Plt Ne Kadar Olmalı

PLT yani trombositler kemik iliğinde üretilen bir çeşit kan hücresidir. Kandaki pıhtılaşma olayını gerçekleştirme görevini yerine getirirler. Aynı zamanda trombositler sahip olduğumuz en küçük kan hücreleridir, mikroskopta küçük pulcuklar şeklinde görülür. Kandaki PLT sayısı herhangi bir etken dolayısı ile düşüklük veya yükseklik gösterebilir.

PLT Nedir?

PLT yani trombositler damarların aldığı hasar sonucu kanda pıhtılaşmayı başlatarak kanamayı engelleyen, tıpkı akyuvar ve alyuvarlar gibi kemik iliğinde üretilen küçük kan hücreleridir. Bu kan hücreleri renksiz hücrelerdir.

Trombositler kanamayı pıhtılaştırma yaparak durdurması özelliğinden dolayı vücudun, dokuların ve organların bütünlüğü ve sağlığı açısından önem taşıyan hücrelerdir. Bu trombosit hücreleri kemik iliğinde mevcut olan megakaryosit hücreleri tarafından üretilir. Kandaki PLT oranı bazı etkenlerden dolayı düşebilir ya da yükselebilir.

PLT Düşüklüğü Ne Demek?

Hemogram testi sonucunda kandaki trombosit değeri 150.000 hücre/ml' den daha düşük çıkması durumuna PLT düşüklüğü denir. PLT düşüklüğünün altında yatan sağlık problemleri söz konusu olabilir. Kanda yeterli miktarda PLT hücrelerinin olmaması durumuna trombositopeni ismi verilir.

Trombosit üretiminin azalması, kanın normalden daha seyrek olması trombosit hücrelerinin zayıflaması gibi durumlarda trombositopemi durumu meydana gelebilir. Bunun sebebi bazı hastalıklar olabileceği gibi kullanılan bir takım ilaçlar, görülen bazı tedaviler ve beslenme şekli olabilir.

PLT Düşüklüğü Hangi Hastalıklarda Görülür?

PLT hücreleri doğrudan kemik iliği ve kanı ilgilendiren hücreler olduğu için trombosit düşüklüğü birçok hastalık veya başka durumlar karşısında görülebilir. Bu hastalıklar ve etkenlerin bazılarını şöyle sıralayabiliriz;

• Aplastik Anemi
• Hematolojik kanserler
• B12 ve folik asit düşüklüğü
• Uzun süreli ve aşırı alkol tüketimi
• Kan zehirlenmesi
• Kan nakli
• Kronik hastalıklar
• Kemik iliği hastalıkları
• Kemoterapi ve radyoterapi
• Viral enfeksiyonlar
• Gebelik
• Otoimmün ve romatolojik hastalıklar

PLT Yüksekliği Neden Olur?

Hemogram sonucunda kandaki PLT sayısının 450.000 hücre/ml' den daha fazla olması durumu PLT yüksekliğidir. Trombosit yüksekliği kanda pıhtılaşma oranının artması demektir. Hormonal sıkıntılar ve kan hücrelerini üreten mekanizmalarda oluşan sorunlar fazla trombosit üretimine neden olabilir.

Yine PLT düşüklüğünde olduğu gibi bazı hastalıklar veya kullanılan ilaçlar gibi etkenler söz konusu olduğu zaman trombosit yüksekliği olabilir. Bu hastalıkları ve diğer etkenleri şöyle sıralayabiliriz;

• Demir eksikliği
• Dalağın güçsüz kalması veya işlevini yitirmesi
• Kemik iliği tümörleri
• Romatizma hastalıkları
• Kullanılan bazı ilaçlar
• Hemoliz ( alyuvarların yıkımı)
• İnflamatuar bağırsak hastalıkları

Kan hücrelerimizin en küçüğü olan trombositlerin, vücudumuzdaki görevi oldukça önemlidir. Eksikliği ya da fazlalığı farklı hastalıklara yol açabilir.

Trombosit

Kanın en küçük hücreleri olan trombositlerin temel görevi vücuttaki kanamanın durdurulmasıdır. Trombositlerin görevlerini bilmek, bazı hastalıkların erken teşhisi ve müdahalesinde önemlidir. Kandaki trombosit dengesi sağlık açısından büyük önem taşır. Vücuttaki trombosit sayısının azlığı ya da fazlalığı durumları farklı hastalıkların semptomları ya da sonuçları olabilmektedir. Düzenli olarak yapılan kan sayım testleriyle trombosit seviyesi kontrol edilebilir.

Trombosit Nedir?

Vücutta dolaşan kanın yaklaşık %60’ı su, proteinler, vitaminler ve tuzlardan oluşan kan plazmasıdır. Geriye kalan kısım ise her biri farklı görevlere sahip kan hücrelerinden oluşur. Bu hücreler; kırmızı kan hücreleri (alyuvarlar, eritrositler), beyaz kan hücreleri (akyuvarlar, lökositler) ve kan pulcuklarıdır (trombositler).

Trombositler, diğer kan hücreleri gibi kemik iliğinde megakaryosit adı verilen öncül hücreler tarafından üretilirler. 1 milimetreküp kanda normal şartlarda bulunması gereken trombosit sayısı 150.000 ile 450.000 arasındadır. Trombosit sayısı normalden farklı olduğunda ya da trombositler fonksiyonunu yerine getiremediğinde, vücutta çeşitli ölümcül hastalıklar gelişebilir. Benzer şekilde, vücutta bazı hastalıkların olması trombosit dengesini etkileyebilir. Düzenli yapılan kan sayım testleriyle bu denge kontrol edilebilir.

Her bir trombositin ömrü 7 ile 10 gün arasında değişmektedir. Yeni oluşan ve ölen trombositler arasındaki oran sabittir. Görevini yerine getiren trombosit hücreleri dalak tarafından parçalanır ve vücuttan uzaklaştırılır.

Trombositlerin vücuttaki görevi kanamayı durdurmaktır. Vücutta bir yaralanma sonucu kanama oluşursa; o bölgeye yoğunlaşan trombositler önce birbirlerine sonra da yaralı bölgedeki kan damarlarına tutunarak, kanın akmasını engelleyecek pıhtı oluştururlar.

Vücutta Trombosit Azlığı (Trombositopeni)

Vücuttaki trombosit sayısının normalden az olması durumuna trombositopeni denir. Bu bozukluk çeşitli sebeplerden oluşabilir. Trombosit sayısı düşük olan kişinin kanamalarının durdurulması normalden zordur; aşırı kan kaybı ölümcül sonuçlar doğurabilir.

Kemik iliğinin yeterince trombosit üretimi yapamaması, trombosit sayısının vücutta yetersiz kalmasına neden olabilir. Kemik iliğinin süngerimsi yapısı zarar gördüğünde yeterli sayıda kan hücresi üretemez hale gelir. Kemik iliğinin görevini yerine getirememesi birçok farklı sebepten meydana gelebilir.

Aplastik anemi hastalığı, kanser tedavisi almak ya da zararlı kimyasallara maruz kalmak, viral ya da bakteriyel enfeksiyonlar, yüksek oranda alkol tüketimi, B12 vitamini eksikliği ve bazı genetik hastalıklar kemik iliğinin yeterince trombosit hücresi üretememesine sebep olabilir.

Bu durumlar dışında, trombosit eksikliği vücudun kendi trombositlerini yok etmesinden de kaynaklanabilir.

Trombositopeni durumunda genellikle cilt başta olmak üzere vücutta kanamalar ortaya çıkabilir. Cilt kanamaları genel olarak mor, kahverengi ya da kırmızı renklerde ve büyük olduğunda purpura adını alır. Peteşiler ise daha küçük ve genelde kırmızı renkli cilt lekelerdir. Hastalık süresince idrarda ya da dışkıda kan yaygın olarak görülür. Diş etlerinde, burunda kanama ve yüksek miktarda vajinal kanama yine trombositopeni belirtileri arasındadır.

Trombositlerin Vücut Tarafından Azaltılması

Bu durum, vücudun belirli sebeplerden dolayı trombosit hücrelerini normal yaşam sürelerinin sonuna gelmeden yok etmesiyle ortaya çıkar. Bazı hastalıkların semptomları, ilaçların yan etkileri ya da vücudun kendi trombositlerini yıkmak için bazı proteinler üretmesi sonucunda gerçekleşebilir.

Dalak Büyümesi

Dalak, siroz ya da kanser gibi herhangi bir sebepten büyürse, normalde bünyesinde bulundurduğu trombosit seviyesinden daha fazlasını tutabilecek kapasiteye gelir. Bu da kan akışında yeterli trombosit dolaşmamasına neden olur.

Otoimmün Bozukluk

Oluşabilen birçok farklı sebepten dolayı bağışıklık sisteminin kendi hücrelerine saldırması durumudur.

Kan Enfeksiyonu (Septisemi)

Vücudun herhangi bir bölgesinden giren enfeksiyonun kan dolaşımına karışmasıyla oluşur. Enfeksiyon, kan hücrelerine saldırır ve bu durum çok hızlı bir şekilde hayatı tehlikeye atacak hale gelebilir.

İdiopatik Trombositopenik Purpura (ITP)

Bağışıklık sistemimiz, henüz kesinlik kazanmamış sebeplerden ötürü kendi hücrelerine saldırabilir. Kemik iliği tarafından yeterli sayıda trombosit üretilse bile, kan akışına karıştığında yabancı madde olarak görülen trombositler bağışıklık sistemi tarafından yok edilirler. Bu bozukluk durumu İdiopatik Trombositopenik Purpura (ITP) olarak adlandırılır.

Trombotik Trombositopenik Purpura (TTP)

Vücudun hem kırmızı kan hücrelerini yıkıma uğratması (hemolitik anemi) hem de trombositopeni belirtileri göstermesi sendromudur. Çoklu organ yetmezliğine varabilecek seviyede hücre yıkımına neden olabilir. Çeşitli nörolojik bulgular ve yüksek ateş ile karakterizedir.

Hemolitik Üremik Sendrom (HÜS)

Bu sendrom da TTP gibi hemolitik anemi, trombositopeni ve özellikle akut böbrek hasarıyla karakterizedir. Yüksek oranda hücre yıkımına neden olur ve ölümcül bir hastalıktır.

Yaygın Damar İçi Pıhtılaşma (DİK)

Vücuttaki kan damarlarında yaygın olarak kan pıhtılarının oluşması durumudur. Pıhtılaşma durumu arttıkça vücuttaki trombosit seviyesi düşer, bu nedenle ciddi kanamalar oluşabilir.

Bu durumlara ek olarak, hamilelik sürecinde de kadınlarda trombosit seviyesi düşer. Bu düşüş genel olarak ciddi seviyelere kadar ilerlemez, fakat nadir de olsa müdahale gerektiren vakalar gözlemlenir.

Lösemiler

Kemik iliğinde gelişen lösemi ve miyelodisplastik sendrom gibi potansiyel olarak ölümcül hastalıklar da trombositopeniye neden olabilir.

Trombosit Azlığı Belirtileri

Düşük trombosit seviyesi her zaman ciddi semptomlar meydana getirmez. En yaygın görülen belirtiler şöyledir:

•Burun ve diş eti kanamaları

•İdrar ve dışkıda kan

•Şiddetli vajinal kanama

•Kendiliğinden durmayan kanamalar

•Purpura

•Peteşi

Trombosit Azlığı Tedavisi

Belirtildiği gibi, trombosit azlığı birçok farklı sebepten dolayı oluşabilir. Eğer bu süreçte ciddi şikayetler görülmüyorsa ve ılımlı bir trombosit düşüklüğü varsa beslenme ve hayat tarzı değişiklikleri yapılarak trombosit sayısı normal seviyelere çekilebilir. Önerilen değişiklikler şöyledir:

•Yaralanmadan ve darbe almaktan kaçınmak

•Alkol tüketimini sınırlamak

•Eğer bu durum kullanılan bir ilaç nedeniyle gelişiyorsa mümkünse ilacı değiştirmek

Semptomlar ve trombositopeni düzeyi ileri seviyedeyse hastalığın sebebine göre farklı tedavi çeşitleri bulunmaktadır.

•Dalağın vücuttan alınması

•Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılması

•Kan ya da trombosit transfüzyonu

•Steroid kullanımı

•Kemoterapi

Tedaviler uzman görüşünde belirlenir ve düzenli uygulandığı takdirde trombosit sayısı normale dönebilir. Bu süreçte düzenli kan sayım testleriyle durumu kontrol altında tutmak, sağlık açısından en önemli rolü oynar.

Vücutta Trombosit Fazlalığı (Trombositoz)

Vücutta trombosit fazlalığının kök nedeninin tam olarak bilinmediği durumlar için trombositoz terimi kullanılır. Bu duruma birincil ya da esansiyel trombositoz de denir.

Eğer trombosit fazlalığı başka bir hastalık nedeniyle oluşuyorsa, bu durum ikincil ya da reaktif trombositoz olarak adlandırılır. İkincil trombositoz vakaları birincil trombositoz vakalarından daha sık görülür.

Birincil Trombositoz

Kemik iliği, genellikle kök hücre hasarı ile giden nedenlerden dolayı fazla trombosit üretebilir. Bu durum vücutta fazla pıhtılaşmaya neden olur. Kan akışındaki bu pıhtılaşma durumu kalp, akciğer, beyin gibi organ yollarında gerçekleştiğinde ölüme sebep olabilir.

İkincil Trombositoz

Kandaki trombosit seviyesinin, bir hastalık ya da dış etkenden dolayı normalden fazla olduğu durumlardır. Trombosit seviyesini yükselttiği bilinen en yaygın hastalıklar kanser, hemolitik anemi ve demir eksikliğidir. Dalağın cerrahi işlemle alınmış olması ve çeşitli enfeksiyonlar da yüksek trombosit sayısına sebep olabilir. Bazı kimyasallar ve ilaçlar da aynı etkiyi gösterebilir.

Vücutta herhangi bir sebepten yara olduğunda (cerrahi operasyon, darbe, akut enfeksiyon vb.) geçici olarak trombosit seviyesinin artışı görülebilir.

Trombosit Yüksekliği Belirtileri

Trombosit yüksekliğinin belirtileri çok belirgin olmayabilir. Baş ağrısı, halsizlik, el ve ayaklarda karıncalanma hissi en yaygın belirtiler arasındadır.

Trombosit yüksekliği nedeniyle kandaki ani pıhtılaşmalar ciddi sonuçlara sebep olabilir. Kalp krizi, inme ya da diğer damarlarda pıhtılaşma görülebilir ve acil müdahale gereklidir.

Trombosit Yüksekliği Tedavisi

Özellikle birincil trombositoz için alınacak belirli bir önlem ya da izlenecek bir korunma yolu bulunmamaktadır. Her iki tip için de sağlıklı bir hayat tarzına geçiş yapmak semptomları minimize edebilir. Kan pıhtılaşmasını engellemek amacıyla doktor kontrolü altında kan sulandırıcı (Aspirin) ve trombosit üretimini yavaşlatan ilaçlar kullanmak tedavinin ilk aşaması olabilir.

Birincil trombositozda, kişi herhangi bir semptom göstermiyorsa tedaviye ihtiyaç duyulmayabilir. İleri yaşta ya da farklı hastalık hikayeleri olan kişilerin ise mutlaka tedavi olması gerekir. Birincil trombositoz tanısı konulan kişilerin sigara içmesi çok tehlikelidir. Sigara içmek kanda pıhtı oluşma ihtimalini arttırır.

İkincil trombositoz farklı bir hastalık nedeniyle geliştiği için, ana sorun çözüldüğünde yüksek trombosit seviyesi de normale geri dönüş yapar. Genellikle ek bir tedaviye ihtiyaç duymazlar.