Promosyon Kardeşe Verilir Mi

Promosyon; Bankaların, kişinin maaşının yatırılıp-çekilme işlemlerinden ve yatırılmasından çekilmesine kadar geçen zaman diliminde o parayı çalıştırıp kazandığı kardan kişiye verdiği paydır. Veya bankayla anlaşma neticesinde bankanın verdiği hediye para da denilmektedir. Bankalar faizli sistemle çalıştığı için size verdiği o pay faizli para oluyor. Bankaların kazancının önemli bir bölümü faizden olduğu için hediye mukabilinde verilen para da caiz olmaz. Bu da şüphesiz haramdır. Kişinin bu parayı kendine kullanması caiz değildir. Bizim olmayan ve bize helal olmayan bu para ile iyilik ve hayır umarak da yapılmaz, verilmez. Çünkü İyilik ve hayır helal parayla yapılır.

İslam âlimleri böyle bir paranın faiz ve haram olmasından ittifakla beraber bu paranın ne yapılması konusunda ihtilafa düşmüşlerdir.

Bir kısmı bu paranın alınamaması, dokunulmaması ve alınsa da yakılmasını söylemişlerdir.

Bir kısmı da: Peygamber efendimizin kendisine ikram edilen koyun etinin sahibinin haram yolla elde ettiğini öğrenince yemeyip fakirlere dağıtmasını söylemesi ve Hz. Ebubekir (r.a.)’in iddia parasını şahsına kullanmayıp fakirlere dağıtmasından hareketle bu paranın alınması gerektiği fakat şahsına kullanılmaması gerektiğini söylemişler.

Peki, alınan bu para nerelere harcanmalı:

• Savaş olan bölgelere gönderilebilir.
• Faiz borcunun faiz kısmına
• Zarurete düşmüş fakirlere- kişilere de verilebilir. Burada önemli olan sadece fakir değildir. Zarurete düşmüş zorda ve darda kalmış kimselerdir. Memleketimizde böyle kimseler varsa onlara da verilebilir.
• Kamu yararı olan yerlere verilmesi.

Geniş ve detaylı bilgi için bakınız:

https://dosya.diyanet.gov.tr/DIYKDosya/YayinDosya/d89e379c-f361-4596-8c8d-21d7a07f913e.pdf

Değerli kardeşimiz,

Faizci bankalar maaşları kullanıp faiz kazanıyor ve bunun az bir miktarını da maaşını onlardan alanlara veriyor. Faizci bankaya maaş yatıran, bankanın o para ile faizcilik yapmasını sağlıyor; bu bir günah, o faizden kazanılan parayı alıp yerse, bu da ikinci bir günah oluyor.

Bir kişi maaşını, mesela katılım bankalarından alma imkânına sahip değilse -çalıştığı kurum o bankaları tercih ettiği için- faizci bankadan maaşını ilk imkânda çekecek. Aldığı promosyonu da -kendisi yoksul değilse- yoksullara veya hayır kurumlarına verecek.

Bu nedenle yoksul olmayana veremez. Burada yoksuldan maksadımız, temel ihtiyaçlarını temin edemeyen veya eksik temin eden kişidir.

Kişi, kendisine ve ailesine promosyondan harcama yapamaz, ana-baba gibi gerektiğinde bakmakla yükümlü olduğu kişilere de promosyonu veremez.

Kayınpeder, kayınvalide kişinin bakmakla yükümlü olduğu yakınları değildir; bu sebeple yoksul iseler onlara promosyonu verebilir.

Katılım yani faizsiz bankaların verdikleri promosyona gelince:

Katılım bankalarının merkezi danışma kurulunda muteber fıkıh hocaları vardır. Onların aldığı bir karara göre; “Katılım bankasına maaşlar yatırılırken belli bir süre çekilmeden kalması şartı varsa, bu takdirde maaş ödünç verilmiş olur ve alınan fazlalık faiz olur. Ama böyle bir şart yoksa, ödünç verme durumu da olmaz ve alınan fazlalık bankanın hibesi (hediyesi) olur.”

Şimdi bu açıklama üzerinde düşündüğümüz zaman -bir paradan istifade edenin bu sebeple sahibine menfaat sağlamasının faiz olacağı şeklindeki kendi görüşümüzü muhafaza etsek de- bu açıklamanın da bir fıkhî dayanağı var diyoruz; çünkü bu fetvayı verenler, “ödünç durumunun gerçekleşmesi için bir karz akdi gerekir, süre şartı olmayınca karz akdi de olmaz” demiş oluyorlar.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet

Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, “Banka promosyonu caiz midir?” sorusuna “Hayır” cevabını verdi.

Türkiye’de Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) ve Bağ-Kur olmak üzere yaklaşık 14 milyon emekli bulunuyor. Yüksek enflasyon nedeniyle hükümet, geçen temmuz ayında emeklilere yüzde 42,35 oranında zam yaptı. Zamlı maaşların yatmasından sonra kamu ve özel bankalar, emekli maaşları için verdikleri promosyon konusunda rekabete girdi. Miktara göre değişkenlik olsa da bankalar, maaşlarını taşıyanlara 7 bin 500 liraya kadar promosyon imkanı sunuyor.

“PROMOSYONU İHTİYAÇ SAHİBİ FAKİRLERE VERMELERİ UYGUN OLUR”

Emekliler promosyon için arayışlarını sürdürürken, Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, “Banka promosyonu caiz midir?” sorusuna şu yanıtı verdi:

“Bankaların, kamu veya özel sektörde çalışanlara, çalıştığı kurumlar tarafından maaşlarını kendilerinden almayı tercih etmeleri karşılığında vermiş oldukları promosyonlar, işleyiş bakımından faize tam olarak benzememekle birlikte faiz şüphesinden de tümüyle uzak değildir. Bu itibarla, temel ihtiyaçlarını karşılayacak durumda olanların bu parayı kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları yakınları için kullanmamaları; bilakis ihtiyaç sahibi fakirlere vermeleri uygun olur.”

“DİYANET BU FETVAYI VERMEDEN ÖNCE AYNAYA BAKSIN”

Türkiye Emekliler Derneği Ankara Şube Başkanı Fahri Iravul ise, emeklilerin herkesten çok daha fazla ihtiyaç sahibi konumunda olduğunu söyledi. Asgari ücretin altında emekli maaşı alan milyonlarca insan olduğunu hatırlatan Iravul, “Asıl ihtiyaç sahibi olan emeklilerdir” dedi.

“Promosyonu almayın, ihtiyaç sahibine verin” gibi bir yaklaşım doğru olmadığını söyleyen Iravul, “Diyanet bir soru üzerine bu cevabı vermiş. Diyanet bu fetvayı vermeden önce bir aynaya baksın. İnsanları tasarrufa teşvik eden Diyanet daha şimdiden bütçesinden bilmem ne kadar para harcamış. Önce bir kendine baksın sonra emekliye bu parayı almasın desin” diye konuştu.

Emeklilere promosyonu alarak istedikleri gibi kullanma çağrısında bulunan Iravul, “Bu para hayır değil ki. Ayrıca kamu kurumlarındakiler de dahil Diyanet’ten emekli olanlar da alıyor. Bankalar, Diyanet’te çalışan memurlara da veriyor hem de yüklü miktarda veriyor. Kendileri niye o parayı kullanıyor? Madem öyle aldıkları parayı bir hayır kurumuna bağışlasınlar” diyerek tepki gösterdi.

“DİYANET’İN GÖREVİ DÜZGÜN MÜSLÜMAN YETİŞTİRMEKTİR, BU İŞLERE KARIŞMASIN”

Diyanet’in asıl görevinin düzgün Müslüman yetiştirmek ve insanlara eşit davranmak olduğunu ifade eden Türkiye Emekliler Derneği Antalya Şube Başkanı İbrahim Tezcan da şunları söyledi:

“Merkez Bankası yüzde 14 ile faiz veriyor, Hazine ve Maliye Bakanlığı da yüzde 23’ten alıyor. Bu haram değil de gariban emeklinin 3 yıl için aldığı 2-3 bin Türk lirası mı haram? Diyanet, adil bir kurum olmaktan çıkmış. Bana yetki verilirse bugün kapatırım. Diyanet’in işi, gücü garibanın aldığı faizin hesaplanması mıdır?

Din üzerinden fakir fukaraya yaptığı algıyı bıraksın. Bankaların dolar üzerinden verdiği faiz ne olacak, bunun için bir şey söyledi mi? Bu işlere karışmasın. Promosyon emeklilere annelerinin ak sütü gibi helaldir. 3 500 lira maaş alan emekliden daha fakir fukara mı var. Emekliler şu an o kadar zor durumda ki, daha önce promosyon alan emekliler bunu kapatmak ve 7 bin 500 lirayı almak için eşinden dostundan borç para alıyor. İhtiyacı olmasa saatlerce kimse bu sıcakta banka kuyruklarında beklemez.”