Hastalk, genellikle parmak ucuna batan bir eyden dolay, ya da delici bir aletin verdii yaralanmann sonucu olarak görülür. Yaralanma sonucu oluan küçük delikten rahatlkla giren mikroplar, ksa sürede çoalarak iltihap olutururlar.
Parmakta biriken iltihap apse eklini alr ve parmak uçlarnda gerginlik yapar. Apsenin sebep olduu bask sonucunda, küçük damarlar kapanarak kan ak engellenir. Bu sebeple parmak ucunda kanszlk oluur. Krmzlk, ar ve beraberinde ilik görülür. Hastann hareketleri ilik ve ar yüzünden kstlanr. ltihap, günlük yaam etkileyecek duruma geldiinde mutlaka bir hekime gösterilmelidir. Bazen kendiliinden de boalabilen bu iltihap, eer ihmal edilirse kemiklere sçrayarak, kemik ve kemik ilii iltihabna neden olabilir.
Dolama genel olarak farknda olmadan yaplan davranlardan ötürü meydana gelir. Bir i yaparken parma delici ve kesici aletlerle delmek, o bölgede annda mikrop üremesine neden olur. Mikroplar ayrca yaylma eilimindedir. Baz mikrop çeitleri, bu hastaln oluma nedenlerindendir.
Dolamann oluma nedenleri genellikle bakteri yoluyladr. Bakterilerin vücuda girmesi ve çoalmas farkl davranlarn sonucu olarak gerçekleebilir. Ellerin çok sk ykanmamas, mikroplarn üremesine zemin hazrlayaca için, herhangi bir küçük kesikte veya oluan delinmede o bölgede bakteriler üreyecek ve parman etrafna yaylacaktr. Bunun olmamas için elleri sk ykayarak, ellerin hijyeninin salamak oldukça önemlidir. Tabii ki tam tersine çok titiz kiilerde de görülme olasl vardr. Elleri çok fazla kimyasal maddeyle temas halinde olan ev hanmlar da risk altndadr.
Dolama, trnak çevresindeki dokularda ve trnak içinde görülen bir enfeksiyondur., travmalara bal olarak meydana gelir. gün içinde trnak ve trnak etrafnda hassasiyet, ödem, ar ve apseye sebep olur. Bu enfeksiyona bal olarak iltihapl bölge krmz bir renk alr. Trnaa bask uygulayarak, oluan iltihap net ekilde görülebilir. Kronik dolama ise daha çok mantar hastal bulunan kiilerin elleri nemli ortamlarda uzun süre kaldnda görülür.
Parmak ucunda görülen bu enfeksiyon türü, genellikle ilik ve parmakta gerginlik semptomlaryla balayp arya dönüür. Arlar çounlukla zonklama eklinde olur. Parmak ucuna batan yabanc ve kirli cisimler sonrasnda oluan enfeksiyon, çounlukla ba parmak ve iaret parmanda görülür. Hastanelerde parmak ucundan kan alma ilemlerinin doru ve özenli yaplmamas halinde oluabilecek bir enfeksiyondur.
Virüslere bal oluan enfeksiyonlarn büyük çounluu Herpes Vitlov kaynakldr. Herpes, tip 1 ve tip 2 virüslerinin elde oluan hasarl bölgeden, vücuda nüfuz etmesi ile olur. Bulacdr. Enfeksiyon, oral veya genital herpesin olduu bölgelere dokunma yoluyla bular. Yarann olduu ksmda kzarklk ve ödem oluur. Enfeksiyon nedeniyle oluan dolamalarda, erken tehis çok önemlidir. Paroniya ve felon ile baz benzer özellikler gösterse de, ilerleyen evrelerde ölümle sonuçlanabilir.
Dolamann tedavisi genellikle basit yöntemlerle yaplabildii gibi, günlük hayat oldukça zorlayan ve özellikle virüs nedeniyle olumu olan baz vakalarda, tedavi biraz daha zorlaabilir. Bu durumda genellikle evde yaplabilecek yöntemler yetersiz kalr. Çünkü hastaln daha fazla iddetlenme durumu söz konusu olabilir. Böyle bir durumda cerrahi tedavi gerekebilir.
Hastalk oldukça fazla arl, sancl ve günlük yaam etkiler nitelikte ise ve yaplan tan neticesinde hastaln sebebinin virüs kaynakl olduu görülürse, hekim parmakta oluan iltihab, cerrahi müdahale ile aktma yoluna gider. Parmakta dolama patlatma olarak da bilinen yöntemde genellikle iltihap biriken deriye bisturi kullanarak kesik atmak yeterlidir. En kesin çözüm olarak görülen bu tedavi yöntemi, sebebi belirsiz vakalarda son çare olarak görülürken, virüs kaynakl vakalarda ilk olarak yaplacak tedavidir. Çünkü iltihabn ilerleyerek kemie kadar ilemesi durumuyla kar karya kalnabilir. Cerrahi müdahale sonrasnda oral yolla alnacak olan antibiyotikler ve düzgün ekilde yara bakm yaplmas, tedavinin ksa sürede etki etmesini salayacaktr.
Parmaklarda oluan iltihaplardan kurtulmann en iyi ve etkili yöntemlerinden biri anti-bakteriyel solüsyonlardr. Bu solüsyonlar parmaklarda bulunan bakterileri yok eder ve parman zamanla eski haline dönmesini salar. Bunun için bir kasenin yarsna lk su, dier yarsna ise anti-bakteriyel sv sabun koyun. Parmaklarnz bu hazrladnz suyun içerisinde 15 dakika bekletin. Bu yöntemi, parmanzda rahatlama olana kadar günde 3 defa tekrarlayabilirsiniz.
Epsom tuzu ve ngiliz tuzu olarak da bilinen magnezyum sülfat, dolama tedavisinde etkili bir dier yöntemdir. Sizin için uygun olan bir antiseptii aln ve enfekte bölgeyi dezenfekte edin. Bir tüp magnezyum sülfat almanz ve etkilenen bölgeye bol miktarda uygulamanz yeterlidir. Ardndan enfekte bölgeyi pamuk ile kaplayn ve üzerine bir sarg uygulayn. Bu sargy belirli sürelerde deitirerek ilemi tekrarlayn. Belirtiler tüm bunlara ramen devam ederse, antibiyotik tedavisine ihtiyacnz var demektir. Bir hekime danmalsnz.
Limon, parmakta dolama bitkisel tedavisinde kullanlan oldukça basit ve etkili bir alternatif yöntemdir. Bir limon aln ve içine doru bir delik açn. Parmanz yaklak olarak 10 dakika boyunca bu delie sokun. Çabuk etki göstermesi için, günde 2 kez bu ilemi tekrarlayn. Bu yöntem limonun mikrop öldürücü etkisi sayesinde, ksa sürede hasarl bölgeye etki edecek ve sizi rahatlatacaktr.
Bu karm, iltihapl bölgeye rahatlkla uygulayabilirsiniz. Etkili yöntemlerden biri olduu kabul edilen bu tedavi yöntemi için; pirinç unu ve keten tohumu yandan bir lapa hazrlayn. Hzl iyiletirici etkisi olan bu karm enfekte olan bölgeye uygulayn. yileme görülene kadar her gün bu tedaviye devam edebilirsiniz.
Souk, deride uyuma etkisi yarattnda ar giderici olarak özellik gösterir. Buz kalplar sayesinde parmanzn etrafndaki sinirleri uyuturabilirsiniz. Arya, sancya neden olan her türlü ilii ve iltihab azaltarak, bölgeye giden kan akn düzene sokar. Buz paketini bir havlu içerisine sarn ve hasar görmü bölgeye uygulayn. Zamanla iliin ve arnn azaldn fark edeceksiniz.
ANASAYFAYA DÖNMEK ÇN TIKLAYINIZ
Yayınlanma:
Akut ve kronik olalarak iki tür dolama vardır. Akut dolama genellikle sadece bir tırnakta görülür. Kronik dolama ise tek tırnakta birkaç kere görülebilir. Kronik paronişi ya iyileşmez ya da tekrar oluşmaya devam eder. Peki dolama nedir? Dolama nedenleri, belirtileri ve tedavisi…
DOLAMA NEDİR?
Tırnağın veya ayak tırnağının kenarı boyunca gelişen bir enfeksiyona dolama denir. Parmak iltihabı olarak da bilinir. İltihaplanan parmak şişer ve ağrımaya başlar. Bazen iltihap kemiğe kadar işler. Dolama yeri ve görünümü ile onikomikoz ve herpetik beyazlık gibi diğer enfeksiyonlardan ayrılır.
DOLAMA NEDENLERİ
Genellikle bakteriyel enfeksiyon neden olur, ancak herpetik virüs olarak adlandırılan herpetik dolama ve daha nadiren mantarlar da dolamaya neden olabilir. Dolamaya çoğunlukla, sık görülen deri bakterilerinden olan stafilokok bakterilerin, tırnak yeme, parmak emme, bulaşık yıkama veya kimyasal irritanlara maruz kalma ve travma ile zarar görmüş olan tırnak etrafındaki deriye girmesinden kaynaklanır. Mantar enfeksiyonu aynı zamanda kronik paronişiye neden olabilir ve özellikle tekrarlayan enfeksiyonu olan kişilerde sık görülür.
Herpetik Dolama
Elin çok nadir görülen viral enfeksiyonudur. Herpetik dolama herpes tip I ve tip II virüsünün el üzerinde olan hasarlı bölgelerden geçişi ile olmaktadır. Enfeksiyon primer oral veya genital herpesi olan bölgelerden direkt bulaşma ile olmaktadır. Bulaşıcılığı çok fazla olduğu için temastan kaçınılmalı ve tekrarlayabileceği hastaya mutlaka anlatılmalıdır.
İlginizi ÇekebilirTırnak batması neden olur? Tırnak batması tedavisiDOLAMA BELİRTİLERİ
– Enfekte olan parmak sonunda zonklama ağrısı
– Başparmak veya işaret parmak dolamadan en çok etkilenen parmaklardır
– Enflamasyon
– Kızarıklık görünümü
– Şişkinlik gelişimi
– Etkilenen bölgede ağrı ve hassasiyet yaşanabilir
– Enfeksiyon yaygınlaştıkça ciltte kızarıklık gelişir ve genellikle ısınır
– Yorgunluk
– Ağrılar ve kas ağrıları
– Enfekte bölgede cildin parlak, gergin ve sıkı görünümü
– Genel hastalık hissi
– Titreme
– Anormal terleme
DOLAMA TEDAVİSİ
Parmaktaki dolama enfeksiyonu antibiyotik, yüksekte tutma ve hareketsizlik ile çabucak iyileşmesi beklenir. Tedavi sırasında şunlar tavsiye edilir:
– Elinizi kalp seviyesinde veya üstünde tutun. Bu şişkinliği azaltır.
– Uygulanan bir bandaj veya aparatla elinizi yukarıda tutmanız kolaylaştırılabilir.
– Düzenli antibiyotik kullanmak önemlidir. Hastanedeyken bunlar genellikle intravenöz olarak uygulanır (“damla” yoluyla). Durumunuz düzeldikten sonra tablet veya kapsül antibiyotikler kullanılır.
– Sigara kullanmaktan uzak durulmalıdır. Sigara, eldeki kan akışını % 42 oranında azaltır; Eğer sigara içerseniz, enfeksiyonla savaşma ve iyileşme kabiliyetinizi azaltabilirsiniz.
– Zonklama ağrısı için gereken ağrı kesici ilaçları alın.
Cerrrahi tedavi
Dolamanın tedavisi genellikle basit yöntemlerle yapılabildiği gibi, günlük hayatı oldukça zorlayan ve özellikle virüs nedeniyle oluşmuş olan bazı vakalarda, cerrahi tedavi gerekebilir.
Dolamanın sebebinin virüs kaynaklı olduğu görülürse, hekim parmakta oluşan iltihabı, cerrahi müdahale ile akıtma yoluna gider. Parmakta dolama patlatma olarak da bilinen yöntemde genellikle iltihap biriken deriye bisturi kullanarak kesik atmak yeterlidir. En kesin çözüm olarak görülen bu tedavi yöntemi, sebebi belirsiz vakalarda son çare olarak görülürken, virüs kaynaklı vakalarda ilk olarak yapılacak tedavidir.
DOLAMAYA İYİ GELEN YÖNTEMLER
Tuzlu sıcak su uygulaması
Tuzlu sıcak suda parmaklarınızı 15 dakika bekletirseniz, paronişinin neden olduğu rahatsızlığı azaltabilirsiniz. Mümkünse epsom tuzu kullanın. Su teninizi yakmayacak kadar sıcak olmalı. Sıcak su sayesinde ağrı ve şişme azalır, iltihabın bir kısmı boşalabilir.
Zeytinyağı ve çay ağacı yağı
Bu iki yağı eşit oranlarda karıştırın. Bakteri kaynaklı olan parmak iltihabının çevresine bu karşımı 15 dakika süreyle uygularsanız antibakteriyel içerikleri sayesinde iltihabın bir kısmından kurtulur ve parmak iltihabının artmasını önlersiniz. Bu uygulamayı günde iki kere sabah akşam iltihap iyileşinceye kadar yapabilirsiniz.
Buz torbası uygulaması
Parmağınızın üzerine bir parça bez koyarak buz torbası uygulayın. Sinirleri uyuşturarak ağrıyı dindirir, şişmeyi ve parmak iltihabını azaltır.
İlginizi ÇekebilirTırnak iltihabı nedir? Tırnak iltihabının nedenleri ve tedavisiAğrıÇaysigarazeytinyağı
Dolama sık rastlanan mikrobik deri hastalıklarından biridir. Hayati bir tehlike oluşturmaz ancak bazen uykuyu bozacak derecede şiddetli olabilecek ağrıya ve parmak fonksiyonlarında gerilemeye yol açması ile günlük yaşantıyı olumsuz etkiler. Özellikle uzun seyirli olanlar hem tırnakta renk ve şekil bozukluğu yapar hem de tırnak etrafında şişliğe yol açarak kişilerin psikolojisini bozabilir. Bu açıdan önemli tırnak hastalıklarından biridir.
Dolama hastalığı son parmak boğumlarında bakterilerin üremesiyle oluşan iltihabi bir hastalıktır. Hastalığa genellikle staphylococcus aureus cinsi bakteriler sebep olmakla birlikte nadiren mantarlar ve virüsler ile de oluşabilir. İltihap deriden başlayıp tırnağın dibine, yan kısımlarına ve daha da ilerlerse tırnak yatağına yani tırnağın altındaki yumuşak dokuya yayılabilir.
Hastalığı oluşturan bakteriler, mantarlar ve virüslerin her biri oldukça bulaşıcı mikroplardır. Özellikle dolamaya sıklıkla yol açan ve cerahat oluşturan Stafilokok cinsi bakteriler apsenin patlamasıyla direkt veya dolaylı temasla bulaşabilir.
Yine Herpeks Simpleks 1 ve 2 virüsünün oluşturduğu Herpetik Dolamada ortaya çıkan içi su dolu kabarcıkların (vezikül) patlaması ve içinden çıkan suyun başka kişilerin derisine temasıyla hastalık bulaşabilir.
Mantarların bulaşması için daha uzun süreli ve sıkı temas gereklidir. Nemli ortamlar bulaşıcılığı arttırır.
Hastalığı oluşturan mikroplar tabiatta yaygın olarak bulunur. Topraktan, insandan, hayvanlardan ve sulardan direkt ya da ortak eşya kullanımıyla bulaşabilir. Dolamayı oluşturan mikroplar en sık aşağıda belirtilen ortamlardan bulaşır;
Hastalığın oluşması için ya derinin bütünlüğünün bozulmuş olması ya da bağışıklığın zayıflamış olması gerekir. Hastalığı oluşturan bakteri, mantar ve virüslerin deri ve tırnak dibinde yerleşmesini ve üremesini kolaylaştıran sebepler şunlardır;
Hastaların yaşam kalitesini oldukça düşürebilen dolama en sık el baş parmağına, işaret parmağına, orta parmağa ve ayak baş parmağına yerleşir. Parmakta hassasiyet, kaşıntı, zonklama tarzında ağrı, kızarıklık, şişlik en sık görülen belirtilerdir. Tırnağın şekli ve rengi değişebilir. Tırnak yatağından ayrılabilir. Enfeksiyon yayılırsa titreme, terleme, kas ve kemik hassasiyeti, halsizlik görülebilir.
Akut, kronik ve herpetik olmak üzere 3 çeşidi bulunur. Tedavileri dolamanın türüne göre farklı olacağından bunların ayırt edilmesi önemlidir;
Halk arasında dolama denince akla en çok gelen stafilokok cinsi bakterilerin oluşturduğu dolama tipidir. Nadiren Streptekok ve Pseudomonas cinsi bakteriler, mantarlar ve virüsler de sebep olabilir.
Aniden oluşması ve şiddetli ağrı tipik özelliğidir. Parmak ucu şişer. Genellikle tek bir parmakta görülen akut dolama ağrı, şişlik ve gerginlik hissiyle başlar. Tedavi edilmezse apse oluşur. Ağrı cerahat boşalana veya iltihap ilaçlarla kontrol altına alınana kadar devam eder. Erken dönemde tedavi başlanırsa ilaçla kontrol altına alınabilir. Apse oluşumu varsa cerrahi müdahaleyle içinin boşaltılması gerekir.
En sık rastlanan tırnak hastalığıdır. Özellikle ellerde ve elleri sürekli suya maruz kalan kişilerde görülür. Ev kadını, balıkçı, aşçı, barmen, garson gibi mesleklerde sık görülür. Hastalar çoğunlukla yaş arasındadır. Bağışıklığı zayıflamış kişiler, diyabetikler ve parmaklarını emen çocuklarda da sık görülür.
Su ile elin şişmesi, manikür ve diğer travmalarla tırnakla deri arasında açıklık ve boşluk ortaya çıkar. Buraya özellikle Candida Albicans cinsi mantarlar dolar. Oluşan kronik mantar enfeksiyonuna zaman zaman bakteriler de eklenir. Bakterilerin oluşturduğu akut iltihaplanma atakları ile ağrı ve şişlik şikayetleri oluşur.
Kronik dolama genellikle iki yada daha fazla parmakta görülür. Tırnak etrafındaki doku şiş, kızarık ve gergindir. Tedavi edilmezse zamanla tırnakların rengi ve şekli bozulur, tırnak kalınlaşır ve rengi koyulaşır. Apse oluşumu akut dolamaya göre daha nadir görülür.
Dudak uçuğuna ve genital uçuğa yol açan Herpes Simpleks virüsü tip 1 ve 2’nin sebep olduğu dolama çeşididir. Genellikle çocukluk çağında görülür.
Klinik belirtiler bakteriyel enfeksiyona benzer ancak irin oluşumu görülmez. El parmaklarına daha sık yerleşir. Parmak uçlarında ağrı, kaşıntı ve pürüzlü cilt görünümü vardır. İlerleyince kızarıklık ve şişlik artar.
Bulaşıcılığı çok yüksek olduğundan herpetik dolama hastaları deri temasından kaçınmalıdır.
Dolama zamanında ve doğru tedavisi yapılmadığında daha ciddi sorunların ortaya çıkmasına da yol açabilir. Akut dolama tedavi edilmediğinde zamanla kronikleşir ve tedavisi çok daha zor bir hal alır.
Bazı hastalarda bakteriler parmak uçlarından parmaklara ve ellere yayılabilir. Bu durum da Sellülit denilen ciddi bir enfeksiyona ve tendon (kas kirişi) iltihaplanmalarına yol açabilir. Kronik seyreden ve tedavisi aylarca sürebilen dolamada tırnak şekil bozuklukları (distrofi) oluşabilir.
Hastalık çoğunlukla deriyi dışardan etkileyen hazırlayıcı sebeplerle oluşur. Bu hazırlayıcılar ya uzun süreli su ve kimyasallara maruz kalma ile deri bütünlüğünün bozulması ya da mekanik travmalardır. Risk grupları aşağıda belirtilmiştir;
Dolama oluşumunda dış faktörlere göre daha az oranda dikkate alınmakla beraber sistemik hazırlayıcı sebepler de önemlidir. Bu sebepler bağışıklığı zayıflatarak mikropların kolayca üremesine yol açarlar. Önde gelenler aşağıda belirtilmiştir;
Hekime ulaşılamayan durumlarda akut dolamada erken dönemde iltihap ilerlemeden soğuk tatbikinden fayda sağlanabilir. Kızarıklık ve şişlik ilerlediğinde ise apse oluşumu başladığından bunu kolaylaştırmak için ılık pansuman fayda sağlayabilir. Ancak mümkün olduğunca erken dönemde tedavi başlanması en doğru olanıdır. Böylece hızlı tedavi mümkün olur ve komplikasyon oluşması engellenir.
Hasta hekime gidene kadar elini mümkün olduğunca az hareket ettirmeli ve kalp seviyesinin üzerinde dinlendirmelidir. Bu arada mümkün olduğunca çarpma, vurma ve her türlü travmadan da korumaya çalışmalıdır.
Dermatoloji hekimi hastanın muayenesini yaparak öncelikle hastalığın bakteri, mantar ya da virüs kaynaklı sebeplerden hangisine ait olduğunun tespitini yapar. Çünkü sebeplere göre tedavi şekli değişecektir. Hekim gerekli gördüğü hastalarda mantar ya da bakterinin tespiti amacıyla deri ve tırnaktan materyal alarak mikroskobik inceleme yapar.
Dermatoloji hekimi dolamanın türüne göre uygun ilaç tedavisini uygular. İlerleyen apse durumu oluşmuş ise lokal anestezi yardımıyla cerahati boşaltır. Hasta tedavi süresince kan akımını hafifletmek ve iltihabı geriletmek amacıyla elini kalp seviyesinin üzerinde tutar. Böylece şişlik ve ağrı azalır.
Diğer yandan sigara ve alkol tüketiminin bırakılması, doğru beslenme ve düzenli uyku da hastalığın iyileşmesini hızlandırır.
Hastalığı oluşturan mikrobun cinsine ve hastanın bağışıklık gücüne göre tedavi süresi değişir. Bakterilerin ve Herpes Simpleks Tip 1 ve 2 virüsünün oluşturduğu Akut Dolamada tedavi için genellikle hafta yeterlidir.
Mesleki olarak sürekli kimyasal irritanlara ve aşırı suya maruz kalan kişilerde görülen Kronik Dolamada ve mantarların oluşturduğu dolamada tedavi süreci bazen 6 ayı bile bulabilen uzun süreler gerektirebilir.
Hekimin tavsiye ettiği ilaçların kullanımının yanı sıra hastanın günlük yaşam tutumları da tedavi sürecini etkileyen çok önemli bir faktördür.
Erken müdahale edilen dolamalarda genellikle iz kalmaz. Şiddetli seyreden bakteriyel dolamada ciddi boyutlarda apse (içi irin dolu şişlik) oluşumu görülebilir ve yerinde deri iyileşme izi (nedbe dokusu) kalır. Kronik dolamada mikropların tırnak köküne yerleştiği durumlarda tırnaklarda şekil bozukluğu meydana gelebilir.
Dolamayı oluşturan bakteri, mantar ve virüslere karşı bağışıklık oluşması söz konusu değildir. Bu yüzden hastalığı kolaylaştıran faktörlerin tekrar oluşması durumunda dolama tekrar edebilir.
Dolama her ne kadar hayatı tehdit eden bir hastalık olmasa da sık rastlanan ve insanların dış görünümünü ve parmak fonksiyonlarını etkileyen önemli bir deri ve tırnak problemidir. Bu yüzden dolama oluşumunu engellemek için derinin bütün mikrobik hastalıklarında olduğu gibi deri bütünlüğünü bozan sebeplerden ve bağışıklık sistemini zayıflatan yaşam tarzından kaçınılmalıdır. Böylece vücut mikroplara karşı mücadelesinde direncini koruyabilecektir.
Dr. Ahmet ACAR
Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanı