kaynağı değiştir]
Rus kimyager Dimitri Mendeleyev günümüzde kullanılana en çok benzeyen periyodik tabloyu oluşturan ilk bilim adamıydı. Mendeleyev, elementleri atom numaralarının göreceli olarak molar ağırlıklarına karşılık gelecek şekilde sıraladı. Söylentilere göre, uzun tren yolculukları sırasında üzerlerinde bilinen elementlerle ilgili bilgiler bulunan kartlarla ‘Kimyasal iskambil oyunu’ oynamıştır.[12] 6 Mart 1869’da, Rus Kimyasal Topluluğu’na Elementlerin Atom Numaraları Özellikleri Arasındaki İlişki başlıklı resmi bir sunum yapıldı. Tablo, 1869 yılında ünlü olmayan bir Rus dergisinde yayımlanmış, ardından Zeitschrift für Chemie (Kimya Dergisi) adında bir Alman dergisinde yeniden yayımlanmıştır.[13] İçeriğinde Mendeleyev;
Mendeleyev’in Tablosu’nun Bilimsel Faydaları
Mendeleyev’in Tablosu’nun Eksiklikleri
1943 yılında Manhattan Projesi için yaptığı araştırmalar sırasında Glenn T. Seaborg, amerisyum ve küriyumu ayırma konusunda beklenmedik zorluklarla karşılaşmıştır. Seaborg bu elementlerin, kimyasal özelliklerinin beklenenden farklı olması sebebiyle, farklı bir seriye ait olabileceğinden şüphelenmiştir. 1945 yılında meslektaşlarının itirazlarına rağmen, Mendeleyev’in oluşturduğu tabloda köklü bir değişim önermiştir: aktinit dizisi.
Seaborg’un aktinitlerin, lantanitler gibi nadir toprak elementlerine benzerlik gösterdiği ve bir geçiş serisi oluşturduğunu öngören aktinit konseptindeki ağır elementlerin elektronik yapısı, günümüzde kabul görmüş ve periyodik tabloda yerini almıştır. Aktinit serisi periyodik tabloda F-bloğun (5f) ikinci sırasında yer almaktadır. Aktinit ve lantanit serilerinin ikisinde de içerilerinde bulunan bir elektron yörüngesi doldurulmaktadır. Aktinit serisi elementler aktinyumdan lavrensiyuma kadar olan elementlerdir. Seaborg’un aktinik serileri konusunda sonradan yaptığı özenli çalışmaları, teorik olarak transaktinik serilerinde 104’ten 121’e kadar olan bir ağır element serisi ve 122’den 153’e kadar olan bir süperaktinik serisi ortaya çıkarmıştır.
Periyodik cetvelin babası olarak bilinen Dimitri Mendeleyev, Rus Kimya Topluluğu'na resmi periyodik cetveli sunarak uzun yıllardır üzerinde çalışılan tabloyu resmiyete kavuşturdu. Peki Mendeleyev, periyodik cetveli sunana kadar neler oldu? Periyodik cetvel tarihçesi şöyle:
Bilinen tüm elementler, artan atom numaralarına göre sıralandırılarak bir liste oluşturulur. Liste, benzer özelliğe sahip elementler bir araya gelecek şekilde düzenlenir. 1869 yılında Mendeleyev'in o dönemde bilinen tüm elementleri atom kütlelerinin büyüklüğüne göre sıralayarak oluşturduğu listeye periyodik cetvel denir.
Periyodik cetvel oluşturulurken uzun aşamalardan geçti. Resmi olarak babası Mendeleyev olarak kabul edilse de, yalnızca onun bulduğu söylenemez. Elementlerin keşfiyle ortaya çıkan listeleme ihtiyacı uzun bir süreç neticesinde periyoduk cetvele dönüştü.
Elementler bulunduktan sonra kimyayla uğraşan bilim insanları çok fazla element olmasından ötürü elementleri sınıflandırma ihtiyacı hissettiler.
1- Triadlar kuralı
Johann Wolfgang Döbereiner tarafından oluşturulan triadlar kuralı, bilinen ilk sistematik element sınıflandırma kuralı. Elementler benzer özelliklerine göre üçerli gruplar halinde sınıflandırıldı ve gruplardaki en hafif ve en ağır elementlerin ortalalaması, ortanca elementin kütlesini yaklaşık olarak verecek şekilde ayarlandı.
2- Alexandre-Emile Béguyer de Chancourtois
Elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin esas alan ilk bilim insanı. Oksijenin atom kütlesi 16 olduğundan ötürü bir silindirin çevresi 16'ya bölündü.
3- John Newlands ve Oktavlar Kuralı
Elementler 11'li gruplara ayrıldı. 8'inci element 1'inci elemente, 9'uncu element 2'nci elemente benzeyecek şekilde sistematik olarak düzenlendir. Buna oktavlar kuralı denir.
4- Lothar Meyer
Julius Lothar Meyer, bilinen tüm elementleri kütle numaralarına göre sıraladı ve Mendeleyev'le aynı sonuçlara ulaştı. Aynı dönemde yaşayan Alman Meyer ve Rus Mendeleyev birbirlerinden habersiz aynı sonucu buldular.
Periyodik cetvel denince akla ilk gelen isim olan periyodik cetvelin babası Mendeleyev, elementleri artam atom kütlelerine göre ve benzer özellikteki elementler alt alta gelecek biçimde sıraladı. İlk sistematik tabloyu yapan isim olduğu için de en çok bilinen kişidir.
Mendeleyev'in oluşturduğu cetvel 63 elemente sahip. Zamanla element sayısı arttı ve oluşturulan sisteme göre dizildi.