Reklamasyon Faturası Nedir

Konu: İhracattan sonra yapılan reklamasyon giderlerinin yansıtılması.

…   Şirketiniz tarafından ihracatçı firmaya satılan çoraplara ilişkin olarak yurt dışı firma tarafından ihracatçı firmaya düzenlenen reklamasyon faturasının ihracatçı firma tarafından Şirketinize yansıtıldığı, bunun üzerine Şirketiniz tarafından söz konusu reklamasyonun üretilen çoraplara baskı yapan firmaya yansıtıldığı belirtilerek, düzenlenen reklamasyon faturalarında katma değer vergisi tutarının reklamasyon bedelinden iç yüzde ile mi ayrılması gerektiği yoksa bedel üzerinden mi hesaplanması gerektiği, ayrıca reklamasyon faturalarında uygulanması gereken KDV oranı ile reklamasyonun kurum kazancının tespitinde KKEG olarak mı yoksa satış indirimi olarak mı dikkate alınması gerektiği hususunda…

… Satışı yapılan malların evsafına uygun olmaması veya kusurlu olmalarından dolayı ortaya çıkan reklamasyon adı verilen fiyat indirimleri matrahta değişiklik meydana getirdiği için Kanunun 35 inci maddesi gereğince işlem yapılacaktır. Alıcı tarafından reklamasyon bedeline ilişkin olarak düzenlenecek faturalarda, reklamasyonun ilgili olduğu teslim veya hizmet ifasının tabi olduğu oranda katma değer vergisi hesaplanması gerekmektedir. Bu açıklamalar çerçevesinde, reklamasyon bedelinin ihracatçı firma tarafından Şirketinize yansıtılmasında KDV Kanununun 35 inci maddesine göre işlem yapılacağından, ihracatçı firma tarafından reklamasyon bedeline ilişkin olarak düzenlenecek faturalarda, reklamasyon bedeli üzerinden, reklamasyonun ilgili olduğu teslim veya hizmet ifasının tabi olduğu oranda ayrıca katma değer vergisi hesaplanması gerekmektedir.

Aynı şekilde, Şirketiniz tarafından satılan çoraplara baskı hizmeti veren firmaya söz konusu reklamasyona ilişkin düzenlenecek faturada reklamasyon bedeli üzerinden reklamasyonun ilgili olduğu teslim veya hizmet ifasının tabi olduğu oranda ayrıca katma değer vergisi hesaplanması gerekmektedir

Kaynak: İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Gelir Kanunları Gelir Ve Kurumlar Vergileri Grup Müdürlüğü 11.01.2019 – 62030549-125[6-2016/464]-38875 Sayılı Özelge
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Reklamasyon Üzerine

Türk dış ticaret pratiğinde “Reklamasyon”, “Reklamasyon Uygulamaları”, “Reklamasyon Faturası” şeklinde sözcük kalıpları kullanılmaktadır. İngilizce veya diğer yabancı dillerdeki karşılıkları için boşuna sözlüklere bakmayın, meşhur internet arama motorlarında sorgulatmayın, kitapları karıştırmayın. Bu kalıplar bizim dış ticaret erbaplarımız tarafından içi boş olarak kullanılagelmiş, ne olduğu belli olmayan, kafa karıştırmak dışında pek bir işe yaramayan kavramlardır. Ülkemizde çeşitli görüşler, yazılar ve Türk Vergi İdaresi’nin özelgelerinde; kökeni, vasfı ve nedeni konusunda açıklama yapılmaksızın; uluslararası mal ve hizmet ticaretinde fiyat indirimi/iskonto, satılan ürünlerin iadesi ve ceza/tazminat kavramlarına iliştirilerek bu sözcüklerin içi doldurulmaya çalışılmaktadır.

Aşağıda uluslararası ticaret ve ticaret hukuku konularında İngilizce yazılmış önemli kaynaklarda reklamasyonun tercümesi olarak bulabileceğiniz “Reclamation” kavramının geçtiği sayfaları ve ne anlama geldiklerine ilişkin açıklamaları paylaşıyorum:

1) Vicente Gonzalet- Prida Diaz, Adolfo Crespo Marquez “After –Sales Service of Engineering Industial Assets- A Referance Framework For Warranty Management” Springer International Publishing 2014 çeşitli sayfalardar

Müşterilere karşı verilen garanti taahhütlerine göre geri iade veya ödeme taleplerine karşı maliyet riskinin öngörülmesi ve yönetilmesi değerlendirilmiştir.

2)Roger LeRoy Miller- Cengage Advantage Books- “Fundamentals of Business Law-Summarized Cases”– South Wstern College-West 2012 sayfa 260.

Amerikan Federal Borçlar Kanunu olarak ifade edebileceğimiz ( The Uniform Commercial Code) yasal metinde Alıcının iflası halinde ödenmeyen mal bedeline ilişkin olarak satılan malın talep edilmesi anlamında kullanılmıştır.

3) Marcel Fontaine, Filip De Ly- “Drafting International Contracts- An Analysis of Contract Clauses”– Martinus Nijhoff Publishers Brill Academic 2006 sayfa 325 ve 603 sayfalarında,

Sözleşmelerde yer alan sigorta yaptırma zorunlulukları karşılında yapılan talepler ile karşı ticaret ( counter trade) sözleşmelerinde satın alama yükümlülüklerinin ihlaline ilişkin sözleşme maddelerinin fransızca metinlerinde kullanılmıştır.

4) Larry A. DiMatteo- “International Sales Law- A Global Challenge”– Cambridge University Press 2014 319. Sayfada

1994 yılında Avusturya’da teslim edilen malların bedelinin ödenmesi talebi ile başlatılmış tahkim yargılamasında satıcı faturasına alıcının itirazı anlamında bir ifade olarak kullanılmıştır.

5) John Felemega- An International Approach to the Interpretation of the United Nation Convention on Contracts for the International Sale of Goods ( 1980) as Uniform Sales Law– Cambridge University Press sayfa 511

Amerika Birleşik devletleri İflas Yasası’na ile ilgili bir kaynağı gösteren dip notta kullanılmıştır.

6) Fountoulakis Sc- “International Sales Law 2007” sayfa 57’de

Ücreti ödenmeyen mallara ilişkin satıcının malları geri alma hakkının ifade edilmesinde kullanılmıştır.

7) Carole Murray, David Holloway, Daren Timson-Hunt, Schmitthoffs- “The Law and Practice of International Trade”– Sweet& Maxwell ltd. 2007 sayfa 606

İnşaat Projelerinde kullanılan sözleşme örnekleri olan FIDIC matbu sözleşmelerinde arazi ıslahı belirten bir ifade olarak kullanılmıştır. 

Yukarıda örneklerini görebileceğiniz üzere uluslarası literatürde “Reklamasyon”, mal ve hizmet satımlarında fiyat indirimi/iskonto veya iade ve ceza/tazminat anlamlarına gelmemektedir. Çünkü uluslararası mal ve hizmet ticaretinde genel kabul görmüş bir kavram olarak kullanılmamaktadır. (Örneklerden görüleceği üzere, aslında bu kavram daha çok Türk Hukuk sistemindeki “istirdat/geri alma” kavramına benzemektedir ve bir hukuki hak arama yöntemi olarak kullanılmaktadır)

Uluslararası hukuk ve taraflar arasında yapılmış sözleşme gereğince doğru kavramların, teslim edilen malın süresinde muayenesi=inspection of goods, ayıp bildirimi= notice of defect , sözleşmenin ihlali= breach of contract, fiyat indirimi=price reduction, zarar=damages ve cezalar=penalties şeklinde özetleyebileceğim bir kavramlar seti olarak kullanılması gerekmektedir.  Tüm uluslararası ticaret hukuku kitaplarında bu kavramların karşılıklarını, literatürdeki incelemeleri ve uluslararası mahkeme kararı ile oluşmuş içtihatlarını rahatlıkla bulabilirsiniz.

Bu bağlamda Türk Dış ticaret erbabına gelen bildirimde veya kendilerinin talep ettiği belgelerde “Reklamasyon” ifadesi yerine her bir durum için ayrı ayrı yukarıda belirttiğim kavramlar kullanılmalı ve ancak dayanakları içeren ilgili belgelerin temini sağlandıktan sonra ticari kayıtlar gerçekleştirilmelidir. Aksi halde bir uyuşmazlık çıkması durumunda, Türk Dış Ticaret Erbabı olarak ticari kayıtlarına işlenen Reklamasyon Faturası/Reklamasyon uygulamasının ne olduğunun öncelikle yetkili hukuki temsilciye sonra da yargı organına izah edilmesi gerekecektir. Bu süreç ise çok zor belki de imkansız olacak  ve muhtemelen hak kayıplarına sebebiyet verecektir.

Borç/Alacak Dekontu (Debit/Credit Note) Üzerine

“Debit Note” ve “Credit Note” kavramlarına gelince. Bu kavramlar, uluslararası muhasebe ve finansal işlemlerde kullanılması bakımından karşılıkları olan kavramlardır. Özellikle uzun vadeli tedarik ilişkilerinin sonucunda oluşan hesapların işlemesinde kullanılmaktadır. Bu kavramlar ile ilgili olarak yaptığım araştırmada aşağıdaki mahkeme kararları ile bilgileri tespit ettim.

1) Almanya Tier Mahkemesinin 2000 yılında Alman Satıcı ve Hollandalı Alıcı arasındaki davada verdiği bir kararla taraflar arasında bu tür credit note/debit note uygulamalarıyla özel bir ödeme yöntemi kurulabileceği kabul edilmiştir.

2) Belçika Mahkemesi 1997 yılında verdiği kararda İtalyan Davacı ile Belçikalı Davalı arasında Credit Not düzenlenebileceği tespit edilmiştir.

3) Milletlerarası Ticaret Odasının Tahkim ‘in 1999 yılında verdiği bir kararda uyuşmazlık taraflarının karşılıklı Debit Note göndererek işlem yapabileceği belirtilmiştir.

4) İngiltere Ticaret Odası’nın yayımladığı rehberde (Association of British Chambers of Commerce –International Trade Manual 2011), taşıma sözleşmesinden kaynaklı liman masrafı ödemelerinin bu belgelerle aracılığıyla aylık borçlandırmalar yoluyla yapılabileceği bahsedilmiştir.

Ülkemizde de Debit/Credit Note isimli bildirimler uluslararası ticaret yapanlar tarafından çok yaygın şekilde kullanılmaktadırlar. Ancak ne yazık ki Vergi İdareleri tarafından pek çok durumda belge olarak sayılmadıkları için tanınmamaktadır. Eğer uluslararası ticarete her geçen gün daha da artarak entegre olunması isteniyorsa bu yaklaşımdan derhal vazgeçilmelidir. Dış Ticaret Erbaplarımıza da “Reklamasyon” kavramı yerine yukarıda bahsi geçen uluslararası kavramları ve Debit/Credit Note uygulamalarını öğretmemizin elzem olacağına inanıyorum.

Hukuki açıdan ise gerek Debit Note gerek Credit Note taraflar arasındaki bir iletişimi, bir irade beyanını belirtmektedir. Bu açıdan hesabın alacaklandırılması veya borçlandırılması şeklinde teknik ifadeleri içermesi yanında yukarıda belirttiğim uluslararası ticaret hukukunun temel kavram seti ile de mutlaka uyumlu olmalıdır. Diğer bir ifade ile, Uluslararası satım sözleşmesine uygun olan teslim edilen malın süresinde muayenesi, ayıp bildirimi, sözleşmenin ihlali, fiyat indirimi, zarar ve cezaların açıklamaları ile dayanaklarını da içermelidir.

Sonuç ve Tavsiyeler

1) Öncelikle “Reklamasyon” gibi uydurma bir kavramı kullanmayı bırakalım; uluslararası arenada da kimseye kendimizi güldürmeyelim. Uluslararası Ticaret ve Uluslararası Ticaret Hukukunun ciddiyetine yakışan genel kabul görmüş ve uygulaması literatür tarafından incelenmiş, mahkeme kararları ile işlenmiş öngörülebilir ve savunulabilir kavramlar üzerine dış ticaret uygulamalarımızı inşa edelim.

2) Borç dekontlarıyla (debit note) ilgili olarak Türk Vergi İdaresinin yaklaşımına karşı, Türk Ticaret Kanunu 89. ve devamı maddelerinde düzenlenmiş Cari Hesap Sözleşmesi koşulları sağlanarak kullanılması durumunda bunların mahsuplaşma/mutabakat işlemlerinde tevsik edici belge niteliği kazanacağı ve Türk Vergi İdaresi tarafından da reddedilemeyeceği kanaatindeyim. Zaten Gümrük İdaresi ve Kambiyo Rejimi tarafından ciddi şekilde regülasyona tabi tutulmuş bir alanda, bir taraftan Türk Vergi İdaresi’nin yurt içi sorunlara ilişkin oluşturduğu pratiğin dış ticaret erbaplarına uygulanmasının uluslararası rakiplerimiz karşısında haksız rekabet yaratacağı aşikardır.

3) Size gelen borç dekontunun (debit note) uluslararası satım sözleşmesine uygun olarak teslim edilen malın süresinde muayenesi, ayıp bildirimi, sözleşmenin ihlali, fiyat indirimi, zarar ve cezalara ilişkin gerekli açıklamaları ve dayanakları içermesi zorunludur.  Bu nitelikleri ve bilgileri taşımayan bir belge size iletildiğinde sakın sorgulamaya gitmeksizin hemen bu tür belgeleri ticari kayıtlarınıza işlemeyin. Öncelikle sözleşmenin karşı tarafına itirazınızı yapın, belgenin haksız ve dayanaktan yoksun olduğunu bildirin. Bu şekilde, ileride karşıt tarafla ticari ilişkiniz sona erse bile haksız olarak alacağınızdan mahsup edilen bakiyeleri zaman aşımı süresi içerisinde talep etme hakkını elinizde bulundurmuş olacaksınız.

1. Giriş

Reklamasyon, satılan bir malın kalitesindeki bozukluktan dolayı karşı firmanın malı iade etmeyerek telafi edici bir fatura kesmesidir. Satılan mal veya hizmetin niteliğine uygun olmaması veya kusur tespit edilmesi durumunda reklamasyon adı verilen fiyat indirimleri söz konusu olmaktadır. Özellikle yurtdışına yapılan satışlarda ortaya çıkmaktadır. Reklamasyon giderlerinin, yurt dışındaki alıcıların vereceği fatura veya ilgili ülke mevzuatına göre fatura yerine geçen belgelerle tevsiki esastır. Reklamasyonun iskonto, iade veya tazminat-ceza şeklinde uygulamaları vardır.

Düzenlenen reklamasyon faturalarında uygulamada katma değer vergisi tutarının reklamasyon bedelinden iç yüzde ile mi ayrılması gerektiği yoksa bedel üzerinden mi hesaplanması gerektiği, ayrıca reklamasyon faturalarında uygulanması gereken KDV oranı ile reklamasyonun kurum kazancının tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak mı yoksa satış indirimi olarak mı dikkate alınması gerektiği soruları karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada söz konusu hususlar ile reklamasyon giderlerinin yansıtılması konusu irdelenecektir.

2. Reklamasyon Gideri ve Faturası

Sözlük anlamı “ıslah” olan reklamasyon sözcüğü, İngilizce “reclamation” sözcüğünün karşılığı olarak dilimizde kullanılmaktadır. Reklamasyon kavramı ile ilgili literatürde farklı tanımlamalar bulunmakla birlikte, reklamasyon yerine kullanılan farklı sözcükler de bulunmaktadır. Ayrıca dilimizde reklamasyona eş anlamlı olarak “rekültivasyon” teriminin kullanıldığı da bilinmektedir.

Vergi hukuku kapsamında reklamasyon, satışı yapılan malların; sipariş evsafına uygun olmaması, kusurlu olmaları, zamanında teslim edilmemeleri gibi nedenlerle alıcının kaybının telafi edilmesi adına fiyatta yapılan indirimlere denmektedir. Reklamasyon faturası ise mali hukuk dilinde satışı gerçekleştirilen bir mal veya hizmetin yeterli kalite, özellik, nitelik veya standartta olmaması nedeniyle sözleşmenin karşı tarafından kesilmesi gereken bir belge olmasına karşın, Maliyenin bazı özelge örneklerinde yurtdışına verilen bir hizmete ilişkin performansın beklenenden çok daha iyi olması nedeniyle ilave kesilen hizmet faturalarının da reklamasyon faturası olarak isimlendirildiği anlaşılmaktadır. Reklamasyon faturası, doğrudan doğruya bir mal teslimi veya hizmet ifasını temsil etmemektedir.

Reklamasyon türleri; iskonto biçiminde reklamasyon, iade şeklinde reklamasyon ve tazminat-ceza niteliğinde reklamasyondur. İskonto biçimindeki reklamasyon genellikle kalite sorunları nedeniyle gündeme gelebilmektedir. İstenilen kalitede malın gelmemesi veya ulaşmaması halinde alıcı ile satıcının ortak rızasıyla alıcının indirim faturası kesmesi halinde iskonto biçimindeki reklamasyonun oluştuğu kabul edilmektedir. İade şeklindeki reklamasyon uygulamasında; düzenlenecek faturalara yalnızca “reklamasyon” ibaresinin yazılması yeterli olmamaktadır. İade edilen malın teknik özelliklerinin ve miktarlarına ilişkin açık ifadenin ilgili faturada yazılı olmasında fayda bulunmaktadır. Söz konusu iade edilen malla ilgili olarak yapılması gereken iade kayıtlarında ise satılan ticari mal veya mamul maliyetlerine ilişkin ayrıca satış fiyatlarına ilişkin de iade işleminin yapılması gerekmektedir. Bu kayıt işlemlerinde iade işleminin daha önce satılan malın maliyeti ne ise o maliyet üzerinden yapılması gerekir. Tazminat-ceza niteliğindeki reklamasyon türünde; söz konusu malların kullanılması aşamasında ortaya çıkan zarar ve kayıpların imalatçı firma tarafından tazmin edilmesi halinde gerçekleşmesi gündeme gelir.

Reklamasyon kendi başına bir değer değildir. Reklamasyon hangi mal tesliminden doğmuşsa o mal ile birlikte anlam ifade eder. Dolayısıyla reklamasyon, reklamasyonun dayanağını oluşturan mal teslimi veya hizmet ifasından ayrı değerlendirilemez. Bu nedenle, mal tesliminden kaynaklanan ve teslime konu olan malın istenilen nitelikte olmadığının bir işareti olan reklamasyon, teslime konu mal ile aynı oranda vergiye tabi olacaktır.

Satılan mal veya hizmetin istenilen kalite standartlarına uygun olmaması nedeniyle ortaya çıkan reklamasyon son yıllarda özellikle tekstil sektörü ve diğer sektörlerde sıkça karşılaşılan bir uygulamadır. Bir firmanın diğerine fatura düzenlemesi biçiminde yaşanan reklamasyon olgusu, faturada sadece “reklamasyon” olarak ifade edilmesine rağmen özünde çok farklı uygulamalar olabilmektedir. Kesilen reklamasyon faturasının sadece fatura üzerinde “reklamasyon” ifadesi ile kesilmesi son derece yetersizdir. Vergi incelemelerinde sorun yaşanmaması açısından fatura üzerinde reklamasyonun indirim mi, iade mi veya tazminat mı olduğu ifade edilmelidir. Zira her bir reklamasyon uygulamasının muhasebe ve vergi açısından sonuçları farklı olacaktır.

Reklamasyonlarla ilgili asıl sorun belgelendirme noktasında karşımıza çıkmaktadır. Reklamasyon giderleriyle ilgili olarak yurt içinde belgelendirme de çok büyük sorunlar yaşanmamaktadır. Asıl sorun yurt dışı işlemlerinde ortaya çıkmaktadır. Zira ihracatçılar yurt dışında Vergi Usul Kanunu’na uygun olan belge bulmakta zorlanmaktadırlar. Hazine ve Maliye Bakanlığı; reklamasyon giderlerinin ihracatın yapıldığı ülkedeki müşterinin vereceği fatura vb. belgelerle tevsikinin gerektiğini, ancak bu tür bir belgenin alınamadığı durumda ihracatçı firmanın, yeni bir belge düzenleyerek önceki faturayı iptal etmesi ve reklamasyon bedeline isabet eden kısmın iade edildiğini gösterir bir belgeyi de ispat vesikası olarak kullanması mümkün olduğunu belirtmektedir. Yargı organları ise belgelendirme için daha katı bir yorum yapmaktadır (Danıştay dördüncü dairesinin 11.3.1992 tarihli ve E.1999/2929, K.1992/986 sayılı kararı).

3. İhracattan Sonra Yapılan Reklamasyon Giderlerinin Yansıtılması

Bu yazının tamamı Maliye Postası Dergisi'nde yayımlanmıştır.  Yazının tamamını ve  Vergi, SGK, İş, Ticaret Mevzuatı ile ilgili güncel konularda uygulamaya yönelik bunun gibi diğer makaleleri düzenli olarak takip etmek,ücretsiz danışmanlık hizmetimizden yararlanmak için siz de abonemiz olun.

Abonemiz Olmak İçin Tıklayın.

Maliye Postası Dergilerini incelemek için tıklayın.

Danıştay Kararları ve Özelgeler için tıklayın.