaları istenir.

6. Kendini tanımanın alan/bölüm seçimindeki önemi vurgulanarak etkinlik

sonlandırılır.

*(Öğrencilerden bir sonraki hafta gerçekleştirilecek etkinlik için

okulda seçebileceği alanlarla/bölümlerle ilgili araştırma yapmaları,

bilgi toplamaları istenir).

Değerlendirme:

FORM–11

KENDİNİ TANIMA

İnsan, her canlı gibi, yaşamı boyunca bazı takım gelişim evrelerinden

geçer. Kişilik gelişimi insanın toplumsallaşması, içinde yaşadığı toplumun

beklentilerini yerine getirebilmesi için gerekli tutumları ve iletişim

becerilerini kazanması sürecidir. Bu gelişim süreci zihinsel ve duygusal

gelişim başlıkları altında bilimsel olarak incelenmektedir. asrın

48

ortasından itibaren buna mesleki gelişim adı verilen bir boyut eklenmiştir.

Mesleki gelişim bireyin giderek karmaşıklaşan çalışma yaşamında

kendine uygun bir yer edinmesi ve o ortamda kendini gerçekleştirebilmesi

için gerekli davranışları gerçekleştirme süreci olarak tanımlanabilir.

Mesleki gelişim süreci okul öncesi dönemden başlayıp meslek

ömrünün sonuna kadar devam eden bir süreçtir. Bu süreç boyunca

bireyin şu istendik davranışları gerçekleştirmesi beklenir:

Hangi işleri ne derece yapabildiğinin farkında olma, çeşitli

konulardaki yeteneklerini doğru olarak değerlendirebilme,

Bir eğitim ortamından, bir çalışma alanından, kısaca bir

meslekten ne beklediğini açık ve net bir biçimde ifade

edebilme,

Mevcut seçenekleri inceleme, başka seçenekler olup

olmadığını araştırma,

Seçeneklerin her birini, istek ve beklentileri karşılama, var

olan yeteneklerle ve ekonomik olanaklarla erişebilme

olasılığı bakımından değerlendirme,

İstekleri karşılama olasılığı en yüksek görünen ve erişme

olasılığı olanlara yönelme kararını verebilme.

İnsanın yaşamı boyunca yerine getireceği gelişim görevleri içinde en

önemlisi ve en zor gerçekleştirilebileni ne istediği ve neleri ne ölçüde

yapıp neleri yapamayacağı konusunda net ve kararlı bir benlik algısı

geliştirmesidir. İnsanların kendini tanımasını engelleyen en önemli etmen,

başkaları tarafından beğenilme, kabul görme arzusudur. Kendini

başkalarının ölçütlerine göre değerlendiren kişi, kendi gerçeğinden

uzaklaşacak, kendi özüne uymayan bir öz kavramı geliştirecek, doğasına

yabancılaşacak ve gizilgüçlerini kullanamamaktan ileri gelen bir

uyumsuzluk yaşayacaktır

Meslek seçimi ne yazık ki birçok problemin yaşandığı ergenlik

dönemine rastlamaktadır. Bu dönemde genç kendini tanımaya, kendinde

olan değişikliklere alışmaya çalışmaktadır. Kısaca genç kendi kimlik

arayışını tamamlamadan meslek seçimi yapmak zorunda kalmaktadır. Bu

karar aşamasında bocalarken bir de okul, aile ve çevrenin baskısı bir de

49

sınav stresi de eklenince gençler panik yaşamaktalar ve sağlıklı seçim

yapamamaktalar.

Meslek seçimini tesadüflere bırakmamak ve sağlıklı seçim yapmak

için ilk adım kendini tanımaktır. Çocukluğundan itibaren kendini tanıma

yönünde bilgi birikimi olan gençlerin işi, tanımayanlara göre daha kolay

olacaktır. Kendini tanımak için:

Güçlü ve zayıf yönlerin tanınması,

Bedensel ve beyinsel güçlerinizle ilgili farkındalık geliştirme,

Hobi alanlarının tespiti,

Kişilik özelliklerinin tanınması,

Yeteneklerin değerlendirilmesi gerekmektedir.

Kuzgun, Telman,

FORM–12

KENDİMİZİ HANGİ YÖNLERDEN TANIYABİLİRİZ?

1. Fiziksel özellikler: Yaş, boy, ağırlık, cinsiyet Bedensel özellikleri, engel (özür) durumu Sağlık durumu (geçirdiği belirgin hastalıklar, psikolojik sağlığı vb.) Görünüşü, ses tonu

2. Kişilik özellikler:

50

Genel yetenek (veya zekâ) düzeyi, akademik yeteneği, farklı yetenekleri

Alışkanlıkları, tutumları, değer yargıları İlgileri, psikolojik ihtiyaçları, inançları İletişim becerileri Duygusal ve heyecansal durumu

3. Akademik özellikler: Okuldaki genel başarı durumu, akademik başarısı Çalışma durumu, alışkanlıkları, iş tecrübesi Güçlü ve zayıf olduğu alanlar Boş zaman etkinlikleri ( tiyatro, müzik, spor, vb.) Güdülenme durumu

4. Sosyolojik özellikler: Ailesinin sosyo-ekonomik durumu Okul ve arkadaş çevresi ve ilişkileri İşle ilgili yaşantı ve tecrübeleri

5. Eğitsel ve meslekî plânları ve amaçlar: Yönelmeyi düşündüğü alanlar ve okullar İş, meslek ve gelecekle ile ilgili plânları Hayattan beklentileri

Kuzgun ()

9. SINIF– ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: ALANLAR

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Eğitsel ve Mesleki Gelişim

Kazanım: Okulda seçebileceği alanlarla ilgili bilgi toplar. (Kazanım

Numarası )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

51

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: En son Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi

Kılavuzunun;

Tablo 3-A , (Alanlar ve alanlardaki lisans programları)

Tablo 3-B, (Mesleki ve teknik okullardaki okul türüne göre

lisans programları)

Tablo 3-C, (Mesleki ve teknik okullardan sınavsız geçişle

yerleşebilecekleri ön lisans programları)

Tablo 5, ( Özel yetenek sınavı sonucuna göre öğrenci

alan programları)

Hazırlayan: K. Ayla SIRIKLI

*Farklı okul türleri için bu etkinlikte söz edilen alan yerine

bölüm/meslek kullanılabilir ve etkinlikte okul türüne göre yeni

düzenlemeler yapılabilir.

Süreç:

1. Öğrencilerden bir önceki hafta söylenen okulda seçebileceği

alanlarla/bölümlerle ilgili yaptıkları araştırmaları sınıfla paylaşmaları

istenir.

2. Öncelikle bu bilgileri hangi kaynaklardan topladıklarını belirtmeleri

istenir ve tahtaya yazılır.

3. Bu bilgi kaynakları şunlar olabilir:

İlgili müdür yardımcısı,

Rehber öğretmen,

Sınıf öğretmeni,

Tanıtım ve yönlendirme ders notları,

İlgili Yönetmelikler,

ÖSS kılavuzu,

Üst sınıflar vb.

4. Her konuda olduğu gibi bu konuda da bilgi kaynağının güvenli

olmasına özen göstermeleri önerilir.

5. Öğrencilere alanlarla ilgili neleri araştırdıkları, ne tür sorular sorarak

52

hangi bilgilere ulaştıkları sorulur ve verdikleri cevaplar tahtaya yazılır ve

aşağıdakine benzer bir liste yapılır:

Hangi alanlar var?

Hangi alanlarda hangi dersler var?

Alanlara geçiş koşulları nedir?

Hangi alana hangi dersler kaynaklık ediyor?

Hangi alanda, hangi dersleri göreceğim?

Hangi alanda, ÖSS puan türleri var?

Hangi alanda, hangi dersler var?

Hangi alandan hangi ÖSS puan türlerini çözerek, hangi

üniversite programına gidebilirim?

Hangi alandan hangi meslekleri seçebilirim?

Ortak alan nedir?

Hangi üniversite programları ortak alanlardadır? Vb.

6. Bu tür sorulara cevap verildikten sonra tahtaya yazılı bilgileri gönüllü

öğrencilerin toparlayıp yazabileceği ve daha sonra fotokopi ile tüm

sınıfa verebileceği söylenir.

7. Öğrencilere en son Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi

Kılavuzu’ndan çoğaltılan aşağıdaki tablolar verilir:

Tablo 3-A , (Alanlar ve alanlardaki lisans programları)

Tablo 3-B, (Mesleki ve teknik okullardaki okul türüne göre lisans

programları)

Tablo 3-C, (Mesleki ve teknik okullardan sınavsız geçişle

yerleşebilecekleri ön lisans programları)

Tablo 5, ( Özel yetenek sınavı sonucuna göre öğrenci alan

programları)

(Bu tablolar bir adet A3 boyutunda büyütülerek sınıfa asılabilir, bir adet

verilir ve öğrenciler kendi aralarında çoğaltabilirler ya da Öğrenci Seçme

ve Yerleştirme Sistemi Kılavuzu’ndan birer adet edinmeleri istenebilir).

8. Okulda seçebileceği alanlarla/bölümlerle ilgili bilgi toplamanın önemi

vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

*(Öğrencilere bir sonraki hafta yapılacak etkinlik için varsa

ilköğretimde hazırladıkları “Eğitsel ve Mesleki Planlama Dosya”larını

53

ve ekleyebilecekleri yeni belgelerini getirmeleri, daha önce Eğitsel

ve Mesleki Planlama Dosyası olmayan öğrencilerden kendileri ile

ilgili belgelerini getirmeleri istenir. Örneğin: karneleri, aldıkları

ödüller, hazırladıkları ödevler, katıldıkları gönüllü çalışmalar,

özgeçmişleri, vb. Ayrıca daha önce dosyası olmayanlardan birer

adet vesikalık fotoğraf, büyük bir dosya ve zarf dosyalar getirmeleri

istenir).

Değerlendirme:

9. SINIF– ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: KİŞİSEL DOSYAM

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Eğitsel ve Mesleki Gelişim

Kazanım: Eğitsel ve mesleki planlama dosyasını yeniden düzenler.

(Kazanım Numarası )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

54

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Form–13 (Eğitsel ve Mesleki Planlama Dosyası )

Hazırlayan: monash.pw SIRIKLI

Süreç:

1. Bir önceki hafta öğrencilere gelecek hafta varsa ilköğretimde

hazırladıkları “Eğitsel ve Mesleki Planlama” Dosyalarını ve

ekleyebilecekleri yeni belgelerini getirmeleri, daha önce “Eğitsel ve

Mesleki Planlama Dosyası” olmayan öğrencilerden ise kendileri ile

ilgili belgelerini getirmeleri istenmişti.

2. Öğrencilere “Eğitsel ve Mesleki Planlama” Dosyası ile ilgili

aşağıdakine benzer sorular sorulur ve cevaplarını sınıfla paylaşmaları

istenir:

“Eğitsel ve Mesleki Planlama” Dosyası nedir?

“Eğitsel ve Mesleki Planlama” Dosyası ne işe yarar?

“Eğitsel ve Mesleki Planlama” Dosyasında hangi belgeler yer

alabilir?

3. Öğrencilerin bu sorulara verdikleri cevaplar alındıktan sonra Form–13

(Eğitsel ve Mesleki Planlama Dosyası) verilir ve birlikte okunur.

4. Daha önce “Eğitsel ve Mesleki Planlama” dosyası olan öğrencilerin

dosyalarını yeni belgelerini ekleyerek tekrar düzenlemeleri ve sınıfa

sunmaları istenir.

5. Daha önce “Eğitsel ve Mesleki Planlama” dosyası olmayan öğrenciler

ise kendileri ile ilgili getirdikleri belgelerini toparlayarak “Eğitsel ve

Mesleki Planlama Dosyası” oluştururlar.

6. Bu uygulamayı 4 yıl boyunca sürdürmelerinin, “Eğitsel ve Mesleki

Planlama” Dosyalarını zaman zaman gözden geçirerek, kendileriyle

ilgili yeni belgeleri de ekleyerek güncellemelerinin önemi ve yararları

vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

Değerlendirme:

55

FORM–13

EĞİTSEL VE MESLEKİ PLANLAMA DOSYASI

Öğrencilerin okul hayatları boyunca okulda veya okul dışında kendileri ile

ilgili bütün belgelerini düzenli olarak bir arada tuttukları, kendi gelişimlerini

izleyebilecekleri, gerekli yerlere sunabilecekleri bir dosyadır.

Eğitsel ve Mesleki Planlama Dosyası ne işe yarar?

Kişinin eğitsel, kişisel ve mesleki yaşamındaki gelişimini düzenli olarak

izlemesini ve gerektiğinde belgelerine hızlı bir şekilde ulaşma kolaylığı

sağlar. Özellikle günümüzde iş ve meslek dünyasında çok önemli olan kişisel

56

portföye sahip olmaları için bir alt zemin oluşturur ve özel ve mesleki

yaşamlarında sayısız katkı sağlar.

Eğitsel ve Mesleki Planlama Dosyasında hangi belgeler yer alır?

Öğrencinin:

Fotoğrafları,

Ürün dosyalarından seçilmiş örnekler,

Karneler,

4 yıl boyuca rehberlik saatindeki bütün çalışmalar,

Uygulanan ölçme araçları, değerlendirme sonuçları,

Hazırladıkları ödevler,

Yaptıkları resimler,

Yazdıkları öykü ve şiirler,

Hazırladıkları ve katıldıkları projeler,

Takdir-teşekkür vb. aldıkları ödül belgeleri,

Derece ve sertifikaları,

Özgeçmişi,

Sosyal ve sportif faaliyetlere ilişkin belgeler, lisanslar, davetiyeler,

Yaptığı stajlar, çalıştığı tam ve yarı zamanlı işler,

Gönüllü çalışmalar,

Arkadaşları, öğretmenleri, rehberlik servisi vb. tarafından

kendilerine verilen geribildirimler,

Referans mektupları,

Geleceğe ilişkin planları,

İsim ve telefon listeleri vb. belgelerden oluşmaktadır

9. SINIF–ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: KİŞİLERARASI İLETİŞİM–1

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Eğitsel Başarı

Kazanım: Kişiler arası iletişimi, unsurları ve türleri açısından analiz

eder. (Kazanım Numarası )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

57

Araç-gereç: Form–14 ( Kişilerarası İletişim–1 )

Hazırlayan: monash.pw SIRIKLI- Cüceloğlu (), Dökmen () ve

Erkan ()’dan yararlanılmıştır.

Süreç:

1. Öğrencilere “Kişilerarası İletişim Nedir?” sorusu yöneltilir ve

cevaplarını sınıfla paylaşmaları istenir.

2. Verilen cevaplardan aşağıdakilere benzer ortak bir iletişim tanımı

yapılır:

Kişilerarası İletişim;

“İki birim arasındaki bilgi, duygu, düşünce alışverişidir.”

“Karşılıklı etkileşim sürecidir.”

“Bir kişinin bir başkasını ya da başkalarını niyetli ya da

niyetsiz olarak etkilemeyi amaçlayarak mesajlarını iletmesi

ve onların mesajlarını almasıdır.

“Yaşamı zenginleştiren ya da fakirleştiren olay.”(Dökmen,

Ü)

3. Öğrencilere kişilerarası iletişimin unsurlarından söz edilir ve tahtaya

yazılır:

Mesajı veren kişi

Mesajın içeriği

Mesajın veriliş biçimi

Mesajı alan kişi

Geri bildirim

Bu mesaj alışverişinin yapıldığı ortam

4. Öğrencilere Form–14 (Kişilerarası İletişim–1) verilir ve formdaki

Kişilerarası iletişimin unsurları, İletişim Şekilleri, İletişim mesajlarının

veriliş biçimi ve İletişim Türleri birlikte okunur.

5. Öğrenciler ikili gruplara ayrılır ve aşağıdaki durum verilerek 5 dakika

süreyle canlandırmaları istenir.

Durum:

“Hale bir bilgisayar masası alacaktır ama arabası olmadığı için ve

alacağı mağaza evine çok uzak olduğu ve servis hizmeti

bulunmadığından, aldığı masayı evine nasıl götüreceğini

düşünmektedir. İşyerinde arabası olan birçok arkadaşı vardır. Ama

58

onlardan birinden yardım istemekten çekinmektedir. Aynı işyerinden

arabası olan arkadaşı Hülya ile öğle yemeğindedir ve:

“Bir bilgisayar masası alacağım ama eve nasıl götürsem diye

düşünüyorum. Arabam yok, eve de çok uzak keşke arabası olan biri

götürebilse” der. Arkadaşının o istemeden kendisine götürebileceğini

söylemesini bekler. Ama Hülya, Hale konuşurken göz teması

kurmadan ve duymamış gibi davranarak başka bir konudan

bahseder.”

6. Öğrencilere aşağıdakine benzer sorular sorularak, canlandırdıkları

iletişim örneğini Kişilerarası iletişimin unsurları, İletişim Şekilleri,

İletişim mesajlarının veriliş biçimi ve İletişim Türleri açısından analiz

etmeleri istenir:

Hale ve Hülya’nın diyalogunda;

Mesajı veren kişi kim?

Mesajı alan kişi kim?

Bu mesaj alışverişinin yapıldığı ortam neresi?

Mesajın içeriği ne?

Hale mesajı verirken nasıl davranıyor? (Pasif- saldırgan-

etkili)

Hale mesajı nasıl veriyor? (Açık- Kapalı)

Hale ne tür iletişim kullanıyor?(Sözsüz- Sözel)

Hülya geribildirim mesajını verirken nasıl davranıyor?

(Pasif- saldırgan-etkili)

Hülya geribildirim mesajını nasıl veriyor? (Açık- Kapalı)

Hülya geribildirim mesajını nasıl verirken ne tür, iletişim

kullanıyor? (Sözsüz- Sözel)

Sizce Hale nasıl davranmalıydı?

Sizce Hülya nasıl davranmalıydı?

7. Öğrencilerden kendi kurdukları iletişimleri; kişilerarası iletişimin

unsurları, iletişim şekilleri, iletişim mesajlarının veriliş biçimi ve iletişim

türleri açısından değerlendirmeleri istenir ve grup etkileşimi başlatılır.

8. Öğrencilerden etkinlikle ilgili düşüncelerini sınıfla paylaşmaları istenir.

9. Kişiler arası iletişimi, unsurları ve türleri açısından analiz etmenin

59

önemi vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

Değerlendirme:

FORM–14KİŞİLERARASI İLETİŞİM–1

Kişilerarası İletişim nedir?

“İletişim iki birim arasındaki bilgi, duygu, düşünce alışverişidir.”

“İletişim karşılıklı etkileşim sürecidir.”

“Kişilerarası iletişim bir kişinin bir başkasını ya da başkalarını niyetli ya

da niyetsiz olarak etkilemeyi amaçlayarak mesajlarını iletmesi ve onların

mesajlarını almasıdır.”

“Kişilerarası İletişim; yaşamı zenginleştiren ya da fakirleştiren

olay.”(Dökmen, Ü)

Kişilerarası iletişimin unsurları:

60

Mesajı veren kişi,

Mesajın içeriği,

Mesajın veriliş biçimi,

Mesajı alan kişi,

Geri bildirim,

Bu mesaj alışverişinin yapıldığı ortamdır.

İletişim Şekilleri:

Çevremizdeki insanlarla iletişim kurarken, gereksinimlerimizi gidermek,

sorunlarımızı çözmek için üç farklı türde davranabiliriz:

1. Başkalarına ve kendimize (sözel ya da fiziksel, dolaylı ya da dolaysız

biçimlerde ) saldırgan davranmak;

2. Başkalarına ve kendimize karşı oldukça etkisiz, pasif davranmak;

3. Başkalarına ve kendimize karşı etkili, girişken güvenli davranmak.

Bunlar arasında sorunları çözmeye, başkalarına yardımcı olmaya, kendimizi

iyi ve güçlü hissetmemize yarayan yol etkili davranmaktır. Pek çok davranışımız

gibi en sık hangi yolu kullanacağımızı geçmiş yaşantılarımız aracılığı ile

öğreniriz. Bazen etkili olmayan ilk iki yolu sık kullanmayı öğrenebiliriz.

İletişim mesajlarının veriliş biçimi:

Vermek istediğimiz masajları iki şekilde verebiliriz:

1.Açık İletişim: Kişinin karşısındakine iletmek istediği mesajı doğrudan,

anlaşılır, net ifadelerle iletmesi. İletilmek istenen mesajın farklı anlamlara

çekilemeyecek kadar net olması. .

monash.pwı İletişim: Kişinin iletmek istediği mesajı dolaylı olarak iletmesi, asıl

mesajı imalarla ya da kelime oyunları ile gizlemesi.

İLETİŞİM TÜRLERİ:

1. Sözel iletişim: Sözel iletişim, kullandığımız sözcüklere, ses tonumuza,

sesimizdeki iniş ve çıkışlara işaret eder. Konuşma, müzik, yazı, T.V. ve

videoyu sözel iletişime örnek verebiliriz. Burada kişinin ne söylediğine

odaklanılır.

a. Dil :(Kullandıkları kelimeler, söyledikleri sözler)

b. Dil ötesi :(Sesin niteliği ile ilgilidir).

2. Sözel olmayan iletişim:

61

Sözsüz iletişim ise, beden diline, yani hareket tarzımıza, yüz ifademize,

bedenimizin duruş şekline, jestlerimize, monash.pw işaret eder. Etkin bir şekilde

iletişimi yürütmek için, sözel ve sözel olmayan mesajlar uyum içinde olmalıdır.

İletişimdeki sorunların birçoğu, sözlerimizin davranışlarımıza ters düşmesi

sonucunda ortaya çıkar. Örneğin bir annenin “Tamam bundan sonra sürekli ders

çalış diye baskı yapmayacağım” demesine karşın sürekli saatine bakıp

televizyon izleyen çocuğuna sinirli sinirli bakması ve derin derin iç çekmesi gibi.

Burada kişinin ne söylediğinden çok nasıl söylediğine odaklanılır.

a. Sese Dayalı Olanlar:

Duraksamalar, sesin tonu, sesin yüksekliği, eee, ıhm sözcükleri, kişisel alan,

duygu tonu, tekrarlar, aksesuarlar, mekân kullanım mesafe ( uzak ya da yakın

durma), söze yanlış başlamalar, gereksiz sözcükler, akıcılık, doğallık, seçilen

sözcükler.

b. Ses Dışındakiler:

Göz teması, göz hareketleri, yüz İfadesi, bedenin duruşu, kıyafet, dokunma,

el ve kol duruşu, beden yönelimi, oturma biçimleri, jest ve mimikler.

Araştırmalar, insanların günlük yaşamda bir birlerinin ne söylediklerinden çok

nasıl söylediklerini dikkat ettiklerini göstermektedir.

* yılında California üniversitesinde yapılan bir araştırmada kişilerarası

iletişimde beden dilinin %55, ses tonunun, %28 ve kullanılan kelimeler %7

oranında etkili olduğu sonucu çıkmıştır.

9. SINIF– ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: KİŞİLERARASI İLETİŞİM–2

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Kişiler Arası İlişkiler

Kazanım: Kurduğu iletişimleri, etkili iletişimde dikkate alınacak unsurlar

açısından değerlendirir. (Kazanım Numarası )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Form–15 (Kişilerarası İletişim–2)

Form–16 (Beceri Ve Tutumlarımızı Değerlendirelim)

Hazırlayan: monash.pwRIKLI-Dökmen(),Erkan()’dan

62

yararlanılmıştır.

Süreç:

1. Öğrencilere Form–15 (Kişilerarası İletişim–2) verilir ve formdaki “Sağlıklı

İletişimin İlkeleri” ve “Kişilerarası İlişkilerinde İletişim Becerilerini Kullanan

Kişinin Özellikleri” öğrencilere birlikte okunarak bu konudaki düşünceleri

alınır. Kendi kurduğu iletişimlerde bunlara dikkat edip etmedikleri sorulur ve

cevaplarını sınıfla paylaşmaları istenir.

2. Form–15’deki “Etkili İletişim Yolları” öğrencilerle birlikte okunur ve

öğrencilerin bu konudaki düşünceleri alınır.

3. Öğrencilere kurduğu iletişimlerde etkili iletişimde dikkate alınacak unsurlara,

beceri ve tutumlara ne derece sahip olduklarını değerlendirmeleri için Form–

16 (Beceri Ve Tutumlarımızı Değerlendirelim) verilir ve doldurmaları istenir.

4. Öğrencilere aşağıdakine benzer sorular sorularak, kendileri ile ilgili formdaki

beceri ve tutumlarla göre yaptıkları değerlendirmelerini sınıfla paylaşmaları

istenir:

Hangi beceri ve tutumlarının yeterli olduğunu düşünüyorsunuz?

Hangi beceri ve tutumlarının yetersiz olduğunu fark ettiniz?

Yetersiz olduğunuzu düşündüğünüz beceri ve tutumlarınızın

kişilerarası ilişkilerinizi nasıl etkilediğini fark ettiniz mi?

Yetersiz olduğunuzu düşündüğünüz beceri ve tutumlarınızla ilgili

neler yapmayı planlıyorsunuz?

5. Bu formu saklamaları ve zaman zaman inceleyerek kendilerini bu konuda

tekrar değerlendirmeleri önerilir.

6. İletişim yaşantılarını, etkili iletişimde dikkate alınacak unsurlar açısından

değerlendirmenin önemi vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

Değerlendirme:

63

FORM–15KİŞİLERARASI İLETİŞİM–2

Sağlıklı iletişimin ilkeleri:

monash.pw birey biriciktir.

2.Tüm insanlar saygı değerdir.

monash.pwi sevemeyebiliriz, ancak bu onlara saygısız davranmamızı

gerektirmez.

monash.pw birey karar verebilme gücüne ve hakkına sahiptir.

5. İlişkilerde gönüllülük esastır.

monash.pwik kişi kendine ya da başkasına zarar vermediği sürece korunmalıdır.

Kişilerarası ilişkilerinde iletişim becerilerini kullanan kişinin özellikleri:

1. Başkalarını küçük görmez.

64

2. Kendi haklarını koruduğu gibi başkalarının haklarını da yadsımaz.

3. Kendine güvenir.

4. Başkalarına saygı duyar.

5. Duygu, düşünce, inançlarını doğrudan, içtenlikle anlatır.

6. Tutarlı ve kararlıdır.

7. Çevresiyle uyumludur.

8. Kendisine uymayan görüşleri karşısındakileri kırmadan reddeder.

Bu özelliklere sahip olma derecelerine göre insanlar hem iş hem de özel

yaşamlarındaki ilişkilerinde etkili olurlar. Tutumları hem kendini hem de

karşısındaki kişileri hoşnut edici niteliktedir. Karşılaştıkları sorunlardan çok

çözümlere odaklaştıkları için çatışmaların, tartışmaların üstesinden kolaylıkla

gelirler.

ETKİLİ İLETİŞİM YOLLARI:Etkin Dinleme:

İletişim içinde bulunulan kişiyi yargılamadan, sözünü kesmeden, bedene

uygun biçim vererek, göz teması kurularak yapılan dinlemeye denir. Etkin

dinleyen kişi karşısındakinin yüzüne bakar, göz iletişimini hiç kaybetmez,

dinlediğini anladığını ifade edecek biçimde beden dilini kullanır. Sözlü geri

bildirimlerde bulunur. (Evet , anlıyorum, hı hımonash.pw) Anlamadığı yerleri

geçiştirmez, anlamak için sorular sorar.

Etkin Dinlemenin Yararları:

Açık ve dürüst iletişime yardımcı olur. 

Kişiyi herhangi bir konuda tartışmaya yüreklendirir.

Olumsuz duyguları tartışma fırsatı verir.

Kişi temel sorununu kendi fark eder.

Anlaşıldım duygusunu yaşar, karşıdaki kişiye olumlu duygular

besler. 

Karşıdaki kişileri anlamaya ve dinlemeye hazır duruma getirir.

Nasıl Dinliyoruz?

Görünüşte dinleme: Beden orada, kafa başka yerde  

Seçerek Dinleme; İşine geleni dinleme

Şartlanmış Dinleme: Ön yargılı, Aynı duygu, kavram arayışı.

65

Savunucu dinleme: Alıngan, suçlayıcı.

Tuzak kurucu dinleme: Açık yakalama, zora sokma.

ETKİN SORU SORMA:

Soru sorma, etkili dinleme becerimizi pekiştiren, iletişimi zenginleştiren,

ilgi ve dikkatimizin yoğunluğunu gösteren etkili bir iletişim becerisidir.

Çeşitli amaçlarla soru sorarız:

Konuşan kişinin daha önce söz etmediği bir bilgiyi almak için

Bilgi vermek için

Katılımı sağlamak amacıyla

Karara ulaşmak için

Konuya dikkat çekmek için

Soru sorarken dikkat edilmesi gereken noktalar vardır:

a) Yargılayıcı, hesap sorucu soru sözcüklerinin kullanılmasından kaçınarak,

b) “ne” ve “nasıl” soru sözcüklerini kullanarak,

c) Konuşmayı sürdürecek biçimde açık uçlu soru sorulmalıdır.

EMPATİ:

Empati kendimizi karşısındaki kişinin yerine koyarak, olaylara onun bakış

açısıyla bakmaktır. Empatinin gerçekleşebilmesi için o kişinin bakış açısını

dünyasını, düşüncelerini doğru anlamamız ve yüz ve beden ifadelerini

kullanarak onu anladığımızı ifade etmemiz gerekir.

Günlük yaşamda insanların birbirini anlayabilmesi için empati kurmaları

gerekir. Empatik anlayışa sahip olan insanlar diğer insanları daha iyi anlar ve

olumlu ilişkiler kurar. Karşısındaki bireyin değer yargıları, inançları, sosyo-

ekonomik düzeyi, etnik kökeni ne olursa olsun saygı duyar ve olduğu gibi kabul

eder. İletişimde bulunduğu kişileri yargılamaz, içinde bulunduğu durumun daha

iyi anlaşılmasına çalışır.

66

FORM–16BECERİ VE TUTUMLARIMIZI DEĞERLENDİRELİM

Aşağıdaki beceri ve tutumlara ne ölçüde sahip olduğunuz açısından kendinizi değerlendiriniz:

(1 çok yetersiz–5 çok yeterli)BECERİ VE TUTUMLAR

1 2 3 4 5

Girişken Davranma

Açık İletişimi Benimseme

Beden dilini etkin kullanma

Bireysel Ayrılıklara

67

Saygı

Bireysel haklara saygı

Mahremiyete Saygı

Etkin Dinleme

Etkin soru sorma

Duygularını ifade etme

Empati kurma

Uygun Zamanda Uygun Davranışlar Gösterme

9. SINIF– ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: İLETİŞİM ENGELLERİ

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Kişiler Arası İlişkiler

Kazanım: Kurduğu iletişimleri, iletişim engelleri açısından değerlendirir.

(Kazanım Numarası )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Form (Bazı İletişim Engelleri)

Form–18 ( İletişimi Engelleyen İfade Örnekleri)

68

Kaynak: Erkan ()

Süreç:

1. Form–17 (Bazı İletişim Engelleri) tahtaya asılır, öğrencilere iletişim

engelleri hakkında kısaca bilgi verilir ve formdaki iletişim engelleri okunur.

2. Öğrencilere Form–18 ( İletişimi Engelleyen İfade Örnekleri) öğrencilere

verilir ve kendilerinin de iletişimi engelleyen farklı ifadeler

ekleyebilecekleri belirtilir. Her ifadenin karşısına hangi İletişim engelini

temsil ettiğini yazmaları istenir.

3. Öğrenciler cevaplarını paylaştıktan sonra aşağıdakine benzer sorular

sorularak grup etkileşimi başlatılır:

Çevrenizdeki kişilere karşı bu tür ifadeleri kullanıyor musunuz?

Hangi durumlarda kullanıyorsunuz?

Sizce ne hissediyorlardır?

Size karşı bu tür ifadeler kullanıldı mı?

O zaman neler hissettiniz?

4. Öğrencilere ailesi, arkadaşları, öğretmenleri, sokaktaki herhangi bir

insanla kurduğu iletişimleri, iletişim engelleri açısından değerlendirmeleri

istenir.

5. İnsanlarla kurduğu iletişimleri, iletişim engelleri açısından

değerlendirmenin önemi vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

Değerlendirme:

FORM

BAZI İLETİŞİM ENGELLERİ

YARGILAMA, ELEŞTİRME, SUÇLAMA

YORUMLAMA, ANALİZ ETME

SINAMA, SORGULAMA

GEÇİŞTİRME

69

EMİR VERME, YÖNLENDİRME

AKIL VERME

AD TAKMA, ALAY ETME

UYARMA, GÖZDAĞI VERME

AHLAK DERSİ VERME

NUTUK ÇEKME

(*Kişilerarası ilişkilerde bazı davranışlar ve iletişimi olumlu

etkileyebilecek ifadeler de sürekli ya da zamansız kullanıldığında iletişimi

engelleyebilir. Örneğin önerilerde bulunma, sürekli övme, her zaman aynı

düşüncede olma ve olumlu değerlendirme yapma).

FORM–18

İLETİŞİMİ ENGELLEYEN İFADE ÖRNEKLERİ

“Yakınmayı bırak ödevini yap.”

“Kesinlikle doğru yolda ilerliyorsun, böyle devam et.”

“Sen güçlü birisin, bir şekilde halledersin.”

“Ben senin yerinde olsam oraya gitmezdim.”

“Sen çok sabit fikirli bir insansın.”

“ Böyle devam edersen olacaklardan ben sorumlu değilim.”

“Hadi bakalım Süpermen görelim seni.”

“Neden bu kadar geç geldin ?”

“Bana kalırsa sen bunu çok iyi öğrenmemişsin.”

“Böyle bir tutumla sen hiç bir sonuca ulaşamazsın.”

70

“Eğer sınıfı geçmek istiyorsan kendine gelip ders çalışmalısın.”

“Artık değişmelisin.”

“Sen ne yaptın kim bilir?”

“Arkadaşını bekletmen hiç hoş değil, geç kalmasan iyi edersin.”

“Gelmemek için bu kadar direnmenin nedeni ne?”

“Zamanla bunlar da geçer.”

“Derslerine tek başına çalışmalısın.”

“Koca bir çocuk gibi davranıyorsun.”

“Bence seni rahatsız eden şey….”

“Sen bunu da aşarsın, neleri halletmedin ki.”

9. SINIF– ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: BANA UYGUN ALAN/MESLEK

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Eğitsel Ve Mesleki Gelişim

Kazanım: İlgileri, yetenekleri, değerleri ve kişilik özellikleri ile

seçeceği alan/meslek arasında ilişki kurar. (Kazanım

Numarası )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Form–19 (İlgiler-Yetenekler-Değerler- Kişilik Tipleri)

71

Hazırlayan: K. Ayla SIRIKLI-Kuzgun, () ve Erkan, ()’dan

yararlanılmıştır.

Süreç:

1. Form–19 (İlgiler-Yetenekler-Değerler-Kişilik Tipleri) öğrencilere verilir

ve hangi ilgilerin, hangi yeteneklerin, hangi değerlerin, hangi kişilik

tiplerinin; hangi alan/meslekle ilişkili olduğuna dikkat ederek okumaları

istenir.

2. Kendi ilgi, yetenek, değerleri ve kişilik özellikleri ile seçeceği

alan/meslek arasında ilişki kurmaları ve aşağıdakine benzer sorular

sorularak cevaplarını sınıfla paylaşmaları istenir:

İlgilerinizin neler olduğunun farkında mısınız?

Hangi ilgi alanlarının, hangi mesleklerle ilgili olduğu biliyor

musunuz?

İlgilerinizle seçeceğiniz alan/meslek birbirine uyuyor mu?

Yeteneklerinizin neler olduğunun farkında mısınız?

Hangi yeteneklerin, hangi mesleklerle ilgili olduğu biliyor

musunuz?

Yeteneklerinizle seçeceğiniz alan/meslek birbirine uyuyor mu?

Değerlerinizin neler olduğunun farkında mısınız?

Hangi değerlerin, hangi mesleklerle ilgili olduğu biliyor

musunuz?

Değerlerinizle seçeceğiniz alan/meslek birbirine uyuyor mu?

Kişilik tiplerinden hangisi sizi en iyi anlatıyor?

Hangi kişilik tiplerinin, hangi mesleklerle ilgili olduğu biliyor

musunuz?

Kişilik tipinizle seçeceğiniz alan/meslek birbirine uyuyor mu?

Bütün değişkenleri göze aldığınızda seçmeyi düşündüğünüz

meslek sizce uygun mu?

Değilse hangi meslek uygun olabilir?

3. Öğrencilerden ilgileri, yetenekleri, değerleri ve kişilik özelliklerine göre

kendilerine uyan meslekler konusunda görüşlerini paylaşmaları istenir.

4. Öğrencilerden etkinlikle ilgili düşüncelerini sınıfla paylaşmaları istenir.

5. İlgileri, yetenekleri, değerleri ve kişilik özellikleri ile seçeceği

alan/meslek arasında ilişki kurmanın önemi vurgulanarak etkinlik

72

sonlandırılır.

Değerlendirme:

FORM–19

İLGİLER- YETENEKLER- DEĞERLER- KİŞİLİK TİPLERİ:

İLGİLER:

İnsanlar yaptıkları herhangi bir işten, katıldıkları herhangi bir etkinlikten

doyum sağlamak isterler. Bir kimse yaptığı herhangi bir işin sonunda para,

takdir, ödül gibi çeşitli kazançlar elde edebilir. Bundan başka bir de işin kendisi

kişiye doyum sağlayabilir. Yani kişi o işi yapmakla mutlu olabilir, uzun ve yorucu

bir çalışma süresinin sonunda kendisini huzurlu ve ruhen dinlenmiş hissedebilir.

Böyle bir kimse, kısıtlayıcı koşullar altında dahi o işi tekrar tekrar yapma isteği

duyabilir. Kısaca herhangi bir zorlama altında olmadığı ya da kendisine bir ödül

vaad edilmediği halde bir kişi kendiliğinden bazı faaliyetlere girişiyor ve bundan

doyum sağlıyorsa bu kimsenin o tür faaliyetlere karşı ilgisi olduğu söylenebilir.

73

Bireyin seçme özgürlüğü olduğu durumlarda gerçek ilgiyi saptama

olasılığı daha yüksektir. Bir kimse önünde çeşitli faaliyet imkânları bulunduğu

halde hep belli bir faaliyet türüne yöneliyorsa o faaliyete ilgisi olduğu söylenebilir.

Bir kimsenin ilgi duyduğu bir faaliyet alanı genellikle onun yetenekli bir alandır.

İnsan yalnızca yetenekli olduğu alanlarda başarılı çalışmalar yapabilir.

İLGİ ALANLARI VE MESLEKLER:

Temel Bilim: Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji, Tıp, Veterinerlik, Mühendislikler

vb.

Sosyal Bilim: Hukuk, Siyaset Bilim, Sosyoloji, Psikoloji, İlahiyat vb.

Canlı varlık: Ziraat fakültesinin bölümleri, veterinerlik vb.

Mekanik: Makine müh., Makine , Elektrik elektronik müh., elektrik, elektronik vb.

İkna: Gazetecilik, Yazarlık, Diplomatlık, Hukuk, Öğretmenlik, Din Görevlisi vb.

Ticaret: İşletme, iktisat, Pazarlama, Reklâmcılık vb.

İş Ayrıntıları: Muhasebe, Büro Yönetimi Sekreterlik vb.

Edebiyat: Dil ve Edebiyat, Basın Yayın vb.

Güzel Sanatlar: Resim, Heykel, Fotoğrafçılık, İç mimarlık, El sanatları vb.

Müzik: Konservatuarın bölümleri vb.

Sosyal Yardım: Tıp, Psikoloji, Sosyal Hizmetler, Çocuk Gelişimi vb.

YETENEKLER:

Yetenek, öğrenme gücü, belli bir eğitimden yararlanabilme gücü olarak

tanımlanabilir. Herhangi bir davranışı, bilgi ya da beceriyi öğrenebilmek için

doğuştan sahip olunan gizilgücün (kapasitenin) çevre ile etkileşim sonucu

geliştirilmiş ve yeni öğrenmeler için hazır hale getirilmiş kısmını ifade eder.

Böylece bir kimsenin, belli bir yaşa kadar geliştirdiği becerilere bakarak onun

yeni bir eğitim sürecinden ne kadar yararlanabileceği kestirilir. Bir kişi sayılarla

işlem yapmayı çabuk öğrenirken başka biri müzik aleti çalmayı çabuk

öğrenebilir. Çalışma hayatında çeşitli yeteneklerini farklı düzeylerde gerektiren

pek çok meslek vardır. Bir kimse bir mesleği ya da mesleğe hazırlayan bir eğitim

programını seçerken hangi yetenek türüne ne derece sahip olduğu düşünmeli ve

en çok sahip olduğu yeteneğini kullanabileceği çalışma alanını araştırılmalıdır

74

YETENEKLER VE MESLEKLER:

Sözel Yetenek: Sosyal Bilimler, Dilbilim, Diğer İnsan Bilimleri vb.

Sayısal Yetenek: Temel Bilimler, Tıp, Sağlık Bilimleri, Mühendislikler vb.

Şekil uzay yeteneği: İnşaat, Makine, Harita Kadastro, Jeodezi Fotogrametri

Mühendisliği, Mimarlık, Endüstriyel Tasarım, Grafik, Tasarım, Diş Hekimliği, Diş

Teknikerliği vb.

DEĞERLER:

İnsan davranışlarının amacı bir takım ihtiyaçları karşılamaktır. İnsanlar

ömürlerinin yaklaşık üçte birini kapsayan meslek faaliyetlerinden doyum beklerler.

Meslek faaliyetlerinin sonunda beklenen doyum genellikle meslek değeri olarak

adlandırılır. İlgilerin de belli faaliyetlerin yapılması sırasında yaşanan mutluluğu

ifade eden bir kavram olduğuna değinilmişti. Ancak ilgi, faaliyetin özünden duyulan

doyumu, değer ise o faaliyetin yapıldığı ortamdan ve getirdiği toplumsal ödüllerden

kaynaklanan doyumları içerir. Örneğin bir kimse bir doğa olayının nedenlerini

merak edebilir ve bunu açıklamak için araştırma yapabilir. Olayın nedenini bulmak

için giriştiği çabalar ve eriştiği sonuç kişiyi mutlu ediyorsa ve kişi bu nedenle bu tür

çalışmaları yapmaya hep istekli oluyorsa bu ilgi’ dir. Bu bilimsel çalışması

sonucunda önemli bir bulgu elde eden bu kişi ödüllendirilebilir; kendisine yüksek

ücretli bir iş verilebilir, ünü çevresine yayılabilir ve popüler olabilir. Ancak kişiyi

güdüleyen bu faktörler çalışmanın özünden çok sonucundan elde edilen

doyumlardır. Bir kimsenin “ Ben ne için çalışıyorum”, “ Mesleğimden, hayattan ne

bekliyorum” gibi sorulara verdiği cevaplar o kişinin meslek değerlerini yansıtır. Bu

cevaplar “ Yeteneklerimi geliştirmek için”, “ Sevdiğim faaliyetleri yapıp mutlu olmak

için “ ya da “ Çok para kazanıp zengin olmak için “vb. olabilir.

İlgiler daha çok meslek alanlarından birine yönelişimizde rol oynayan kişilik

özelliğimizdir. Değerler ise genelde belli bir meslek alanında iş ya da pozisyon

tercihinde etkili olmaktadır. Bilindiği gibi belli bir meslek alanında çok değişik iş ve

pozisyonlar bulunabilmekte ve bunlar bireylerin değişik ihtiyaçlarına farklı düzeyde

cevap verebilmektedirler. Değerleri yakından tanıyan bir kimse, bunlara uygun iş

ve pozisyonları kolaylıkla bulabileceği mesleklere yönelebilir ve eğitimi sırasında

kendini o pozisyonların gereklerine göre hazırlar.

75

DEĞERLER VE MESLEKLER:

Yeteneği Kullanma: Yeteneklerini kullanan insan hangi meslekte olursa olsun

başarılı olacaktır.

Yaratıcılık: Resim, Grafik, Mimarlık, İç Mimarlık, Dekorasyon, Öğretmenlik vb.

Yarışma: Sanat Ve Bilim Alanındaki Meslekler.

İşbirliği: Bazı mesleklerde işbirliği olmazsa olmazdır. Örneğin; Tıp, Mühendislik,

Öğretmenlik Bazı mesleklerde ise olmasa da olabilir. Örneğin; Eczacılık, Terzilik,

Aşçılık vb.

Değişiklik: Gazetecilik, Diplomatlık, Pazarlamacılık, Arkeoloji, Müfettişlik,

Turizm Rehberliği vb.

Düzenli Yaşam: Devlet Sektöründe, Büro İşlerinde, Laboratuarda vb.

Liderlik: Her meslekte liderlik ve yöneticilik pozisyonuna gelinebilir.

Kazanç: Çalışan herkes rahat bir yaşam sürecek gelir elde etmek ister. Ancak

bazı kişiler için yüksek kazanç elde etmek çok daha önemli olabilir. Bunu sadece

mesleklerle sınırlamak mümkün değildir. Kişinin birikimi, performansı, çabası,

ortam vb. etmenler daha fazla etkilidir.

Ün Sahibi Olma: Çeşitli sanat dalları, tiyatro, sinema, televizyon, gazetecilik,

yazarlık vb.

KİŞİLİK TİPLERİ:

Gerçekçi:

Nesneleri, araçları, makineleri, hayvanları sistematik bir şekilde kullanmaya

önem verirler. El ile yapılan işleri tercih ederler. Alet ve makine kullanmaktan,

bitki ve hayvan üretmekten zevk alırlar, sosyal ilişkilerden, zihinsel faaliyetlerden

hoşlanmazlar. Mekanik ve atletik yetenekleri, açık hava ilgileri gelişmiştir. Somut

ve akla yakın önerilere, para, güç ve statüye önem verirler. Utangaç, içten,

samimi, dengeli ve pratik kişilerdir.

Araştırıcı:

Fiziksel, biyolojik ve sosyal olayları anlamak ve kontrol etmek için onları

sistematik olarak gözlemlemekten, soyut kavramlarla uğraşmaktan hoşlanırlar.

76

İkna etmekten, sosyal ilişkilere girmekten kaçınırlar. Kendilerini akademik

yeteneklere sahip, zihinsel bakımdan güçlü olarak tanımlarlar. Başlıca ilgi

alanları bilimsel çalışmadır. Analitik düşünebilen, eleştirel tutuma sahip, meraklı,

bağımsız hareket eden, metotlu çalışan, mantıklı kişilerdir.

Gelenekçi:

Verilerle ilgilenmekten ve bunları sistematik bir şekilde işlemekten, örneğin

kayıt tutmaktan, yazıları dosyalamaktan, yazıların kopyasını çıkarmaktan ve

onları daha önce belirlenmiş bir plana göre düzene koymaktan, bilgisayar

kullanmaktan hoşlanırlar. Belirsiz, sistemleşmemiş, araştırma türü faaliyetlerden

kaçınırlar. Büro işleri, hesaplama ile ilgili faaliyetler bu kimselerin başlıca ilgi

alanlarını oluştururlar. Belli başlı yetenekleri, ayrıntıyı algılama ve hesaplamadır.

Dürüst, savunucu, becerikli, katı, itaatkâr, düzenli, sabırlı, pratik kişilerdir.

Sosyal:

Başkalarını bilgilendirmeye, eğitmeye, geliştirmeye aydınlatmaya yönelik

faaliyetleri tercih ederler. Kişiler arası ilişkilerde beceri kazanmaya önem verirler.

El ile yapılan teknik işlerde yetenekleri zayıftır. Başkalarına yardım etmekten

hoşlanırlar. Başkalarını anlayan, öğretme yeteneği olan, mekanik ve bilimsel

yetenekleri zayıf kişilerdir. İşbirliğine yatkın, yardımsever, idealist, ikna edici,

sorumlu, nazik, anlayışlı kişilerdir.

Girişimci:

Ekonomik çıkar elde etme veya bir kurumun hedeflerine erişmek için

insanları etkilemeye yönelik faaliyetleri tercih ederler. Gözlem yapma, sembolik

veriler üzerinde çalışma, sembolik veriler üzerinde çalışma veya sistematik

olmaya yönelik etkinliklerden kaçınırlar. Liderlik, kişiler arası iletişim ve ikna

yeteneklerini geliştirmeye önem verirler. Bilimsel yeteneklerden yoksundur.

İstediğini elde eden, maceracı, tartışmacı, kendini göstermeye meraklı, enerjik,

atak, kendine güvenen, konuşkan kişilerdir.

Sanatçı:

Net, belirli ve sistemli olmayan serbest faaliyetlere yönelirler. Bu faaliyetler

maddeye, söze ve insana ilişkin malzemelerin sanat ürünleri yaratmak için el ile

işlemesini gerektirir. Açık, sistematik ve düzenli faaliyetlerden kaçınır. Hep aynı

şekilde yapılan işlerden hoşlanmazlar. Sezgisel, kural tanımaz, kendini

gözlemleyen, bağımsız, kendini gözlemleyen, bağımsız, kendini ifade eden,

düzensiz, duygusal, yaratıcı kişilerdir.

77

Kuzgun ()

9. SINIF– ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: MESLEĞİM HAYATIM MI?

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Eğitsel ve mesleki gelişim

Kazanım: Seçeceği mesleğin hayatını nasıl etkileyeceğini açıklar.

(Kazanım Numarası )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Kâğıt-kalem

Hazırlayan: Şükran KILIÇ

78

Süreç:

1. Öğrencilere “Meslek seçiminin önemi, büyük ölçüde

insanın mesleğini seçerken, bir anlamda gelecekteki hayat biçimini de

belirlemesinden kaynaklanmaktadır” açıklaması yapılarak etkinlik

başlatılır.

2. Öğrencilere aşağıdaki durum verilir:

Durum:

“Seçeceğiniz mesleğin hayatınızı nasıl etkileyeceği konulu kısa metrajlı bir

film yarışmasına katılacağınızı hayal edin, jüri üyeleri sizlerden yarışmanın

konusuna uygun bir senaryo yazmanızı istemektedir. Senaryoyu yazarken

birbirinizle fikir alışverişi yapabilirsiniz. Örneğin mimar olmak isteyen birinin

gelecekteki hayatı nasıl olur, gelirini, çalışacağı yeri, sosyal ve kültürel

düzeyi, eş seçimini nasıl etkiler?”

3. Öğrencilerden senaryolarını tamamladıktan sınıfa

sunmaları istenir.

4. Okunan senaryolar üzerinde tartışmalar yapılır ve

değerlendirilir.

5. Tartışmalar ve değerlendirmeler yapılırken aşağıda

belirtilenlere benzer noktalarda durulmasına dikkat edilir:

Mesleklerin önemli önemsiz şeklinde etiketlenmemesi, her mesleğin

toplum için bir işlevi ve önemi olduğu,

Mesleğin bireyin hayatında neler değiştirebileceği,

Bu değişikliklerin olumlu mu olumsuz yönde mi olduğu,

6. Öğrencilere yazdıkları senaryoları saklamalarının daha sonra meslek

seçimi ile ilgili yapılacak etkinliklerde kendilerini daha iyi değerlendirmelerin

yardımcı olması açısından yararlı olacağı belirtilir.

7. Meslek seçiminin tüm hayatını etkileyebilecek önemli bir karar olduğu

vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

Değerlendirme:

79

9. SINIF– ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: ÖFKENİN ETKİLERİ

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Kişiler Arası İlişkiler

Kazanım: Öfkenin yarattığı, fiziksel, duygusal ve düşünsel etkileri

açıklar. (Kazanım Numarası )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

80

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Form–20 (Öfke ve Etkileri)

Hazırlayan: Şükran KILIÇ- Waters (), Carter ve Minirth (),

Balkaya ve Şahin ()’den yararlanılmıştır.

*Bu etkinlik özel bilgi ve deneyim gerektirdiği için okul rehber

öğretmeni veya RAM’lardan gelecek uzmanlar tarafından

gerçekleştirilecektir. Bunun sağlanamadığı ya da kalabalık

okullarda rehber öğretmenin yetişemediği durumlarda bu

etkinlikler yerine öğrencilerin gelişim özellikleri ve ihtiyaçları,

okulun özellikleri göz önünde bulundurularak sınıf rehber

öğretmeni tarafından farklı etkinlikler yapılabilir ya da diğer

etkinliklere daha geniş yer verilebilir.

Süreç:

1. Öğrencilere öfkenin tanımını yapmak amacıyla “Öfke kelimesiyle ne

ifade edilmek istenir” sorusu sorularak etkinliğe başlanır.

2. Öğrencilerden gelen cevaplar dinlendikten sonra öğrencilere öfkenin

tanımı yapılır:

“Öfke, bireyin planları, istek ve ihtiyaçları engellendiğinde

haksızlık, adaletsizlik ve kendi benliğine yönelik bir tehdit

algıladığında yaşanan temel duygulardan biridir. Öfke bireyin

kendini savunmak ve karşıdakini uyarmak amacıyla ortaya

koyduğu bir duygulanım biçimidir. Öfkenin ortaya konulması

yapıcı veya yapıcı olmayan bir şekilde sözel; ya da davranışsal

veya fizyolojik bir biçimde olabilir”.

3. Öğrencilerden yakın bir zamanda kendilerini öfkelendiren bir olay ya

da kişiyle ilgili düşüncelerini sınıfla paylaşmaları istenir.

4. Öğrencilere yardımcı olmak için aşağıda verilenlere benzer sorular

sorulur:

Öfkelenmenizin sebebi ne?

Herkesin arada sırada öfkelenebileceğini düşünüyor musunuz?

Öfkelendiğinizde bedeninizde ne gibi fiziksel değişikler ve

81

belirtiler ortaya çıkıyor?

Öfkelendiğinizde neler hissediyorsunuz?

Öfkelendiğinizde nasıl duygular ortaya çıkıyor?

Öfkelendiğinizde neler düşünüyorsunuz?

5. Öğrencilerin verdikleri cevaplara ek olarak Form–20 (Öfke ve Etkileri)

tahtaya asılır ve formdaki öfkenin yarattığı fiziksel, duygusal,

davranışsal ve düşünsel etkiler ile ilgili bilgiler öğrencilerle birlikte

okunur.

6. Öfkenin yarattığı fiziksel, duygusal, davranışsal, düşünsel etkilerin

önemi vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

Değerlendirme:

FORM–20

ÖFKE VE ETKİLERİ

Öfkenin yarattığı fiziksel etkiler

İnsanlar herhangi bir engellenme ya da öfke uyandıran bir durum ile

karşılaştığında bedeninde fizyolojik ve fiziksel değişikliklerle ortaya çıkar. Bunlar

neler olabilir?

Kalbin hızlı hızlı atması.

82

Yüzün öfkeden kızarması.

Bağırmak.

Göz bebeklerinin büyümesi.

Yumrukların sıkılması.

Sindirimin yavaşlaması.

Öfkenin yarattığı duygusal etkiler

Öfke, bazen örtülü bir biçimde de ortaya çıkabilir, öfke buzdağına

benzetilebilir, yani öfkenin ortaya çıkmasına yol açan pek çok duygu burada

gizlidir. Suyun altında kalan bu duygulara temel duygular adı verilir. Temel

duygular birikip, sertleşip, katılaşınca, buzdağının tepesindeki öfkeyi oluşturur.

Bu temel duygular ise kıskançlık, üzüntü, merak, yalnızlık, dışlanmışlık hissi,

kaygı, hayal kırıklığı, haksızlık, anlaşılamamak ve sıkıntı gibi duygulardır.

Buzdağının üstünde öfke duygusu vardır ve bir türlü çözümlenmemiş bu

duygulara sıkı sıkı tutunur.

Öfkenin yarattığı davranışsal etkiler

Öfkenin doğrudan ve üstü kapalı davranışsal belirtileri vardır. Doğrudan

davranışsal öfke işaretleri, fiziksel ve sözel saldırı, aşırı eleştiricilik, kusur

buluculuk, önyargılılık, sorun çıkarma, isyankâr davranışlarla kendini

gösterebilir. Doğrudan davranışsal bir öfke işareti olan saldırganlıkta amaç öfke

duyulan kişiye zarar vermektir. Saldırgan nitelik taşıyan eylemler tehdit etmek,

hakaret etmek ve iğnelemek gibi sözel ya da dayak gibi fiziksel biçimlerde

olabilir.

Üstü kapalı davranışsal ve sözel işaretler, güvensiz, kıskanç, tartışmacı,

alaycı ve yargılayıcı davranışlar biçiminde olabilir.

Öfkenin yarattığı düşünsel etkiler

Bireyin sahip olduğu kalıplaşmış düşünceler öfkeye neden olabilir. Bu

kalıplaşmış düşünceleri bireyin kendisi geliştirebildiği gibi kalıplaşmış

düşüncelerin kaynağı ailesin ve çevresindeki diğer insanlar olabilir. Ergenlerde

ortak olarak görülen akılcı olmayan inançları şu şekilde sıralanabilir:

Eğer arkadaşlarım beni sevmezse bu benim için çok kötü olur.

Hata yapmamalıyım.

83

Duygularımı göstermemeliyim.

Bu ailemin hatası, zavallı/mağdur olan benim.

Eğer istediklerim yolunda gitmezse bu benim için korkunç olur.

Arkadaşlarıma uyum sağlamalıyım.

Eleştirilmeye katlanamam.

9. SINIF- ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: ÖFKE VE BAŞETME YÖNTEMLERİ

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Kişiler Arası İlişkiler

Kazanım: Öfke ile baş etmede kullandığı yöntemleri yarattığı etkileri

açısından değerlendirir. (Kazanım Numarası )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

84

Araç-gereç: Kâğıt-kalem

Hazırlayan: Şükran KILIÇ

*Bu etkinlik özel bilgi ve deneyim gerektirdiği için okul rehber

öğretmeni veya RAM’lardan gelecek uzmanlar tarafından

gerçekleştirilecektir. Bunun sağlanamadığı ya da kalabalık okullarda

rehber öğretmenin yetişemediği durumlarda bu etkinlikler yerine

öğrencilerin gelişim özellikleri ve ihtiyaçları, okulun özellikleri göz

önünde bulundurularak sınıf rehber öğretmeni tarafından farklı

etkinlikler yapılabilir ya da diğer etkinliklere daha geniş yer

verilebilir.

Süreç:

1. Öğrencilere 9. sınıf “Öfkenin Etkileri” adlı etkinlikle ilgili hatırlatma

yapılır.

2. Öğrencilere öfkelendiklerinde baş etmede kullandıkları yöntemlerin

neler olduğu sorulur ve cevaplar alınır.

3. Öğrencilere öfke ile baş etmede kullandıkları yöntemleri bir kâğıda

sıralamaları ve her sıraladıkları maddenin altına “çok etkili olur, biraz

etkili olur, hiç etkili olmaz, kararsızım” ifadelerini yazmaları ve bu

ifadelere göre öfkeyle baş etmede kullandıkları yöntemlerin etkiliğini

değerlendirmeleri istenir.

Örnek:

Öfkelendiğimde bağırırım.

a)Çok etkili olur

b) Biraz etkili olur

c)Hiç etkili olmaz

d)Kararsızım

4. Öğrencilerden kullandıkları yöntemlerin etkililiği ile ilgili

değerlendirmelerini sınıfla paylaşmaları istenir. (Öğrenciler öfke ile baş

etmede kullandıkları yöntemleri ile ilgili değerlendirmelerini paylaşırken

uygun baş etme yöntemlerini onaylayın).

5. Öğrencilerden etkinlikle ilgili düşüncelerini sınıfla paylaşmaları istenir.

6. Öğrencilere öfke ile baş etmede kullanılan her yöntemin etkili

85

olmayacağı, önemli olanın yapıcı yollar kullanmak olduğu ve öfke ile

baş etmede yapıcı yollar kullanma ile ilgili etkinliğin bir sonraki hafta

yapılacak etkinlikte üzerinde durulacağı belirtilerek etkinlik sonlandırılır.

Değerlendirme:

9. SINIF- ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: KİM KİMİ YENECEK?

Sınıf: 9.Sınıf

Yeterlik Alanı: Kişiler Arası İlişkiler

Kazanım: Öfke ile baş etmede yapıcı yollar kullanır. (Kazanım

Numarası )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

86

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: Form–21 (Hintli Usta ve Çırağı)

Hazırlayan: Şükran KILIÇ-Kulaksızoğlu ()’den yararlanılmıştır.

*Bu etkinlik özel bilgi ve deneyim gerektirdiği için okul rehber

öğretmeni veya RAM’lardan gelecek uzmanlar tarafından

gerçekleştirilecektir. Bunun sağlanamadığı ya da kalabalık

okullarda rehber öğretmenin yetişemediği durumlarda bu

etkinlikler yerine öğrencilerin gelişim özellikleri ve ihtiyaçları,

okulun özellikleri göz önünde bulundurularak sınıf rehber

öğretmeni tarafından farklı etkinlikler yapılabilir ya da diğer

etkinliklere daha geniş yer verilebilir.

Süreç:

1. Öğrencilere 9. sınıf “Öfke ve Baş etme Yöntemleri” adlı etkinlikle

ilgili hatırlatma yapılır.

2. Öğrencilere öfkeleriyle başa çıkmada kullandıkları yöntemler sorulur,

öğrencilerin kullandıkları yapıcı yollar paylaşılır ve tahtaya yazılır.

3. Öğrencilere öfkelendiklerinde aşağıda verilenlere benzer yapıcı yolları

kullanabilecekleri belirtilir ve tahtaya yazılır:

Sakin olun ve rahatlayın.

Soğukkanlı olmaya çalışın ve kendinizi kontrol edin.

Öfkelendiğim konunun dışında ne istediğinizi düşünün.

Sizi öfkelendiren olayın olumlu yönünü bulmaya çalışın.

Sizi öfkelendiren kişiler beklediğiniz ve umduğunuz şeyleri

daima göstermeyebilir.

Sizi öfkelendiren problemle ilgili çözüm yolunu daha sağlıklı

görebilecek başka biriyle konuşmaya çalışın.

Öfkelenebilirsiniz fakat bunu unutmak için kendinize bir

mazaret bulun.

Kalbiniz çok hızlı atmaya başladığında derin derin nefes

alın ve sakinleşin.

4. Öğrencilerle Form–21 (Hintli Usta ve Çırağı)’daki hikâye okunur.

87

Gönüllü öğrencilerden hikâyeyi sınıfta canlandırmaları istenir.

5. Canlandırma yapan öğrencilerin neler hissettikleri sorulur ve

düşüncelerini sınıfla paylaşmaları istenir.

6. Öğrencilerden hikâye ile ilgili düşüncelerini sınıfla paylaşmaları istenir.

7. Öğrencilere öfkelendiklerinde kullandıkları her yolun yapıcı olmadığı,

önemli olanın yapıcı yollar kullanmak olduğu hatırlatılır ve etkinlik

sonlandırılır.

Değerlendirme:

FORM–21

HİNTLİ USTA VE ÇIRAĞI

Yaşlı bir Hintli Usta çırağının sürekli her şeye kızmasından bıkmıştı. Bir gün

çırağını tuz almaya gönderdi. Hayatındaki her şeyden mutsuz olan çırak

döndüğünde, yaşlı usta ona bir avuç tuzu bir bardak suya atıp içmesini söyledi.

Çırak yaşlı adamın söylediğini yaptı, ama içeri girer girmez ağzındakileri

tükürmeye başladı. “Tadı nasıl?” diye soran yaşlı adama öfkeyle “acı” diye

88

cevap verdi. Usta çırağını kolundan tutarak dışarı çıkardı ve sessizce az ilerdeki

gölün kıyısına götürdü; çırağına bu kez de bir avuç tuzu göle atıp, gölden

içmesini söyledi. Söyleneni yapan çırak, ağzının kenarından akan suyu koluyla

silerken usta aynı soruyu sordu? “: Tadı nasıl?” “Ferahlattı” diye cevap verdi

genç çırak.”Tuzun tadını aldın mı?” diye sordu yaşlı adam.”Hayır” diye cevap

verdi genç çırağı. Bunun üzerine yaşlı adam genç çırağın yanına oturdu ve ona

şöyle dedi: Yaşamımızdaki olumsuzluklar tuz gibidir. Ne azdır, ne çok.

Olumsuzlukların miktarı hep aynıdır. Ancak olumsuzluklara olan tepkimiz onu

nasıl algıladığımıza bağlıdır. Kızgın olduğunda yapman gereken tek şey kızgınlık

veren şeyle ilgili hislerini genişletmektir. Onun için de artık bardak olmayı bırak

göl olmaya çalış!”

Kulaksızoğlu ()

9. SINIF– ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: HANGİ ALAN-HANGİ MESLEK?

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Eğitsel Ve Mesleki Gelişim

Kazanım: Alan seçimi ile meslekler arasındaki ilişkiyi açıklar.

(Kazanım Numarası )

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

Süre: 40 dakika

89

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: En son Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi Kılavuzu

Çeşitli mesleklerin yazılı olduğu küçük kâğıtlar.

Hazırlayan: monash.pw SIRIKLI

*Farklı okul türleri için bu etkinlikte söz edilen alan yerine bölüm

kullanılabilir ve etkinlikte okul türüne göre yeni düzenlemeler

yapılabilir.

Süreç:

1. Öğrencilere alan/ bölüm seçimi ile ilgili daha önce yapılan

çalışmalar hatırlatılır. (9. sınıf etkinlikte; Alan seçimine etki

eden faktörleri sıralamıştık. 9. sınıf etkinlikte; Kendini

tanımanın alan seçimindeki önemini fark etmiştik sınıf

etkinlikte; Okulda seçebileceği alanlarla ilgili bilgi toplamıştık.

Ayrıca 9. sınıf etkinlikte ise İlgileri, yetenekleri, değerleri ve

kişilik özellikleri ile seçeceği alan/meslek arasında ilişki

kurmuştuk).

2. Bu konuda önceden yapılan çalışmalarla ilgili hatırlatmalar

yapıldıktan sonra öğrencilere seçmeyi düşündükleri alan/

bölümlerin neler olduğu sorulur ve yazmaları istenir.

3. Tahtaya A3 boyutunda büyütülmüş 3-A, 3-B, 3-C ve 5 Tabloları

asılarak yanında kılavuz olmayan öğrencilerin de incelemeleri

sağlanır.

4. Öğrencilerin çeşitli mesleklerin yazılı olduğu küçük kâğıtlardan

birer adet seçmeleri ve en son ÖSS kılavuzunun 3-A, 3-B, 3-C ve

5 tablolarını inceleyerek hangi alan/bölümde olduğunu bulmaları

ve sınıfla paylaşmaları istenir.

5. Öğrencilere kendi seçmeyi düşündükleri meslekle ilgili de aynı

çalışmayı yapmaları ve hangi alan/bölümde olduğunu bulmaları

istenir.

6. Buldukları alanın daha önce seçmeyi düşündükleri alanla örtüşüp

örtüşmediğine bakmaları istenir. Öğrencilere aşağıdakine benzer

90

bir açıklama yapılır:

“Eğer sahip olmayı düşündüğünüz meslek, seçeceğiniz

alanda ise bir sorun yok. Ama ileride sahip olmayı

düşündüğünüz meslek, seçeceğiniz alanda değil, farklı bir

alanda ise verdiğiniz kararı tekrar ve gerçekçi bir biçimde

gözden geçirmelisiniz.”

7. Alan/ bölüm seçerken hangi alan/bölümden, hangi mesleklere

ulaşılabileceğini bilmenin önemi vurgulanarak etkinlik sonlandırılır.

Değerlendirme:

9. SINIF– ETKİNLİK

Etkinliğin Adı: GERÇEKÇİ SEÇİMLER–1

Sınıf: 9.sınıf

Yeterlik Alanı: Eğitsel Ve Mesleki Gelişim

Kazanım: Alan seçiminde kendini ve içinde bulunduğu koşulları

gerçekçi bir biçimde değerlendirir. (Kazanım Numarası

)

Öğrenci Sayısı: Tüm Sınıf

91

Süre: 40 dakika

Ortam: Sınıf ortamı

Sınıf Düzeni: Oturma düzeni

Araç-gereç: -

Hazırlayan: monash.pw SIRIKLI-Kuzgun ()’den yararlanılmıştır.

*Farklı okul türleri için bu etkinlikte söz edilen alan yerine

bölüm/meslek kullanılabilir ve etkinlikte okul türüne göre yeni