kaynağı değiştir]
Bu usulde mükellef veya vergi sorumlusu vergi matrahının saptanmasına esas teşkil edecek bilgi ve olayları yazılı olarak bildirmektedir. Hatta mükellef veya sorumlu saptadığı matraha vergi oranının uygulayıp ödeyeceği vergiyi de beyannamelerinde göstermektedir. Düzenlenen beyannameler direkt vergi dairesine verilmektedir. Beyan üzerinden alınan vergilerde tarh, tebliğ ve tahakkuk işlemleri bir arada yapılır. Tarh işleminin zamanı vergilere göre değişiklik gösterir. Beyanname, kural olarak mükellef ya da sorumlunun kendi beyanlarını içerdiğinden buna dayalı yapılan tarh dava konusu edilemez, ancak bu beyanlara herhangi bir sebeple ihtirazi kayıt konulması durumunda bu beyanlara dayalı tarhlara karşı da dava açılabilir. Başka bir deyişle beyannameye dayalı tarha karşı dava açılabilmesinin tek yolu, beyannameye ihtirazi kayıt konulmasıdır.
Re’sen Tarhiyat Nedir-Re'sen Tarhiyatın Mahiyeti Nedir-Re'sen Tarhiyatın Sonuçları Nelerdir?
Re’sen Tarhiyat Nedir
Matrahın maddî delillere, kanunî ölçülere dayanılarak kısmen ya da tamamen saptanmasına olanak bulunmayan durumlarda ve zamanında beyanname verilmemesi gibi bir kısım yasal koşullar gerçekleştiğinde matrah idarece saptanıp re’sen vergi tarhı yoluna gidilir.
Vergi Usul Kanunu bu tarh işlemini şöyle tanımlamıştır: “Re’sen vergi tarhı, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanunî ölçülere dayanılarak tesbitine imkân bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunmasıdır” (m. 30/1).
“herhangi bir nedenle” vergi matrahı kısmen ya da tamamen kayıt ve belgelere ve kanuni ölçülere göre belirlenemiyorsa re’sen tarhiyat gerçekleştirilir. Bu durumun saptanması da takdir komisyonları ile vergi inceleme elemanlarının yetkisi kapsamındadır.
Hangi hallerde başka işleme gerek olmaksızın vergi matrahının defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitinin mümkün olmadığı kabul edilir?
Aşağıdaki hallerden herhangi birinin bulunması durumunda, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitinin mümkün olmadığı kabul edilir.
monash.pw beyannamesi kanunî süresi geçtiği halde verilmemişse,
monash.pw beyannamesi kanuni veya ek süreler içinde verilmekle beraber beyannamede vergi matrahına ilişkin bilgiler gösterilmemiş bulunursa,
monash.pw kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmı tutulmamış veya tasdik ettirilmemiş olursa veya vergi incelenmesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmezse,
monash.pw kayıtları ve bunlarla ilgili vesikalar, vergi matrahının doğru ve kesin olarak tesbitine imkân vermiyecek derecede noksan, usulsüz ve karışık olması dolayısiyle ihticacasalih bulunmazsa.
monash.pwası zorunlu olan defterlerin veya verilen beyannamelerin gerçek durumu yansıtmadığına dair delil bulunursa.
6. Bu Kanunun mükerrer nci maddesi uyarınca sayılı Kanuna göre yetki almış meslek mensuplarına imzalattırma mecburiyeti getirilen beyanname ve ekleri imzalattırılmazsa veya tasdik kapsamına alınan konularda yeminli malî müşavir tasdik raporu zamanında ibraz edilmezse,
Yukarıdaki yazılı halin vukuunda mükellefe, takdir komisyonu tarafından 15 günden az olmamak üzere bir mühlet verilerek vergi matrahına ilişkin bilgileri vermeye ve kanuni defterlerini ibraz etmeye davet olunur. Bu davet üzerine mükellef istenilen bilgileri verir ve kanuni defterlerini ibraz ederse, defter ve vesikalar ihticaca salih bulunmak şartıyla, mükellefe takdir olunacak matrah defter ve vesikaları kayıtlarına göre tesbit olunacak miktardan fazla olamaz.
Re'sen Tarhiyat hangi mükellefler için uygulanır veya hangi mükellefler hakkında resen tarhiyat yapılır?
Re’sen tarhiyat beyan esasına dayanan mükellefiyetlerle ilgilidir. Karneli mükelleflerin götürü usulde vergilendirilen kazançları için re’sen tarhiyata gidilmez
İhticacasalih Bulunmak Nedir?
“ihtacaca salih bulunmak” veya “ihticaca salih olmak” kavramı; bir konuyu, meseleyi hüküm vermeye elverişli şekilde delillendirmek anlamına gelmektedir.
Vergi Usul Kanunu kapsamında defter ve belgelerin ihticacasalih bulunması, matrahın tespit ve tayininde mükellefin defter ve belgelerinin elverişli delil olma niteliğine sahip olmasını ifade etmektedir. Başka bir deyişle gerçek, usulüne uygun, zamanında ve düzgün yapılmış kayıtlar ve buna ilişkin düzenli ve gerçek belgelerin varlığının bulunmasını ifade etmektedir.
Defter ve Belgelerin Noksan, Usulsüz ve Karışık Olması Her Durumda İhticaca Salih Bulunmamak Anlamına mı Gelir?
İncelemeler sırasında defterler ve belgelerin, noksan, usulsüz ve karışık olması durumunda matrahın tayini için bunların yeterli delil niteliğinde olmadığı, başka bir deyişle “ihticacasalih bulunmadığı” gerekçesi ile “re’sen vergi tarhı söz konusu olmaktadır. Bu kapsamda incelemelerde;
defterlerin ihticaca salih bulunmadığından bahsedilmektedir.
Resen Tarhiyat kimler tarafından yapılır-Resen Tarhiyat Nasıl Yapılır?
Kural olarak vergi matrahının re’sen takdir yetkisi, takdir komisyonlarına aittir. Bunun yanında VUK maddesinde sayılı Kanunla yapılan değişikle, vergi inceleme elemanlarına da “vergi incelemesine konu olan olaylarda” takdir yetkisi verilmiştir.
İdare re’sen tarh işlemini yapmadan önce vergi incelemesi yapmak zorundadır. Verginin re’sen tarhı takdir komisyonu kararı ile vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş inceleme raporlarına dayanır (VUK md. 30/1). Yoklama fişleri ise bir takdir kararı veya bir inceleme raporu değildir. Bu nedenle bu fişe dayanılarak re’sen vergi tarhedilmesi doğru değildir
Fakat res’en tarhiyat uygulamasında, yapılan tarhiyatın kanuni ölçülere veya belgelere dayanılarak yapılması sözkonusu değildir. Böyle bir dayanak bulunamaması halinde tarhiyat, takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden yapılacağı öngörülmektedir.
Ortada herhagibir belge veya kanuni ölçü bulunamıyorken, görevli takdir komisyonu veya vergi incelemeye yetkili olanlar hangi ölçüye göre tarhiyat yapmaktadırlar? Böyle bir tarhiyat işlemi sübjektiflik içerecektir. Bu şekilde bir tarhiyat işlemi gerçekleştiren idare bunun hukuki ispatını da yapmak durumundadır. Herhangi bir kanuni dayanağı olmayan tarhiyat işleminin hukuksal açıklamasının yapılabilmesi ise çok güç olacaktır.
İncelemelerde bazı ilginç, hatta çelişkili uygulamalarla da karşılaşılmaktadır. İnceleme elemanı bir nedenle defter ve belgelerin ihticacasalih bulunmadığından bahisle re’sen vergi tarhı önermekte, ancak inceleme yaparken mükellefin defter ve belgeleri dışında başka hiçbir delil veya araca da başvurmamaktadır.
Bu durumda, defter ve belgelerin gerçekten ihticacasalih bulunmayacak derecede noksan, usulsüz ve karışık olduğunu iddia etmek bir hayli güçleşmektedir.
Bu nedenle, defter ve belgelerin ihitcacasalih bulunmaması nedeniyle re’sen vergi tarhı önerisinde bulunurken, defter ve belgelerin, noksan, usulsüz veya karışık olması gibi unsurların matrahın doğru tespitine imkan vermeyecek derecede olup olmadığı hususunun da ortaya konulması gerekir.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Re’sen tarhiyat, kanaatimizce, Türk Vergi Hukuku Literatürüne ve Türk Vergi Sistemi Uygulamasına sadece hukukun geliştirilmesi amacıyla getirilmiştir. VUK’nun maddesinde düzenlenen re’sen tarh yöntemi, esasen dolaysız vergilere yönelik olarak uygulanan bir tarh yöntemi olarak takdir komisyonu kararlarına ve inceleme elemanlarınca düzenlenen inceleme raporlarına dayandırılmaktadır.
Devlet ile mükellef arasında cereyan eden vergileme ilişkisinin sağlıklı bir şekilde işlemesi için, mükelleflerin uyması gereken bazı ödevler vardır. Vergi idaresi, mükelleflerin bu ödevlere uyup uymadığını çeşitli yöntemlerle (yoklama, inceleme, arama, bilgi toplama) denetlemektedir.
Yapılan denetimler ya da incelemeler sonucunda üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmeyen mükelleflere vergi yasaları çerçevesinde bulunulan matrah ya da matrah farkları üzerinden ikmalen, re’sen veya idarece tarhiyat yoluna gidilebilmektedir. Mükellefler de doğal olarak yapılan tarhiyata karşı yasal haklarını kullanmaktadırlar. Aslında, tespit edilen matrah ya da matrah farkı üzerinden yapılacak tarhiyatın ikmalen, re’sen veya idarece tarhiyat olmasının, mükellefin ödeyeceği vergi miktarını etkileyen bir yönü bulunmamaktadır. Matraha uygulanacak olan tarhiyat türü, vergilendirmede kullanılan usullerden yalnızca birisidir.
vergi davasına bakan vergi avukatı olarak vergi avukatı kanalı ile açacağınız vergi davasında yukarıda belirtilen hususların gözönünde bulundurulması gerekmektedir.
KAYNAKLAR :
Mali Çözüm Dergisi Sayı html/monash.pwulsmmmodasımonash.pw yayınlar
WEB_1. (). Vergi Usul Kanunu. monash.pw
WEB_6. (). Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu
WEB_7. (). Yeminli Mali Müşavirlerin Tasdik Edecekleri Belgeler, Tasdik Konuları, Tasdike İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik
Danıştay 4. Dairesi’nin gün ve monash.pw: /, K. No: / sayılı kararı
Danıştay 4. Dairesi’nin gün ve monash.pw: / , K. No: / sayılı kararı
sayılı Vergi Usul Kanunu
sayılı Gelir Vergisi Kanunu
Vergi Usul Kanunun maddesine göre, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkân bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden verginin tarh olunmasıdır. Vergi Usul Kanunu, aşağıdaki hallerden herhangi birinin bulunması durumunda verginin re’sen tarh edileceğini belirtmiştir: