« Banka promosyonu caiz mi diyanet, banka promosyonu caiz mi din işleri yüksek kurulu, banka promosyonu caiz mi cevat akşit, banka promosyonu caiz mi cübbeli » şeklinde sıklıkla aratıldığını gördüğümüz sualin, güvenilir kaynaklar ışığında İsmailağa Fetva – Fıkıh Kurulu tarafından nasıl cevaplandırıldığını Abdülhamid Türkeri Hoca Efendi’nin dilinden istifadelerinize sunuyor, görüntülü cevabın yazıya deşifresini de ayrıca dikkatlerinize arz ediyoruz.
Promosyon, maaşların yatırılması taahhüdüyle yapılan anlaşmalara bağlı olarak bankaların yaptığı fazladan ödemelerdir. Bu uygulama önceleri daha farklıydı. Yıllar önce, belli sayıda çalışanı olan bir kurumun genel müdürü bir banka ile masaya oturur ve onlarla ikramiye ve hediyeler karşılığında anlaşır, çalışanların maaşının o bankaya yatması konusunda yapılan anlaşmaya göre genel müdür ya da işveren hediye alırdı. Yakın zamanda devlet bu uygulamayı çalışanların lehine çevirme adına, kamu ya da özel kurumların ve belli sayıda çalışanı olan işletmelerin bankalarla, promosyonun hediye kabilinden çalışanlara verilmesi yönünde düzenledi.
Bu anlayış ve gaye doğrultusunda ödenen promosyonun fıkhî durumunu tahlil sadedinde, ehveni tespit açısından bir yaklaşım sergilenerek hibe veya hediye olarak düşünülmesi mümkün oluyor. Burada “ehven” olarak belirtmemizin sebebi, böyle bir uygulamanın ivaz akdi olarak değerlendirilebilecek bir özellik taşımasından dolayıdır. Eğer o şekilde, yani “Sen bana 12 bin TL ödeyeceksin ve ben bunu kullanacağım, bu kullanımıma karşılık sana TL fazla ödeme yapacağım” şeklinde bir akit olarak kabul edilirse, verilen fazlalık açıkça faiz olduğundan bunu hangi kurum verirse versin alınması ve kullanması asla caiz olmayacaktır.
Buna mukabil, “Sizin paranızı kullandığım için bir miktar hibe/hediye etmek istiyorum” şeklinde bir yaklaşım olduğunda ise fıkıhta hibe/hediye konusuna ilişkin hükümlere tâbî olmaktadır. Bu konu fıkıh kitaplarımızda özellikle, “Kazancının tamamı ya da yarısından fazlası haram olan babanın çocuklarının varislik durumu” bağlamında detaylandırılmakta ve çocukların bu kazanca varis olamayacakları hükme bağlanmaktadır. Dolayısıyla, kazancının tamamı ya da yarısından fazlası haram olan bir kurumun hibe ya da hediyeleri de haram sayılmaktadır.
Böyle bir durumda kişinin eline ulaşan bu tür parayı menfaati kendisine dönebilecek şekilde kullanması haramdır. Bakmakla mükellef olduğu kişiler için kullanamayacağı gibi vergi borcu, sigorta poliçesi gibi ödemelerini yapması da uygun olmamaktadır. Menfaatin kendisine dönmeyecek şekilde sarf edilmesi ise bakmakla yükümlü olmadığı fakirlere yahut hayır kurumlarına tasadduk ile mümkün olmaktadır.
Kişinin promosyonu alıp kullanmasının haram oluşu, veren kurumun işi ve kazancının dinen haram olmasından dolayıdır. Bu sebeple, bankada bırakılan promosyon parası, elinde bulunduran kuruluş tarafından kullanılmaya devam edecek ve böylece o kurum desteklenmiş olacaktır. Böyle bir katkıya sebep olmamak için promosyon parası yatar yatmaz çekilmeli ve daha önce belirttiğimiz şekilde sarf edilmeli, infak yolunda tasadduk edilmelidir.
Haram yollarla elde edilen ya da bu şekilde ulaşan paranın tasadduku konusunda genellikle, “Benim kullanmam caiz değilse fakirin kullanması nasıl caiz oluyor?” sorusu akla takılıyor. Öncelikle, “Mülkün değişmesi aynın (belirli mal) değişmesidir” kabulünün, Hanefî mezhebinde genel bir kaide olduğunu hatırlatmamız gerekiyor.
Söz gelimi şarap satan birinin elde ettiği parayı gidip ticaret için kullanması ya da bozdurması, bozan kişinin kendi işlerinde kullanması örneği üzerinden düşündüğümüz takdirde, konu daha anlaşılır bir boyut kazanmaktadır. Yani haramlık paranın kendisinde değil, şahsın elinde bulunma durumuyla ilgilidir. Dolayısıyla başka bir mülkiyete intikal ettiğinde, bir başkasına ait olduğunda artık o kişinin kullanımında bir sakınca olmamaktadır.
Nitekim Berîre (Radıyallâhu Anhâ)ya tasadduk edilen bir etten, Rasûlüllâh (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem)e ikrâm edilmiş ve (etin menşeini, yani sadaka olduğunu öğrenen) Rasûlüllâh (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem): “Bu ona sadaka, bize ise hediyedir” buyurmuştur. [Buhârî, Zekât 62, Hibe 5; Müslim, Zekât , (); Ebû Dâvud, Zekât 30, ().]
Buna göre; sadaka verilmesi caiz olmayan Rasûlüllâh (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem) Efendimiz, Berîre (Radıyallâhu Anhâ) validemiz için sadaka niteliği taşıyan etten kendisine yapılan ikramı kabul etmiş ve mülkiyetin değişmesiyle aynın değişeceğini de açıkça beyan buyurmuştur.
Bu konuda ana kural, geride de zikrettiğimiz gibi, “Elde edilen haram paradan kişinin menfaatlenmemesi” şeklinde ifade ettiğimiz durumdur. Söz konusu para ile evinin ihtiyacını gören, market alışverişi yapan, faturalarını ödeyen yahut vergi borcu, sigorta poliçesi gibi giderlerini karşılayan kişi de helâl yollardan kazandığı parayla kapatacağı borç ya da giderleri haram yoldan elde edilen parayla kapattığı için menfaat elde etmiş olmaktadır. Bundan dolayı bir kimsenin herhangi borcunu bahsi geçen türden bir parayla kapatması caiz değildir. Detaylıca açıkladığımız gibi, yapılması gereken şey ihtiyaç sahiplerine tasadduk etmektir.
Fıkhî durumunu gerekçeleriyle beraber açıkladığımız promosyonun hükmü konusunda, veren kurumların yaptığı işlemlerin belirleyici olduğu tespiti meselenin merkezini teşkil etmektedir. Bu sebeple, promosyonu faizsiz bankacılık (finans) yapan kurumların vermesi durumunda hükmün ne olacağı sıklıkla sorulmaktadır.
Şu hayatî noktayı tekrar edelim ki, promosyonun kullanılmasının caiz olmama sebebi kazancı haram olan kurumun verdiği hediye özelliğine sahip olmasından dolayıdır. Promosyonu veren kurum, kazancı haram olan kurumlardan değil de katılım bankaları ve faizsiz finans kurumları gibi müesseselerden biri olursa bu noktada hüküm faizli bankaların ödediği promosyonun hükmüyle aynı olmayacaktır.
Maalesef faizsiz finans kurumları ve katılım bankalarının da bazı muamelelerinde caiz olmayan unsurlara, İslâmî usûllere tam manasıyla riayet edilmeyen bazı işlemlere ve buna bağlı olarak şüpheli gelir kalemlerine rastlanabilmekte, neticede işlemleri şüpheli bir hâl almaktadır. Buna bağlı olarak, mezkûr kurumlardan alınan hediye veya hibeler yahut o kabilden promosyonlar da şüpheli hâle gelmektedir. Hassasiyet sahibi kardeşlerimize tavsiyemiz, almaları durumunda kullanacakları paranın haram olduğuna hükmedemesek de şüphe söz konusu olduğu için, ihtiyaçları da yoksa o paradan menfaatlenmeyip ihtiyaç sahiplerine tasadduk etmeleridir.
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِِ حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ Read more
Altın günü caiz midir? Altın günü neden caiz değildir? Altın gününün caiz olmamasının sebepleri nelerdir? Altın günü hangi şartlarda caiz Read more
Türkiye’de bankalar tarafından 3 yıllık maaş taahhüdü karşısında maaş promosyonu veriliyor. Tüm emeklilik, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlar ya da öğretmenler bu promosyonlardan yararlanabiliyor. Promosyonların az ya da çok olmasına yönelik tartışmalar bir yana Türkiye’de yeni bir gündem de “Banka promosyonu haram mı? “ oldu. Türkiye’nin önde gelen isimleri Banka promosyonlarını yorumladı. Diyanet İşleri Başkanlığı da gelen Banka promosyonu sorularına resmi sitesi üzerinden yanıt verdi. Peki, Banka promosyonu haram mı? Hangi isim, ne diyor? Diyanet promosyona nasıl yaklaşıyor? İşte detaylar…
Diyanet İşleri Başkanlığı, banka promosyonlarının haram olup olmadığı noktasında “Bankaların, kamu veya özel sektörde çalışanlara, çalıştığı kurumlar tarafından maaşlarını kendilerinden almayı tercih etmeleri karşılığında vermiş oldukları promosyonlar, işleyiş bakımından faize tam olarak benzememekle birlikte faiz şüphesinden de tümüyle uzak değildir. Bu itibarla, temel ihtiyaçlarını karşılayacak durumda olanların bu parayı kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları yakınları için kullanmamaları; bilakis ihtiyaç sahibi fakirlere vermeleri uygun olur.” dedi. Bu kapsam dahilinde net haram ya da haram değil diyemeyen Diyanet İşleri, promosyonun hayır işlerinde kullanılmasının daha uygun olacağını söyledi.
Dini konularda referans olarak görülen bir diğer isim Cevat Aksit. Cevat Akşit bana promosyonu yorumu şöyle; “Bankaların emekli promosyonu olarak vermiş olduğu caiz mi sorusunun cevabı caiz değildir fakat harama yakındır çünkü emek verilmeden kazanılmış bir para ne helaldir ne haramdır o yüzden caiz olarak bilinmektedir.”
Nurettin Yıldız’a yöneltilen banka promosyonu caiz mi, haram mı sorusuna Yıldız’ın yanıtı şöyle; “Bankanın verdiği o promosyon için faiz şartları tahakkuk etmiyor. Ama bir mü'min olarak, banka kelimesinin içimizde oluşturduğu tiksintiyi siz de takdir edersiniz. Kullanmayıp bir kuruma vermek veya bir fakire vermek en iyisidir diyebiliriz. Ama kullanmanın da faiz gibi olduğunu söylememiz zordur.”
“Promosyonlarda bir problem yok. Çünkü promosyonlarda sizin bankadan bir talebiniz yok. Banka ile bir şartlaşmanız yok. Bankaya bana şu kadar ver bende sana bu kadar vereceğim demiyorsunuz. Promosyonda sizin maaşınız ödeniyor. Devlet maaşınızı falanca bankaya yatırıyor o banka da size diyor ki, bana yatırıldığı için bu para ben size yılda bir defaya mahsus bir maaş kadar para vereceğim. Alırsınız onu harcarsınız. Zaten sizden fazlasıyla kazanıyor onu. Az bile veriyorlar daha çok vermeleri gerekiyor." diyen Nihat Hatipoğlu promosyonların dini açıdan bir sakınca yaratmadığını söyledi.
Promosyon ile ilgili farklı isimler, farklı yorumlarda bulunuyor. Ancak haram olarak gören kişiler dahi yakınlara bu paranın verilebileceğini söylüyor. Banka promosyonu nerede kullanılabilir gibi soru işaretleri bulunanlar bu promosyonu hayır işlerinde, yardımda kullanabilir.
#banka promosyonu, türkiye, Faiz, banka, Gündem, promosyon, para, maaş
Banka promosyonu, bir bankanın belirli şartlara uygun olarak hesap açan müşterilerine sunduğu bir tür teşvik programıdır. Bu promosyonlar genellikle para yatırma veya borç alma işlemleriyle ilgilidir ve farklı bankalar arasında değişen farklı koşullar sunulabilir. Son zamanlarda, banka promosyonları ile ilgili bir tartışma Cevat Akşit tarafından başlatıldı ve onun görüşüne göre, banka promosyonu caiz midir?
Bankalar, müşteri kazanmak için çeşitli stratejiler uygularlar ve bu stratejilerden biri de banka promosyonlarıdır. Banka promosyonları, müşterileri kendilerine çekmek ve belirli şartları yerine getirmeleri halinde ödüllendirmek için tasarlanmıştır. Bu şartlar genellikle hesap açma, para yatırma veya borç alma ile ilgilidir. Banka promosyonlarının amaçlarından bazıları şunlardır:
Banka promosyonları farklı koşullar ve şartlar altında sunulabilir. Bazı bankalar, hesap açan müşterilere nakit ödüller sunarken, bazıları ücretsiz banka kartı veya kredi kartı sunabilir. Bazı bankalar, belirli bir süre boyunca hesap bakiyelerinde faiz ödemeleri yapabilir. Bazı bankalar, müşterilerin belirli bir para yatırma veya borç alma işlemi gerçekleştirmeleri durumunda hediye çekleri veya puanlar verebilir. Banka promosyonlarının çeşitleri şunlardır:
Banka promosyonları, müşteriler için çeşitli avantajlar sunabilir. Müşteriler, hesap açarken veya para yatırdıklarında nakit ödüller veya hediye çekleri kazanabilirler. Ayrıca, bankalar belirli bir süre boyunca hesap bakiyelerinde faiz ödemeleri yaparak müşterilerine ek bir kazanç sağlayabilirler. Banka promosyonlarının avantajları şunlardır:
Banka promosyonları, bazı dezavantajlar da taşır. Bazı bankalar, promosyonlarını sunarken belirli koşullar ve şartlar koyarlar. Bu koşullar, müşterilerin bazı işlemler gerçekleştirmesi veya belli bir süre boyunca belirli bir hesap bakiyesini koruması gibi şartları içerebilir. Ayrıca, bankaların sunulan promosyonlarının değeri, müşterinin yatırdığı para veya aldığı kredinin miktarına bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, banka promosyonlarının dezavantajları şunlardır:
Cevat Akşit, banka promosyonlarına dair çeşitli tartışmaların ortasında, banka promosyonlarının caiz olup olmadığı konusunda bir açıklama yaptı. Akşit, banka promosyonlarının caiz olmadığını belirtti ve bunun gerekçesi olarak da faiz oranlarına dikkat çekti. Akşite göre, bankalar, promosyonlarını sunarken müşterilere faiz ödemeleri yaparlar ve bu da faizle ilgili kavramlara aykırıdır.
Nihat Hatipoğlu, banka promosyonlarının caizliği hakkında bir açıklama yapmıştır. Hatipoğluna göre, banka promosyonları caizdir ancak belirli şartlara uyulması gerekmektedir. Hatipoğlu, promosyonların belirli bir hizmet karşılığında verildiği ve faizle ilgili bir durumun söz konusu olmadığı gerekçesiyle banka promosyonlarının caiz olduğunu savunmaktadır.
Banka promosyonları, bankaların müşteri kazanmak için kullandığı bir yöntemdir. Promosyonlar, belirli işlemler gerçekleştirildiği takdirde müşterilere nakit ödüller veya hediye çekleri gibi avantajlar sunabilir. Ancak, banka promosyonlarının caizliği hakkında farklı görüşler mevcuttur. Nihat Hatipoğluna göre, banka promosyonları belirli şartlara uyulduğu sürece caizdir.
Cübbeli Ahmet Hoca-Ahmet Mahmud Ünlü, banka promosyonlarına ilişkin, “Faizle muamele yapan bankalarla keyfi uygulamalar caiz değildir. Faiz almasada faiz müessesesini destekleme anlamında desteklediği için bankalarla işlem uygun ve caiz değildir. Sistem içerisinde sana ödeme yapılıyor maaşın falan, bu gibi şeylerde tabi senin tercih hakkın yoktur. Promosyon birikmiş bu promosyonla bankaya bırakmamalı neden bırakılmamalı o müesseseye destek olmamak için promosyon alınmalıdır. Promosyon alındıktan sonra fakir fukaraya verilmelidir. Kendi işinde kullanılmamalıdır.” diyor.
Bir önceki yazımız olan Kuveyt Türk Fiziki Altın ve Gümüş: Hesap Açma ve Teslim Alma Ücretleri başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
Banka promosyonu caiz miCevat Akşit tüm ifadeleri ve Nihat Hatipoğlu banka promosyonu hakkında söyledikleri içeriğimizde yer almaktadır. Bankalar emeklilere ve çalışanlara belirli dönemlerde promosyon vermektedir. Bu promosyonlar helal mi, caiz mi gibi sorulara ise din adamları yanıt veriyorlar.
Çalışan kişi veya bir işyeri bankayla anlaşma yaptığında, banka ilgili bu yerlere promosyon imkanı tanıyor. Ödenen promosyon tutarı ise her bankaya göre değişiyor. Peki banka promosyonları caiz mi? Cevat Akşit bu konuda ne söyledi?
Bu soru için aslında Diyanet İşleri Başkanlığınca gündeme taşınan bir cevap bulunuyor. Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, banka promosyonu caiz mi? sorusuna, “hayır, caiz değildir.” yanıtını verdi.
Bu konu hakkında ortaya atılan diğer görüşleri ise şu şekilde gündemde sıralandı:
Yukarıda yer alan sözler banka promosyonu caiz mi? sorusuna Cevat Akşit tarafından verilen yanıttır.
Nihat Hatipoğlu, banka promosyonu almak caiz mi? sorusuna sözlü şekilde, Aşağıdaki videoda yer alan açıklamalarıyla yanıt verdi. Telif haklarına bağlı olarak başka bir içerikte yayını yapılamayan videoya ilgili linkten ulaşarak, Nihat Hatipoğlu’nun yanıtını öğrenebilirsiniz.
Banka promosyonu caiz mi? sorusuna Mehmet Okuyan tarafından verilen yanıtta, buna ilişkin kararın aslında kişiye kalmış olduğu aktarıldı.
Mehmet Okuyan, “Promosyon bir hak edişin karşılığı değildir. Bir para üzerinden yapılan diğer bir gelir kaydı gibi gözüküyor. Doğrudan haramdır denilemez. Ancak, işleyişi tam bilmediğim için ve en azından şüphe taşıdığı için bu tür promosyonun garibana dağıtılmak üzere alınması gerektiğini düşünüyorum.” ifadelerini kullandı.
Diyanet İşleri Başkanlığı, banka promosyonuna tam olarak faiz denilemeyeceğini ancak faize benzediğini bu yüzden tam olarak da helal sayılamayacağını belirtti.
Bir kesim din adamı banka promosyonu caiz mi? sorusuna ılımlı yanıt verirken, bir kısım bu para ile yardım yapılamayacağını savundu. Çünkü banka promosyonları kişiye ait bir hak ediş olarak görülmüyor.