Osmanlı beyliğinin yıl gibi kısa bir müddet sonra imparatorluğa dönüşmesinin daha doğrusu dönüşebilmesinin sebeplerine bakıldığında uygulanan başarılı sistemlerin olduğu görülmektedir. Bir beyliğin kısa sürede çok büyük bir imparatorluğa dönüşmesindeki etkenlerden olan sistemlerin yakından incelenmesi gerekir.
Osmanlı'nın sosyal yaşamda, askeri alanda, eğitim ve idari alanlarında uyguladığı kendine özgü sistemleri bulunmaktaydı. Osmanlı'nın en çok tanınan, bilinen sistemlerinden birisi de Pençik sistemidir. Osmanlı Pençik sistemi, XIV. Yüzyılda uygulanmaya başlanan bir sistemdir. Pençik Sistemi ilk defa Padişah I. Murad tarafından getirilmiş ve uygulanmış bir sistem olarak tam yıl uygulanmıştır. Pençik Sistemi daha sonra Padişah Sultan II. Mahmud tarafından kaldırılmıştır.
Pençik Kanunu Hangi Alanda Kullanılır?
"Pençik" sözcüğü Farsça kökenli bir sözcüktür. Penç ve Yek kelimelerinden oluşur. Pençik sözcüğü "beşte bir" anlamına gelmektedir. Pençik Sistemi, savaşta esir alınan askerlerin Osmanlı İmparatorluğunun ordusuna katılmasını sağlayan bir sistemdir. Pençik Kanunu, askeri alanda kullanılan bir sistemdir.
Pençik Sistemine göre; savaş sırasında esir alınan askerlerin Osmanlı İmparatorluğunun ordusuna katılmasını sağlayan bir sistemdir. Her 5 askerden biri gönüllülük esasına dayanarak Osmanlı Ordusu'na alınıyordu. Fakat öncesinde Edirne ve Balkanlarda Müslüman bir ailenin yanına verilmesi gerekiyordu. Bundaki amaç Osmanlı Devleti için savaşacak askerin İslam dinini Türk örf ve adetleri ile birlikte tanıması ve bilmesiydi.
Osmanlı Devleti tarihinde Macar Krallığı ordusu ile karşı karşıya gelmiştir. Bu savaşta Bulgar İmparatorluğu Macar Krallığına destek vermişse de savaş Osmanlı İmparatorluğunun kesin zaferi ile sonuçlanmıştır. Perinçek sistemi de ilk kez, tarihe Sırp sındığı Savaşı olarak geçen savaşta uygulanmıştır. Pençik sisteminin temel amaçları şunlardır:
Padişah I. Murad tarafından getirilen Pençik Sisteminin amacı Osmanlı ordusunun asker ihtiyacının karşılanmasıdır.
Osmanlı İmparatorluğunda "gaza" anlayışıyla yapılan savaşlarda düşman ordusunun askerlerinin Müslüman yapılması da amaçlar arasında yer almaktadır.
Pençik Sistemi Neden Kaldırıldı?
Osmanlı İmparatorluğunda asker alımı iki şekilde idi. Acemi ocağına ya devşirme sistemi ya da pençik sistemi üzerinden asker alınmaktaydı. Pençik sistemi; savaşlarda esir alınan, genellikle 18 yaşından küçük ruhen ve bedenen sağlıklı gençlerin beşte birinin vergi karşılığında devlet hizmetine alınması idi. İlk kez I. Murad döneminde uygulanan sistem, yaklaşık yıl sürdü.
Sultan II. Mahmud döneminde, Yeniçeri Ocağının kaldırılması ile birlikte hem pençik hem de devşirme sistemi sona erdi. Ankara Muharebesi neticesinde savaşların yapılmaması ve savaş esirlerinin elde edilememesi neticesinde Pençik Kanunu'nun esirlerle ilgili bölümü kapsam dışına çıkarılmış ve Pençik Sistemi kaldırılmıştır.
Pençik Kanunu veya Penç-Yek Kanunu, yılında I. Murad döneminde düzenlenen Osmanlıkanunu.
Farsçada penç beş, yek ise bir demektir. Savaşlarda alınan ganimetin beşte birinin devlet hazinesine (Beyt_ül Mal'e) aktarılıp geri kalanın ise savaşa katılanlara bölüştürülmesi ile ilgilidir. Daha önceleri bütün ganimet gaziler arasında dağıtılırdı. Dönemin din adamlarının uyarıları ve Muhammed bin Abdullah'ın sünnetinde olduğunu bildirmesi ile bu uygulama başlamıştır.
Pençik Kanunu aynı zamanda savaş esirleri için de geçerlidir. Savaş esirlerinin değerlendirilmesi fikri, I. Murad döneminde gündeme gelmiştir. I. Murat bu sorun üzerine savaş esirlerini bu kanuna dahil etmiştir. Alınan savaş esirlerinin bir bölümü çeşitli sınavlar sonrasında orduya alınmıştır. Ankara Muharebesi sonrasında devletin savaşlara girmemesi ve savaş esirlerinin elde edilememesi sonucunda Pençik Kanunu'nun savaş esirleri bölümü kapsam dışına alındı. Bu kanunun savaş esirlerini ilgilendiren kısmı Devşirme Kanunu ile ayrı bir sınıfa alındı, böylece Pençik usulüne göre alınan askerlerin orduya verebilecekleri zarar da engellenmiş oldu.