Perspektif Nerelerde Kullanılır
kaynağı değiştir]
Perspektograf
kaynağı değiştir]
Perspektograf
İki boyutlu veya üç boyutlu cisimlerin uzaklık yakınlık durumlarına göre küçük, büyük ya da soluk görülmesi perspektif alanının konusuna girmektedir. Özellikle çizim işlemi yapanların üç boyutlu cisimleri kağıt ortamına dökerken kullandığı yöntem perspektif yöntemidir. Perspektifin ana kuralı yakın cisimlerin daha büyük ve ayrıntılı görünmesidir.
Perspektif Çeşitleri Nelerdir?
Oran ve ölçü sanatı olarak bilinen perspektif alanının iki farklı çeşitleri bulunmaktadır. Bunlar çizgi perspektifi ile renk perspektifidir. Çizgi perspektifleri, paralel olarak ilerleyen çizgilerin sonsuzda küçülerek bir noktada birleşmesi iken renk perspektifi ışıkların değişmesi ve cisimlerin uzaklaşmasına göre renginde yaşanan değişiklikleri içerir. Perspektif alanında ufuk çizgisi, esas nokta, ufuk düzlemi ve kaçış noktaları gibi kullanılan terimler bulunmaktadır.
Perspektifin Kullanım Alanları
Perspektif ilk akla gelen hali her ne kadar resim çiziminde kullanılan bir teknik olarak bilinse de aslında birçok kullanım alanı bulunmaktadır. Mimarlıktan mühendisliğe, haritalamadan uzay bilimlerine pek çok alanlarda perspektif sanatı kullanılmaktadır. Fotoğrafçılık sanatını icra edenler Photoshop programını kullanırken perspektif sanatına başvurmaktadırlar.
Heykel sanatı ile uğraşan sanatçılar ise eserlerini dizayn ederken yine bu sanattan yararlanırlar. Ayrıca tuvallere manzara resim çizimlerinde de yine perspektif sanatı kullanılır. Bu sanatın kullanılmaması ya da kurallarına dikkat edilmemesi durumunda yapılan resmin uyumsuz görünürlüğünü ya da icra edilen işin acemiliğini ortaya çıkarabilir. Bu bağlamda perspektif önemli bir konudur.
Perspektif, nesnelerin görünümünü 3 boyutlu olarak düz bir yüzeyde 2 boyuta indirgeyerek göstermeye yarayan bir iz düşüm tekniğidir. Yani, teknik bir çizimdir. Perspektif çizimde, nesnenin gözlemciye göre olan pozisyonunun ve uzaklığının etkileri esas alınarak çizim yapılır. Söz konusu çizimler gözlemcide, biçim ve orantı bakımından, renklerden bağımsız olarak, 3 boyutlu bir gerçeklik izlenimi oluşturur.
Perspektif çizimde dikkat edilmesi gerekenler:
Bu dönüşüm stili, perspektif, çok ve çeşitli olacağına göre, bunları şu şekilde ayırt edebiliriz:
O halde bir nesnenin perspektif görünümünü çizmek için birçok yöntem vardır. Belirli bir tekniği izleyerek yapılan perspektif çizimi kolaylaştırmak içinse, Orta Çağ'dan beri var olan taslak aletlerine "perspektograf" denir. Buna rağmen, fotoğraf tekniğinin icadı perspektifin çizim tekniği olarak kullanılması açısından pek bir şey değiştirmez. Çünkü burada mevzu doğayı taklit etmek değildir. Bu grafiksel ifade tekniği için birçok yöntem bir arada bulunur. Bunlar:
Bazı çizimler aynı perspektif yöntemlerini sadece hayali dünyayı değil, gerçeküstü alanları göstermek için de kullanır.
Perspektif Çizimler
Perspektif sanatkarlığa çok az yer bırakır, keyifli olduğu da söylenemez. Ama eğer gerçekçi çizimler yapacaksak öğrenmek şarttır. Resim sanatında perspektif bilgisi olmazsa olmazlardandır. Bu seferki ders biraz sıkıcı olabilir, farkındayım. Ama unutmayın ki çizerlik Ressamlık bir meslektir ve her mesleğin sıkıcı bir yanı vardır.
Perspektif, kendi kendine çizim çalışanların en çok zorlandığı konulardan birisidir. Perspektif, bakış açısıdır; eşit boyda, eşit uzaklıktaki cisimleri aynı göremememize neden olan, bir masanın bize yakın olan kenarını geniş, uzaktaki kenarını ise dar görmemize neden olan derinlik algısıdır. Perspektif, üç boyutlu ortamdaki her şeyin görselleşebilmesi için bir kuraldır. Aynen maddi cisimlerin fizik kurallarına uyması gibi, bir cismin perspektifsiz görüntülenmesi düşünülemez. İşte bu sebepten dolayı, gerçekçi çizim çalışanların başlangıç noktası perspektif olmalıdır.
Üç boyutlu herhangi bir ortamdaki tüm nesneler, perspektife tabi oldukları için onları kafamıza göre çizemeyiz. Öncelikle ufuk çizgisinin bu konudaki işlevini inceleyelim. Ufuk çizgisinin ne olduğunu aslına bakarsanız herkes bilir, gözümüzle gördüğümüz nesnelerin giderek küçüldüğü ve sonunda bir çizgi hâline geldiği, yer ve göğü ayıran çizgi, ufuk çizgisidir.
Cisimlerin gözden uzaklaştıkça küçülüyormuş gibi görünmelerine ” perspektif görünüş ” bu görünüşün perspektif kurallarıyla çizimine de ” perspektif çizim ” denir. Manzara , oda içi , eşya çizimlerinde perspektifle ilgili bilgilere ihtiyaç vardır. Bu sayfamda resim çalışmalarında kullanabileceğimiz bir perspektif bilgisini vermeye çalışacağım. Her perspektif çizimde “ufuk çizgisi”ni kullanırız .Ufuk çizgisi gözümüzden geçtiğini düşündüğümüz çizgiye denir. ( Doğada sakin havalarda görebiliriz; denizle gökyüzünün veya dağların birleştiği kısımda yeryüzüne paralel bir çizgi şeklinde .)Nasıl durursak duralım , nereye çıkarsak çıkalım ufuk çizgisi daima gözlerimizin hizasından geçer. Diğer bir değişmeyen nokta dik ve paralel çizgiler değişmezler sadece gözden uzaklaştıkça küçülürler veya daralırlar. İki çeşit perspektif vardır: a) paralel perspektif: kuralları daha değişiktir, mühendislik alanlarında kullanılır. b)konik perspektif: bizim resim çalışmalarında kullanacağımız ve benim size açıklayacağım perspektif. Resim yaparken çoğunlukla şimdi yapacağım gibi perspektif çizgileri çizmeyiz , perspektif bilgimizi kullanarak cisimlerin nasıl görüneceğini bilerek çizimlerimizi yaparız.
Görme Noktası- Kaçan Nokta- Kaçan Çizgiler
Dediğim gibi , ufuk çizgisi gözlerimizden geçen ve daima yeryüzüne paralel olan bir çizgidir. ( resimde çekim hatasından eğik gibi ) Görme noktası gözümüzden çıkan dikmenin ufuk çizgisini kestiği yerdeki nokta , Cisim gözümüzün ne kadar sağında solunda ise çizimde görme noktasının o kadar sağında solunda olur . Ufuk çizgisi de gözümüzün bulunduğu seviyeyi temsil ettiğinden nesneler gözümüzün ne kadar altında veya üstündeyse çizimde de ufuk çizgisinin o kadar altında veya üstünde olur. Gözümüzden uzaklaştıkça daralıyormuş gibi görünen çizgiler ” kaçan çizgiler “,ufuk çizgisi üzerinde görme noktasının sağında solunda yer alan noktalara da “kaçan noktalar” denir, sonsuz sayıda vardır biz çizimlerde bir kaç tanesini kullanırız , kaçan çizgiler bu noktalarda buluşur.
Görme noktasına ve kaçan çizgilere göre perspektif çizimler
Bu çizimi evimin üst katından çizdim . Evlerin çizimi daha önce gösterdiğim geometrik şekillerin çizimiyle aynı ,sadece onlara kapılar,pencereler, çatılar ekliyoruz. Köşesinden gördüğüm yapıların bana en yakın olan köşe yüksekliklerini dik olarak çizdim uç noktalarından ufuk çizgisi üzerindeki kaçan noktalara çizgiler çizerek yan yüzeylerini buldum. Bu çeşit çizimlerde kaçan noktalar kağıdın dışında olarak alınılabilinir, istediğimiz açıyı yakalayabilmek
için. (Benim bu çizimimde olduğu gibi ) Dik ve paralel çizgileri kağıdın dik ve yatay kenarlarını dikkate alarak olduğu gibi çizdim.
Üstteki çizim merdiveni köşeden gördüğümüzde, daha önceki çizimlerde olduğu gibi kaçan noktalara göre çiziyoruz. İlk basamağın köşesinden bir dikme çıktım kaç basamak istiyorsanız o kadar eşit parçaya bölün .Sonra dikmenin uç noktalarını kaçan noktalara birleştirin. Dik çizginin arkasında bir dik çizerek merdivenin yan yüzeyini buluyoruz. Bu yüzeyi bir yüzeyi eşit parçalara ayırma kuralına göre köşegenini çiziyoruz köşegenin , dikmeyi eşit parçalara ayırdığımız noktalardan gelen çizgileri kestiği noktalar basamakların basılan yüzeylerinin daralmasını verir. Dikmenin üzerinden kaçan noktaya giden çizgiler de basamakların yüksekliklerinin gittikçe perspektif olarak daralmasını gösterir
196
Paralel perspektif ve açık perspektif
Perspektif çok kapsamlı, karmaşık ve matematikle ilişkili bir konudur. Ama bizler ne matematikçi ne de mimarız. Bizim tek yapmak istediğimiz şey, konumuzu belli bir çerçeve içinde tutup acemi ressamların yaptığı yanlışları yapmamak ve kişisel becerimizle istediğimiz konuyu bakarak ya da ezberden çizebilmektir.
Aşağıda perspektif konusunda bilmeniz gereken temel bilgiler çıkartılmıştır.
Perspektifin temel öğeleri şunlardır:
Görme Noktası (GN)
Kaçma Noktası ya da Noktaları (KN)
Ufuk çizgisi (UÇ) gözlemcinin (ya da çizilecek nesneye bakan kimsenin) gözleriyle aynı yükseklikte olan bir yatay çizgidir. Bu öğenin klasik bir örneğini bu sayfadaki 195, 196 ve 197 no.’lu resimlerde görüyoruz. Bu örnekte ufuk, deniz ile gökyüzünü bölen çizgi olarak görülmektedir. Dikkat ederseniz bakan kişi oturduğu zaman ufuk çizgisi aşağıda, ayakta durduğunda göreceli olarak daha yukardadır.
Adından da anlaşılacağı gibi, görme noktası (GN) gözlemcinin yani kişinin gözünün bulunduğu noktadır. Nesneye bakış bu noktadan yöneltilir.
Kaçma (ya da kaçış) noktası veya noktaları (KN) da görme noktası gibi ufuk çizgisinin üzerinde yer alır ve gözden sonsuza doğru uzaklaşan paralel çizgiler bu noktada birleşirler.
Üç tür perspektif vardır:
1. Tek kaçma noktalı Paralel Perspektif
2. İki kaçma noktalı Açık Perspektif
3. Üç kaçma noktalı Dikey Perspektif
Karşı sayfada, Resim 198’de tek kaçma noktalı bir paralel perspektif örneği görüyoruz. Dikkat ederseniz, mavi küplerin bize en yakın yüzleri (A, B ve C) görüntü düzlemine paraleldir ve ufukta bir noktada kaybolan bütün kaçar çizgiler birbirine paralel görünmektedir.
Sayfanın altındaki fotoğrafta (Resim 201) iki kaçma noktalı perspektifin klasik bir örneğini görüyoruz. Bu durumda yatay “paralel” çizgiler ufuk çizgisine doğru uzaklaşan ve iki ayrı noktada birleşen iki çizgi grubu meydana getirirler.
Resim 199 ve 200’de perspektif çiziminde küp ve benzeri biçimlerdeki nesnelerle çalışılırken sık yapılan tipik bir yanlışı görmekteyiz. Bu yanlış şöyle açıklanabilir. Bir küpün tabamnın oluşturduğu açı her zaman 90 dereceden fazla olmalıdır (Resim 199). Eğer bu açı 90 dereceden az olursa küpün biçimi bozulur (Resim 200).
Res. 195-197. Deniz ile gökyüzünü ayıran çizgiyi ufuk çizgisi olarak alan klasik bir örnek. Bu çizgi tam karşıya baktığımızda gözlerimizle aynı düzlemde varsaydığımız bir çizgidir. Biz yere oturup bakışımızı aşağıya çekersek bu çizgi de aşağıya iner: Alçak bir ufuk çizgisi elde ederiz. Daha yüksek bir yerden baktığımızda ise, ufuk çizgisi daha yukarıda bir noktadan geçer: Yüksek bir ufuk çizgisi elde ederiz.
Daire ve Silindirin Perspektifleri
Şimdi, elle yapılan bir daireden başlayarak bir daire ve bir silindirin perspektiflerinin nasıl çizildiğini görelim. İşe çizmek istediğimiz dairenin çapı kadar genişlikte bir kare çizerek başlarız. Sonra köşegenleri (Resim 204 A) ve kenar ortaylarını (Resim 204 B) çizeriz. Sonra da kenar ortaylarından birini üç eşit parçaya bölüp işaretleriz (Resim 204 C). İşaretlenen bu noktaların merkezden en uzak olanından geçen ve kenarları dıştaki kareye paralel olan bir kare daha çizeriz (Resim 204 D). Böylece a, b, c, d, e,f,g ve h noktalarını buluruz. Bu noktalar dairemizin çemberi üzerindedir (Resim 204 E).
Şimdi de açık perspektifle çizilen bir kare içine dairemizi yerleştirelim (Resim 204 F). Paralel perspektifle ve açık perspektifle çizilen daireler arasında gerçekte herhangi bir fark olmadığını unutmayalım; sonuçta her zaman bir elips elde edilir (Resim 205 A ve 205 B).
Bir silindirin çizimine Resim 206 A ve 206 B’de gördüğümüz gibi bir dikdörtgen prizma ile başlamr. Silindirin dairesel tabanları yukarıda gördüğümüz yöntemle çizilir.
Şimdi de silindir çiziminde yapılan bazı tipik yanlışlıklara bakalım: İlk (ve en sık) karşılaşılan yanlışlık silindirin kenarlarında taban dairesi ile yan yüzeylerin birleştiği noktalan açılı çizmektir (Resim 207 A). Bir diğer ve sık karşılaşılan hata taban dairesinin yanlış perspektifle çizilmesidir (Resim 207 C). Bir başka hata da silindirin kalınlığım çizerken perspektif kısalmanın dikkate alınmamasıdır (Resim 207 E ve 207 F).
Alanların açık perspektifle derinlemesine bölünmesi
Karo taşla döşenmiş bir zemini açık perspektifle çizmek için önce ufuk çizgisini belirlememiz gerekir. Sonra, zemini açık perspektifle çizeriz. Ardından zeminin, bakan kişiye en yakın köşesinden ufuk çizgisine paralel ikinci bir çizgi, ölçü çizgisi çizilir. Sonra da, zeminin ölçü çizgisine değen köşesi (A) ve onun çaprazındaki köşeyi (B) birleştiren çizgi ufka doğru devam ettirilerek çapraz kaçma noktası (ÇKN) bulunur (Resim 211).
Daha sonra da ölçü çizgisinin yarışım, eşit parçalara, örneğin dört parçaya böleriz. Bu ölçü çizgisinin üstündeki bölme çizgilerinden KN l’e kaçan çapraz çizgiler çizerken AB doğrusu üzerinde 1, 2, 3 ve 4 sayılı noktalar elde edilir (Resmi 212). Eğer bu noktalardan KN 2’ye kaçar çizgiler çizilirse 4×4 karolu bir döşeme grubu elde edilir (Resim 213).
Şimdi dikkat edilecek bir şey var. Sağdaki en son karonun köşegenini ufka doğru uzatırsak ÇKN noktasına varırız. Böylece yeni referans noktalan bulacağımız bir çizgi elde ederiz (Resim 214). Bu da KN l’e kaçan daha çok sayıda çizgi çizmemizi ve zemini tamamlamamızı sağlar.
Res. 211-215. Perspektifi rönesans ustaları bulmuşlardır. Bu buluşun temelinde bu sayfada gördüğünüze benzer taş zemin çizimleri vardır. Bu taşların çizimi bu ustalara insan figürünü ve yapıları perspektifle çizme konusunda deneyim kazandırmıştır. Ben de size daha önceki önerimi tekrarlıyorum: Taş döşemeleri inceleyin ve onları perspektifle tekrar tekrar çizin, çizin.
Gölgelerin perspektifi
216
Bir oda düşünün: Tavandan aşağı bir ampul sarkıyor ve ampulün ışığı yerde dik duran kare biçimli bir yüzeye düşüyor. Yapay ışığın düz doğrular halinde yayıldığını hepimiz biliyoruz. Buna göre, eğer kare yüzeye düşen ışık ışınlarını, ampulden yayılan öbür ışık ışınlarından ayırabilseydik, en dıştaki ışınların (A, B), karenin kenarlarından geçerek karenin gölgesini oluşturduklarını görürdük. (Resim 216).
Bundan şu sonuç çıkar:Gölgenin perspektifinde ışığın kaynak noktası aynı zamanda ışık kaçma noktasını (KN) oluşturur, bu nokta gölgenin biçimini belirleyen ışınların birleştiği noktadır. Perspektifi tamamlamak, gölgenin yer düzlemindeki yerini ve yönünü ışığın yerine göre saptamak için ikinci bir noktaya daha gerek vardır.
Bu ikinci noktayı Resim 217’de görüyoruz. Bu da gölge kaçma noktasıdır (GKN) ve ışık ışınının yer düzlemine dikey olarak düştüğü yerdir.
Aynı resimde tüm kaçma noktalarının oluşturduğu geniş kapsamlı etkileşim de değerlendirilebilir. Burada hem KN 1, hem de KN 2’yi görebiliriz. Karar vermemiz gereken tek şey GKN’nın nereye yerleştirilmesi gerektiğini saptamaktır -bu da IKN’nı yer düzlemine taşımakla; teknik terim kullanmak gerekirse, tavandaki ışığın yatay düzlemdeki izdüşümüyle olur. Resim 217’de bu izdüşümünün açık perspektifle tasarlanmış bir örneğini görmekteyiz. GKN’nın tavandaki karşılığı ampulün tavanla birleştiği noktadır. Bu nokta, kesik çizgilerle görüldüğü gibi, yer düzlemine taşınmıştır.
Bundan sonra yapılacak işlem ışın çiftleriyle çalışmaktır. IKN’dan çıkan ve yerdeki cismin üst yüzeyindeki bir uç noktadan (C) geçen ışık çizgisi (A), GKN’dan çıkan ve yerde bu uç noktaya karşılık gelen noktadan(C’) geçen çizgi (B) ile birleştirilir (D). Böylece gölgenin uç noktası ortaya çıkar. Bu ışın çiftlerini kullanarak gölgeyi oluşturan diğer noktalar da bulunur. Sonunda bu noktalar birleştirildiğinde gölgenin şekli ortaya çıkar.
Doğa ışığın oluşturduğu gölgenin perspektifi:
BeğenYükleniyor...