Pankreas Vücutta Nerede

Pankreas nedir, ne demek? Pankreas nerede bulunur? Pankreas vücutta nerede bulunuyor? Pankreas hangi bölgede yer alır? Pankreas insan vücudunda nerede bulunur? Sağ tarafta mı sol tarafta mı? Ayrıntılar yazımızda.

TDK'ya göre dilimize Fransızca'dan geçen pankreas kelimesi "Midenin arkasında bulunan, boşaltıcı kanallarıyla onikiparmak bağırsağına bağlı, iç ve dış salgıları olan iri bir organ." anlamına gelmektedir.

Pankreas, insan vücudunda karın boşluğunda, omurgada bel bölümünün ön tarafında yer alan bir salgı bezidir. Pankreas, Yunanca'da pan ve kreas kelimelerinin birleşmesiyle oluşmaktadır. Yunanca'da pan=tüm, bütün anlamına gelirken kreas=et anlamına gelmektedir. Bunların birleşimi pankreası oluşturuyor.

Pankreas ortalama santimetre uzunluğundadır. Pankreas vücutta kadınlarda 55 gram ağırlığında olmaktayken erkeklerde ise 70 gram ağırlığındadır. Ön taraftan arka kısma doğru yassılaşabilen pankreasın düzensiz halde olan şekli çengele benzetilebiliyor.

Kısacası, pankreas vücudumuzda karın boşluğunda, omurganın bel kısmı önünde yer almakta ve midenin arka tarafında bulunmaktadır. Pankreas'ın insan vücudundaki yeri aşağıdaki gibidir:

Pankreasın yeri

Yukarıda gördüğünüz gibi pankreas, midenin arka tarafında bulunmaktadır.

Pankreas vücudumuzda midenin arka tarafında, karın boşluğunda bulunmaktadır. Haliyle pankreas ağrıları genellikle karın kısmında hissedilir. Pankreas uzun süreli baskılanması durumunda ciddi bir karın ağrısına neden olabilir. Pankreas ağrısı hissedenlerin doktora başvurması tavsiye edilir. Tedaviye göre çeşitli ilaçlar kullanılarak pankreas ağrısının önüne geçilebilir.

Pankreas'ın bölümleri aşağıdaki gibidir:

- Pankreas'ın şişkin olan sağ ucuna baş denir.

- Daha dar olan orta kısmına gövde denir.

- Gövde ile baş kısmının birleştiği ince bölüme boyun adı verilir.

- İnce ve uzun olan son uç kısmına da kuyruk ismi verilir.

Pankreasın kuyruk bölümü dalağa kadar uzamaktadır. Pankreas'ın boşaltıcı kanalları 2 tanedir. Bunlar, Wirsung kanalı ve Santorini kanalıdır.

Ders NotlarıGündemGüncelHaberler

Pankreas Kanseri Nedir? 

Pankreas kanseri, pankreas DNA'sındaki mutasyonel değişikliklere bağlı olarak gelişir. Bu mutasyonlar pankreas hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesine, kitle oluşumuna, normal hücrelerin ölmesine ya da fonksiyon yapamamasına  sebep olurlar. Tedavi edilmediği takdirde de komşu organlara yayılırlar. Pankreas kanserleri genellikle pankreasdan sindirim sistemine enzimlerin salgılandığı kanalın içini döşeyen hücrelerden kaynaklanır. Bu kanser tipine pankreatik adenokarsinom ya da pankreasın egzokrin kanseri adı verilir. Daha nadiren pankreasın hormon üreten ya da nöroendokrin hücrelerinden kaynaklanan tümörler görülebilir. Bu tip tümörlere ise pankreatik nöroendokrin tümörler ya da pankreasın endokrin kanseri adı verilir. 

Pankreas kanserine neyin sebep olduğu tam olarak anlaşılamamıştır, ancak bazı risk faktörleri tanımlanmıştır: Yaş bunlardan en önemlilerindendir. Çünkü genellikle hastalık 50 ile 70 yaşları arasındaki insanları etkiler. Pankreas kanserinin oluşumuna sebep olabilecek bazı risk faktörleri belirlenmiştir. Bu faktörler şu şekilde sıralanabilir. 

• Sigara kullanımı
• Diyabet (Şeker Hastalığı)
• Kronik pankreas enflamasyonu (Pankreatit)
• Ailede pankreas kanseri öyküsü
• Obezite

Her 10 vakanın birinde pankreas kanseri kalıtsaldır. Bazı genler pankreatite neden olabilir. Bu da pankreas kanseri gelişme riskini arttırır. Pankreas kanseri olan 2 veya daha fazla yakın akraba varsa, Lynch veya Peutz-Jeghers sendromu gibi kalıtsal bir hastalık varsa ya da BRCA2 gen mutasyonu gibi genel olarak kansere yatkınlığın izlendiği bazı sendromlarda pankreas kanseri görülme riski artacağından bu hastaların daha sık aralıklarla kontrol edilmelerinde fayda vardır. 

Pankreas Kanserinin Belirtileri Nelerdir?

Erken evrelerde, pankreastaki bir tümör genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz. Bu da teşhisi zorlaştırabilir. Pankreas tümörleri genellikle etraf organlara yayılma gerçekleştikten sonra belirti vermeye başlarlar.

Pankreas kanserinin ilk dikkat çeken belirtisi sırt veya mide bölgesindeki ağrıdır.

İştah kaybı ya da herhangi bir diyet uygulamadan ani kaybedilen kilo pankreas kanseri habercisi olabilir.

Ciltte ya da göz içindeki beyaz alanlarda görülen sarılık, pankreasın safra kanalını tıkamasına bağlı olarak ortaya çıkabilir.

• İdrar renginde koyulaşma
• Kaşıntı

Bunlardan başka ciddi derecede halsizlik/ düşkünlük, gaita renginde solukluk, bağırsak hareketlerinde değişiklikler (ishal veya kabızlık), ateş ve titreme, hazımsızlık ve damarlarda tıkanma (tromboz) problemleri ortaya çıkabilir. Bahsi geçen bu semptomların birçok farklı hastalıktan kaynaklanabileceğini ve sadece kansere spesifik olmadığı gözden kaçırılmamalıdır. Ancak bu belirtiler aniden başlıyorsa ve artarak devam ediyorsa bir doktorla görüşülmelidir.

Pankreas Kanseri Evreleri Nelerdir?

Kanser evrelemesi kanser tedavisinde kanserin yayılımını belirlemek için kullanılan bir terimdir. Pankreas kanserinde tedavi şekline kanserinin yayılımına bakarak karar verilir. Pankreas kanserinin 4 evresi vardır.

Evre 0: Yayılım yoktur. Pankreas kanseri bu evrede pankreas kanalının en üst katmanlarıyla sınırlıdır. Bu evrede kanser çıplak gözle ya da herhangi bir görüntüleme yöntemiyle tespit edilemez. 

Evre I: Lokal büyüme. Bu evrede kanser pankreasta sınırlıdır. Tümör boyutu 2 cm'e kadar olduğunda Evre IA; 2 - 4 cm arasında olduğunda Evre IB olarak tanımlanır.

Evre II: Lokal yayılım mevcuttur. Tümör boyutu 4cm'den büyüktür. Bu evrede ya pankreas içinde sınırlıdır ya da pankreas dışına doğru büyüme izlenebilir. Pankreas yakınındaki lenf nodları tutulmuş olabilir. Fakat uzak yayılım yoktur. 

Evre III: Daha geniş yayılım. Tümör yakınlardaki büyük damarları veya sinirleri sarmıştır, fakat uzak metastaz saptanmaz. 

Evre IV: Uzak organ metastazı mevcuttur. 

Pankreas Kanseri Tanı ve Tedavisi

Belirtilen semptomlarla başvuran hastalarda doktor pankreas kanserinden şüphelenebilir ve bazı tetkikler yapılır. Karında ele gelen kitle, karaciğerde büyüme bulguları varsa  pankreas kanserinden şüphelenilebilir. Tanıyı kesinleştirmek ve evrelemeyi yapabilmek için karın ultrasonu, tomografi, MRI veya PET-CT incelemeleri gereklidir. Pankreas, mide ve karaciğer arkasında kaldığı için ultrasonla tam olarak görüntülenmesi zordur. Bu sebeple EUS yani endoskopik ultrasonografi denilen ağızdan ince bir tüp sokularak mide içinden pankreasın incelemesi yapılabilir. ERCP (endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi) denilen başka bir yöntemle yine ağızdan tüp sokularak, safra ve pankreas kanallarına özel bir boya enjekte edilerek pankreasın ayrıntılı görüntülemesi yapılır. MRCP (Manyetik rezonans kolanjiyopankreatografi) MRI eşliğinde pankreasın ayrıntılı görüntülenmesi de tanıda kullanılan bir başka yöntemdir. Kesin tanı endoskopik görüntüleme yöntemleri eşliğinde şüpheli kitleden küçük bir örnek alınarak yapılan biyopsi ile konur. Bu biyopsi materyalinde patolojik incelemeler, moleküler analizler ile alt tipi belirlenir ve evrelendirilerek tedavi şekli planlanır. Pankreas kanseri tanı ve tedavisinin takibinde kandan ölçülebilen bir kanser markerı olan Ca faydalı olur. Fakat bazı pankreas kanserlerinde bu markerın normal çıkabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. 

Pankreas kanserinin erken evrede tanısını koymak zordur. Çünkü erken evrelerde nadiren bir belirtiye neden olur. Bu yüzden kanser oldukça ilerleyene kadar sıklıkla saptanamaz. Tümör büyükse veya vücuttaki diğer bölgelere yayılmışsa, kanseri tedavi etmek daha zor olacaktır. Pankreas kanseri tedavisi kanserin türüne ve evresine göre belirlenir. Tedavi planlamada yaş, genel sağlık durumu ve organ fonksiyon testleri de dikkate alınmalıdır. Pankreas kanseri için 3 ana tedavi şekli: Cerrahi, sistemik tedavi ve radyoterapidir. Sistemik tedavi kemoterapi, hedefe yönelik tedaviler (akıllı moleküller) ve immünoterapilerden (bağışıklık sistemine etkili tedavi) oluşur. Pankreas kanserinin bazı aşamaları sadece bir tedavi şekli gerektirirken, bazıları ise birden çok tedavi modalitesini içeren kombinasyonlar gerektirebilir.

Pankreas kanseri genellikle ileri evrede tespit edilebildiği için, cerrahi şansı ancak bazı vakalarla sınırlıdır. Eğer kanser pankreasın baş kısmında yer alıyorsa, Whipple prosedürü denilen geniş bir cerrahi yöntem uygulanarak pankreas çıkarılabilir. Teknik olarak zor bir ameliyat olan bu prosedür de pankreas başı, duodenumun bir kısmı, safra kesesi, safra kanalının bir kısmı ve yakınlardaki lenf nodları çıkarılabilir. Pankreasın geri kalan bölümü ve mide daha sonra birbirine bağlanır. Pankreasın diğer bölümlerinde yer alan tümörlerde de cerrahi olarak çıkarmak mümkündür. Pankreasın tamamının alındığı hastalar ömür boyunca insülin ve diğer pankreatik enzimleri dışarıdan almak zorundadır. Pankreas kanseri pankreas komşuluğundaki büyük kan damarlarına sıçradıysa genellikle cerrahi tedavi uygulanmaz. 

Son yıllarda tıp dünyasında yaşanan teknolojik gelişmeler, pankreas kanserinin tedavisinde de başarı oranını arttırmaktadır. Erken evrede yakalanan pankreas kanserinin tedavisinde yüz güldürücü sonuçlar elde edilebilmektedir. Bu alanda yeni keşfedilen ya da üretilen birçok sistemik tedavi ajanı ile birçok klinik deney devam etmektedir. 

Sizler de bahsedilen belirtilere sahipseniz ya da ailenizde pankreas kanseri öyküsü varsa, kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyiniz. Pankreas kanseri ya da tedavisi hakkında daha fazla bilgi edinmek için multidisipliner uzman kadromuzdan randevu alabilirsiniz.

Pankreas Ağrısı Neden Olur?

 aslında pankreas, kompleks karbonhidratları ve lipitleri sindirmeye yardımcı olan enzimlerin salgılanması için çok önemlidir; aynı zamanda kandaki glikoz seviyesini düzenleyen insülin ve glukagon hormonlarını da üretir. Pankreatit, yani pankreas iltihabı, çeşitli nedenlere bağlı olabilir.

 En yaygın olanı safra yolları hastalıkları, özellikle safra kesesi ve karaciğer taşları ile temsil edilir. Bu küçük çakıl taşları aslında safrayı safra kesesinden ince bağırsağın ilk kısmına taşıyan küçük bir kanal olan koledokta son bulabilir; pankreas kanalı da koledokusa açılır, böylece tıkanması pankreasın sindirim sıvılarını bağırsağa dökmesini engeller. Sindirim enzimleri pankreasta durgunlaşarak, bezin içinde zaten aktif hale gelebilir ve ona ciddi şekilde zarar verebilir.

 Sonuç, karın bölgesinde şiddetli ağrı, mide bulantısı sebepleri patolojik tablo bakımından çok değişkendir. Birkaç gün içinde çözülen hafif formlardan ölümcül bir evrime sahip olabilen şiddetli formlara kadar değişir.

 Pankreas Ağrısı Hangi Hastalıkların Belirtisi Olabilir?

 Pankreatit iki farklı şekilde olabilir, akut ve kronik. Akut pankreatit, ani ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkar. Üst karın bölgesinde sırta doğru yayılan şiddetli ağrı ile kendini gösterir ve sıklıkla bulantı, kusma, terleme ve ateş ile ilişkilidir. Bu akut enflamasyonun ana komplikasyonları, enfekte olabilen ve apse oluşturabilen psödokistlerin oluşumu ile pankreas dokusunun hasarı ile temsil edilir.

 Ancak ağır vakalarda komplikasyonlar sistemik olabilir ve hastalık septisemiye, bir şok durumuna dönüşebilir. Ayrıca böbrek ve solunum yetmezliği nedeni olabilir.

 Öte yandan kronik pankreatit, daha az şiddetli bir enflamatuar süreçtir, ancak zamanla bezin ilerleyici yıkımına ve dolayısıyla işlev bozukluğuna yol açan zamanla devam eder.

 ​​​​​​Pankreas Ağrısı Nasıl Geçer?

 Zamanla pankreas, hasarlı pankreas hücrelerini skar dokusu ile değiştirerek kireçlenme eğilimindedir. Kronik pankreatitin ana semptomu, yavaş kilo kaybıyla ilişkili sürekli veya aralıklı karın ağrısıdır. Kronik pankreatit ayrıca sindirim problemlerine, birçok besinin emilim bozukluğuna neden olur, ancak her şeyden önce diyabete neden olur. Beklendiği gibi, pankreatit çeşitli nedenlere bağlı olabilir. Gördüğümüz gibi, çoğu zaman varlığına atfedilebilir.

 Kronik pankreatit ayrıca sindirim problemlerine, birçok besinin emilim bozukluğuna neden olur, ancak her şeyden önce diyabete neden olur. Beklendiği gibi, pankreatit çeşitli nedenlere bağlı olabilir. Gördüğümüz gibi, çoğu zaman varlığına atfedilebilir.

 Ağrının sebebine dönük tedavi ile ağrı sonlanır.

 Pankreas Ağrısının Sebebi Nasıl Anlaşılır?

 Pankreatit teşhisine dönersek, ilk yararlı ipuçları hasta tarafından bildirilen semptomların analizinden elde edilir. Daha sonra kan testleri sayesinde pankreas enzimlerinde artış tespit etmek mümkündür. Aslında pankreas dokusu hasar görürse bu enzimler kan dolaşımına geçer ve basit kan testleri ile tespit edilebilir. Pankreasa verilen hasar göz önüne alındığında, hiperglisemi de yaygındır, bu da insülin üretiminin azaldığının bir işaretidir.

 Ultrason ve BT taraması da teşhis amaçlı kullanılır. Ultrason, pankreas hasarının boyutu hakkında bir fikir verebilir ve aynı zamanda safra kesesi taşlarının varlığını ortaya çıkarmak için yararlıdır. Abdominal BT taraması gibi diğer testlerKontrast madde ve manyetik rezonans görüntüleme ile gerçekleştirildiğinde, pankreatiti daha net bir şekilde tanımaya, hafif ve şiddetli formları ayırt etmeye ve hastalığın seyrini izlemeye izin verirler.

 Pankreatit tedavisi öncelikle pankreas iltihabına neden olan nedenin ortadan kaldırılmasını içerir. Örneğin duruma göre koledoku tıkayan taşların çıkarılması için ameliyatla müdahale etmek, alkol tüketiminden kaçınmak mümkündür.