Piriformis sendromu, kalça bölgesinde yer alan piriformis kasının siyatik sinirlere baskı uygulaması sonucu meydana gelen bir rahatsızlıktır. Ani olarak gelişebilir veya zaman içerisinde ortaya çıkabilir. Erkeklere oranla kadınlarda daha fazla görülür. Bacak ağrısı, bacak arkasında uyuşma ve karıncalanma gibi belirtiler ile kendini belli eder. Bel fıtığı ile benzer semptomlar gösterdiği için genellikle bel fıtığı hastalığı ile karıştırılabilir.
Rahatsızlığın ortaya çıkmasındaki temel neden, piriformis kasında oluşan travmanın siyatik sinirleri sıkıştırması ve iltihaplanma ile sonuçlanmasıdır. Bazı vakalarda oturma veya yürüme sırasında ağrı ve zorlanma görülür. Siyatik sinir en fazla piriformisin altından geçer. Vücuttaki en uzun ve en büyük sinir olarak bilinir. Hastalar çoğu zaman uzun süreli oturma veya yataktan kalkma sırasında ağrıların arttığını ifade eder. Genellikle dinlenerek veya bazı egzersizler yaparak ağrıların ortadan kalkması hedeflenir. Bazı durumlarda ise tedavi planlamasında farklılıklar görülür.
Piriformis sendromu belirtileri genellikle kalça ya da üst bacak bölgesinde görülür. Bacak bölgesinde ve genellikle arka kısımda gelişen ağrı ayaklara doğru ilerleyerek, karıncalanmaya ve yürümede güçlük çekmeye neden olur. Bu durum çoğu zaman bel fıtığı ile karıştırılabilir. Ayrıca ağrılar aynı anda iki tarafta birden görülebilir.
Vakaların çoğunda gözlemlenen belirti ve semptomlar şu şekilde sıralanabilir:
Piriformis sendromu türleri ikiye ayrılır. Birincil ve ikincil piriformis sendromu olarak sınıflandırılır.
Birincil sendrom, anatomik yapı ile bağlantılıdır. Kasın veya sinirin bireyden bireye değişiklik göstermesine bağlı olarak gelişir. Kasın sinirlerle uyumsuzluğu sonucu ortaya çıkan sendromdur.
İkincil sendrom ise, kişinin geçirdiği kaza, yaralanma gibi travmalar, rahatsızlıklar ve yaşam tarzı etkenleri ile bağlantılıdır. Etken faktörlere bağlı olarak piriformis kası zamanla deforme olabilir.
Piriformis kasının siyatik sinire baskı yapmasına neden olabilecek herhangi bir durum piriformis sendromu nedenleri arasında yer alabilir. Yaygın olarak görülen nedenler arasında ise; piriformis ya da çevre dokularda şişme veya iltihaplanma, kaslarda spazm olması ve kasta yara izi. Bunların yanı sıra diğer neden olabilecek durumlar şunlardır:
Piriformis sendromu tanısı için standart bir yöntem yoktur. Çoğunlukla anamnez ve fiziki muayene ile teşhis edilmeye çalışılır. Ayrıca bel fıtığı gibi hastalıklarla benzer belirtiler ve şikayetler gösterdiği için ayırt edilmesi gerekir. Uzman doktor, hastanın tıbbi öyküsünü öğrenmek için bazı sorular sorabilir.
Hastanın günlük yaşantıda hareket durumu, çalıştığı iş koşulları ve fiziksel aktiviteleri gibi durumlar detaylıca öğrenilir. Daha sonra hastaya fiziki muayene uygulanır. Fiziki muayene ile birlikte hastadan bacaklarını bükmesi, germesi, eğilmesi ve kalkması gibi hareketler yapması istenerek kastaki zorlanma durumuna bakılır.
Fiziki muayene sonucu kesin bir sonuç elde edilmediğinde doktor bazı görüntüleme tekniklerine başvurabilir. Bu yöntemler arasında; Ultrason, Bilgisayarlı Tomografi, Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) ve Elektromiyografi (EMG) yer alır.
Görüntüleme yöntemleri arasında yer alan Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI), siyatik sinirin ve piriformis kasının hangi durumda olduğunu belirlemeye yardımcı olur. Görüntüleme sırasında bir anormallik tespit edildiğinde rahatsızlığın teşhisi yapılır. Ancak çoğu zaman fiziki muayene ile bu rahatsızlıklar belirlenebilir.
Piriformis sendromu tedavisi, tanıya ve hastanın durumuna bağlı olarak uygun olan yöntemlerin planlamasıyla yapılır. Uzmanlar tarafından uygun görülen tedavi yöntemleri arasında; ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlar, fizik tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri yer alabilir. Ayrıca bu rahatsızlığın erken teşhis edilmesi halinde iyileşme oranı çok daha fazladır.
Hastaların şikayetlerine, ağrılarına ve durumlarına bağlı olarak tedavi planında değişikliğe gidilebilir. Akut ağrılarda dinlenme ve kastaki spazmı ortadan kaldırmaya yönelik tedaviler uygulanabilir. Uzun süreli ayakta durma veya koşma gibi aktivitelerde kısıtlamaya gidilebilir. Ödem durumu mevcutsa; soğuk uygulaması ve bazı germe egzersizleri yapılır. Sonrasında fizik tedavi uygulanabilir.
Çoğunlukla uygulanan tedavi yöntemleri şu şekilde sıralanabilir:
Hastalara genellikle yaşam tarzında değişiklik yapmaları önerilir. Ameliyat gibi işlemlere gerek kalmadan bu sorun çözülmeye çalışılır. Ancak bütün yöntemlerin denenmesi ve başarısız olunması sonucunda ileri vakalarda cerrahi operasyon uygulanabilir.
Ayrıca bu tür rahatsızlıklara önlem olarak bireylerin yapmaları gereken bazı öneriler mevcuttur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
Tedavi edilmediği ve tedavinin geciktirildiği durumlarda ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Özellikle ilerleyen vakalarda kemik erimesi yaşanabilir. Kişinin dinlenmesi zamanla çok daha zorlaşabilir. Bu nedenle erken teşhis edilmesi ve tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır.
Piriformis kasına iyi gelen bazı uygulamalar mevcuttur. Akut ağrılarda bazı germe egzersizleri ve dinlenme iyi gelir. Kronik durumda ise fizik tedavi uygulaması ile birlikte egzersizler yapılabilir. Ayrıca uzmanlar tarafından gerekli görülen birtakım ilaç ve enjeksiyon yöntemleri de uygulanabilir.
Güncelleme Tarihi: 19 Ocak 2023
Yayınlama Tarihi: 10 Ocak 2023
Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
Piriformis Sendromu birçok kişinin kalça ağrılarının kaynağıdır. Bazen bu ağrılar uyluğun hemen altında da hissedilir. Peki Piriformis Sendromu adını nereden alıyor ve arkasındaki sebepler nedir? Klinik nasıl ortaya çıkar ve bu tablodan sorumlu kas hangisidir? Bu rahatsızlığın etkileri ve tedavisi nasıldır?
Piriformis kası kalça hareketlerinde görev alır ve gluteal kasların altında bulur. Bu derin kas sakrumdan başlar ve uyluğa bağlanır. Piriformis kasının hemen altından siyatik sinir geçmektedir.
Siyatik sinirin piriformis kasına yakın olması, birçok insan için önemli sorunlara ve ağrıya neden olabilir. Piriformis sendromu, piriformis kasının altında siyatik sinirin sıkışması ile oluşur. Aslında Piriformis Sendromu, siyatik sinirin piriformis kası tarafından tahriş edilmesi ile gelişir.
Siyatik sinirde bası oluşması, piriformis kasının kalınlaşmış, iltihaplanmış veya gerilmiş olması nedeniyledir. Piriformis Sendromu nadir görülen kas ve sinir sistemi kaynaklı (nöromüsküler) bir hastalıktır.
Piriformis kasının siyatik sinir üzerine bası oluşturması birçok durumda oluşabilir. Bu durumların başında aşırı spor ya da ağır kaldırma gibi fiziksel aktiviteler gelir. Bu durumda priformis kası aşırı yüklenmiş veya yanlış yüklenmiştir. Pozisyonu değiştirmeden uzun süre oturmak, örneğin ofiste, başka bir tetikleyicidir.
Doğrudan kalçanın üzerine düşüldüğünde de Piriformis Sendromu gelişebilir. Bunun nedeni kalça kaslarında doku yaralanması oluşmasıdır. Piriformis sendromu bir düşmenin neden olduğu yara izi ile tetiklenirse, sendromun gelişmesi birkaç hafta ila birkaç ay sürebilir.
Hastalar genellikle Piriformis sendromunun nedenini tam olarak tanımlayamaz. Çünkü olaya neden olan sebebi pek hatırlamazlar. Ayrıca sakral iliyak ekleminin (sakroiliak eklem) disfonksiyonu bulunan kişilerde de Piriformis sendromu görülür. Sakroiliak eklem disfonksiyonu da Piriformis sendromunu tetikleyebilen kas gerginliğine yol açabilir.
Piriformis sendromuna kalça bölgesindeki kaslarda oluşan değişiklikler eşlik edebilir. Bu arada, piriformis kası hemen hemen tüm sporlarda gereklidir. Çünkü bu kas uyluğu döndürmek ve kaldırmak için kullanılır. Bu nedenle, Piriformis Sendromu çeşitli sporları yaparken yaralanma veya Piriformis kasının aşırı kullanımı sonucu ortaya çıkabilir.
Piriformis sendromu ile ilişkili ağrı bel fıtığı kaynaklı ağrıya benzer. Bu nedenle hastalar şiddetli ağrı çekerler. Siyatik sinirin sıkışması uyluk kemiğinin bölgesinde sadece şiddetli kalça ve uylukta siyatik ağrısı olmasına neden olmaz. Ayrıca aşağıdaki semptomlar da görülür.
Bu belirtileri hastalar özellikle otururken etkilenen tarafında hisseder. Ancak merdiven çıkarmak, bisiklete binmek ve koşmak gibi aktiviteler esnasında da ağrı oluşabilir. Piriformis kasında oluşan kasılma miktarı arttıkça, siyatik sinir daha da kısıtlandığından semptomları daha da kötüleşir.
Piriformis sendromunun belirtileri ilk bakışta bel fıtığı belirtilerinden ayırt edilemez. Bunun ayırımını yapabilmek için uzman bir doktora danışmanız önemlidir. Yapılan muayenede, bazı hareketler sırasında kalçada ağrı olup olmadığını test edilir. Bazen gergin ve dokunma ile ağrı oluşan piriformis kası dışarıdan hissedilebilir.
Piriformis sendromunu açıkça gösteren bir test henüz yapılmamıştır. Belirtilere aşağıdaki durumlardan herhangi birinin neden olmadığından emin olmasını sağlar. Bunlar, tıpkı bel fıtığı gibi, çok benzer semptomları olan:
Yukarıda yazılı olan durumların dışlanabilmesi için hastalar çeşitli görüntüleme prosedürlerine tabi tutulur. Çünkü röntgen muayenesi veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) sayesinde, belirtilen hastalıkları teşhis edebilir veya dışlanabilir.
Tedavisinde, başlangıç döneminde kalça üzerine soğuk uygulama ve bu bölgedeki kaslara germe egzersizleri önerilir. Kronik dönemde ise fizik tedavi uygulamaları ve egzersizler kullanılır. Kuru iğne tedavisi (İMS) ve lokal enjeksiyonlar da yaygın olarak kullanılan tedavi yöntemleridir.
Kas gevşetici ve ağrı kesici ilaçlar da kullanılabilir. Hızlı tanı ve tedavi ile prognoz oldukça iyidir. Bununla birlikte teşhis ve tedavi geciktiğinde durum kronikleşebilir
Hastalar, semptomları tedavi etmek için soğuk veya sıcak kullanmanın daha iyi olup olmadığını merak eder. Amaç, gluteal kasları ve özellikle piriformis kasını gevşetmektir.
Kasların gevşemesi temel olarak gevşeme egzersizleri ve masajlarla sağlanır. Aynı şekilde ilaçlar kullanılır ve çok nadir durumlarda bir operasyon gerçekleştirilir.
Öte yandan, soğuk, iltihap olduğunda genellikle kullanılır. Soğuk, aynı zamanda ağrı giderici bir etkiye sahiptir. Piriformis sendromunda iltihap yoktur. Bu nedenle soğuk kullanımı etkili değildir.
Ancak, eğer belirtiler devam ederse, etkilenen bölgenin soğutulması rahatlama sağlıyorsa denemek için hiçbir sebep yoktur.
Antrenmandan önce yeterince ısınan sporcular Piriformis sendromunu gelişimini önleyebilirler. Tüm amatör sporcular piriformis kasında oluşabilecek bir yaralanmayı veya aşırı yüklenmeyi riske atmamak için antrenmanlarını oldukça yavaş arttırmalıdırlar.
Spor egzersizlerinde doğru uygulama ve duruşun yanı sıra koşarken mümkün olan en iyi duruşun sağlanması önemlidir. Spor sırasında ağrı oluşursa, vücudu fazla strese sokmamak için kesinlikle bir mola vermelisiniz. Sadece ağrı azaldığında, spora devam edilmelidir.
Priformis kası sakrumdan femur başına uzanan kalça bölgesinde derin yerleşimli bir kastır. Kalça ve
bacağın arka kısmından uzanan siyatik sinir bu kasın altından yada içerisinden geçer. Priformis kasında
çeşitli nedenlerle oluşan spazm yada sertlik siyatik sinire baskı yapar ve bunun sonucunda kalça ve
bacağın arkasından aşşağı doğru çekme tarzında yayılan ağrı , hissizlik ve karıncalanma belirtileri ortaya
çıkar. Belirtiler bel fıtığıyla benzerlik gösterdiği için tanıda sıklıkla karıştırılabilir. Ancak iki rahatsızlık
tamamen birbirinden farklıdır ve farklı tedavi gerektirir.
Piriformis sendromu fiziki muayene ile anlaşılabilir. Bel fıtığı semptomlarıyla benzerlik gösterdiği için
ayırıcı tanı önemlidir. Uygulanan klinik testler ve ayrıntılı değerlendirme ile siyatik sinirin etkilenme
derecesi ve piriformis kasındaki spazm değerlendirilir. Piriformis sendromu erken saptandığı zaman
tedaviye yanıt verme oranı çok yüksektir. Bu sebeple erken tanı önemlidir.EMG, bilgisayarlı tomografi
(BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ve ultrasonografi yöntemleri tanıda kullanılabilir.