|
Eğer işiniz sık sık şehir içinde veya şehirlerarası otobanlarda yolculuk yapmayı gerektiriyorsa, siz de yeni araç tercihinizi otomatik vitesten yana yapmak istiyor olabilirsiniz. Neyse ki çiçeği burnunda bir sürücüyseniz, otomatik araba kullanmayı öğrenmek düz vitesi öğrenmenizden çok daha kolay. Üstelik acemiliği çabucak yenebilmeniz için de birebir!
Ancak daha önce hep düz vites araçlar kullanmışsanız, özellikle de ilk zamanlar biraz yabancılık çekebileceğinizi bilmelisiniz. O halde gelin, otomatik vites araba kullanımının inceliklerini birlikte keşfedelim! Yolların tozunu dumana katmak ise size kalmış…
Otomatik vites, hız ve çekişi ayarlamaya yarayan dişlilerin sürücü müdahalesi olmadan kendiliğinden kontrol edilebildiği araç türlerini ifade ediyor. Otomatik şanzıman sistemine sahip olan bu araçlarda, hareket için sadece gaz ve fren pedalı kullanılıyor. Yani vites dişlilerinin yüksek tork üretebilmesi için debriyaja ihtiyaç duyulmuyor. Bunun yerine debriyajın görevini tork konvertörü üstleniyor. Tork konvertörü sayesinde aracın şanzımanı, sürüş esnasında ortaya çıkan enerjinin dişlilere devir gücü olarak iletilmesini sağlıyor.
Otomatik vites araçlar “triptonik şanzımanlı”, “yarı otomatik şanzımanlı” ve “tam otomatik şanzımanlı” olmak üzere üç çeşide ayrılıyor:
İsteğe bağlı olarak manuel kullanım imkânı da sunan araçlardır. Vites kolunun çekilmesi ile araç manuel kullanıma geçer. Bu durumda vites değişimi de koldaki artı ve eksi işaretleriyle sağlanır.
Şanzıman sistemi tek kavramalı olup sadece debriyaj işlevini otomatik olarak gerçekleştirebilen araçlardır. Bundan dolayı araç, vites geçişlerinde fark edilir düzeyde ses ve titreşim üretir.
Çift kavramalı şanzıman sistemine sahip araçlardır. Böylece sürüş sırasında debriyaj otomatik olarak kontrol edilirken, geçilecek vites de aynı esnada kendi kendine ayarlanır. Vites geçişleri ise oldukça sessiz ve sorunsuz gerçekleşir.
Otomatik araçlarda geçilen vites ayarı, gaz ve fren kullanımına göre kendiliğinden düşüyor ya da yükseliyor. Araç, vites geçişlerini harflerle belirtilen dişli ayarları doğrultusunda yapıyor. Böylece sayılarla belirtilen devir ayarlarına gerek olmadan, hız ve çekiş otomatik olarak ayarlanabiliyor.
Otomatik araçlarda da tıpkı manuel araçlarda olduğu gibi, vites kolu hareket ettirilerek geçiş sağlanıyor. Ancak vites kolunda rakamlı vites ayarları yerine, harf olarak farklı dişli ayarları (P - R - N - D - S - O - M - L) bulunuyor.
Otomatik vites harfleri, aslında belirli İngilizce kelimelerin kısaltmalarından meydana geliyor. Bunun beraberinde yarı-otomatik vites harfleri ile tam otomatik vites harfleri, aracın sunduğu devir ayarlarına göre birbirinden farklı olabiliyor. Bu nedenle aşağıda açıklayacağımız otomatik vites harf anlamlarının yanında, bunların hangi araç çeşitlerinde bulunduklarını da açıklıyor olacağız:
İleri gitmek için kullanılan dişli ayarıdır. Hem triptonik hem yarı hem de tam otomatiklerde mevcuttur.
Park esnasında kullanılması gereken ayardır. Triptonik, yarı ve tam otomatik şanzımanlı araçlarda bulunur.
Aracın “nötr modda”, yani boşta olması anlamına gelir. Tüm otomatik araç türlerinde mevcuttur.
Manuel araçlarda olduğu gibi geri vites görevi görür. Triptonik, yarı ve tam otomatik şanzımanlı araçlarda bulunur.
Spor sürüş modu olarak da bilinir. Hızlı sürüşlerde kullanılır. Araç bu dişli ayarında iken vites değişim hızı ve devir aralığı daha yüksek olur. Genellikle yüksek segment olan tüm triptonik, yarı ve tam otomatik araç türlerinde görülebilir.
Sürüş esnasında yüksek viteslere geçişi önleyerek daha seri hızlanma sağlar. Ağırlıklı olarak yüksek segment olan tüm otomatik araç çeşitlerinde bulunur.
Aracı düz vites moduna almak için kullanılır. Triptonik-yarı otomatik araçlarda mevcuttur.
Bu dişli ayarı, hızı 1’inci vitese sabitlemek için kullanılır. Bu ayara sahip otomatik araç çeşitlerinin bazılarında 2 ve 3 vitesleri de bulunur. Triptonik-yarı otomatik vitesli araçlarda mevcuttur.
“Otomatik vites PRND ne demek?” sorusunun yanıtını ve işinize yarayacak çok daha fazla bilgiyi artık öğrendiniz. Otomatik vites araba ileri geri hangisi bunu da zaten bildiğinize göre, artık devamı oldukça basit! Ancak yeni bir şoför adayıysanız, ilk kez otomatik vites kullanımı konusunda bunlardan daha fazlasını merak ediyor olabilirsiniz. Aradığınız tüm yanıtlar, yazının buradan sonrasında…
Otomatik vites araçlarda devir ayarı kendiliğinden yapılabilmesine rağmen, bazılarının vites kolunda ayrıca “L-2-3” veya “1-2-3” seçenekleri de bulunuyor. Bu dişli ayarları, dik yokuşlarda ve yağmurlu-karlı hava şartlarında aracın çekişten düşmemesi ve daha güvenli sürüş sağlamak için gerekebiliyor.
Otomatik araçlarda el freninin; kalkış esnasında, ayak frene basılıyken, vites herhangi bir hareket ayarına getirildikten sonra indirilmesi gerekiyor.
Otomatik vites araçları kullanırken dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususlar bulunuyor:
Otomatik araçlarda debriyaj pedalı bulunmadığından durmak için sadece frene basılması yeterli oluyor. Ancak aracı sarsmamak için bu pedalın yavaş hareketlerle kullanılması gerekiyor. Ayrıca dişli ayarı değişimi sırasında aracın mutlaka durdurulması gerektiğini de hatırlamak gerekiyor.
Otomatik araba kullanma teknikleri, görüldüğü üzere düz vitesten daha basit bir işlemler dizininden oluşuyor. Bu nedenle de -özellikle iş vb. nedenlerle- uzun süreli kullanımlarda sürücülere büyük kolaylıklar sağlıyor. Şirket aracı kullanımında artık sizin de tercihiniz otomatik vitesten yanaysa, dilediğiniz marka, segment ve modeldeki otomatik araçları Hedef Filo aracılığıyla kiralayabilirsiniz. Hedef Filo’dan uzun dönem otomatik vites araç kiralama için atmanız gereken ilk adım, linkin hemen ardında sizi bekliyor!
Son yıllarda araç sahibi olmak isteyenlerin büyük çoğunluğunun tercihi otomatik vitesten yana oluyor. Otomatik vites kullanım açısından önemli kolaylıklar vadettiği için sürücüler otomatik vitesli araçları öncelikli tutabiliyor. Peki otomatik vitesli araç kullanımına dair bilinmesi gereken noktalar neler ve sürücülerin ne gibi avantajları/dezavantajları var?
Otomatik vitese sahip arabalarda manuel arabalardan farklı olarak vites sürücü tarafından değiştirilmiyor. Adından da anlaşılacağı üzere vites sürüş esnasında otomatik olarak değişiyor. Bu nedenle otomatik vitesli araçlarda debriyaj bulunmuyor. Sol tarafta fren, sağ tarafta ise gaz pedalı bulunuyor. Otomatik vitesli araçlarda farklı vites seçenekleri bulunuyor:
Bunların yanı sıra araçtan araca fark göstermekle birlikte değişik vites seçenekleri de bulunuyor. Sayı ile belirtilen vites seçenekleri aracın belirli bir viteste çalışmasını sağlıyor. Örneğin; 2 viteste sürülen araba kendini en fazla 2. vitese ayarlıyor. Otomatik vites arabanın nasıl kullanılması gerektiğini özetleyecek olursak;
Otomatik vites arabalar sürüş kolaylığı açısından tercih sebebi oluyor. Debriyaj ile uğraşmayı gerektirmeyen otomatik vites arabalarda durmak istendiğinde frene, hızlanmak istendiğinde de gaza basılması yeterli oluyor. Sürekli olarak vites kolunu tutmak ve her hızlanma ya da yavaşlama esnasında vitesi değiştirmek de gerekmiyor. Bu nedenle hem ayaklar hem de eller yolculuk boyunca mümkün olduğunca az yoruluyor. Bunun yanı sıra otomatik vites arabalar geri kaçırma yapmıyor, yani eğimli yollarda çok daha rahat bir kalkış yapılmasını sağlıyor. Ekonomik açıdan yaklaşım sergilenecek olursa da otomatik vites arabaların satışı daha rahat gerçekleşiyor.
Otomatik vites arabaların fren balataları daha çabuk yıpranabiliyor. Aracın hızlanması da manuel araçlara nispeten geç gerçekleşiyor. Bu tür araçlar genel olarak daha fazla yakıt tüketiyor ve bakım masrafları da ne yazık ki daha fazla oluyor. Ortaya çıkacak herhangi bir arızada doğacak masraflar daha fazla tutabiliyor. Manuel araçlara kıyasla şanzıman arızaları da daha sık yaşanıyor.
Otomatik vites kendi içinde yarı otomatik ve tam otomatik diye ayrılıyor. Haliyle sürücülerin aklında "Yarı otomatik vites nedir?" sorusu beliriyor ve tam otomatik vitesten farkları da merak konusu oluyor. Yarı otomatik vites ile tam otomatik vites şu açılardan birbirinden ayrılıyor:
Artık ehliyetler araç türüne göre ayrıldığı için otomatik vites araba kullanmayı tercih eden kişilerin otomatik vites ehliyeti alması gerekiyor. Sürücü kursundan alınan eğitim de otomatik vites arabaya dair olduğu için sürücüler tecrübe edinmiş oluyor. Otomatik vites araba kullanırken sol ayağı kullanmamak gerekiyor. Çünkü sol ayağı kontrol etmek pek kolay olmayabiliyor ve frene sol ayakla basıldığı takdirde araba aniden durdurulabiliyor. Otomatik vites arabaların bakımları konusunda da hassas davranmak gerekiyor. Sürüş esnasında hızlanmanın kademeli bir şekilde yapılması, gaz pedalına birden yüklenilmemesi bir diğer önemli nokta olarak karşımıza çıkıyor. Otomatik vites arabalarda en sık karşılaşılan sorun; panik anında veya dalgınlıkla fren yerine gaz pedalına basılması oluyor. Bu durum otomatik vites arabaların en büyük handikabını oluşturuyor. Yapılabilecek bu anlık hatadan dolayı çok sayıda kaza yaşanabiliyor. Otomatik vites araçların kontrolünün sağlanması da manuel araçlara kıyasla daha zor olabiliyor. Bu noktada kasko işlemi ön plana çıkıyor ve ayrı bir önem kazanıyor. Aracın kaskosunun yaptırılmış olması kaza riskine karşı araç sahibini güvence altına alıyor. Çünkü kaskosu olan araçlar, yaşanabilecek kazalardan sonra ortaya çıkacak ekonomik kayıpları ve manevi yıpranmaları büyük ölçüde önlüyor.