Rusya Vatandaşlığı Almak

*Sinan Tavukcu

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yılın son günlerinde eski SSCB vatandaşları ve cumhuriyetlerinde yaşayanlar için Rus pasaportu almayı basitleştiren, hatta bu kişilerin akrabalarına da vatandaşlık hakkı tanıyan yeni bir yasayı Meclise sunması Rusya Federasyonu’nun “pasaportlaştırma (pasportizatsia)” politikasını yeniden gündeme getirdi.

Pasaportlaştırma Nedir?

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Rusya'nın uygulamaya koyduğu “pasaportlaştırma” politikası (Rusya dışında ikamet eden kişilere toplu halde Rus vatandaşlığı verme politikası), sıradan pasaport vermeden farklı olarak, ülkelerin egemenlik haklarını etkileyen siyasi bir kavram olarak ortaya çıkmıştır.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile (15/2) vatandaşlık seçmek hakkı uluslararası hukuk tarafından kişilerin özgür iradesine bırakılmıştır. Ancak, Rusya’nın ikamet şartı olmaksızın, münhasıran bağımsız bir ülkenin ayrılıkçı bölgelerinde yaşayanlara geniş çapta/kitlesel vatandaşlık vermesinin uluslararası hukuk bakımından meşruluğu tartışılmakta, ülke dışı vatandaşlık verme politikası ile yasal etki alanını diğer ülkelerin hükümranlık hakkına müdahale edecek şekilde genişletmeye çalışmakla, vatandaşlığa alma hakkını kötüye kullanmakla suçlanmaktadır.

Rus Pasaportlaştırma Politikasında Primakov Doktrini’nin Rolü

Rusya’nın “yumuşak güç” unsuru olarak işlev gören “pasaportlaştırma” politikası, 1996’da Dışişleri Bakanı olan Yevgeni Primakov’un “Yakın Çevre Doktrinini” esas alınarak geliştirilmiştir. Yakın Çevre Doktrini ile eski SSCB coğrafyasında bulunan Ruslar ve Rusça konuşan toplulukların Rusya’ya bağlılığının güçlendirilmesi ve bu unsurların Rusya Federasyonu’nun stratejik bir gücü haline getirilmesi hedeflenmiştir.  

Eski SSCB coğrafyasındaki nüfusun %70’inin Rusçayı temel iletişim dili olarak kullanıyor olması sebebiyle, Rus olmayan stratejik grupların pasaportlaştırılması yoluyla Rus vatandaşlığını yurt dışına genişletme politikasında -jeo-lengüistik bir araç olarak- Rusça, Rusya'nın etki alanını yaymaya hizmet etmiştir.

Rusya Federasyonu Vatandaşlığı Düzenlemeleri

Rusya’da vatandaşlığa kabul yoluyla Rus vatandaşlığına geçenler, etnik köken ve ana dilleri ne olursa olsun “Rossiyane” olarak adlandırılmaktadır.

6 Şubat 1992'de kabul edilen Vatandaşlık Yasası ile Rusya Federasyonu’nda daimi ikametgahı bulunan eski Sovyet vatandaşları (6 Şubat 1993 tarihine kadar vatandaşı olmama isteklerini ifade edenler hariç) Rusya vatandaşı olarak kabul edildiler. Rusya’nın -topraklarında ikamet etmeyen- başka ülke vatandaşlarına kendi vatandaşlığını vermesi, ihtiyaç duyduğunda yaptığı vatandaşlık yasası değişiklikleri ile sürekli genişletildi.

Nihayet, Rusya'nın Vatandaşlık Yasası’nda 2020'de yapılan değişikliklerle, sadece eski SSCB vatandaşlarına değil onların alt soyuna, akrabalarına kadar ikametgah şartı aranmadan pasaport verme, çifte vatandaşlık verme ve işlemleri basitleştirme uygulamasına geçildi, kalifiye yabancıların Rusya’ya göçü teşvik edildi. Vatandaş olmayı basitleştiren bu düzenlemeler ile Rusça konuşan nüfusa sahip ülkelerden 10 milyona kadar göçmen çekilmesi hedeflendi.

Rusya’nın “Pasaportlaştırma” Politikaları

Pasaportlaştırma politikası resmen 2002 yılında Rusya'nın yeni Vatandaşlık Yasasını kabul etmesiyle başlamıştır. Ancak bundan önce, 1990’lı yılların başından itibaren Moskova eski Sovyet devletlerinde yaşayan etnik Ruslar, Rusça konuşanlar ve Rusya ile kültürel, dini veya tarihi bağları paylaşan ve yurtdışında ikamet eden diğer azınlıklara yönelik bu politikayı fiilen uygulamaya ve belirli bölgeleri “pasaport” alanı haline getirmeye başlamıştır.

Bu politika ilk olarak Baltık bölgesinde, Rus azınlığın tüm nüfusun %30'unu oluşturduğu Letonya ve Estonya'da uygulanmaya çalışıldı. Rusya, bölgede nüfuzunu ve demografik varlığını güvence altına almak, eski Sovyet cumhuriyetlerinin AB-NATO eksenine girmesini önlemek için çok sayıda vatansıza vatandaşlık verdi. Fakat, üç Baltık ülkesine (Estonya, Letonya ve Litvanya) AB ve NATO üyeliği verilmesiyle Rus politikası hedeflenen başarıya ulaşamadı.

Vladimir Putin’in 2000 yılında devlet başkanı olmasından sonra pasaportlaştırma politikası bir Rusya devlet politikası olarak sistematik hale getirildi, Rusya Federasyonu Anayasası’nın 68’in maddesinde yer alan “Rusya Federasyonu, yurtdışında yaşayan vatandaşlara, haklarını kullanma, menfaatlerinin korunmasını sağlama ve tüm Rus kültürel kimliğini koruma konusunda destek verir.” ibaresi ile vatandaşlık dağıttığı başka ülke vatandaşları üzerindeki hamilik hakkını anayasal bir sorumluluğa dönüştürdü.

Transdinyester, Güney Osetya ve Abhazya’da ayrılıkçı bölgelere odaklanan Moskova, Moldovya ve Gürcistan resmi sınırları içerisinde bulunan bölgelerde Rus pasaportları dağıtmaya başladı.

2002 yılında Vatandaşlık Yasası çıktığında, Güney Osetya nüfusunun %40'ı ve Abhazların %30'u zaten Rus vatandaşlığına sahipken 2008 yılı sonunda Güney Osetya nüfusunun %90'ı ve Abhazların %85'i Rus vatandaşlığına geçmiş, Transdinyester'de, yaşayan 500.000 kişiden yaklaşık 250.000'i Rus vatandaşlığını elde etmiştir. 2008'de başlayan ve 2014'te Rusya'nın yarımadayı ilhakı ile biten Kırım krizinde de pasaportlaştırma politikası uygulanmış, Rusya Federasyonu Simferopol'deki konsolosluğu aracılığıyla Rus pasaportu dağıtmıştır.

2019 yılında Moskova, Ukrayna’nın Donetsk ve Luhansk bölgelerinde daimi ikametgahı olanların basitleştirilmiş vatandaşlığa alınmasına izin veren kararnameler yayınladı. Bununla, Doğu Ukrayna'da yaşayan yaklaşık 4 milyon kişinin Rusya vatandaşlığına alınması hedeflenmişti.

Rusya'nın Vatandaşlık Verme Politikasının Sebepleri

Pasaportlaştırma yoluyla toplu halde Rus vatandaşlığı verme politikasının temel amacı Rusya’ya komşu ayrılıkçı çatışma bölgelerinde Rus etkisini sürdürmeyi ve bu bölgelerin Moskova'nın politikalarına siyasi bağımlılığını artırmayı, eski Sovyet toprağı olan bu bölgelerde Rus nüfuzunu restore etmeyi, eski Sovyet cumhuriyetlerinin AB-NATO eksenine girmesini önlemeyi amaçlıyordu. Bu politikanın karşılık bulmasında ve başarısında Rus medyası önemli bir rol oynadı. Verilen vatandaşlığın Rus devletinin koruması garantisi altında olduğu propaganda edildi.

Rusya, 2008’de Güney Osetya'daki Rus askeri konuşlandırmasını ve Rus-Gürcü savaşında askeri güç kullanmasını, Rus pasaportu dağıttığı Osetyalılar ve Abazalar için “Rus vatandaşlarının haysiyet ve onurunu savunmak” söylemiyle meşrulaştırdı.

Rus vatandaşlarının haysiyet ve onurunu savunma söylemi, Kırım’ın işgali ve daha sonra Dombas bölgesine müdahalesi sırasında da Moskova’nın kullandığı meşrulaştırıcı bir söylem oldu. Rusya, ilk kez etnik iddialar temelinde askeri güçle başka ülkeden toprak ele geçirdi.

Rusya Federasyonu’nun Rus vatandaşlığı politikası sadece jeopolitik ve milliyetçi güdülerle şekillendirilmiş değildir. Demografik değişim, yani nüfus azalışına çare arayışı da Rusya'nın vatandaşlık politikasının temel sebeplerinden birisi olmuştur.

Rusya’da doğum oranın düşük olması (%1,57), ölüm oranının doğum oranını (doğal nüfus azalması) aşması, ortalama ömrün uzun olmayışı (66,7 yıl), BM tahminlerine göre 2020 yılı başında 146,7 milyon olan Rusya nüfusunun 2050 yılına gelindiğinde135,8 ile 124,6 milyon arasında düşebileceği tespiti, Rusya yöneticilerini “demografik kriz”i çözme arayışlarına yöneltmiştir.

Daimi ikametgahı yurtdışında bulunan vatandaşların gönüllü olarak Rusya Federasyonu'na yeniden yerleştirilmesi, göçmenlerin geri dönüşünün teşvik edilmesi pasaportlaştırma politikası uygulamasının sosyal sebeplerinden birisi olmuştur.

Rusya Federasyonu Anayasası’nda Değişiklikler ve Rus Etnik Milliyetçiliği

Putin yönetimi, dışarıda pasaportlaştırma ile Rus vatandaşlığını genişletme politikasını, içeride de Rusya Federasyonu’nu federal devletten Rus kimliğine ve Ortodoks inancına dayalı üniter bir devlete dönüştürme stratejisi ile birlikte yürüttü.

Rusya, 17,075,400 km²’lik yüzölçümü ile dünyanın en büyük yüzölçümüne sahip ülkesi, dünyanın en büyük federal devleti, en büyük Ortodoks ve Slav ülkesi olarak bilinmektedir. Rusya’nın yaklaşık 143 milyonu bulan nüfusu 180’in üzerinde etnik halktan oluşmaktadır. Bu halklar Ortodoksluk, İslam, Yahudilik, Şamanizm, Budizm’den Ateizme kadar pek çok farklı inanca mensuptur.

Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra federe birimler Rusya Federasyonu’nun çatısı altında 31 Mart 1992 tarihinde “Federal Antlaşma” imzalamış, 1993 yılında Rusya Federasyonu Anayasası yürürlüğe girmiştir. Bilindiği üzere federal devlet, yetkilerini ortaklaşa paylaştığı birçok (federe) devletten oluşur, federal devletin ülkesi ve nüfusu federe devletlerin ülkesi ve nüfusunun toplamıdır. Federe devlet içinde yaşayanların iki türlü vatandaşlıkları vardır. Bunlar hem bir federe devletin hem de federal devletin vatandaşlarıdır. Devlet egemenliğinin içte kullanılması federe devletlere, dış egemenliğin kullanılması ise federal devlete aittir.

Rusya Federasyonu Anayasanın 5. maddesinde birbirine eşit olduğu ifade edilen federal birimler oblast, kray, cumhuriyet, otonom oblas, otonom okrug ve federal önemdeki kentler olarak sayılmıştır. Rusya Federasyonu’nda halen 22 Cumhuriyet, 9 Mega Bölge (Kraylar), 46 Vilayet (Oblastlar), 3 Federal Statülü Kent, 1 Özerk Bölge ve 4 Özerk Yöre (Okruglar)’den oluşan 85 idari birim bulunmaktadır. Cumhuriyetler kendi anayasasına ve yasama organına sahiptir.

Vladimir Putin’in yönetime gelmesi ile birlikte federal sistemi merkezi devlete dönüştürmeye yönelik değişiklikler yapılmaya başlandı. Rusya Federasyonu toprakları sekiz federal üst bölgeye bölünerek bölge idarecilerinin doğrudan başkan tarafından atandığı ve atananların federe yöneticilerin üstünde devlet başkanının yetkilerini kullandığı bir modele geçildi. Burada Moskova’nın niyeti birleştirmeler yoluyla federe devlet sayısını azaltılmak ve özellikle cumhuriyetlerin statüsünü zayıflatmaktı.

1 Temmuz 2020'de yapılan referandumla kabul edilen Anayasası değişiklikleri ile, Rusya Federasyonu’nun ismi korunmakla birlikte devleti Rus-Ortodoks kimliğini esas alan merkezi bir ulus devlet yapısına dönüştürme yolunda önemli adımlar atıldı.

Anayasa’nın 68’inci maddesinde yapılan değişiklikle, “Rusya Federasyonu topraklarında, devlet kurucu halkın dili olan Rusça devlet dilidir. Rus halkı devlet kurucu bir halk olduğu gibi, Rusya Federasyonu’nun ortak hukuka sahip halklarının çok milletli ittifakına dahildir.” İfadesine yer verildi. Böylece Rus halkı, devletin kurucusu halk olarak federasyona dahil diğer halklarının üstünde bir konumuna yerleştirildi ve kurucu halkın dili olan Rusça devletin tek resmi dil haline getirildi. Federasyonu oluşturan diğer halkların dilleri resmi dil ve devlet dili olmaktan çıkarıldı.

Moskova, bir devletler ittifakı olarak kurulan Rusya Federasyonu’nu “çok milletli ittifak” olarak yeniden tarif ederek federe devletlerin devlet olmaktan kaynaklanan haklarını tanımayacağını bir bakıma ilan etmiş oldu.

Anayasa’nın 67’inci maddesine ilave edilen “Bin yıllık tarihin birleştirdiği Rusya Federasyonu, Tanrı’ya olan inanç ve ideallerini bizlere ileten atalarının anısını koruyarak, Rus devletinin gelişimindeki sürekliliği ve tarihsel olarak kurulan devlet birliğini kabul eder.” cümlesi ile, Rus tarihi bütün bir federasyon halklarının tarihi olarak dayatıldı. Kendisini Bizans İmparatorluğu’nun varisi Üçüncü Roma olarak gören Rusya tahayyülü yeniden canlandı ve Moskova Kilisesinin Hristiyan Ortodoks anlayış ve ideallerini bütün Rusya Federasyonu’nda hâkim tek dinî anlayışı haline getirme teşebbüsüne geçildi.

“Rusya Federasyonu topraklarında, Federal Yasalara göre federal bölgeler oluşturulabilir.” hükmü, federe devletlerin kuruluşta elde ettikleri hakları ortadan kaldırma imkanı sağlamak üzere Anayasa’ya konuldu. Nitekim, 21 Aralık 2021 tarihinde imzalanan Bölgesel Yönetim Yasası kapsamında Tataristan Cumhuriyeti’nin resmen ortadan kaldırılmasının yolunu açtı.

Öte yandan Anayasa’nın 79’uncu maddesinde yapılan değişiklikle, “Rusya kanunları uluslararası hukuk normlarından üstündür.”  ifadesine yer verilerek Rusya, (Birleşmiş Milletler Tüzüğü, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Antlaşması, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi gibi) daha önce imza koyduğu bütün uluslararası antlaşmaları ve taahhütleri kendi topraklarında geçersiz hale getirdi.

SONUÇ

Rusya Federasyonu, SSCB dağıldıktan sonra yaşadığı şoku atlatıp, 2000 yılından itibaren devlet başkanlığını yürüten Vladimir Putin’in uyguladığı ‘pasaportlaştırma” politikaları ile bir yandan yeni vatandaşlar kazanma, nüfusunu artırma ve iş gücü ihtiyacını karşılamaya yönelirken diğer taraftan sürekli genişlettiği vatandaş kabul etme politikaları ile komşu ülkeler üzerinde baskı ve hakimiyet kurmaya yönelmiştir.

Vatandaşlık politikaları ile Rus nüfusunu artırma, Rusça konuşanları ülkeye kabul ederek etnik ve kültürel olarak güçlenme stratejisi izleyen Rusya öte yandan içeride gerçekleştirdiği anayasal düzenlemeler ile federal devletten hızla ulusal devlet olma yoluna doğru ilerlemeyi de sürdürmektedir.

2020’de yapılan anayasa düzenlemelerinde; Rus halkının federasyonun kurucu halkı olarak kabul edilmesi, Federasyonu oluşturan diğer halkların dillerini resmi dil ve devlet dili olmaktan çıkarıp kurucu halkın dili Rusçanın devlet dili olarak kabul edilmesi, federasyon yapısı birden fazla devletin ittifakını ifade etmesine rağmen son düzenlemede bunun yerine “çok milletli ittifak” kavramının kullanılması, federasyonun kimliğini tarif ederken Rusya’nın bin yıllık devlet tarihine, Ortodoks inancına, Rus devlet ideallerine ve bu tarihin devamlılığına atıf yapılması Rusya Federasyonu’nun artık federal devlet yapısını terk edip Çarlık Rusya’sına doğru yönelme meylini göstermektedir.

Ancak, Çarlık Rusyası’nda aşırı merkeziyetçi, Rus dili etrafında kenetlenmiş, Rus olmayan halkları Ruslaştırarak tek bir ulus yaratma çabaları başarısızlığa uğramıştır. Rus milliyetçiliğine dayalı bu yeni devlet tasarımı, üst perdeden bakılan başka milliyet ve inançlara sahip halkları bir arada tutmaya yetecek mi, bunun cevabını tarih verecek…

Yararlanılan Kaynaklar

Agnia Grigas, “Russia’s Passport Expansionism”

https://www.project-syndicate.org/commentary/russia-eastern-ukraine-passportization-citizenship-by-agnia-grigas-2019-05?barrier=accesspaylog

Anne Peters, “Passportisation: Risks for international law and stability – Part I-II”

https://www.ejiltalk.org/passportisation-risks-for-international-law-and-stability-part-one/

https://www.ejiltalk.org/passportisation-risks-for-international-law-and-stability-part-two/

Fabian Burkhardt, “Russia’s “Passportisation” of the Donbas”

https://www.swp-berlin.org/en/publication/russias-passportisation-of-the-donbas/

Halit Hamzaoğlu, “Rus Dış Politikasında Realist Yaklaşım: Primakov Doktrini ve Yakın Çevre Kavramı”,https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1416228

Kristyna Foltynova, “Migrants Welcome: Is Russia Trying To Solve Its Demographic Crisis By Attracting Foreigners?”

https://www.rferl.org/a/migrants-welcome-is-russia-trying-to-solve-its-demographic-crisis-by-attracting-foreigners-/30677952.html

Namık Kemal Bayar, “Rusya’nın Yeni Anayasası Ne Götürdü?!”

https://emelvakfi.org/emeldergisi/rusyanin-yeni-anayasasi-ne-goturdu/

Neil Melvin, “Russia’s Policy of Passport Proliferation”

https://rusi.org/explore-our-research/publications/commentary/russias-policy-passport-proliferation

Osman Ağır, “Rus Tipi Federalizm”

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/200562

Turgut Kerem Tuncel, “Rusya Anayasası’nda Yapılan Değişiklikler Analiz No: 2020/22”

https://avim.org.tr/tr/Analiz/RUSYA-ANAYASASI-NDA-YAPILAN-DEGISIKLIKLER

“2025 Yılına Kadar Rusya Federasyonu'nun Demografik Politikasının Kavramı”

http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&prevDoc=102165920&backlink=1&&nd=102117162 (Türkçeye tercümesi)

Zorunlu Çerezler

Bu çerez, insanlarla botları ayırt etmek için kullanılır. Bu, web sitelerinin kullanımı hakkında geçerli raporlar hazırlamak için kullanılmakta olup web sitesi için faydalıdır.

İşlevsel Çerezler

Kullanıcının web sitesinin seçtiği dil sürümünü hatırlar.

Performans/Analitik Çerezler

Ziyaretçinin web sitesini nasıl kullandığına ilişkin istatistiksel veriler oluşturmak için kullanılan benzersiz bir kimliği kaydeder. Google Analytics tarafından talep oranını kısmak için kullanılır.

Reklam/Pazarlama Çerezleri

Bu çerez, Alexa Analytics'e gönderilen tüketici davranışları hakkında bilgi toplamak için kullanılır. (Alexa Analytics bir Amazon şirketidir.)

RUS VATANDAŞLARI TÜRK VATANDAŞLIĞI'NI NASIL KAZANIR?

Türkiye vatandaşlığının kazanılması hususunda ihtiyaç duyulan bilgiler aşağıda belirtilmektedir.

1- Türkiye Vatandaşlığının Doğumla Kazanılması Ne Demektir?

Doğumla edinilen Türk vatandaşlığı, soy bağı veya doğum yeri esasına göre kendiliğinden kazanılır. Doğumla edinilen vatandaşlık, doğum anından itibaren geçerli olur. 

Soy bağı 

Türkiye'de veya Türkiye dışında, Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği dahilinde doğan çocuk Türk vatandaşı kabul edilir. 

Türk vatandaşı ana ve yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuk Türk vatandaşıdır. 

Türk vatandaşı baba ve yabancı anadan evlilik birliği dışında doğan çocuk ise, soy bağı kurulmasını sağlayan usul ve esasların yerine getirilmesi durumunda Türk vatandaşlığını edinir. 

Doğum yeri 

Türkiye'de doğan ve yabancı ana ve babasından kaynaklı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını edinemeyen çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşıdır. 

Türkiye'de bulunmuş çocuk aksi tespit edilmedikçe Türkiye'de doğmuş kabul edilir. 

2- Türkiye Vatandaşlığının Sonradan Kazanılması Nasıl Olur?

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen bir yabancı ülke vatandaşı, kendi Devleti çift vatandaşlığı kabul ediyorsa, T.C. Vatandaşlık Kanunda belirtilen şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir.

Ancak şurası vurgulanmalıdır ki, aranan şartları taşımak vatandaşlığın kazanılmasında kişiye mutlak bir hak sağlamaz. Yani şartları sağlayan herkesin Türk vatandaşlığını kazanması diye bir durum söz konusu değildir. Çünkü kime vatandaşlık verip, kime vermeyeceği devletlerin egemenlik alanına giren bir husustur.

Başvuru için aranan şartlar Nelerdir?

Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancılarda; 

a) Kendi ulusal kanununa, vatansız(haymatlos) ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak, 

b) Başvuru tarihinden itibaren geçmişe doğru Türkiye'de kesintisiz beş yıl oturuyor olmak, 

c) Türkiye'de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile doğrulamak (Türkiye’de ikamete  karar verdiğini kanıtlamak için şu koşullardan bir ya da bir kaçını, gerçekleştirmek: Türkiye’de gayrımenkul satın almak. Türkiye’de işyeri kurmak. Türkiye’de yatırımlar gerçekleştirilmek. Türkiye’ye iş merkezini nakletmek. Türkiye’de çalışma izniyle bir iş yerinde çalışmak. Türk vatandaşı ile evlenmek. Türk vatandaşlığı için ailece başvuru yapmak. Daha önce Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak. Eğitimini Türkiye’de tamamlamış olmak.) 

ç) Tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak, 

d) Toplum açısından sorumluluk duygusu sahibi, iyi ahlaklı ve güvenilir olmak,

e) Yeterli derecede Türkçe bilmek, 

f) Türkiye'de geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak, 

g) Ulusal güvenlik ve kamu düzeni açısından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak, 
şartları aranır. 

Türk vatandaşlığını edinmek isteyen yabancı ülke vatandaşlarında, yukarıda sayılan koşullarla birlikte, taşıdıkları devletin vatandaşlığından çıkma şartı da aranabilir. Bu takdirin kullanılmasına ilişkin esasların tespiti Bakanlar Kurulunun yetkisindedir. 

Aşağıdaki dosyalar reddedilmektedir:

Aşağıda durumu belirtilen kişilerin dosyası, başvurulan yerdeki Valilik tarafından reddedilir.  

. Yasal oturum izni olmaksızın veya yasal olmakla birlikte Türkiye’de yerleşme niyetini göstermeyen kişiler
. Sığınma veya iltica başvurusu yapanlar
. Sığınmacı durumunda Türkiye’de yaşayanlar
. Öğrenim amaçlı ikamet eden öğrenciler
. Turistik amaçlı ikamet eden yabancılar
. Öğrenim gören çocuğuna refakat amaçlı ikamet eden kişiler
. Tedavi amaçlı ikamet edenler
. Herhangi bir suçtan dolayı yargılaması devam eden veya hükümlü ya da tutuklu olan kişiler

Başvuru Süreci Nasıl İlerler?

Dosyası eksiksiz ve şartlara uygun olarak hazırlanmış olan kişilerin soruşturması il emniyet müdürlüğünce yapılır. Soruşturması süreci sona eren yabancının dosyası Valiliğe iade edilir ve Valilik de dosyayı Komisyona gönderir.

Komisyon, başvuru sahibinin, yukarıdaki şartların tümünü karşılayıp karşılamadığını, dosya üstünde incelemek ve karşılıklı mülakat gerçekleştirmek suretiyle tespit eder. Başvuru sahibinin ailevi durumu da bu mülakat sırasında incelenir ve Türk soylu olup olmadığına da dikkat edilir. Sağır ve dilsizlerin mülakatı kendi işaret dillerinde bir mütercim yardımıyla veya okur-yazar ise yazmak usulüyle gerçekleştirilir.

Komisyonun kararı olumlu olursa dosya Bakanlığa, karar olumsuz ise dosya Valiliğe gönderilir.

Türk vatandaşlığının kazanılmasında istisnai haller Nelerdir?

Ulusa güvenlik ve kamu düzeni açısından engel teşkil edecek bir hali olmamak kaydıyla T.C. İçişleri Bakanlığı’nın teklifi, T.C. Bakanlar Kurulu’nun kararı ile aşağıda belirtilen yabancılar Türk vatandaşlığını kazanabilirler. 

a) Türkiye'ye endüstriyel tesisler getiren veya ilmi, teknolojik, iktisadi, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti olan ya da olacağı düşünülen ve ilgili Bakanlıklar tarafından kendileriyle ilgili gerekçeli öneride bulunulan kişiler. 

b) Vatandaşlığa geçirilmesi mecburi görülen kişiler. 

c) Göçmen kabul edilen kişiler. 

Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması nasıl gerçekleşir?

Bir Türk vatandaşı ile evlenmek, kişiye Türk vatandaşlığını kendiliğinde kazandırmaz. Ancak bir Türk vatandaşı ile en az üç yıldan beri evli olan ve evliliği devam eden yabancılar Türk vatandaşlığını kazanmak üzere başvuruda bulunabilir. Başvuru sahiplerinde; 

a) Aile birliği dahilinde yaşama, 

b) Evlilik birliği ile örtüşmeyecek faaliyetlerde bulunmama, 

c) Ulusal güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama, 
şartları aranır. 

NOT:

. Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin vefatı halinde, evliliğin devamı koşulu aranmaz.

. Evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını edinen yabancılar evlenmenin butlanına (sona ermesi) karar verilmesi halinde, evlenmede iyiniyetli iseler Türk vatandaşlığını korurlar. 

. Herhangi bir suçtan dolayı yargılaması devam eden, hükümlü ya da tutuklu olanlar başvuramaz.

. Türk vatandaşlığını kazanmak isteyen yabancının eşi, Türk vatandaşlığını sonradan kazanmış ise; evlilikte geçen sürenin hesaplanmasında, bu eşin Türk vatandaşlığını kazanma tarihi esas alınır. 

Evlenme Yolu ile Vatandaşlık Kazanma Başvurularında İstenen Evrak Nelerdir?

. İsteği açıklayan dilekçe.

. Türk vatandaşı eşe ait Mernis sisteminden alınan nüfus kayıt örneği.

. Pasaport veya benzeri belge, vatanı yoksa temininin mümkün olması halinde buna ilişkin belge.

. Kişinin kimlik bilgilerini gösteren doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği gibi belge.

. Yerleşim yeri Türkiye’de bulunuyor ise en son tarihli oturum izni belgesi.

. Herhangi bir suç nedeniyle hakkında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunuyor ise bunun onaylı bir örneği.

. Kişinin kimliğinde yalnızca doğum yılı olup, ay ve günü kayıtlı değil ise, doğum tarihinin tamamlanması için ülkesinin ilgili makamlarından alınmış belge, bu belgenin edinilememesi durumunda ise 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 39. maddesi uyarınca işlem yapılmasını kabul ettiğine dair imzalı beyanı.

. Hizmet bedelinin Maliye'ye yatırıldığını gösteren makbuz.

Türk vatandaşlığının evlat edinilme ile kazanılması nasıl olur?

Bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen reşit olmayan kişi, ulusal güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir durumu olmamak kaydıyla, karar tarihinden itibaren Türk vatandaşlığını edinebilir. 

Türk vatandaşlığının seçme hakkı ile kazanılması nasıl olur?

Kanunun 27. maddesi uyarınca ana veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden çocuklar reşit olmalarından itibaren üç yıl içinde (18-21 yaşlar arası) seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kazanabilirler. ​

Türk Vatandaşlığının Türkiye’de Yatırımlar Yapılması Usulüyle Kazanılması hangi şartlarda gerçekleşir?

Yabancıların Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını kazanması yöntemlerine 12 Ocak 2021 tarihi itibariyle yeni bir yöntem daha eklenmiştir.

Anılan tarihte Resmi Gazete’de yayınlanan yeni düzenlemeye göre, aşağıdaki koşullardan herhangi birini karşılayan yabancılar ülke vatandaşları, ilgili Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararıyla Türk vatandaşlığını kazanabilir:

. Asgari 2 milyon ABD doları tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Ekonomi Bakanlığınca tespit edilen

. Asgari 1 milyon ABD doları tutarında taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tespit edilen

. Asgari 100 (Yüz) kişilik istihdam oluşturduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edilen

. Asgari 3 milyon ABD doları tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırdığı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tespit edilen

. Asgari 3 milyon ABD doları tutarında devlet borçlanma araçlarını üç yıl tutmak şartıyla satın aldığı Hazine Müsteşarlığınca tespit edilen

3- Türk vatandaşlığından çıkma hangi durumlarda gerçekleşir?

Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyen kişilere aşağıdaki şartları taşımaları halinde Bakanlıkça çıkma izni veya çıkma belgesi verilebilir.

a) Reşit ve ayırt etme gücüne sahip olmak.

b) Yabancı bir ülke vatandaşlığını edinmiş olmak veya edineceğine ilişkin ikna edici

belirtiler bulunmak.

c) İşlediği bir suç veya askerlik nedeniyle aranan kişilerden olmamak.

ç) Hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak.

4- Türk vatandaşlığını kaybettirme nasıl olur?

Aşağıda belirtilen eylemlerde bulundukları resmi makamlarca saptanan kişilerin Türk vatandaşlığı, İçişleri Bakanlığı'nın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile kaybettirilebilir.

a) Yabancı bir devletin, Türkiye'nin menfaatlerine aykırı herhangi bir hizmetinde bulunup da bu görevi bırakmaları kendilerine yurt dışında dış temsilcilikler, yurt içinde ise mülki idare amirleri tarafından bildirilmesine rağmen, üç aydan az olmamak üzere, uygun bir süre dahilinde kendi arzusu ile bu görevi bırakmayanlar.

b) Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin herhangi bir hizmetinde -Bakanlar Kurulunun izni olmaksızın- kendi arzusuyla çalışmaya devam edenler.

c) İzin almaksızın yabancı bir devlet için gönüllü olarak askerlik yapanlar. 

5- Türk vatandaşlığının seçme hakkı ile kaybı nasıl gerçekleşir?

Aşağıda durumları belirtilenler, reşit olmalarından itibaren üç yıl içinde Türk vatandaşlığından ayrılabilirler.

a) Ana ya da babadan kaynaklı soy bağı nedeniyle doğumla T.C. vatandaşı olanlardan, yabancı ana veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan edinenler.

b) Ana ya da babadan kaynaklı soy bağı dolayısıyla Türk vatandaşı olan kişilerden, doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar.

c) Evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar.

ç) Doğum yeri şartını karşılayarak Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya babasının vatandaşlığını kazananlar.

d) Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kazananlar.

Yukarıdaki şartlar gereğince vatandaşlığın kaybı ilgiliyi vatansız kılacaksa, seçme hakkı kullanılamaz.

6- Çok Vatandaşlık Ne Demektir?

Türk vatandaşlık mevzuatı birden fazla vatandaşlığa izin vermektedir.

Bu çerçevede, herhangi bir nedenle yabancı bir ülke vatandaşlığını kazanan kişilerin, buna ilişkin belgeleri ibraz etmeleri ve yapılacak araştırma sonucunda kayden aynı kişiler olduklarının saptanması halinde, nüfus aile kütüklerindeki kayıtlarına çok vatandaşlığa sahip olduklarına dair bildirimde bulunulur.

7- Vatandaşlık işlemlerinde başvuru makamı ve yöntemi nasıldır?

Türk vatandaşlığının kazanılması ve kaybına ilişkin başvurular Türkiye içinde ikamet edilen yer Valiliğine, Türkiye dışında ise Türkiye'nin Dış Temsilciliklerine bizzat veya bu hakkın kullanılmasına ilişkin vekâletname ile yapılır.

Bilgi ve belge istenmesi: Vatandaşlık işlemlerine ilişkin inceleme ve araştırmalarla ilgili bilgi ve belgeler, kamu kurum ve kuruluşlarınca gecikmeksizin verilir.

Maddi hataların düzeltilmesi: Alınan kararlarda maddi bir hata bulunduğu sonradan tespit edilirse, kararı veren makam tarafından düzeltme veya değiştirme kararı alınır.

Tebligat: Türk vatandaşlığının kazanılmasına ve kaybına ilişkin kararlar ilgiliye ve başvuru makamlarına bildirilir. Kaybettirme kararları ise Resmi Gazete’de yayımlanır ve yayımlandığı tarihte tebliğ edilmiş sayılır.

Vatandaşlık Başvurusu İçin İstenen Evraklar

. İsteği açıklayan dilekçe

. Pasaport veya benzeri bir belge

. Doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği. Evli ise eş ve çocuklarının aile bağını kanıtlayan nüfus kayıt örneği veya benzeri bir belge.

. Medenî hal belgesi ve evli ise evlenme cüzdanı, boşanmış ise boşanma ilamı, dul ise de eşine ait ölüm belgesi.

. Türk vatandaşı birinci veya ikinci derece yakınları var ise bu bireylere ait başvruru makamlarınca Mernis sisteminden alınan nüfus kayıt örneği.

. Sağlık Bakanlığınca verilen sağlık raporu.

. Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini temin ettiğine dair, gelirini veya mesleğini kanıtlayan çalışma izni, vergi levhası, taahhütname veya benzeri belge.

. Başvuru tarihinden geçmişe doğru Türkiye’de kesintisiz olarak beş yıl ikamet ettiğine dair İl Emniyet Müdürlüğü'nden alınan yurda giriş ve çıkış tarihlerini gösteren belge.

. Başvuru tarihinden geleceğe doğru vatandaşlık işlemlerinin sonuçlandırılmasına yetecek süreli oturum izni tezkeresi.

. Herhangi bir suç dolayısıyla hakkında kesinleşmiş mahkeme kararı bulunuyorsa, onaylı bir örneği.

. Kişinin kimlik bilgilerinde, doğum tarihinin ay ve günü bulunmuyorsa, doğum tarihinin tamamlanması için ülkesinin ilgili makamlarından alınmış belge. Sözkonusu belgenin temin edilememesi halinde ise 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 39. maddesi gereğince işlem yapılmasını kabul ettiğine dair imzalı beyanı.

. Hizmet bedelinin Maliye'ye yatırıldığını gösteren makbuz.

RUSYA FEDERASYONU VATANDAŞLIĞIEDİNME ŞARTLARI

NOT : Eğitim süresi vatandaşlık almak için gereken ikamet günlerine sayılmamaktadır ! Rusya  vatandaş-lığı – Rusya Federasyonu ile kişi arasında istikrarlı yasal bağlantı ,karşılıklı hak ve sorumlulukları ifadedir. Yabancı vatandaş – Rusya Federasyonu vatandaşı olmayan ama başka bir ülke vatandaşı olduğuna dair kanıtı olan kişi.( T.C. vatandaşı ) Vatansız – Rusya Federasyonu vatandaşı olmayan aynı zamanda başka bir ülke vatandaşı olduğunuda  kanıtlayamayan birey.

Rusya vatandaş'ı olmak yada kabul edilmek için gerekli şartlar :1. 18 yaşından gün almış zihinsel engelli olan yabancı vatandaşlar ve vatansızlar Rusya Federasyonu vatandaşlığı için başvuruda bulunabilirler. Eğer sözü edilen kişiler ; a. Sözü edilen kanun maddesinin ikinci bendi haricinde , aralıksız olarak beş yıldır sürekli oturum iznini aldığı tarihten vatandaşlık için başvuru yaptığı tarihe kadar yaşayanlar. Rusya Federasyonu’na 1 temmuz 2002 yılından önce gelenler ama sürekli oturum izni sahibi olmayanlar için yaşama süresi Rusya Federasyonu’nda kayıt altına alındıkları tarihten itibaren hesaplanır. Rusya Federasyonu sınırları dışında bir sene içinde üç aydan fazla kalınamaz. b. Rusya Federasyonu Anayasasını ve Rusya Federasyonu Mevzuatını uyacağını taahhüt edenler , c. Yaşamak için gerekli para kaynağının olduğunu ispat edenler , d. Vatandaşı olduğu ülkenin yetkili kurumuna vatandaşlıktan çıkış belgesi verenler. Rusya Federasyonu uluslararası anlaşmalarınca yada Federal Kanuna göre veya vatandaşı olduğu ülkenin vatandaşlığından çıkış mümkün degilse vatandaşlıktan çıkış belgesi istenmemektedir. e. Rusça bilenler.Rusça dil bilgi seviyesini belirlemek için Rusya’da bulunan üniversitelerin hazırlık sınıflarından yada devlet üniversitelerince tanınan özel dil kurslarından (Rusça Dil Sertifikası) almaları istenmektedir.

Rusya Federasyonu vatandaşlığına kabul edilmek için basitleştirilen şartlar :1. 18 yaşından gün almış zihinsel engelli olan yabancı vatandaşlar ve vatansızlar Rusya Federasyonu vatandaşlığına başvuru yaparken yürürlükteki kanunun 13.maddesi 1. paragraf «A» bendinde belirtilen şartlarda değil basitleştirilmiş şartlara göre başvuruda bulunur.Eğer sözü edilen kişiler ; a.  En az bir ebeveynin Rusya Federasyonu vatandaşlığı olması  ve Rusya Federasyonu’unda yaşaması, b.  SSCB vatandaşlığı olan , önceden SSCB sınırları içine giren devletlerde yaşamış veya yaşayan ama yaşadıkları ülkenin vatandaşlığını almamaları sonucunda vatansız kalanlar , c.  Önceden SSCB sınırları içine giren devletlerden birinin vatandaşı olan , 1 temmuz 2002 yılından sonra Rusya Federayonu eğim kurumlarından birinde lise ve üniversite diploması alanlar.

2. Halen Rusya Federasyonu sınırları içinde yaşayan yabancı vatandaşlar ve vatansızlar Rusya Federasyonu vatandaşlığına başvuru yaparken yürürlükteki kanunun 13.maddesi 1. paragraf «A» bendinde belirtilen şartlarda değil basitleştirilmiş şartlara göre başvuruda bulunur.Eğer sözü edilen kişiler ; a.   Rus Sovyet Federal Sosyalist Cumhuriyetlerinden birinde doğan ve daha önceden SSCB vatandaşı olanlar, b.   Rusya Federasyonu vatandaşıyla en az üç senelik evli olanlar,

3. Daha önceden SSCB sınırları içine giren devletlerden birinden , 1 temmuz 2002 yılından önce Rusya Federasyonu’na gelen ve ikamet adresi gösteren iş göremez yabancı vatandaşlar  ve  vatansızlar Rusya Federasyonu vatandaşlığına başvuru yaparken yürürlükteki kanunun 13.maddesi 1. paragraf «A» bendinde belirtilen şartlarda değil basitleştirilmiş şartlara göre oturum izni ibraz etmeksizin başvuruda bulunur.

4. Daha önceden SSCB vatandaşı olan ve Rusya Federasyonu sınırları içinde yaşayan Büyük Vatanseverlik Savaşı (2. Dünya Savaşı ) gazileri Rusya Federasyonu vatandaşlığına başvuru yaparken , oturum izni ibraz etmeksizin yürürlükteki kanunun 13.maddesi 1. paragraf  «a», «v», «d» bendlerinde belirtilen şartlarda değil basitleştirilmiş şartlara göre başvuruda bulunurlar.

5. Çocuk ve iş göremez yabancılar veya vatansızlar  Rusya Federasyonu vatandaşlığına başvuru yaparken yürürlükteki kanunun 13.maddesi 1. paragrafında belirtilen şartlarda değil basitleştirilmiş şartlara göre başvuruda bulunurlar.Eğer ; a. Rusya Federasyonu  vatandaşı olan  ebeveynlerinden birinin , çocuk için Rusya Federasyonu vatandaşlığı dilekçesiyle diğer ebeveynin yazılı rıza verdiği taktirde , b. Tek ebeveyni olan , o ebeveyninde Rusya Federasyonu vatandaşı olması ve çocuk için vatandaşlık başvurusunda bulunması durumunda , c. Vesayet altında ve bakıma muhtaç olan çocuk veya iş göremez kişi , Rusya vatandaş'ı olan vesayet veya bakımla yükümlü kişinin dilekçe vermesiyle.