Rahatlatıcı Sakinleştirici Haplar

I. Antidepresan ilaçlar

Depresyon çok sık görülen önemli bir hastalıktır. İsteksizlik, hayattan zevk almama, sinirlilik, uyku ve iştah bozukluğu gibi belirtileri vardır. Unutkanlık, yorgunluk, cinsel sorunlar, okul başarısında düşme, iş performansında azalma, aile içi geçimsizlik gibi durumlar da tabloya eşlik edebilir.

Antidepresan ilaçlar, depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Depresyonda beyinde serotonin, noradrenalin, dopamin maddeleri azalmıştır. Antidepresanlar bu maddelerin miktarını arttırarak etki gösterir.

1. Antidepresan ilaçlar beyinde bozulmuş olan dengeyi (serotonin, noradrenalin, dopamin..) yeniden sağlar.

2. Antidepresan ilaçların etkileri geç başlar (4-6 hafta sonra). Arada bir 1-2 ilaç alarak depresyondan kurtulmak mümkün değildir.

3. Antidepresan ilaçlar gelişigüzel bırakılmamalıdır. Kişi haftalar içinde tamamen iyileşse bile, antidepresan ilaca en az 6 ay devam edilmelidir.

4. Antidepresan ilaçlar bağımlılık yapmaz.

5. Antidepresan ilaçlar depresyon dışındaki durumlarda da faydalıdır: obsesif kompulsif bozukluk, panik bozukluğu, anksiyete bozukluğu ve sosyal fobi gibi.

Klasik antidepresanlar

• Moklobemid (Aurorix)

• Mianserin (Tolvon)

• Trazodon (Desyrel)

• Amitriptilin (Laroxyl)

• Klomipramin (Anafranil)

• İmipramin (Tofranil)

• Opipramol (İnsidon, İnsomin) 

Yeni kuşak antidepresanlar

• Sertralin (Lustral, Seralin, Selectra, Misol vd...)

• Sitalopram (Cipram, Eslopram, Citol, Vodalex, Citara, vb...)

• Paroksetin (Seroxat, Paxil, Paxera vd...)

• Fluvoksamin (Faverin)

• Fluoksetin (Prozac, Depreks, Zedprex, Fulsac, Florak, vd...)

• Essitalopram (Cipralex, Secita, Eslorex, Citoles, vd...)

• Venlafaksin (Efexor, Venegis, Veniba, vd...)

• Milnacipran (İxel)

• Reboksetin (Edronax)

• Bupropiyon (Wellbutrin, Zyban) 

• Tianeptin (Stablon)

• Mirtazapin (Remeron, Zestat, Redepra, Mirtaron, vd...)

• Agomelatin (Valdoxan)

• Vortioksetin (Brintellix)

II. Antipsikotik ilaçlar

Antipsikotik ilaçların başlıca kullanım alanı şizofreni ve diğer psikotik bozukluklardır. Ayrıca, duygudurum (bipolar) bozukluk, psikotik belirtilerin eşlik ettiği veya dirençli depresyon, anksiyete bozuklukları gibi tablolarda da kullanılırlar. Şizofrenide temel bozukluk, beyinde dopamin fazlalığıdır.

Antipsikotik ilaçlar dopaminin beyindeki etkisini azaltarak etki gösterir. Antipsikotikler bağımlılık yapmaz, uyuşturucu değildir. Bazıları uyku ve sersemliğe yol açabilir. Klasik antipsikotik kullananlarda bazen kasılma, yerinde duramama; yeni kuşak antipsikotik alanlarda ise iştah artışına bağlı kilo alımı görülebilir.

Klasik antipsikotikler

• Haloperidol (Norodol)

• Klorpromazin (Largactil)

• Pimozid (Nörofren)

• Trifluoperazin (Stilizan)

• Sülpirid (Sülpir, Meresa, Dogmatil)

• Flufenazin (Prolixin)

• Zuklopentiksol (Clopixol)

• Flupentiksol (Fluanxol)

Yeni kuşak antipsikotikler

• Risperidon (Risperdal)

• Paliperidon (İnvega, Xeplion, Trevicta)

• Olanzapin (Zyprexa, Ozaprin, Rexapin, vd...)

• Ketiapin (Seroquel, Gyrex, Cedrina, Ketya, vd...)

• Ziprasidon (Zeldox)

• Aripiprazol (Abilify, Abizol, Aripa, vd...)

• Risperidon (Risperdal Consta)

• Klozapin (Leponex, Clonex)

 III. Anksiyolitik (kaygı giderici) ilaçlar

‘Müsekkin’ veya ‘sakinleştirici’ olarak bilinen ilaçlar bu gruptandır. Etkileri çabuk başlar. Bu ilaçlar kullanan kişide endişe ve huzursuzluğu azaltır, rahatlama hali meydana getirir. Çoğu yeşil reçete ile verilir. Yatkın kişilerde, tedavi amacı dışında, uzun süreli ve yüksek dozlarda kullanıldıklarında bağımlılık riski vardır (Psikiyatride bağımlılık riski olan tek ilaç grubu). Tedavi dozunda, uygun süreli kullanıldıklarında bağımlılık tehlikesi söz konusu değildir.

• Diazepam (Diazem, Nervium, Spazmo-Valibrin)

• Alprazolam (Xanax)

• Buspiron (Buspon)

• Klonazepam (Rivotril)

• Lorazepam (Ativan)

• Klordiazeposid (Librax, Librium, Klipaks)

• Pregabalin (Perge, Lyrica vb..)

IV. Duygudurum düzenleyiciler

Bu ilaçlar aslında epilepsi (sara) tedavisinde kullanılır (Lityum dışındakiler). Ancak, psikiyatride de özellikle manik depresif hastalıkta da (iki uçlu mizaç bozukluğu veya bipolar bozukluk, dirençli depresyon) kullanılır. Söz konusu amaçla en sık kullanılan ilaç lityum adında bir tuzdur.

• Lityum tuzu (Lithuril)

• Karbamazepin (Tegretol, Karazepin, Teril, Karberol)

• Valproat (Depakin, Convulex)

• Lamotrijin (Lamictal)

• Topiramat (Topamax)

• Gabapentin (Neurontin)

V. Diğer ilaçlar

• Özellikle antipsikotiklerin oluşturduğu hareket bozukluklarının azaltılmasında ve giderilmesinde kullanılan ilaçlar: Biperiden (Akineton)

• Bunama (demans) tedavisinde: Memantin (Ebixa), Donepezil (Aricept, Doenza), Rivastigmin (Exelon), Galantamin (Reminyl)

• Özellikle dikkat eksikliği olanlarda: Metilfenidat (Ritalin, Concerta)

• Uyku artışı ile giden depresyonlarda antidepresanlara ek olarak: Modafinil (Modiodal, Modiwake vb...)

• Sadece uyku ilacı olarak: Zopiklon (Imovane)

• Erkeklerin sertleşme bozukluklarında: Sildenafil (Viagra, Levitra, Sildegra)

Doğal ilaçlar ve alternatif tedaviler birçok hastalıkta olduğu gibi, psikiyatrik hastalıklarda da popülerliğini giderek arttırmaktadır.

Depresyon tedavisinde sarı kantaron, folat ve B12 vitamini ile omega-3 yağ asitleri bitkisel ilaçlar, doğal ve alternatif tedavi yöntemleri olarak gündemde öne çıkmaktadır. Araştırmalar hastaların yaklaşık üçte birinin alternatif tedavi yöntemlerini denediğini göstermektedir.

Depresyon tedavisinde sakinleştirici, yatıştırıcı, duygu durum düzenleyici özellikleri nedeniyle sarı kantaron yıllardır bilinmektedir. Sarı kantaron hafif-orta depresyonda etkili olarak kabul edilmektedir. İçeriğinde bulunan hiperisin ve hiperforin tam olarak bilinmeyen etki mekanizmalarıyla serotonin, norepinefrin ve dopamin geri alımını engelleyerek antidepresan özellikler göstermektedir.

Piyasada bulunan sarı kantaron preparatlarının çoğu hiperisin ya da hiperforin açısından standartize edilmiş olup, farklı firmaların ilaçları arasında doz birliği yoktur. Aktif bileşen miktarı üründen ürüne değişebilir.

Amerika ve Avrupa’ da yapılan çeşitli araştırmalarda sarı kantaronun selektif serotonin gerialım inhibitörleri ve trisiklik antidepresanlara benzer oranlarda sağaltım sağladığı görülse de birçok bilim adamı sonuçları tutarsız ve kafa karıştırıcı görmekte ve uyarıda bulunmaktadır.

Bitkisel ilaçlarla tedavide en büyük sorun diğer ilaçlarla etkileşim konusudur. Sarı kantaron warfarin, siklosporin, teofilin ve digoksin gibi birçok ilacın aktivitesinde azalmaya yol açabilmektedir. İlaç etkileşimleri konusunda günümüzde yeterli bilgiye sahip değiliz.

Ağız kuruluğu, baş dönmesi, kabızlık sarı kantaronun en sık görülen yan etkileridir. En önemli yan etkilerden biri ultraviole ışığa duyarlılıktır. Sarı kantaron alan hastaların güneşten korunması önerilir. Bipolar hastaların kontrolsüz sarı kantaron kullanmaları mani ya da hipomaniye yol açabilir.

Çoğu psikiyatrist sarı kantaron dozunu günde 2 ya da 3’ e bölerek 900mg/ gün-1800mg’/ gün olarak önerir. Sarı kantaronun güvenli kullanımından söz edebilmek için daha ileri çalışmalara gereksinim vardır.

Depresif hastaların yaklaşık %20-30’ unda folat ve B12 vitamin düzeyleri düşük bulunmaktadır. Bundan dolayı antidepresan ilaçlara yetersiz yanıt veren hastalara folat ve B12 vitamini takviyeleri önerilmektedir.

Folat ve B12 vitamininin depresyondaki rolü, beyinde bir metil vericisi olan S-Adenozil-Metiyonin sentezindeki katkılarından gelmektedir. Reçetesiz bir diyet takviyesi olarak S-Adenozil-Metiyonin Avrupa ve Amerika’ da son 15-20 yıldır kullanılmaktadır.

SAM genellikle iyi tolere edilmekte ve belirgin bir yan etkiye yol açmamaktadır. Bipolar depresyonu olan hastalarda döngüsel etki haricinde rahatlıkla kullanılabilir. Antidepresanların etkisini hızlandırabilmekte, daha düşük doz antidepresan gereksinimi doğurabilmektedir.

Bazı psikiyatristler 3000mg/gün dozunda SAM önerseler de ortalama etkin doz 400-1600 mg/gün’ dür. Her şeye rağmen SAM’ in psikofarmakolojik yeri için daha geniş kapsamlı araştırmalara gerek vardır.

Depresyon tedavisinde güncel bir konu da omega-3 yağ asitleridir. Esas olarak balık yağında bulunan iki omega-3 yağ asiti olan EPA ve DHA duygudurum iyileştirici etkileri nedeniyle antidepresan işlevi görebilmektedir.

EPA ve DHA etkisi daha çok norepinefrin düzeylerini etkilemesiyle oluşmaktadır. Günlük tüketimin 5 katı ya da daha yüksek dozda omega-3 yağ asiti alımı antidepresan ve/veya duygu durum düzenleyici etki sağlamaktadır.

Postpartum depresyonlar, unipolar ve bipolar duygudurum bozukluklarında omega-3 kullanılabilmektedir. Birçok depresif hastada anksiyete, uyku bozukluğu, libido ve intihar eğilimleri üzerinde olumlu değişimler görülmüştür.

Depresyonda omega-3 kullanımı oldukça güvenlidir. Warfarin gibi antikoagülan ilaç kullananlarda kanama riskini arttırabilir. Ortalama 1 gr/gün’ lük EPA-DHA karışımları birçok depresif hasta için yeterlidir. Depresyon tedavisinde EPA’ nın mı, yoksa DHA’ nın mı daha etkili olduğu konusu henüz net değildir.

Depresyonda alternatif tedavi konusunda sarı kantaron, omega-3 yağ asitleri, folat ve B12 vitamini gerek tek başlarına gerekse antidepresanlarla kombine olarak ümit vaat etseler de güvenlik ve etkinlik için daha geniş çaplı araştırmalara ihtiyaç vardır.

Alternatif tedavilerde ilaç- ilaç etkileşimi, uygun doz, standartize etkin madde sağlanımı, kontrendikasyon, olası toksisite riskleri gözardı edilmemeli, doğal ilaçların yan etkisiz olduğu düşünülerek, reçetesiz alım kolaylığıyla doktor kontrolü ve önerisi olmadan kullanımından kaçınılmalıdır.

Depresyon Tedavisi Antalya.

Antalya Psikiyatri Merkezi.

Anatomik Terapötik Kimyasal Sınıflandırma Sistemine dayalı olarak - Büyük ilaç grupları

Mide asidi (Antiasitler sınıfı, H₂ antagonist sınıfı, Proton pompa inhibitörü sınıfı ) • Antiemetik sınıfı  • Laksatif sınıfı  • Antidiyare ilaçları sınıfı/Antipropulsif sınıfı  • Anti-obezite ilacı sınıfı • Anti-diyabetikler • Vitamin sınıfı • Diyet minerali sınıfı

Antitrombotik sınıfı (Antikoagülan sınıfı, Antiplateletler, Trombolitikler) • Antihemorajik sınıfı

Kardiyak tedavi/antianjinaller (Kalp glikozidleri sınıfı , Antiaritmikler, Kardiyak stimulanlar) • Antihipertansif sınıfı  • Diüretik sınıfı  • Vazodilatör sınıfı • Beta blokör sınıfı • Kalsiyum kanal blokörü •renin-anjiyotensin sistemi (ACE inhibitörü sınıfı, Anjiotensin II reseptör Antagonistleri sınıfı, Renin inhibitörü sınıfı) • Antihiperlipidemikler (Statinler , Fibratlar , Safra asidi bağlayıcıları)

Nemlendirici sınıfı • Sikatrizan • Antipruritik sınıfı • Antipsoriatikler

Hormonal kontrasepsiyon • Fertilite ajanları • SERM sınıfı • Seks hormonları

Kortikosteroid ilaçlar sınıfı (Glükokortikoidler , Mineralokortikoid) • Seks hormonları • Tiroit hormonu sınıfı • Antitiroit ajan

Antibiyotik sınıfı • Antiviraller • Aşı • Antifungaller • Antiparazitikler (Antiprotozoaller, Antihelmintik sınıfı)

Antikanser ajanlar • Bağışıklık Uyarıcılar sınıfı • Bağışıklık Baskılayıcılar

Anabolik steroidler • Antienflamatuar ilaçlar (NSAİİ)  • Antiromatizmaller • Kortikosteroid ilaçlar sınıfı • Kas gevşetici sınıfı • Bisfosfonlar

Anestezikler (Genel, Lokal) • Ağrı kesici sınıfı • Anti-ADHD ajanları • Antikonvülzan sınıfı • Antidemans ajanları • Antiparkinson ajanları • ~Ruhsal durumu düzenleyiciler sınıfı  • Psikoleptik (Anksiyolitik sınıfı, Antipsikotik sınıfı, Hipnotik sınıfı/Sakinleştirici sınıfı) • Psikoanaleptik (Antidepresan sınıfı, Uyarıcı sınıfı/Psikostimülan sınıfı) • Afrodizyak sınıfı • Entojen sınıfı • Halüsinojen sınıfı • Nootropik sınıfı • Nörotoksin sınıfı

Bronkodilatör sınıfı • Dekonjestan sınıfı  • Öksürük ilaçları • H₁ antagonist sınıfı

Panzehir sınıfı • Kontrast maddeler • Radyofarmasötikler • Pansuman