İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre 20 aydan küçük bebeklerin yüzde 65’inde en az bir kez pişik oluşur. Türkiye’de ise 0-1 yaş arasındaki bebeklerin çok büyük bölümünde pişik oluşuyor.
PİŞİK NASIL OLUŞUR?
Pişiğin nedeni derinin tahriş olmasıdır. Bebek bezi pişiği o bölgeye temas eden iritan maddeler nedeniyle ortaya çıkar. Bu maddeler genellikle idrar ve dışkılardaki, bazen de kullanılan bez ya da bezin yıkandığı deterjandaki maddeler olabilir.
Pişiğin oluşmasına neden olan başlıca nedenler şöyle sıralanabilir:
1-) Alt bezin temizliğinde kullanılan deterjanlar ve diğer temizlik maddeleri
2-) Kötü hijyen
3-) İshal
4-) Alt bezinin yeterince sık değiştirilmemesi
5-) Mantar enfeksiyonları. Tahriş olmuş deride nem ve artan ısı nedeniyle bazı mikroplar üreyebilir. Bu durumda pişikli bölge “infekte” olur. Böyle bir durumda genellikle Candida adı verilen mantar enfeksiyonu gelişmektedir. Pek çok iki yaşına kadar olan çocukta hastalıklı bölgeden bu mantar izole edilmiştir.
6-) Bebeğin beslenmesinin değişmesi, anne sütünden mamaya ya da besinlere geçmesi
PİŞİK OLDUĞUNU NASIL ANLARSINIZ?
Pişik olan bebek pişikli bölgesinde batma, yanma ve kaşınma hisseder. Bu da sürekli bir ağlama ve huzursuzlanmaya neden olur. Tedavi edilmeyen pişiklerde, çok kısa süre içersinde sekonder enfeksiyonlar denilen o bölgenin üzerinde bakterilerin neden olduğu yeni enfeksiyonlar oluşur. Bu nedenle pişiğin tedavisinden önce oluşumunu engelleyecek hijyenlik kremlerin düzenli olarak kullanılması gerekir.
PİŞİKTEN KORUNMAK İÇİN NE YAPALIM?
1-)Bebeğin cildi tahriş edici maddelere (örneğin sert sabunlara, deterjanlara) maruz bırakmamalı;
2-)Bebeğin altının temizi kuru ve serin kalması sağlanmalı;
3-)Cildin bezle ve deriyle sürtünmesi engellenmeli;
4-)Güneşten Kaçınılmalı;
5-)Enfeksiyonlara karşı dikkatli olunmalı (özellikle ishalliyken pişiklerin arttığı unutulmamalı);
6-)Pişikten korunmak için cildi koruyucu özellikte olan pişik kremleri kullanılmalı;
PİŞİĞİN TEDAVİSİ NASIL YAPILMALI?
Öncelikle bebeğin pişik oluşan bölgesinin suyla, sabun kullanmadan iyice yıkanıp kurutulması gerekir. Pişiği tedavi edici özellikte, bir ürünle pişiğin tedavisi yapılır. Her alt değişiminde pişik kremi sürüldüğünde pişik oluşumu engellenir. Pişiğin oluşumunu önlemek tedavi etmekten daha kolaydır.
Bebeğin pişik oluşumunun engellenmesi için;
1-)Bebeğinizin altını mümkün oldukça sık olarak değiştirin.
2-)Pişik kremini gün içinde her alt değişiminde kullanın.
3-)Bu uygulamalara rağmen bebeğinizin pişiği geçmiyor veya daha iyiye gitmiyor ise hemen doktorunuz ile görüşün. Bebeğinizde bir enfeksiyon gelişmiş olabilir ve o bölgeye antibiyotikli bir krem veya mantar oluşumunu engelleyici bir krem kullanılması gerekebilir.
UNUTMAYIN!
Bebeğin pişiğini tedavi etmek için talk pudrası kullanmayın, pudra bebeğinizin cildine zarar verir.
Pişiğin uzun süreli geçmiyor ve genel halinde de kötüye gidiş oluyorsa mutlaka doktora başvurun!
PİŞİK KREMİ NASIL KULLANILIR?
1-)Bebeğin bezlenen bölgesi her değişiminde yıkanmalı ve kurulanmalı.
2-)Pişik kremi özellikle bebeğin cilt kıvrımları arasında da nüfuz etmesine dikkat edilerek, ince bir tabaka halinde sürülmeli.
3-)Pişik kremi her bez değişiminde kullanılmalıdır.
4-)Pişik kremini eczanelerden temin edebilirsiniz.
Pişik denildiğinde hemen akla bebekler gelse de her yaştan insanın yaşamının bir döneminde karşılaşabileceği bir rahatsızlıktır. Çocuklar ve yetişkinlerde de görülebilen bir cilt enfeksiyonu olan pişik, sağlıklı derinin bozulup iltihaplanmasıyla oluşabilir ve deri döküntüsü, kızarıklık gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Pişik, basit bir rahatsızlık olarak görülse de tedavi edilmediğinde cilt yaralarına sebebiyet verebilir ve tedavi süreci uzayabilir. Özellikle yaz aylarında ve sıcak ortamlarda cildin hava almaması ile daha sık görülebilen pişik, en çok bezli bebeklerde, yatan hastalarda ve aşırı kilolu kişilerde daha fazla görülebilir. Terlemeye bağlı olarak parmak aralarında oluşan pişiğe, şiddetli kaşıntıyla birlikte mantarlar da eşlik edebilir. Vücudun büklüm yerlerinde de pişik olabilir ve bunlar özellikle kadınlarda göğüs altlarında, kızarık ve papülümsü bir görünümde olabilir. Cildin ıslak yerlerinden olan dudak çevresinde, kendini beyaz bir dokuyla da gösterebilir. Kilolu kişilerde ise iç bacak kısmında sürtünmeye bağlı pişikler, yine göbek sarkmasından kaynaklı pişikler ve koltuk altı bölgesinde, kasıklarda ve genital bölgelerde pişikler meydana gelebilir.
Bebeklerde pişik sık görülebilen, olası bir cilt problemidir. Özellikle bebeklerin bez kullandıkları dönemlerde daha çok görülebileceği gibi bu süreçte gerekli önlemler alınmazsa sık sık kendini tekrar etme eğilimi gösterir ve cilt yaralarına dönüşebilir. Ancak alınacak bazı uygulamalarla bebeklerde pişik oluşumunun önüne kolaylıkla geçilebilir. Aşağıda bahsedeceğimiz bazı koruyucu yöntemler bebeğinizin pişik oluşumunu önleyebilir.
Anneler, bebeklerinin bakımı konusunda ne kadar hassas olsalar da bazı sıkıntılarla karşılaşabilirler. Bebeklerde pişik, bunların başında gelmesine rağmen tedavisinin kolay olduğu bir cilt problemidir. Ancak bebeklerin bakımında yapılan bazı hatalar ya da doğru bilinen yanlışlar pişiğe neden olabilir. Pişik belirtileri bebekten bebeğe değişse de, en çok sebep olan bazı faktörler şunlardır:
Pişik belirtileri, genellikle benzer karakteristik özellikler gösterebilen ve ciltte en çok bezli bölgelerde, kırmızı ve pürüzlü bir yapıda ortaya çıkabilir. Bebeklerin ciltleri, yetişkin bir bireyden daha ince olduğu için, bu durum onları, cilt problemlerine karşı daha açık hale getirebilir. Normal şartlarda, cildin üstünde koruyucu bir yağ tabakası bulunur ve bu yapı cildi tahrişlere korur. Ancak bu yapının çeşitli sebeplerle zarar görmesi, pişiğin de oluşmasına zemin hazırlayabilir. Bebeklerde pişik, poponun üst kısımlarına ve göbeğin alt taraflarına doğru da yayılabilir. Anneler, pişik olan bebeğin poposuna ellediğinde, özellikle bebek bezi değişiklikleri sırasında rahatsızlık, huzursuzluk veya ağlama olabilir.(2) Bu durum bebeklerinin canının yandığının işareti olabilir.
Bebeklerin ek gıdaya geçiş döneminde bazı besinlere karşı alerjisi olduğu ortaya çıkabilir. Bu alerji yapan yiyecekler ise bebeklerde pişik oluşturabilir. Bunlar bazı asit içerikli meyve ve sebzeler; portakal, mandalina, kivi, çilek, domates vb.’dir. Baharatlı, acı, tatlı türevi yiyecekler; hazır paketli gıdalar, şerbetli-kremalı tatlılar da pişik oluşumuna neden olabilecek gıdalardır. Ayrıca bebek sadece anne sütüyle besleniyorsa, annenin de pişiğe neden olabilecek bu besinlerden uzak durması gerekebilir.
‘’Bebeklerde pişik nasıl geçer?’’ sorusu, annelerin doktorlara en çok yönelttiği sorulardan biridir.
Çeşitli koruyucu önlemler alınmasına rağmen geçmeyen inatçı pişikler mantar enfeksiyonuna sebep olabilir. Bu durumda doktorların reçete edeceği bazı mantar kremleri kullanılabilir. Bunların yanında da bazen evde uygulanabilecek doğal tedavi yöntemlerine başvurulabilir. Yapılacak en iyi takviyelerden, içeriğinde bulunan birbirinden zengin vitaminler, proteinler, yağlar, doğal probiyotikler sayesinde bebeklerin yoğurt yemesi de ‘’Pişik en kolay nasıl geçer?’’ sorusuna cevap olabilir.
“Pişik nedir?” ve “Pişik nasıl geçer?” soruları annelerin çocukları için de en çok merak ettiği konulardandır. Özellikle yaz aylarında, çocukların koşup oynamasıyla, terleme durumu artıp belli bölgelerde daha çok pişik belirtileri görülebilir. Bu belirtiler genital bölge çevreleri, koltuk altları, bacak araları, ense kısımları ve yüz bölgesinde meydana gelebilir. Çocukların pişik oluşumunu önüne geçmek için sık sık duş almaları, ince pamuklu giysiler giymeleri, güneşe çıkacakları zaman güneş gözlüğü, siperlikli şapka ve güneş koruyucu krem kullanmaları gibi koruyucu önlemler uygulanabilir.
Özellikle küçük yaştaki çocukların bağışık sistemi tam olarak gelişmediği için enfeksiyonel hastalıklarla daha çok karşı karşıya gelebilirler. Hastalık sırasında antibiyotik kullanımı, vücutta yararlı bakterilerin de yok olmasına sebep olabilir ve bebek dışkısı daha asidik hale gelebilir. Böylece cilt, tahrişe daha açık olabilir. Antibiyotik kullanan çocuklarda daha çok pişik görüldüğünden pişiğin önlenmesi için koruyucu alt bakımın düzenli olarak uygulanması, her bez değişiminden sonra pişik önleyici kremlerin kullanılması, annelerin bu konuda eğitilmesi önerilmektedir.(1)
Yetişkinlerde pişik, genellikle bağışıklık sistemi düşük kişilerde daha çok görülebilir. Bağışıklık direnci düşük olan, özellikle kadın hastalarda vajinal bölgede oluşabilecek pişikler, ileriki dönemlerde önüne geçilmezse vajinal kandidiyazis sorununa dönüşebilir. Yetişkinlerde pişik, aşırı terleyen ve fazla kilo sorunu olan kişilerde de olabileceğinden, yetişkin insanların pişiğin önüne geçmek için kişisel temizliklerinde özenli olması gerekebilir. Özellikle pişik olabilecek bölgelerin temizliği, kuru tutulması, vücudun birbirine temas eden yerlerin temasının kesilmesi, önleyici pişik kremlerinin kullanılması bu sorunun önüne geçebilir. Bunların dışında sürekli yatan hastalarda buna bağlı pişikler meydana gelebilir. Bu durumlarda düzenli bakımın yapılması, doktor kontrolünde ilaç kullanılması ve cildin hava almasının sağlanması pişiğin seyri için önem arz edebilir. Yeterli bakımın yapılmadığı yatan hastalarda oluşan pişikler, ciddi yatak yaralarına cilt açılmalarına ve iritasyonlara sebep olabileceğinden mutlaka bir doktora danışmak gerekir.
Pişik kremi seçerken, kremin doğal kökenli olmasına, içinde kimyasal madde olmamasına, içerik olarak nemlendirici, vitamin bazlı olmasına dikkat edilmesi ve doktor tavsiyesi değilse kortizon içerikli kremler kullanılmamasına dikkat edilmelidir.
Bebeklerde pişik, hijyen koşullarının sağlanması, o bölgenin kuru tutulması ve doğru pişik kremlerinin kullanılmasıyla kısa sürede geçebilen bir cilt hastalığıdır.
Bebeğinizin her bez değişiminde pişik önleyici kremler kullanmanız pişiğin önüne geçmesine yardımcı olabilir.
Özellikte yenidoğan bebeklerde pudra kullanımı tercih edilmeyebilir. Bebek pudraları cildi havasız bırakıp kurulacağından tahrişe sebep olabilir. Bu nedenle pudra kullanımını doktor tavsiyesi doğrultusunda gerçekleştirmeniz gerekir.
Bebeklerde pişik, mantar enfeksiyonuna dönüşmediği sürece bulaşıcı özelliği olan bir rahatsızlık değildir.
Pişik şikayeti, yetişkin ya da bebek farketmeksizin evde yapılan önlemlere ya da pişik kremi kullanımına rağmen geçmiyorsa mutlaka doktora gidilmelidir. Özellikle, pişiğin rengi koyulaşmışsa ve yer yer açılmalar başlamışsa, altta yatan başka sebepler olup olmadığı araştırılmalıdır.
Not: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
Kaynakça:
1-https://acikerisim.deu.edu.tr
2-https://www.mayoclinic.org
3-https://www.webmd.com
Pişik, küçük bebeklerde görülen en yaygın cilt hastalığı… Bebek bezi dermatiti olarak da biliniyor. Bebeklerde, bez bölgesinin tahriş olması sonucu ciltte kızarıklık ve kabartılar oluşuyor ve ilerleyen vakalarda bebeklerde ağrılı, kaşıntılı bir durum meydana geliyor.
Pişiğin, bebeklerin kabusu olmaması için dikkat edilmesi gereken noktaları sizlerle paylaşmak istedik…
Pişik ya da bebek bezi dermatiti, bebek bezi bölgesinin etrafındaki derinin inflamatuar bir reaksiyonu… Alt karın bölgesi ve sırt dahil, bezle en yakın temasta olan bölgeleri etkiliyor. Pişiğin en yaygın nedeni bez bölgesinin, idrar ve dışkı ile temas etmesi… Uzun süre idrara maruz kalmak sıcaklığı, nemi ve pH’ı artırıyor. Ayrıca, deriden ve dışkıdan gelen sindirim enzimleri, idrar ile birleşince tahrişi hızlandırabiliyor. Bir de üzerine cilt ve bebek bezi arasındaki sürtünme eklenince cilt bariyeri bozuluyor. Cildin geçirgenliğinin artması ve pH’ının değişmesi, onu mantar ve bakterilere açık hale getiriyor, ikincil enfeksiyon gerçekleştiğinde pişik daha da şiddetlenebiliyor. Bunun yanında bebeğin yaşı, sağlık durumu, kullanılan bezin türü, koruyucu kremin uygulanıp uygulanmaması, kullanılan temizleyiciler ve beslenme biçiminin de önemli olduğunu ekleyebiliriz.
Yaşamın ilk yılında tahıllara erken başlanması ve diyet değişikliğinin de döküntü oluşumunu hızlandırdığı görülmüş… Emzirilen bebeklerin dışkı pH’ı, formül mamayla beslenen bebeklere göre daha düşük bulunmuş, bunun da pişik oluşumunu önlemeye yardımcı olabildiği söyleniyor. Bebek bezleri de pişiğe neden olabiliyor. Kumaştan hazırlanan bebek bezleri ve tek kullanımlık bezler, en yaygın iki bez türü… Kumaş olanlar, yıkanabilir ve dolayısıyla ekonomik olmaları nedeniyle çok eski zamanlardan beri kullanılıyor. Bunların özellikle sıcak havalarda kullanım rahatlığı sağladığı, sık değiştirildiklerinde herhangi bir şikayete neden olmadıkları ifade ediliyor. Günümüzde ise çoğunlukla cildi uzun süre kuru tutabilmeleri ve kullanıldıktan sonra atılabilmeleri nedeniyle tek kullanımlık bezler tercih ediliyor. Bezlerin uzun süre değiştirilmemesi cilt iltihabı riskini artırıyor.
Yenidoğanlar ve bebekler, cildin tam olgunlaşmaması nedeniyle yüksek risk altında olup pişik en fazla 9 ila 12 aylık bebeklerde görülüyor. Kısacası bebekler, henüz gelişimini tamamlamamış epidermal cilt bariyeri nedeniyle yaşamlarının ilk yıllarında oldukça savunmasızlar…
Öncelikle hijyen, pişiğin önlenmesinde önemli bir husus… Bez bölgesinin uygun şekilde temizlenmesi, kirli bezin deri ile temasını azaltmak için özellikle dışkılamadan sonra bezin hemen değiştirilmesi gerekiyor.
Bebek bezi bölgesinin temizlenmesinde ise bazı noktalara dikkat edilmesi öneriliyor. Temizlik sırasında ılık su kullanmak, tahrişe neden olabilecek temizleyicilerden, alkol, parfüm gibi zararlı kimyasallar içeren temizleme mendillerinden de kaçınmak gerekiyor. Bez bölgesinin, pH değeri yüksek olan temizlik ürünleri ile yıkanması, cildin mikrobiyotasını değiştirebildiği gibi cildin kurumasına ve pul pul dökülmesine de neden olabiliyor. Cilt temizlendikten sonra bez bölgesinin yeterince hava alması ve mümkün olduğunca nemli bırakılmaması da pişik oluşumunu engellemeye yardımcı oluyor.
Banyo sırasında bebeklerin cildini tahriş edebilecek ürünlerden kaçınmak gerekiyor. Alkali değeri yüksek sabun ve temizleyiciler, bebeklerde cildin en dış tabakasındaki koruyucu bariyerin işlevini tehlikeye atabilecek şekilde cilt pH’ını yükseltebiliyor.
Pişiği engellemenin bir yolu da; pişik kremi ile cilt bariyerini desteklemekten geçiyor. Kremlerde petrol bazlı sentetik maddelerin, alkol, koruyucu gibi zararlı kimyasalların bulunmaması önemli… Doğal içerikli pişik kremleri, cildi destekleyici etkilerinin yanında cildin dışkı ve idrarla temasını da azaltıyor. Balmumu, iyi bir bariyer etkisi yaratıyor. Ayrıca zeytinyağı, shea yağı ve jojoba yağlarının da cildi onarıcı etkisi biliniyor. Kremi banyodan ve her bez değişiminden sonra ince bir tabaka halinde uygulamak yeterli görülüyor. Ayrıca eskiden büyüklerimizin kullandığı talk pudrası da tahriş edici etkisi nedeniyle kontakt dermatite neden olabileceği ve pişikleri kötüleştirebileceğinden kullanımı kesinlikle önerilmiyor.
Bebek cildi oldukça hassas ve narin bir yapıya sahip olduğundan özellikle ilk yıl daha dikkatli bir bakım gerektiriyor. Bebeğin hijyeninin sağlanması, temizliği ve bakımı sırasında yukarıdaki hususlara dikkat etmek pişik oluşumunu engellemeye yardımcı olacaktır.
Bebek bakımında en fazla ihtiyaç duyulan ürünlerden birinin de doğal içerikli ve etkili bir pişik kremi olduğunu gördük. Bundan yola çıkarak tamamen doğal bileşenlerden oluşan bir pişik kremi hazırladık. Anadolu’nun kadim bitkilerinden ve şifası kanıtlanmış doğal yağlardan hazırladığımız kremimiz cilt bariyerine destek olurken cildi nemlendiriyor ve rahat etmesini sağlıyor. Pişik kremimizin, nemlendirici ve onarıcı etkisi ile bebeklerin olduğu kadar tüm aile fertlerinin kullanımına uygun olduğunu da ekleyelim.
Kaynaklar
Biranjia-Hurdoyal, Pandamikum L, “A Study to Investigate the Prevalence of Nappy Rash among Babies Aged 0 to 36 Months Old in a Tropical Country”, Austin J Dermatolog. 2015; 2(2): 1040.
Anthonella B. Benitez Ojeda; Magda D. Mendez, “Diaper Dermatitis”, National Library of Medicine, Last Update: July 4, 2022,
Adelaide A. Hebert, A new therapeutic horizon in diaper dermatitis: Novel agents with novel action, Int J Womens Dermatol. 2021 Sep; 7(4): 466–470.