Osmanlı Matbaasında Ilk Basılan Eser
kaynağı değiştir]
- Dipnot
- ^Niyazi Berkes, "İlk Türk Matbaası Kurucusunun Dini ve Fikri Kimliği", Belleten, Cilt XXVI, Sayı - Ekim
- ^Bernard Lewis, What Went Wrong?: Western Impact and Middle Eastern Response, Oxford University Press, s.
- ^"İbrahim MÜTEFERRIKA ()". monash.pw. 20 Eylül tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım &#;
- ^"İBRÂHİM MÜTEFERRİKA - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 12 Haziran tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart &#;
- ^Osmanlı İmparatorluğu kronolojisi 27 Eylül tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı sitesinden. (Son ulaşım 18 Mart )
- ^The Republic of Letters and the Levant, Alastair Hamilton, Maurits H. van den Boogert, Bart Westerweel (), isbn = (İngilizce)
- ^Türkiye'de Kağıdın Tarihçesi 19 Ağustos tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi sitesinden. (Son ulaşım 19 Kasım )
- ^"İbrahim Müteferrika eserlerinin listesi". 16 Ocak tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart &#;
- ^I.B. Tauris Publishers Ottoman Tulips Ottoman Coffee, Leisure and Lifestyle in the 18th Century (), s
- ^Osmanlı Tarihi ,Anadolu Üniv. yay, Satf.
- Diğer
- "İbrahim Müteferrika".A'dan Z'ye TARİH ANSİKLOPEDİSİ.().Serhat Yayınevi
Dış bağlantılar[değiştir Osmanlı&#;da Basılan İlk Kitap
İSTANBUL’DA BASILAN İLK KİTAP
ARBA’AH TURİM
Kime sorsanız, “İlk Türk matbaası Osmanlı döneminde İbrahim Müteferrika tarafından, Yirmisekizzâde Mehmed Said Paşanın teşvik ve desteğiyle 16 Aralık tarihinde İstanbul’da kuruldu” der… Bu matbaada, 17 eser &#;toplam 22 cilt&#; basıldığı da birçok yerde yazar (ilkiVankulu Lûgatı’dır)… Ben size şimdi, bundan sene evvel İstanbul’da Yahudiler tarafından kurulan matbaada basılan bir kitabı anlatacağım…
Osmanlı İmparatorluğunda basıldığı bilinen tek “inkunabel”, Jacob ben Asher’in eseri Arba’ah Turim’dir ve David-Samuel Ibn Nahmias kardeşler tarafından, 13 Aralık ’te İstanbul’da (4 Tevet ) basılmıştır. (Latincesi “Incunabulum” olan ve “beşik” demek olan bu terim [inkunabel], seneleri arasında basılan eserler için [mesela, Gutenberg Matbaasında basılan eserler] kullanılmaktadır.)
Rosenthaliana Kütüphanesinde
Arba’ah Turim (Kanun Şifresinin Dört Emri), Türkiye’de &#;sadece İbranicede değil&#; herhangi bir dilde basılmış ilk kitaptır. sayfaya yakın bu büyük kitabın on iki kopyasının kullanıma açık koleksiyonlarda olduğu bilinmektedir ama bunlardan yalnızca birkaçı tam veya tama yakındır. Başlangıçta “Rosenthaliana Kütüphanesi” bu kitabın yalnızca bir bölümüne sahipti; fakat “Amsterdam Üniversitesi Kütüphanesi Dostları Cemiyeti”nin yılındaki hediyesi sayesinde kütüphane şimdi olağanüstü &#;ve neredeyse tam&#; bir kopya ile övünüyor.
Yahudi Göçü Matbaayı da Getirdi
Ibn Nahmias kardeşlerin İstanbul’daki matbaasının kuruluşunun baharındaki İspanya’dan Yahudi göçünün doğrudan bir sonucu olması son derece mümkün görünmektedir. Kitabın fiziksel açıdan incelenmesine göre, öyle görünüyor ki farklı bölümlerin “inisyal kelimeler”inde büyük kare İbrani yazı tipi kullanılmıştır. Bölümler ve paragraflarda ise Eliezer ben Abraham Alantansi’nin Aragon’daki matbaasıyla (Hijar [Ixar], ile seneleri arası) aynı yazı karakteri kullanılmıştır. Kitabın girişindeki güzellikle dekore edilmiş “Alef inisiyali”, Cordobalı Hıristiyan gümüş kuyumcusu Alfonso Fernandez tarafından kesilmiştir ve ayrıca bu matbaanın da dekoratif stilindedir. Fakat metin için kullanılan yarım el yazısı karakteri, Napoli’de Joshua Solomon Soncino tarafından arasında kullanılanla aynı görünmektedir. Folyo kâğıdı ve hareketli boğa kafası şeklindeki filigranı kuzey İtalya’da üretilmiştir ve Piccard’ın bu tür filigranla ilgili referans çalışmasına göre Turim’in basıldığı yıl üretilmiştir.
İspanyol Yahudisi lbn Nahmias kardeşler, Hijar’daki matbaa ile büyük olasılıkla herhangi bir yolla irtibatlıydı. Kardeşler, İspanyol kralının kovmasından sonra İspanya dışında bir matbaa kurmayı planlıyorlardı ve Hijar’dan beraberlerinde bazı matbaa materyallerini alarak 31 Temmuz ’de Isaac Abravanel adındaki devlet adamı tarafından idare edilen zengin bir Yahudi grubuyla Valensiya’dan Napoli’ye yelken açtılar. Napoli’ye gelişlerinden hemen sonra patlak veren veba salgını, kardeşlerin (büyük ihtimalle Napoli’deki matbaacılar ve dizgicilerle birlikte) Sultan II. Bayezid’in gelen Yahudi göçmenlere merhabasını bağışladığı İstanbul’a kaçmalarına neden oldu. Napoli’de en önemli materyallerini, Joshua Solomon Soncino’un yarım el yazısı karakterinin matrislerini veya delgilerini elde ettiler ve kuzey İtalya’dan kâğıtlarını aldılar. Tüm yıl boyunca (), Türk Yahudisi bir allame olan Eliah ben Benjamin Halevi’nin editör ve profesyonel okuyucu olarak yardımını alarak Arba’ah Turim üzerinde çalıştılar.
Mini pusula: Osmanlı topraklarında inkunabel basıldığı söylenirdi ama orijinal kopyalarının nerede olduğu bilinmezdi… Tarihçi Samet Budak Beyefendi, araştırmasıyla bize bunu göstermiş oldu: huzurlarınızda kendisine teşekkürü bir borç bilirim.
.*.
Hoş kalın!&#;
Kaynaklar
A. K. Offenberg, &#;The First Book Produced at Constantinople. (Jacob ben Asher&#;s Arba&#;ah Turim, December 13,)&#; in his A Choice of Corals. Facets ef Fifteenth-Century Hebrew Printing (Nieuwkoop ) P. (Bibliotheca Humanistica & Refrmatorica 52).
A. K. Offenberg, &#;Arba&#;ah Turim. Aan de wieg van de mediterrane boekdrukkunst&#;, Streven. Cultureel maatschappclijk maandblad 60 () P. &#;
nest...
Osmanlı&#;da Basılan İlk Kitap
İSTANBUL’DA BASILAN İLK KİTAP
ARBA’AH TURİM
Kime sorsanız, “İlk Türk matbaası Osmanlı döneminde İbrahim Müteferrika tarafından, Yirmisekizzâde Mehmed Said Paşanın teşvik ve desteğiyle 16 Aralık tarihinde İstanbul’da kuruldu” der… Bu matbaada, 17 eser &#;toplam 22 cilt&#; basıldığı da birçok yerde yazar (ilkiVankulu Lûgatı’dır)… Ben size şimdi, bundan sene evvel İstanbul’da Yahudiler tarafından kurulan matbaada basılan bir kitabı anlatacağım…
Osmanlı İmparatorluğunda basıldığı bilinen tek “inkunabel”, Jacob ben Asher’in eseri Arba’ah Turim’dir ve David-Samuel Ibn Nahmias kardeşler tarafından, 13 Aralık ’te İstanbul’da (4 Tevet ) basılmıştır. (Latincesi “Incunabulum” olan ve “beşik” demek olan bu terim [inkunabel], seneleri arasında basılan eserler için [mesela, Gutenberg Matbaasında basılan eserler] kullanılmaktadır.)
Rosenthaliana Kütüphanesinde
Arba’ah Turim (Kanun Şifresinin Dört Emri), Türkiye’de &#;sadece İbranicede değil&#; herhangi bir dilde basılmış ilk kitaptır. sayfaya yakın bu büyük kitabın on iki kopyasının kullanıma açık koleksiyonlarda olduğu bilinmektedir ama bunlardan yalnızca birkaçı tam veya tama yakındır. Başlangıçta “Rosenthaliana Kütüphanesi” bu kitabın yalnızca bir bölümüne sahipti; fakat “Amsterdam Üniversitesi Kütüphanesi Dostları Cemiyeti”nin yılındaki hediyesi sayesinde kütüphane şimdi olağanüstü &#;ve neredeyse tam&#; bir kopya ile övünüyor.
Yahudi Göçü Matbaayı da Getirdi
Ibn Nahmias kardeşlerin İstanbul’daki matbaasının kuruluşunun baharındaki İspanya’dan Yahudi göçünün doğrudan bir sonucu olması son derece mümkün görünmektedir. Kitabın fiziksel açıdan incelenmesine göre, öyle görünüyor ki farklı bölümlerin “inisyal kelimeler”inde büyük kare İbrani yazı tipi kullanılmıştır. Bölümler ve paragraflarda ise Eliezer ben Abraham Alantansi’nin Aragon’daki matbaasıyla (Hijar [Ixar], ile seneleri arası) aynı yazı karakteri kullanılmıştır. Kitabın girişindeki güzellikle dekore edilmiş “Alef inisiyali”, Cordobalı Hıristiyan gümüş kuyumcusu Alfonso Fernandez tarafından kesilmiştir ve ayrıca bu matbaanın da dekoratif stilindedir. Fakat metin için kullanılan yarım el yazısı karakteri, Napoli’de Joshua Solomon Soncino tarafından arasında kullanılanla aynı görünmektedir. Folyo kâğıdı ve hareketli boğa kafası şeklindeki filigranı kuzey İtalya’da üretilmiştir ve Piccard’ın bu tür filigranla ilgili referans çalışmasına göre Turim’in basıldığı yıl üretilmiştir.
İspanyol Yahudisi lbn Nahmias kardeşler, Hijar’daki matbaa ile büyük olasılıkla herhangi bir yolla irtibatlıydı. Kardeşler, İspanyol kralının kovmasından sonra İspanya dışında bir matbaa kurmayı planlıyorlardı ve Hijar’dan beraberlerinde bazı matbaa materyallerini alarak 31 Temmuz ’de Isaac Abravanel adındaki devlet adamı tarafından idare edilen zengin bir Yahudi grubuyla Valensiya’dan Napoli’ye yelken açtılar. Napoli’ye gelişlerinden hemen sonra patlak veren veba salgını, kardeşlerin (büyük ihtimalle Napoli’deki matbaacılar ve dizgicilerle birlikte) Sultan II. Bayezid’in gelen Yahudi göçmenlere merhabasını bağışladığı İstanbul’a kaçmalarına neden oldu. Napoli’de en önemli materyallerini, Joshua Solomon Soncino’un yarım el yazısı karakterinin matrislerini veya delgilerini elde ettiler ve kuzey İtalya’dan kâğıtlarını aldılar. Tüm yıl boyunca (), Türk Yahudisi bir allame olan Eliah ben Benjamin Halevi’nin editör ve profesyonel okuyucu olarak yardımını alarak Arba’ah Turim üzerinde çalıştılar.
Mini pusula: Osmanlı topraklarında inkunabel basıldığı söylenirdi ama orijinal kopyalarının nerede olduğu bilinmezdi… Tarihçi Samet Budak Beyefendi, araştırmasıyla bize bunu göstermiş oldu: huzurlarınızda kendisine teşekkürü bir borç bilirim.
.*.
Hoş kalın!&#;
Kaynaklar
A. K. Offenberg, &#;The First Book Produced at Constantinople. (Jacob ben Asher&#;s Arba&#;ah Turim, December 13,)&#; in his A Choice of Corals. Facets ef Fifteenth-Century Hebrew Printing (Nieuwkoop ) P. (Bibliotheca Humanistica & Refrmatorica 52).
A. K. Offenberg, &#;Arba&#;ah Turim. Aan de wieg van de mediterrane boekdrukkunst&#;, Streven. Cultureel maatschappclijk maandblad 60 () P. &#;