Protein Eser Çıkması
Sağlıklı çocuklarda idrarla günde (24 saatte) 150 mg protein atılması normaldir. Bu miktarda proteinüri idrar daldırma çubuğu ve diğer idrar proteini ölçen yöntemlerde “negatif” olarak gösterilir. Çocuklarda idrarda normalin üzerinde protein bulunmasına proteinüri denir ve genellikle böbrek hastalığının bir belirtisi olarak kabul edilir. Proteinüri saptandığında esas zorluk bunun geçici veya selim (iyi huylu) bir proteinüri mi olduğu, yoksa önemli bir böbrek hastalığından mı kaynaklandığı sorusuna cevap bulmaktır.
Çocuklarda proteinüri daldırma çubuğu (stick) ile; negatif, eser, 1+, 2+, 3+ ve 4+ seklinde belirlenir. Biyokimyasal yöntemlerle, bu pozitiflikler; eser proteinüri: 15-30 mg/dl, 1+ proteinüri: 30-100 mg/dl arası, 2+ proteinüri: 100-300 mg/dl, 3+ proteinüri: 300-1000 mg/dl ve 4+ proteinüri: >1000 mg/ dl’ye eşdeğer kabul edilmektedir. Daldırma çubuğu ile yalancı pozitif proteinüri, yani aslında proteinüri yokken yanlışlıkla varmış gibi göstermesinin nedenleri; aşırı yoğun idrar, alkali idrar ve antiseptikler ve radyolojide film çekiminde kullanılan maddelerin idrara karışmış olmasıdır. Bu nedenle kontrast madde verilerek bir radyolojik görüntüleme yapıldıysa 24 saat geçmeden idrarın proteinüri açısından tetkik edilmesi yanıltıcı sonuç verir.
Büyük çocuklarda proteinüriyi saptamak için kullanılabilecek yöntem 24 saatlik idrar proteinini ölçmektir. Bunun için çocukta 24 saatlik idrar biriktirilir ve biyokimya laboratuvarında elde edilen protein miktarından formülle hesaplanır. 24 saatlik idrar proteini normal sağlıklı çocuklarda 4 mg/ m2/saat’in altındadır. Nefrit proteinürisi hafif-orta düzeyde olup 4-40 mg/m2/saat arası; nefrotik (ağır) proteinüri ise40 mg/m2/ saat’in üzerindeki proteinüridir. Ancak küçük çocuklarda 24 saatlik idrar biriktirmek zor, bazen de imkânsız olduğundan, anlık alınan idrarda protein / kreatinin oranı bakılarak proteinüri düzeyi değerlendirilebilir. Spot idrar protein / kreatinin oranı 0.2’nin altında olması normal, 0.2-2.0 arası nefrit proteinürisi ve 2.0’nin üzeri nefrotik (ağır) proteinüri anlamına gelir.
Çocuklarda proteinüri geçici veya devamlı olabilir. Proteinüri selim bir durum olabilir veya nefrit, sistemik hastalık yahut kronik böbrek hastalığı gibi bir durumun öncü belirtisi olabilir. Tek başına hafif proteinüri genellikle selim bir durum olmakla birlikte, giderek miktarı artmakta olan kalıcı proteinüri ilerleyici böbrek hastalığının bir işareti olarak alınabilir. Geçici proteinüri bir böbrek hastalığına bağlı olmayıp, sıklıkla ateş, egzersiz, stres veya vücuttan sıvı kaybı sonucu gelişir ve bu nedenler geçince proteinüri de düzelir.
Ortostatik proteinüri, ilave bir hastalık belirtisi bulunmayan çocuklarda ayakta durma pozisyonunda proteinürinin oluştuğu, yatma pozisyonunda düzeldiği zararsız bir durumdur. Ortostatik proteinüri büyük çocuk ve ergenlerin %2-5’inde görülür. Gece idrarında (sabah ilk alınan idrarda) proteinüri olmayıp, gün içinde alınan idrar örneklerinde proteinüri bulunması bu tanıyı doğrular. Daha çok ergenlerde görülür, selim seyirlidir ve yatar pozisyonda düzelir. Sebebi bilinmemektedir, geleceği iyi olup, tedaviye gerek yoktur.
Proteinüri bulunan çocuk hasta değerlendirilirken su noktalara dikkat etmek gerekir: Hastanın öyküsü alınırken; vücutta şişlik, baş ağrısı, idrarda kan bulunması (hematüri), eklem ağrısı, deri döküntüsü, artmış kan basıncı, idrar yolu enfeksiyonu, yakın zamanda geçirilmiş boğaz veya cilt enfeksiyonu, iştahsızlık, kilo kaybı ve yakında aldığı ilaçlar sorgulanmalıdır. Aile öyküsünde ise, aile bireylerinde kistik böbrek hastalığı, sağırlık, görme bozuklukları, böbrek hastalığı, böbrek yetmezliği veya diyaliz hastası olup olmadığı sorgulanmalıdır. İdrar tetkikinde proteinüri ile birlikte idrar yolu enfeksiyonu varsa enfeksiyon tedavi edildikten sonra proteinüri hala devam ediyorsa ileri araştırmalar yapılmalıdır. Sürekli proteinürisi bulunan, spot idrarda protein / kreatinin oranı >1 olan çocuk hasta Çocuk Nefrolojisi uzmanına yönlendirilmelidir.
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
Proteinüri
Proteinüri Nedir?
Proteinüri, böbreğin temel görevlerinden biri vücuttan çeşitli toksinlerin uzaklaştırılması ve su dengesinin sağlanmasıdır. Bu sırada bazı maddelerin de atılmasını engellemektedir ki bunların da önemlilerinden biri proteindir. Her gün minimal miktarda protein idrara atılır (erişkinde 150 mg/gün, çocukta 100 mg/m2/gün’den az olacak şekilde). Böbrekte hasarlanma olması durumunda idrara aşırı protein geçişine proteinüri denir.
Proteinüri Belirtileri Nelerdir?
İdrarında az miktarda protein bulunan çocuklarda herhangi bir bulgu olmayabilir ve başka amaçlarla yapılan tam idrar analizinde tesadüfen proteinüri saptanır. İdrarda belirgin protein varlığında yüzde (özellikle göz etrafında), bacaklarda veya karnında şişlik olabilir. İdrarda fazla köpüklenme olması da proteinüri açısından anlamlıdır. Proteinüri Nedenleri Nelerdir?
- Proteinüri, ateş veya ağır egzersiz sonrası geçici olarak var olabilir ve herhangi bir tedavi gerektirmeyebilir.
- Gündüz daha çok protein idrara geçiyor ve gece normale dönüyorsa (testler ile anlaşılabilir) buna ortostatik proteinüri denir. Genellikle tedavi gerektirmez ancak bazen idrara geçen protein miktarı aşırı olabilir ve tedavi gerektirebilir.
- İdrarda kalıcı ve önemli miktarda protein varlığına böbreğin yapısal hastalıkları (glomerüler hastalıklar), bazı sistemik hastalıklar (diyabet gibi), hipertansiyon ve diğer bazı durumlar yol açabilmektedir.
Proteinüri Tanısı Nasıl Koyulur?
Öncelikle ayrıntılı bir hikaye alınır, dikkatli bir muayene yapılır. Ardından uzmanınız hangi testlerin yapılacağına karar verir. Sık kullanılan testler ve görüntüleme yöntemleri aşağıda sıralanmıştır:- Sabah ilk idrar örneğinde tam idrar analizi ve idrarda protein ve kreatinin bakılarak değerlendirme yapılır. Bu testin birkaç kez tekrarlanması ile durumun geçici/kalıcı olduğu ayrımı yapılabilir.
- Tekrarlanan idrar analizinde protein varsa ardından ne kadar protein olduğuna “anlık verilen sabah idrarında ya da 24 saat toplanan idrar örneğinde” bakılır. Toplanan idrar serin bir yerde tutulmalıdır.
- Kan tahlilleri ile böbrek fonksiyonları değerlendirilir ve ek sağlık sorunu olup olmadığı kontrol edilmiş olunur.
- Böbrek biyopsisi uzmanınızın çocuğunuzu ayrıntılı değerlendirmesinin ardından bazen gerekli göreceği bir işlemdir. Anestezi altında yapılır ve böbrekten alınan minik bir örnek patoloji bölümünün yardımı ile incelenir ve teşhise yardımcı olunur.
- Ultrasonografi yapılarak böbreklerin ve idrar yollarının anatomisi ve damar yapısı açısından değerlendirme yapılır.