Senet nedir? Nasıl Tahsil Edilir? sorularının cevaplarından oaln senet; ticari hayatta sıklıkla karşımıza çıkan, bir ürün veya hizmet karşılığında belirli bir bedelin ödenmesinin taahhüt edildiği bir evraktır. Bononun geçerli olabilmesi için bir takım şekil şartlarına sahip olması gerekmektedir. Bu şekil şartları Türk Ticaret Kanunu'nun 776. Maddesinde düzenlenmiştir.
MADDE 776- (1) Bono veya emre yazılı senet;
a) Senet metninde “bono” veya “emre yazılı senet” kelimesini ve senet Türkçe’den başka bir dille yazılmışsa, o dilde bono veya emre yazılı senet karşılığı olarak kullanılan kelimeyi,
b) Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedeli ödemek vaadini,
c) Vadeyi,
d) Ödeme yerini,
e) Kime veya kimin emrine ödenecek ise onun adını,
f) Düzenlenme tarihini ve yerini,
g) Düzenleyenin imzasını,
içerir.
Yukarıda belirtilen şekil şartlarından birinci ve dördüncü fıkranın senet metni üzerinde yazılı bulunmaması durumunda söz konusu bono kambiyo vasfını taşımayacaktır. Yani senet metninde "bono" ya da "emre yazılı senet" ibaresi bulunmaması durumunda söz konusu senet kambiyo senedi olarak kabul edilmeyecektir. Vade tarihi gösterilmemiş olan bono, görüldüğünde ödenmesi şart olan bir bono sayılır. Açıklık bulunmadığı takdirde senedin düzenlendiği yer, ödeme yeri ve aynı zamanda düzenleyenin yerleşim yeri sayılır. Düzenlendiği yer gösterilmeyen bir bono, düzenleyenin adının yanında yazılı olan yerde düzenlenmiş sayılır.
Vadesi gelen ve geçerlilik şartlarını taşıyan bir bonoda; ödeme alamayan alacaklı, banka aracılığı ile ya da bizzat kendisi noter aracılığı ile muhataba ödememe protestosu gönderebilir. Ödememe protestosu, ödeme gününü yani vadeyi izleyen 2 ( iki ) iş günü içerisinde gönderilmelidir.
Vade tarihinden itibaren iki iş günü içerisinde ödememe protestosu çekmeyen hamil, cirantalara başvuru hakkını kaybeder.
Bono vasfındaki bir senedin vade tarihinden itibaren 3 yıl içinde takip konusu yapılmaması halinde, bono zamanaşımına uğrar. Bir başka anlatımla, bonoda zamanaşımının gerçekleşmesi halinde, bono vasfında herhangi bir değişiklik olmaz ise de; alacaklı senet borçlusuna karşı senetten doğan alacak hakkını vadeden itibaren üç ( 3 ) yıl içinde kullanmadığından borçluya karşı müracaat hakkını yitirir.
Geçerlilik şartlarını taşıyan bonolar; kambiyo vasfına haiz oldukları için, kambiyo senetlerine özgü takip yolu ile alacağın tahsili mümkündür. Ödeme emri kendisine tebliğ edilen kişinin 5 gün itiraz süresi, 10 gün borcu ödeme süresi bulunmaktadır. Kambiyo senetlerine özgü icra takibinde itiraz; imzaya itiraz ve borca itiraz şeklindedir. Kambiyo senetlerine özgü icra takibinde borçlu; kendisine gönderilmiş olan ödeme emrine itirazı, ancak mahkemede dava açarak ileri sürebilmektedir.Bononun üzerinde bulunan imzaya itiraz edecek olan kişi mahkemeye sunacağı itiraz dilekçesinde, imzaya itiraz ettiği hususunu özellikle belirtmelidir. Bono üzerinde bulunan imzaya itiraz dışında yapılacak olan tüm itirazlar borca itiraz olarak kabul edilmektedir.
İletişim İçin Tıklayınız
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.
Günü Geçmiş Senet Nasıl Tahsil Edilir? Senet konularındaki önemli bir sorun vadesi geçmiş senet tahsili ya da senedin geçerliliğin kalıp kalmadığıdır.
Yaygın hukuksal bir sorun olarak karşılaşılan bu durumda alacakları tarafın başvurması gereken kanallar bulunmaktadır.
Ödenmeyen ve Günü Geçmiş Senet Nasıl Tahsil Edilir?
Günü geçmiş senet ödeme yapılmamış ise 3 gün sonra İcra müdürlüğüne başvuru yapılarak icra takibi işlemi başlatılır.
Günü geçmiş senet 3 yılı doldurmuş ise İcra müdürlüğüne başvuru yapılarak ilamsız icar takibi yapılır.
Alacağın konusu çek olması halinde, keşide yeri aynı il ise 10 gün farklı il ise 1 ay içerisinde bankaya karşılıksızdır işlemi yapılarak 6 ay içerisinde icra müdürlüğüne başvuru yapılarak icra takibi başlatılır. 6 ay geçmiş ise ilamsız icra takibi yapılır.
Daha detaylı kanuni haklarınızı öğrenmek için icra hukuku konusunda avukat ve danışma ile öğrenmenizi tavsiye ederiz.
Ödenmeyen Senet Nasıl Tahsil Edilir
Senet, en basit tanımıyla borç gösteren belgeye verilen isimdir. Üzerinde taraflarca bir anlaşmaya varılır ve belirtilen süre içerisinde borçlunun bu miktarı karşılaması beklenir.
Tarihin en eski borç belgelerinden olan senetteki asıl amaç taksit vb. yapılamayan durumlarda tarafın taksit ile borcunu ödeyesiye kadar alacaklının elinde güvence olmasını sağlamaktır. Senet hazırlandıktan sonra ödeme gününde ödeme yapılmadıysa ve senedin süresi geçmişse bu durumda yapılacak ilk şey protesto göndermektir.
Senedi ödemeyen kişi bankalar ile sorun yaşamamak, kredi notunun düşmemesi, kredi çekme riskini azaltmamak için senedi ödeme yoluna gidebilir. Şayet senetteki tarihten sonra hâlâ borç ödenmiyorsa borçlu temerrüde düşer ve faiz işlemeye başlar.
Banka protestosundan bir sonuç çıkmazsa en iyi çözüm yasal sürecin başlatılması ve takibi için avukata başvurmak olacaktır. Şayet bir firma ile senet imzalanmışsa ve firmaya o senet borcu ödenmiyorsa, firma da yine aynı yolu izleyecek ve protesto yolundan sonra avukata başvuracaktır.
Kısaca ödenmeyen senedin tahsili için yapılacaklar şunlardır;
Sadece senedin cebren yanlış imzalatılması (tutar kısmının fazla yazılması) ya da sahte senet durumlarında dava ceza mahkemelerine intikal etmektedir. Bu davalar artık senet davası olmaktan çıkıp dolandırıcılık, gasp vb. davalar kapsamına girmektedir.
Hukuki Süreçte Senet TahsiliNedir?
Senedinizin günü geçti ve siz protesto ile borçlu kişinin ödemesini sağlayamadığınızda, avukat aracılığı ile hukuki senet sürecini başlatmanız yerinde olacaktır.
Avukat ilk aşamada ticari alacaksa uzlaşma yolunu deneyecektir, uzlaşma olmadığı veya borçluya ulaşılmadığı durumlarda icra müdürlüğüne başvurarak senedi ödemeyen kişiyi hacze verecektir. Hacze uğrayan kişinin banka hesapları da kontrol altına alınacağı için genelde bu aşamada yani hacze gidilmeden senedin tahsilatı sağlanmaktadır.
Senet Ödememe Cezası Var mı?
Senet ödememe konusunda kanunda belirlenen ve karşılığı olan bir hapis cezası yoktur. Ancak kendisine icra takibi yapılmış ise süresinde mal beyanında bulunması gerekmektedir. Bulunmadığı zaman hapsen tazik kararı çıkabilir.
Senedi ödememe durumunda herhangi bir cezai yaptırımı yoktur. Çünkü bu süreci bir borcun ödenmemesi olarak bakıp en fazla haciz ile senet üzerinde tahsilatın değeri kadar ödemenin alınması olarak düşünmek gerekir. Ancak sahte senet verme durumlarında konu artık dolandırıcılık olduğu için cezai yaptırımlar gündeme gelmektedir.
Günü Geçmiş Senet
Günümü geçmiş senedin ödenmesini sağlamak için hızlı ve etkili bir yöntem bulmanız sizin yararınıza olacaktır.
İcra davaları genelde çok fazla olmakta ve mahkemelerde taraflara kendilerini yeteri kadar ifade etmek imkanı tanınmamaktadır. Ayrıca çok fazla bilgi gerektiren bu konu olmasından ötürü avukatınızın yardımı ile süreci yönetmeniz sizin çıkarınıza olur.
Öncelikle belirtmemiz gerekir ki bir senedin ödenmesi ise söz konusu borcun muaccel olması gerekir. Buna göre; vade tarihi henüz gelmemiş olan bir senedin ödenmesi beklenemez. Eğer söz konusu senette vade tarihi düzenlenmemiş ise senedin görüldüğü esnada ödeneceği düzenlenmiştir. Türk Ticaret Kanunu 708. maddesinde senedin ibrazı ile ilgili düzenleme yer alır ve ilgili maddeye aşağıda yer verilmiştir.
Türk Ticaret Kanunu Madde 708
Yukarıda yer alan kanun maddesine göre senet hamili, söz konusu senedi düzenleyene ibraz etmekle yükümlüdür.
Usule uygun şekilde senedin düzenleyene ibrazını gerçekleştiren hamil daha sonra ödenmeyen senet için aşağıda verilen yollara başvurabilir. Bu yollar;
Asıl borçlu olan kişi söz konusu senedi düzenleyen kişidir. Temsilci aracılığı ile düzenlenen senetlerde ise; yetkisini aşan temsilce asıl borçlu sıfatı ile sorumlu hale gelir. Buna göre; asıl borçlu olan kişinin mirasçısı olan kişiler de asıl borçlu sayılırlar. Buna ek olarak senedi düzenleyen kişiye aval veren kişiler de asıl borçlu sıfatı ile sorumlu hale gelirler. Ancak belirtmek gerekir ki; usulüne uygun şekilde ibraz edilmiş olan senetlerde hamil olan kişi asıl borçlulara karşı protesto çekmeden doğrudan müracaat edebilir ve icra takibi yapabilir. Buna göre; bu hal için protesto şartı aranmaz.
Asıl borçlu olan kişi dışında söz konusu bonoda imzası yer alan kişiler başvuru borçluları olarak adlandırılır. Cirantalara aval verenler de başvuru borçlusu sıfatıyla sorumluluk altındadır. Eğer ki hamil cirantalar ve onların lehine aval verenlere yani asıl borçlu dışında kalan kişilere müracaat etmek isterse;
Yukarıda yer alan üç şart bir arada gerçekleşmiş ise; bu durumda hamilin başvuru borçlularına karşı takip ve dava hakkını kullanma hakkı ortaya çıkar. Eğer protesto çekilmemiş ise bu halde başvuru borçluları sorumluluktan kurtulmuş olur.
Yargıtay 12. Hukuk Dairesi kararına göre; “Belirli bir günde veya düzenlenme gününden veya görüldükten belirli bir süre sonra ödenmesi şartını içeren bir bonoya dayanarak hamilin lehtara müracaat edebilmesi, ödeme gününü takip eden iki iş günü içinde senet keşidecisinin protesto edilmesine bağlıdır. Muteriz borçlu takip dayanağı bononun lehdar cirantası olup, adı geçen hakkında takip yapılabilmesi için keşideciye protesto keşide edilmesi zorunludur. Takip dosyasında takip alacaklısı hamil tarafından bononun keşidecisine protesto keşide edildiğine dair evrakın bulunmadığı görülmektedir. Protesto koşulunun usulünce yerine getirilmemesi sebebiyle takibin iptaline karar verilmesi gerekir.”
Burada belirtmek gerekir ki; cirantalara karşı protesto çekmeden icra takibi yapılamaz, eğer takip yapılmış ise iptal edilir. Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 2017 yılında vermiş olduğu karara göre; “Takibe konu olan 200.000 TL ve 420.000 TL bedelli iki adet bonoda, şikayette bulunan borçlunun, lehtar ( birinci ciranta ) olduğu görülmektedir. Bu durumda, yetkili hamil olan alacaklının, borçlu ciranta hakkında takip yapabilmesi için, bononun keşidecisine ödememe protestosu göndermesi zorunludur. İcra dosyasında söz konusu bonolar bakımından protesto çekildiğine dair bir belge bulunmadığı görülmekle, alacaklı hamilin takibe dayanak bonolar yönünden cirantaya karşı müracaat hakkını kaybettiği anlaşılmaktadır. O halde, mahkemece, İcra İflas Kanunu'nun 170/a-2. maddesi hükmü uyarınca bu husus re'sen gözetilerek, alacaklının müracaat hakkını kaybettiği gerekçesi ile takibin iptaline karar verilmesi gerekirken, şikayetin reddi yönünde hüküm tesisi isabetsizdir.” İfadesi yer alır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki ödeme günü belirlenmiş olan senetlerde protestonun ödeme gününü takip eden 2 iş günü içerisinde çekilmesi zorunludur. Öte yandan ödeme günü belirlenmemiş olan ve görüldüğünde ödenecek olan bonolar için ise protesto süresi ilgili bononun düzenlenme tarihinden itibaren 1 senedir. Buna göre; vadesi yazılmamış olan bonolar için düzenlenme gününden itibaren 1 yıllık süre içinde ödememe protestosu çekilmelidir. Söz konusu protesto hamilin kendisi tarafından çekilebilir. Uygulamada ise protesto için ilgili senetler genellikle bankaya verilir. Protesto ile ilgili düzenleme Türk Ticaret Kanunu 716. maddesinde yer alır ve ilgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.
Türk Ticaret Kanunu Madde 716
(1) Protesto;
(2) Kısmi ödeme protestoda belirtilir.
(3) Kabul için kendisine bir poliçe ibraz edilmiş olan muhatap, poliçenin ertesi günü tekrar ibrazını istemiş ise bu durum da protestoya yazılır.
Protesto belgesi ile ilgili düzenleme Türk Ticaret Kanunu 717. maddesinde yer alır ve ilgili kanun maddesine aşağıda yer verilmiştir.
Türk Ticaret Kanunu Madde 717
Aşağıda verilen hallerde hamil protesto çekmeden de başvuru hakkını kullanabilir. Bu haller;