Piriformis kası, kalçamızın derininde bant şeklinde uzanan bir kastır. Piriformis sendromu; siyatik sinirinin piriformis kası altında baskı altında kalmasıyla ortaya çıkan; bel, kalça ve bacak ağrısı, bacak arkasına ve ayağa yayılan uyuşma, karıncalanma belirtileriyle tanımlanmaktadır.
Piriformis sendromu olan kişilerde oturmak ağrıyı artırır. Ağrı genelde bel ve kalça bölgesindedir, yürürken veya bacak bacak üstüne atma hareketinde ağrılar artar.
Bel Fıtığı ile Karıştırılabilir
Bacak arkasında, ayaklarda uyuşma ve karıncalanma, yürümede zorluk gibi belirtileri sebebiyle bel fıtığıyla karıştırılabilir.
Piriformis Sendromunun iki tipi vardır.
Birincisi; yapısal olarak piriformis kasının kısa olmasından kaynaklanır. Erken dönemde piriformis kasını uzatıcı ve germeyi sağlayıcı uygun egzersizler ile problem önlenebilir.
İkincisi; travma veya bölgesel kan dolaşımının azalmasıyla kasın spazma girmesiyle oluşur. Sebebi belirleyerek tedaviyi düzenlemek gerekir. Piriformis kasında, bel omurga veya kaslarındaki problemler, yanlış yapılan egzersizler, ani ve ters hareket, uzun süreli oturmak (oturarak çalışma, uzun süre yolculuk, bisiklete binmek) ya da aşırı kullanımdan dolayı kas spazmı oluşur. Kastaki kasılma altındaki siyatik siniri sıkıştırarak, ağrı ve his bozukluklarına yol açar.
Piriformis Sendromu birçok kişinin kalça ağrılarının kaynağıdır. Bazen bu ağrılar uyluğun hemen altında da hissedilir. Peki Piriformis Sendromu adını nereden alıyor ve arkasındaki sebepler nedir? Klinik nasıl ortaya çıkar ve bu tablodan sorumlu kas hangisidir? Bu rahatsızlığın etkileri ve tedavisi nasıldır?
Piriformis kası kalça hareketlerinde görev alır ve gluteal kasların altında bulur. Bu derin kas sakrumdan başlar ve uyluğa bağlanır. Piriformis kasının hemen altından siyatik sinir geçmektedir.
Siyatik sinirin piriformis kasına yakın olması, birçok insan için önemli sorunlara ve ağrıya neden olabilir. Piriformis sendromu, piriformis kasının altında siyatik sinirin sıkışması ile oluşur. Aslında Piriformis Sendromu, siyatik sinirin piriformis kası tarafından tahriş edilmesi ile gelişir.
Siyatik sinirde bası oluşması, piriformis kasının kalınlaşmış, iltihaplanmış veya gerilmiş olması nedeniyledir. Piriformis Sendromu nadir görülen kas ve sinir sistemi kaynaklı (nöromüsküler) bir hastalıktır.
Piriformis kasının siyatik sinir üzerine bası oluşturması birçok durumda oluşabilir. Bu durumların başında aşırı spor ya da ağır kaldırma gibi fiziksel aktiviteler gelir. Bu durumda priformis kası aşırı yüklenmiş veya yanlış yüklenmiştir. Pozisyonu değiştirmeden uzun süre oturmak, örneğin ofiste, başka bir tetikleyicidir.
Doğrudan kalçanın üzerine düşüldüğünde de Piriformis Sendromu gelişebilir. Bunun nedeni kalça kaslarında doku yaralanması oluşmasıdır. Piriformis sendromu bir düşmenin neden olduğu yara izi ile tetiklenirse, sendromun gelişmesi birkaç hafta ila birkaç ay sürebilir.
Hastalar genellikle Piriformis sendromunun nedenini tam olarak tanımlayamaz. Çünkü olaya neden olan sebebi pek hatırlamazlar. Ayrıca sakral iliyak ekleminin (sakroiliak eklem) disfonksiyonu bulunan kişilerde de Piriformis sendromu görülür. Sakroiliak eklem disfonksiyonu da Piriformis sendromunu tetikleyebilen kas gerginliğine yol açabilir.
Piriformis sendromuna kalça bölgesindeki kaslarda oluşan değişiklikler eşlik edebilir. Bu arada, piriformis kası hemen hemen tüm sporlarda gereklidir. Çünkü bu kas uyluğu döndürmek ve kaldırmak için kullanılır. Bu nedenle, Piriformis Sendromu çeşitli sporları yaparken yaralanma veya Piriformis kasının aşırı kullanımı sonucu ortaya çıkabilir.
Piriformis sendromu ile ilişkili ağrı bel fıtığı kaynaklı ağrıya benzer. Bu nedenle hastalar şiddetli ağrı çekerler. Siyatik sinirin sıkışması uyluk kemiğinin bölgesinde sadece şiddetli kalça ve uylukta siyatik ağrısı olmasına neden olmaz. Ayrıca aşağıdaki semptomlar da görülür.
Bu belirtileri hastalar özellikle otururken etkilenen tarafında hisseder. Ancak merdiven çıkarmak, bisiklete binmek ve koşmak gibi aktiviteler esnasında da ağrı oluşabilir. Piriformis kasında oluşan kasılma miktarı arttıkça, siyatik sinir daha da kısıtlandığından semptomları daha da kötüleşir.
Piriformis sendromunun belirtileri ilk bakışta bel fıtığı belirtilerinden ayırt edilemez. Bunun ayırımını yapabilmek için uzman bir doktora danışmanız önemlidir. Yapılan muayenede, bazı hareketler sırasında kalçada ağrı olup olmadığını test edilir. Bazen gergin ve dokunma ile ağrı oluşan piriformis kası dışarıdan hissedilebilir.
Piriformis sendromunu açıkça gösteren bir test henüz yapılmamıştır. Belirtilere aşağıdaki durumlardan herhangi birinin neden olmadığından emin olmasını sağlar. Bunlar, tıpkı bel fıtığı gibi, çok benzer semptomları olan:
Yukarıda yazılı olan durumların dışlanabilmesi için hastalar çeşitli görüntüleme prosedürlerine tabi tutulur. Çünkü röntgen muayenesi veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) sayesinde, belirtilen hastalıkları teşhis edebilir veya dışlanabilir.
Tedavisinde, başlangıç döneminde kalça üzerine soğuk uygulama ve bu bölgedeki kaslara germe egzersizleri önerilir. Kronik dönemde ise fizik tedavi uygulamaları ve egzersizler kullanılır. Kuru iğne tedavisi (İMS) ve lokal enjeksiyonlar da yaygın olarak kullanılan tedavi yöntemleridir.
Kas gevşetici ve ağrı kesici ilaçlar da kullanılabilir. Hızlı tanı ve tedavi ile prognoz oldukça iyidir. Bununla birlikte teşhis ve tedavi geciktiğinde durum kronikleşebilir
Hastalar, semptomları tedavi etmek için soğuk veya sıcak kullanmanın daha iyi olup olmadığını merak eder. Amaç, gluteal kasları ve özellikle piriformis kasını gevşetmektir.
Kasların gevşemesi temel olarak gevşeme egzersizleri ve masajlarla sağlanır. Aynı şekilde ilaçlar kullanılır ve çok nadir durumlarda bir operasyon gerçekleştirilir.
Öte yandan, soğuk, iltihap olduğunda genellikle kullanılır. Soğuk, aynı zamanda ağrı giderici bir etkiye sahiptir. Piriformis sendromunda iltihap yoktur. Bu nedenle soğuk kullanımı etkili değildir.
Ancak, eğer belirtiler devam ederse, etkilenen bölgenin soğutulması rahatlama sağlıyorsa denemek için hiçbir sebep yoktur.
Antrenmandan önce yeterince ısınan sporcular Piriformis sendromunu gelişimini önleyebilirler. Tüm amatör sporcular piriformis kasında oluşabilecek bir yaralanmayı veya aşırı yüklenmeyi riske atmamak için antrenmanlarını oldukça yavaş arttırmalıdırlar.
Spor egzersizlerinde doğru uygulama ve duruşun yanı sıra koşarken mümkün olan en iyi duruşun sağlanması önemlidir. Spor sırasında ağrı oluşursa, vücudu fazla strese sokmamak için kesinlikle bir mola vermelisiniz. Sadece ağrı azaldığında, spora devam edilmelidir.
Bel ve / veya siyatik ağrısı olan hastaların % 6 ‘sında piriformis sendromu sorumludur.Piriformis sendromu;siyatik sinirinin piriformis kası altında baskıya maruz kalmasıyla ortaya çıkan;bel,kalça ve bacak ağrısı,bacak arkasına ve ayağa yayılan uyuşma,karıncalanma belirtileriyle tanımlanmaktadır.
Piriformis kası disfonksiyonu , siyatik sinir alanı olan gluteal bölge,uyluk ve bacak arka yüzü ,ayağın dış kısmında ağrıya yol açabilir. Kayakçılar,uzun yol şoförleri,tenisçiler,uzun mesafe bisiklet kullananlar riskli gruplardır.Piriformis sendromunda kaba etlerde ağrı olabilir.Hastalar bacak bacak üstüne atınca ağrısının arttığını söyler.Bu ağrı bacağın alt yarısına kadar inerek bel fıtığını taklit edebilir.Yürümekle ve çömelmekle şikayetler artabilir. Kasık bölgesinde de ağrı olabilir.Kalça adduksiyonu ve iç rotasyonu ile şikayetler artabilir.Oturmak rahatsızlık verebilir.Yataktan kalkarken ağrı olabilir.Tanı koymak zordur.Diğer nedenlerin olmadığının gösterilmesi gerekir.Bel fıtığındaki siyatikten farklı olarak piriformis sendromu nörolojik defisit yapmaz.Disk basısı köklerde intranöral bozulmaya yol açarken piriformis sendromunda epidural irritasyon ön plandadır.Fizik muayenede gluteal bölgede hassasiyet görülür.Piriformis kasının uzadığı kalça fleksiyon,adduksiyon ve iç rotasyonunda ağrı oluşur.Kalçanın zorlu dış rotasyon ve abduksiyonunda güçsüzlük olabilir.Piriformis sendromu teşhisi esasen klinik muayene iledir. Önerilen bazı muayene testleri şunlardır:
EMG ve kalça MR tetkiki ise piriformis sendromunda tanıdan ziyade ayırıcı tanı amaçlıdır,dinamik EMG yaptırılması testin güvenilirliğini arttırır.Ayrıca kalça MR tetkikinin de dinamik olarak yapılması yani kalçanın fleksiyon ve içe rotasyon pozisyonunda çekilmesi ile sinirin daha çok sıkıştığı görülebilir.
TEDAVİ
Akut ağrılı dönemde istirahat ve piriformis kasında oluşan spazmı çözmeye yönelik tedavi (ağrı ve spazmı azaltacak ilaçlar ve lokal enjeksiyonlar gibi)verilmelidir.Uzun süre ayakta kalma ve koşma gibi aktiviteler kısıtlanır.Ödem mevcut ise soğuk uygulama,belirli kalça kaslarına germe egzersizleri yaptırılır.Oturarak çalışan kişiler 20 dakikada bir kalkıp dolaşmalıdır. Akut ağrılı dönem sonrası ise fizik tedavi yöntemleri kullanılmalıdır.Doku iyileşmesini sağlamak ve kas içi dolaşımı düzenleyerek ,lokal kas spazmını azaltmak için derin doku laser uygulamaları(hil terapi),ultrason , iontoforez ve fonoforezis kullanılabilir.
Manuel terapi yöntemleriyle; piriformis sendromuna sebep olan kasın ve eklem çevresindeki dolaşımın arttırılması ve gerginliklerin azaltılması gerçekleştirilir. Genellikle haftada 2 seans uygulanan manuel terapi, hastalığın derecesine göre 5 ile 10 seans arasında sürmektedir. Tedavi programı;çevre eklemlerin mobilizasyonu,deri altındaki bağ dokusunun gevşetilmesi,germe ve kuvvetlendirme egzersizlerini de içermelidir.Piriformis kasındaki spazmı çözerek ,dolaşımı düzenlemek ve siyatik sinir basısını ortadan kaldırmak suretiyle bel ,kalça ve bacak ağrısından kurtulmak mümkün olabilmektedir.
Siyatik ağrısı, kalçada başlayan ve bir veya iki bacaktan ayaklara kadarinen;ağrı, uyuşma ve karıncalanmaya neden olabilenbir ağrı tipidir. Siyatik ağrısı genellikle bel bölgesindeki sinirlere baskı veya tahrişden kaynaklanır. Bu sinirler üzerinde baskıya neden olan durumlardan biride piriformis sendromudur.
Piriformis kası, kalçanın derinliklerinde (gluteusmaximus’un arkasında) bulunan küçük bir kastır. Alt omurgadan (sakrumdan) başlar vefemurun (uyluk kemiği) üst yüzeyine bağlanır. Kalçanın dönmesine, bacağın ve ayağın dışa doğru dönmesine yardımcı olur.
Piriformis sendromu, kalça bölgesinde bulunan piriformis kasının spazmı ve kalça ağrısına neden olduğu durumdur. Piriformis kasıyakındaki siyatik siniri sıkıştırır ve bacağın arkasında ve ayakta (siyatik ağrıya benzer) ağrı, uyuşma ve karıncalanmaya neden olabilir.
Piriformis sendromunun belirtileri
Siyatikağrısı piriformis sendromunun ana semptomudur. Piriformis sendromunun diğer bazı yaygın belirtileri şunlardır:
Ciddi piriformis sendromu vakalarında, kalçalarınızdaki ve bacaklarınızdaki ağrı o kadar şiddetli olabilir kibilgisayar başında oturmak, herhangi bir süre araba kullanmak veya ev işleri yapmak gibi temel, günlük görevleri yerine getiremeyebilirsiniz.
Piriformis sendromunun kesin nedenleri bilinmemektedir. Şüpheli nedenler şunlardır:
Piriformis sendromu tanısı
Öncelikliolaraktıbbi geçmişinizin, semptomlarınızın gözden geçirilmesi gereklidir. Muayenenizin ayrıntılı olarak yapılarak hangi pozisyonların ağrıya neden olduğunu belirlemek gerekir.
Ağrınızın diğer nedenlerini dışlamak için bazı görüntüleme testleri de gerekli olabilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve bilgisayarlı tomografi (BT) piriformis kasının genişlemesini ortaya çıkarabilse de, bu görüntüleme teknolojileri disk ve vertebral patolojik durumları dışlamakta en faydalıdır. Lomber omurganın tanısal görüntülemesi; disk herniasyonu, artrit, kırıklar ve patolojik kitleleri dışlamak için gereklidir.
Elektrodiagnostik test, piriformisi diğer koşullardan ayırt etmede faydalıdır. Lomber bölgedeki sinir sıkışmalarına genellikle EMG anormallikleri, kas güçsüzlüğü, distal ve proksimal olarak kasların atrofisi eşlik ederken, piriformis sendromda tipik olarak sadece distal kaslarda zayıflık ve atrofi sergiler. Ayrıca piriformis kasının ultrasonu durumu teşhis etmede yardımcı olabilir.
Piriformis sendromu tedavisi
Hafif bir masajı buzla birleştirmek daha yararlı olabilir. Yüzüstü uzanın ve birisinin ağrılı bölgeye büyük bir buz küpü ile hafifçe masaj yapmasını isteyin. Belirli aktivitelere genellikle artan ağrı eşlik ediyorsa, aktiviteden hemen sonra buz uygulamak iyi bir fikir olabilir.
Bazen soğuğu ısı ile değiştirmenin yararlı olduğunu düşünülebilir. Bir ısıtma yastığı kullanırsanız, ağrılı bölgeye 20 dakikaya kadar yerleştirin..
Her iki enjeksiyonun amacı, hastanın germe ve fizik tedavi ile ilerlemesine yardımcı olmaktır, böylece enjeksiyonun etkisi üzerinde olduğunda kas gergin ve rahat kalır.