Rahim Tüpleri Neden Tıkanır

Üreme çağındaki sağlıklı her kadın ayda bir kez yumurtlamakta ve eğer bu süre içinde korumasız cinsel ilişkiye girildiyse, diğer şartlar da uygunsa gebelik gerçekleşmektedir. Ancak bunun için yumurtalıklardan dışarı atılan yumurtanın fallop tüpleri tarafından yakalanıp döl yatağına ulaştırılması gerekmektedir. Kadında yumurtlama gerçekleştikten sonra yumurta kanalının içini döşeyen yapıdaki siler maddesi, karın boşluğundaki sıvıyı ve yumurtayı kanala çeker ve döl yatağına ulaşımı sağlar. Başka bir deyişle tüpler yumurta ve spermi buluşturur ve embriyoyu oluşturur. Yaklaşık 12 santimetre uzunluğunda olan bu tüpler sağ ve solda iki tane bulunmaktadır. Kadında doğal yolla ya da üremeye yardımcı tedavilerle gebelik elde edilebilmesi her iki kanalın da tam olarak açık ve aktif olmaları gerekmektedir. Tüplerle ilgili kısırlık sorunlarında ya tüpler kısmen ya da tamamen kapalıdır veya hasar görmüşlerdir. Kadınlardan kaynaklanan kısırlık vakalarının neredeyse yarısında tüplerle ilgili sorunlar gözlenmektedir. Bu tüplerden birisi tıkalı ya da hasarlı ise gebelik daha zor gerçekleşir, her ikisinin de tıkalı veya hasarlı olduğu durumlarda gebelik için tek çare tüp bebek tedavisidir.

Tüplerle ilgili sorunlar nelerdir?

1. Tüplerde iltihaplanma: Tüplerle ilgili geçirilen iltihap ve enfeksiyonlar tıkanıklıklara ve tüplerde hasara yol açabilmektedir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan ve neredeyse tüm genital yollar enfeksiyonları tüplerin işlevlerini bozar.
2. Tüplerde sıvı birikmesi: Tüplere uygulanan Laparoskopide ya da ultrasonografide tüplerde sıvı biriktiği gözlenebilmektedir. Biriken bu sıvının toksik maddeler içermesi ve bu maddelerin de embriyoya zarar vermesi dolayısıyla, tüp bebek tedavisi öncesinde kesinlikle tüplerin alınması gerekmektedir.
3. Tüplerde Endometriozis: Tüplerin yakınında ve ağzında Endometriozis (çikolata kisti) oluşması tüplere ciddi hasar verebilmekte, tıkayabilmektedir.
4. Tüplerde irin oluşması: Her hangi bir sebepten dolayı kadının tüplerinin içinde irin (cerahat) oluşması gebelik oluşumunu tehlikeye atabilecek, acil tedavi gerektiren bir durumdur. Tüplerde oluşan enfeksiyonel bu durum, hastanede yatarak tedaviyi ve ameliyatı gerektirebilmektedir.
5. Tüplerin tıkalı olması: Hangi sebeple olursa olsun kadının tüplerinden her ikisi de tıkalı ise doğal yolla gebelik imkansızdır, sadece biri tıkalı ise doğal yolla gebelik elde etmek için belli bir süre denemek, ardından aşılama ve hala başarı sağlanamadıysa tüp bebek tedavisi gerekir.

Tüplerle ilgili sorunlar nelerden kaynaklanır?

Tüplerle ilgili sorunlar doğuştan kaynaklı ya da sonradan olabilir. Ancak çoğunluğunda sonradan oluşan hasar ve tıkanıklıklar görülmektedir. Bu bağlamda kadının birden fazla kez kürtaj olması, sezaryen doğum, apandisit patlaması gibi karın içi operasyonlar kadının tüplerinde hasara yol açabilmektedir. Bunların yanında tüplerle ilgili enfeksiyonlar geçirilmesi, genital yollarla ilgili iltihaplar, kadının cinsel yolla bulaşan bir rahatsızlığının olması, tüberküloz ve Endometriozis adı verilen çikolata kistinin tüplerin ağzına yakın bir yerde oluşması da tüpleri tıkayabilir, tüplere hasar verebilir. Ayrıca polip oluşumu sebebiyle tüplerde gelişen tıkanıklıklar, tüp içinde yapışıklık oluşması, tüplerin şişmesi ve sıvı toplaması da tüplere zarar verdiğinden gebeliği zorlaştırmaktadır.

Tüplerdeki tıkanıklık nasıl tespit edilir?

Tüplerdeki tıkanıklıklar klasik ultrason ile tespit edilemez, bunun için mutlaka ilaçlı rahim filmi çekilmesi veya laparoskopi yapılması gerekir. İlaçlı rahim filmi tüplerin tıkanıklığı ile ilgili fikir verir, ancak laparoskopi yöntemiyle tıkanıklık tam olarak tespit edilir. Zira ilaçlı rahim filminde tüplerin açık olarak gözlenmesi gebelik için yeterli değildir. Tüpler açıktır, ancak başka sorunlardan dolayı işlevlerini yerine getiremiyordur. Örneğin tüpler ve çevresindeki dokularla yapışıklık olması, tüp içindeki dokuların hasar görmüş bozulmuş olması tüplerin doğal işlevlerini gerçekleştirmelerine engel olabilmektedir. Bu durumda laparoskopi ile incelemek çok daha faydalı bir yol olabilmektedir.

Tüplerde tıkanıklık nasıl tedavi edilir?

Kısırlık şikayetiyle doktora başvuran kadınlarda çekilen rahim filmi sonucunda tüplerin birinde veya ikinde tıkanıklık olduğu tespit edildiğinde laparoskopi (kapalı ameliyat) uygulanır. Laparoskopi; kadına genel anestezi uygulanarak göbek deliğinden ucunda kamera olan bir cihazla girilerek karın boşluğunun izlenmesi ve gerekiyorsa tedavi uygulaması da yapılmasına olanak veren bir tanı ve tedavi yöntemidir. Örneğin kadının tüpleri Endometriozis (çikolata kisti) sebebiyle tıkanmışsa Laparoskopi ile tüpler açılabilir. Laparoskopide tüplerde birisinin tıkalı olduğu gözlendiyse ve başka bir sorun da yoksa kadının doğal yolla gebe kalabilmesi için bir süre korumasız düzenli cinsel ilişki önerilir. Bu şekilde gebelik gerçekleşmezse aşılama tekniği ile kadının hamile kalması sağlanır. Tüplerin her ikisinin de hafif derecede tıkalı ve hasarlı olması durumunda mikro-cerrahi ile tüpler açılır. Ancak tüplerin her ikisinin de tamamen tıkalı olduğunun tespit edilmesi durumunda vakit kaybedip yaşın da ilerlemesine fırsat verilmeden tüp bebek tedavisine başlanır.

Rahim Tüpleri Nedir? Ne İş Görür?

Rahmin sağ ve sol üst köşelerinde rahim tüpleri yer alır. Sağ tüp ve sol tüp, rahim boşluğundan sağdaki ve soldaki yumurtalıklara doğru uzanan 10-12 cm uzunluğunda ve iç çapı birkaç milimetre olan canlı borucuklardır. Tüplerin duvarlarında istemsiz kas hücreleri bulunur. İç yüzeyi salgı üretmek, hareket sağlamak gibi çeşitli işler gören özel bir hücre tabakasıyla kaplıdır.

Tüpler kadının yumurtası ile erkek üreme hücresi spermin buluşmasını sağlar. Bu iki üreme hücresinin buluşması ve birleşmesi sonrasında embriyo gelişir. Tüp içinde rahime doğru ilerleyen embriyo rahim boşluğuna ulaşarak buraya tutunur ve gelişimine devam eder.

İstanbul Tüp Tıkanıklığı Nedir?

Rahim tüplerinin iç çapı 3-5 mm kadardır ve çeşitli nedenlerle tıkanabilir. Tüplerin tıkalı olması durumunda sperm ile yumurta buluşamaz. Bu durumda doğal yolla, kendiliğinden gebelik mümkün olmaz. Tüp tıkanıklığı başta gelen kısırlık nedenlerinde birisidir.

İstanbul Tüp Tıkanıklığı Teşhisi

Tüplerin tıkalı olup olmadığı rahim filmi çekilerek anlaşılabilir. Tüp tıkanıklığını teşhis etmek için rahim filminden başka ve daha iyi bir radyolojik inceleme yöntemi yoktur. Ne ultrasonografi ne bilgisayarlı tomografi ne de MR, tüpler hakkında rahim filmi kadar yeterli ve doğru bilgi veremez.

Rahim filmi çekiminde, röntgen filmlerinde görülebilen özel bir sıvı rahim boşluğu içine doldurulur ve bu sıvının tüplerin içinden geçerek karın boşluğu içine ulaşıp ulaşmadığı röntgen ile izlenir. Eğer tüpler tıkalıysa bu tıkanıklığın tüpün neresinde olduğu tespit edilir. Tüpteki tıkanıklığın tüpün hangi bölümünde olduğu tespit edilir.

Tıkalı çıkan tüpler için 3 durum söz konusu olabilir:

• Tüp, geri dönüşümsüz veya sadece ameliyatla açılabilecek derecede tıkalı olabilir. Tüp, uzak ucu seviyesinde tıkalı ise içerisinde sıvı biriktirerek şişmiş olabilir.
• Rahim kaslarının spazmı, tüpün ağzının büzülmesine ve bu nedenle tıkalı olmadığı halde filmde tıkalı çıkmasına neden olabilir.
• Tüp, küçük yapışıklıklar, sümüksü tıkaç veya pıhtı tıkaçları nedeniyle tıkalı olabilir.
• Verilen ilacın geri gelmesi, kan damarları içerisine dolması veya teknik yetersizlik nedenleriyle ilacın tüpleri doldurması için yeterli basınç sağlanamamış, böylece yanlış sonuç elde edilmiş olabilir.

Yukarıdaki  1. Maddede yazılı durum dışında, tüpler, rahim filmi çekimi sırasında “selektif salpingografi” adı verilen yöntemle açılabilir veya açık olduğu gösterilebilir. “Selektif salpingografi” tek tüp filmidir. Bu yöntemde, ilaç, rahim boşluğuna değil, çok ince, yumuşak bir borucuk ile doğrudan doğruya tüpün içerine verilir.

Tüp Tıkanıklığının Önemi Nedir?

Tüpler tıkalı ise yumurta ile sperm buluşamayacağı için doğal yolla gebelik meydana gelemez. Tüp tıkanıklığı en sık görülen kısırlık nedenidir. Bu nedenle düzenli korumasız ilişkiye rağmen makul bir süre boyunca gebe kalamayan kadınlarda tüplerin durumunun tespit edilebilmesi için rahim filmi çekilmelidir. Söz konusu makul bekleme süresi genç kadınlarda 1 senedir. Kişinin durumu da göz önüne alınarak 35-40 yaşından sonra bu süre daha kısa tutulur.

Tüplerde Tıkanıklığın Nedenleri

Çeşitli enfeksiyonlar tüp tıkanıklığının en sık sebeplerinden birisidir. Bu enfeksiyonlar belirti vererek veya belirtisiz şekilde meydana gelerek tüplerin tıkanmasına sebep olurlar.

Çikolata kistleri tüplerin karın boşluğuna açılan ağzını kapatarak veya karın zarı yapışıklıklarına yol açarak tüpleri tıkayabilir. Tüpü iterek veya üzerine baskı yaparak olumsuz etkileyebilir.

Karın bölgesi ameliyatlarından sonra tüpler tıkanabilir.

İster ameliyatla isterse ilaçla sonlandırılmış olsun, dış gebelikler tüpün tıkanmasıyla sonuçlanabilir.

Tüp Tıkanıklığı Olanlar Hamile Kalabilir mi?

Tüplerinden sadece birisi tıkalı olanların kendiliğinden gebe kalma şansı azalmış olsa da vardır. İki tüpü de tıkalı olanlar sadece tüp bebek tedavisi ile gebe kalabilirler.

Tüp Bebek Yapılacak Kişilerde Tüp Tıkanıklığı Önemli mi?

Kısırlığın tüp tıkanıklığından başka sebepleri de vardır. Bu sebepler kadından kaynaklanabildiği gibi sperm azlığında olduğu gibi erkekten de kaynaklanıyor olabilir. Bu çiftlere tüp bebek tedavisi yapılmadan önce tüplerin rahim filmi ile kontrol edilmesi önemlidir. Çünkü tüpün rahme uzak bölgesinde bir tıkanıklık mevcut ise, tüp içinde biriken sıvı, rahim boşluğuna akarak embriyonun tutunmasını ve gelişmesini olumsuz etkiler. Tüp bebek başarı şansı belirgin derecede düşer. İşte bu nedenle tüp bebek tedavisi öncesinde rahim filmi çekilerek varsa tüp bebek başarısını olumsuz etkileyebilecek çeşitli problemler tespit edilmeli, bu problemler bertaraf edildikten sonra tüp bebek tedavisine devam edilmelidir.

İstanbul tüp tıkanıklığı bir şikayete neden olmaz. Belirti vermez. Tıkanıklığın olup olmadığı ve varsa tıkanıklığın tüpün neresinde bulunduğu, normal muayene ile anlaşılamaz ve ultrason ile görülemez. Bu nedenle saptanabilmesi için mutlaka rahim filmi çekilmelidir.

Tek Tüpün Tıkalı Olması

Rahim filminde tek tüpün tıkalı olması gebe kalmaya engel değildir. Ancak kendiliğinden gebe kalma şansı iki tüpün de açık olduğu duruma göre daha düşüktür.  Tek tüpün tıkalı çıkması halinde de “selektif salpingografi”  ile tüp açma işlemi önerilebilir.

Böylece aşılama yapılacaksa zaman kaybının önüne geçilebileceği gibi ağızdan tıkalı çıkan tüplerde gebe kalmayı engelleyebilecek sıvı birikimi gibi bir durumun bulunup bulunmadığı da anlaşılabilir. Eğer bir tüpte sıvı birikimi varsa, bu sıvı rahim içine akarak diğer tüp yoluyla hatta tüp bebek yöntemiyle gebe kalmayı engelleyebilmektedir.

İki Tüpün de Tıkalı Olması

Rahim filminde 2 tüpün birden tıkalı çıkması durumunda, eğer bu gerçek bir tıkanıklık ise kendiliğinden gebe kalınması mümkün değildir. Laparoskopi ile durum doğrulanır ve tüp bebek tedavisine geçilir. Eğer “selektif salpingografi” yapılabilen bir merkeze ulaşabilmeniz mümkün ise laparoskopiden önce bu tüp açma tekniği önerilebilir.  İki tüpün birden tıkalı olduğu uygun olgularda “selektif salpingografi” ile en az bir tüpün açılması olasılığı %70 iki tüpün birden açılması olasılığı %40’dır. Tüpleriniz açılırsa, laparoskopi yapılmasına gerek kalmayacaktır.

Tıkalı tüplerin rahim filmi sırasında “selektif salpingografi” ile açılması konusundaki anlatım videomu izleyebilirsiniz.

Tüplerde Sıvı Birikmesi (Hidrosalpinks)

Eğer tüpteki tıkanıklık tüpün rahme uzak olan bölgesinde ise, bu durum, hem açık olan diğer tüpten gebe kalmayı hem de tüp bebek başarısını önemli derecede olumsuz etkiler. Uzak uçtaki tıkanıklık nedeniyle tüpün içinde sıvı birikir (Hidrosalpinks). Tüp şişer. Karın boşluğuna akamayan ve tüp içinde biriken bu sıvı rahim içine akmaya başlar. Rahim içine akan sıvı embriyo için zararlıdır. Onun tutunmasını zorlaştırır ve tutunsa bile gelişimini engelleyebilir. Bu nedenle rahim filmi çekilerek hidrosalpinks olup olmadığı saptanmalı, eğer varsa önce gerekli müdahale yapılıp sıvı akışı önlendikten sonra embriyo transferi aşamasına geçilmelidir.

İstanbul Rahim Filmi Sırasında Tüp Açma (Selektif Salpingografi)

Rahim filminde tıkalı çıkan tüplerin selektif salpingografi adı verilen kısa ve ağrısız yöntem ile aynı seansta açılabilmesi mümkün olmaktadır. Sıvı birikmiş, bağlanmış veya dış gebelik, enfeksiyon gibi bir sebeple temelli tıkanmış bir tüp söz konusu değilse, özellikle rahime yakın yerden tıkalı çıkan tüplerde bu yöntem ile tüplerin açılması şansı %70’in üzerindedir.

Eğer selektif salpingografi olanağı bulunmayan bir merkezde veya başka bir şehirde rahim filmi çektirdiniz ve tüpleriniz tıkalı çıktıysa fimlerinizin fotoğrafını göndererek selektif salpingografi ile açılması olasılığının olup olmadığını sorabilirsiniz (Ayrıntı için “Selektif Salpingografi” başlıklı yazımızı okuyabilir, ilgili YouTube videolarımızı izleyebilirsiniz).

Rahim Filmi Sonrasında Hamilelik

Diğer faktörlerde bir problem yoksa ve tüpler de açıksa rahim filmi çekimini takip eden 4 ay boyunca gebe kalma şansı artmaktadır. Hangi teknikle yapılırsa yapılsın, hangi ilaç kullanılarak çekilmiş olursa olsun tüm araştırmalarda bu olumlu etki ispat edilmiştir.

Rahim filmi çekiminde kullanılan ilaç tüplerden geçerken sümüksü materyali, pıhtı tıkaçlarını temizlemekte ve bu şeklide gebeliği kolaylaştırdığı düşünülmektedir.