Prokaryot Hücre
Prokaryot Hücre Nedir? Prokaryot Hücrenin Özellikleri Ve Yapısı
Prokaryot hücreleri anlamak, hücreler konusunu gerçekten anlayabilmek için çok önemli bir koşuldur. Peki ya prokaryot hücre nedir? Prokaryot hücre özellikleri ve yapısı gereği dikkati kendinde toplayan bir hücre tipidir ve bazı belli özellikleriyle ökaryot hücrelerden ayrılır. Peki ya prokaryot hücre nedir? İşte ökaryot hücrelerden önemli özellikleriyle ayrılan prokaryot hücrenin özellikleri ve yapısı…
Prokaryot Hücre
Tanımlayacak olursak prokaryot hücre kısaca; zar ile çevrili olan gerçek bir çekirdeğe sahip, plastit, E.R ve mitokondrisi olmayan fakat histonlar ile bağlanmamış bir ya da birkaç adet DNA molekülü içeren hücredir. Virüs ve bakteriler de prekaryot hücre çeşitleri arasındadır.
Prokaryot Nedir?
Sitoplazma bölgesinde zarlı organeli olmayan ve zar ile çevrili olmayan basit ve ilkel yapılı hücreler, prokaryot olarak adlandırılır. Prokaryot hücrelerin sitoplazmasında zarla çevrilmiş halde olan bir organel mevcuttur. Sitoplazmada genetik materyaller, nükleoid bölgede dağınık bir halde bulunur.
Prokaryotun hücre çeperi vardır. Prokaryot hücresi olan canlı türleri "bakteri" ve "arkeler" şeklindedir. Bazı prokaryot canlıların sitoplazmasında hareket ve organellerin bulunduğu durumlar da mevcuttur. Bu organellere genellikle "kamçı" adı verilir. Aynı zamanda, bazı bakteriler oksijen solunumu yapar ve fakültatif bakterilerde de mezozom adı verilen bir yapı mevcuttur.
Bu hücrelerin içerisinde de tıpkı ökoryot hücrelerde olduğu gibi fizyolojik faaliyetlerin tümü meydana gelir. Prokaryot hücreler fizyolojik hareketlerini de ribozom organeli ile gerçekleştirirler.
Prokaryot ve Ökaryot Farkları
Prokaryotlar bir hücre çekirdeğine ya da herhangi bir zarla kaplı olan organelden yoksunlardır. Ökaryotlara gelince, ökaryotlar genetik materyalle bir arada olarak membrana bağlıdırlar ve organalleri tutan membrana bağlı olan bir çekirdeği bulunan organizmalardan oluşur.
Prokaryotlar ile Ökaryotlar arasındaki en esas ayrım, ökaryotik hücreler zara bağlı bir çekirdeğe sahipken, prokaryotik hücreler bu şekildeki bir zara bağlı değillerdir. Ökaryotlar genetik bilgilerini çekirdekte depolarlar, Prokaryotlarda ise DNA, nükleoid kısmında bir arada demetlenmektedir. Fakat zara bağlı bir çekirdeğin içinde depolanma durumu yoktur.
Prokaryot Canlılar Nelerdir?
Bakteriler, virüsler, viroidler, mikroplazmalar ve mavi-yeşil algler (Cyanobacteria) prokaryot canlılar arasındadırlar. Prokaryotik hücreler, yaygın olarak bilindiği gibi, ökaryotik hücrelerden esasen kalıtım materyalinin bir zara sahip olmaması durumu dolayısıyla ayrılmaktadırlar.
Prokaryot ve Ökaryot Hücre
Prokaryot ve Ökaryot Hücre
Hücre
Hücre canlıların yapıtaşıdır.
! Hücre adını veren bilim insanı ROBERT HOOKE’dur.
Hücre bilimi Sitolojidir.
Bütün canlılar bir veya birden fazla hücreden meydana gelir.
Hücre → Doku → Organ → Sistem → Organizma
Hücre Teorisi
→ Hücre, canlının temel, yapısal ve işlevsel birimidir.
→ Bütün canlılar bir ya da daha fazla hücreden oluşur.
→ Yeni hücreler, var olan hücrelerin bölünmesi sonucu meydana gelir.
→ Hücreler kalıtım materyalini içerir ve yavru nesillere aktarır.
→ Tüm metabolik olaylar hücre içinde gerçekleşir.
Hücreler yapılarına ve gelişmişlik düzeyine göre 2’ye ayrılır:
Prokaryot Hücre
→ Çekirdeği ve zarlı organeli yoktur.
→ DNA halkasal ve sitoplazmada dağınık haldedir.
→ Bakteriler ve arkebakteriler bu gruptadır.
Ökaryot Hücre
→ Çift katlı zarla çevrili çekirdeğe ve zarlı organellere sahiptir.
→ DNA sarmal ve çekirdekte bulunur.
→ Protista, mantar, bitki ve hayvanlar bu gruptadır.
KAP GEÇ
! Prokaryot ve ökaryot hücrelerde ortak bulunan yapılar:
Hücre zarı
Ribozom
Sitoplazma
Genetik materyal
Ökaryot hücreler
Hücre zarı
Sitoplazma ve organeller 3 ana kısımda incelenir.
Çekirdek
Prokaryot ve Ökaryot Hücreden sonraki konu Hücre Zarı ve Hücre Duvarı dır.
Youtube deki Prokaryot ve Ökaryot Hücre videoma buradan gidebilirsiniz.
Ökaryot ve Prokaryot Hücrelerin Karşılaştırılması
  |
|
Aşağıda verilenlerden hangilerini taşıyan bir hücrenin ökaryot olduğu söylenebilir?
I. Nükleik asit bulundurma II. Ribozom bulundurma |
Yalnız V
I, II ve III
I, II ve IV
I, III ve IV
I, III ve V
Ökaryot ve Prokaryot Hücre Nedir?
luismmolina/iStock.com-Jian Fan/iStock.com
Hücre Nedir?
Yaşamsal faaliyetlerini tek başlarına yerine getirebilen, vücudumuzdaki en küçük birimlere hücre denir. Hücreler yiyeceklerden gerekli besinlerin alınmasını, taşınmasını, bu besinlerin enerjiye dönüştürülmesini, mayoz ve mitoz bölünme ile üreme ve büyümenin gerçekleşmesini, vücudun yapısal bütünlüğünün korunmasını sağlar. Bir insanda trilyonlarca hücre bulunur. Hücreler bir araya gelerek dokuları, farklı dokular bir araya gelerek organları, farklı organlar bir araya gelerek sistemleri ve tamamı birlikte bir canlıyı oluşturur.
Çizim: Umut Aybek
Ökaryot Hücre Nedir? Ökaryot Canlı Nedir?
Çekirdek, kalıtım materyali DNA’yı içinde barındıran ve çevresinde çift katmanlı çekirdek zarı bulunan bir organeldir.
VectorMine/iStock.com
Çekirdeğe sahip hücrelere ökaryot hücreler denir. Çekirdek aynı zamanda hücredeki en büyük organeldir. Hücrenin hacminin neredeyse %10’unu oluşturur. Çekirdek, hücrenin tüm işlevlerinin koordine ve kontrol edilmesini sağlar. Hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve protistalar ökaryot hücrelerden oluşur. Ökaryot hücrelerde aynı zamanda mitokondri, sentriyol, golgi cisimciği, lizozom, endoplazmik retikulum, koful ve kloroplast gibi zarlı organeller de bulunur. Ökaryot hücrelere sahip canlılara ökaryot canlılar denir.
Protistalar âleminde yer alan terliksi hayvan da bir ökaryot canlıdır.
Ökaryot bir canlı olan terliksi hayvanın mikroskop altındaki görüntüleri.
Ökaryot Canlılar Tek Hücreli mi, Çok Hücreli mi?
Ökaryot canlılar tek hücreli ya da çok hücreli olabilir. Örneğin su yosunlarının fitoplankton grubunu oluşturan diatomlar tek hücreli ökaryot canlılardır. İnsanlar ise çok hücreli ökaryot canlılardır.
Elif Bayraktar/iStock.com
Mikroskop altında diatomların görünüşü
Prokaryot Hücre Nedir? Prokaryot Canlı Nedir?
Prokaryot kelimesi, Yunancada “önce” anlamına gelen pro ve “çekirdek” anlamına gelen karyon kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Bu iki kelimenin birleşimi Türkçede “çekirdek öncesi” anlamına gelir. Çekirdek öncesi yani çekirdek bulunmayan hücrelere prokayot hücreler denir. Prokaryot hücrelerde mitokondri, sentriyol, golgi cisimciği, lizozom, endoplazmik retikulum, koful ve kloroplast gibi zarlı organeller bulunmaz. Prokaryot hücrelere sahip canlılara prokaryot canlılar denir.
Prokaryot Canlılar Tek Hücreli mi, Çok Hücreli mi?
Prokaryot canlıların tamamı tek hücrelidir. Bu canlılar bakteriler ve arkeler olarak iki sınıfa ayrılır.
ClaudioVentrella/iStock.com (solda)-Dr_Microbe/iStock.com (sağda)
Bakteri (Solda) ve Arke (Sağda)
Tüm prokaryot canlılarda hücre zarı, hücre duvarı, sitoplazma, ribozom ve nükleotid (DNA) ortak olarak bulunur. Bazı prokaryotlarda ise gen alışverişini sağlayan plazmit, dış etkenlere karşı koruyan kapsül, farklı ortamlara tutunmalarını sağlayan tüylü yapıdaki pilus ve hareket etmelerini sağlayan kamçı da bulunabilir.
Çizim: Umut Aybek
Prokaryotik hücreler ökaryot hücrelere göre daha küçük ve basittir. Bu hücreler ikiye bölünerek çoğalır.
Vitalii Dumma/iStock.com
Kaynaklar:
