Sağ Böbrekte Büyüme

Böbrek Genişlemesi Neden Olur?

Geçmişte önemli sağlık sorunlarına neden olabilen ancak günümüzde tıp dünyasının gelişmesiyle erkenden teşhis edilebilen pek çok hastalık var. Hatta kimi rahatsızlıklar daha anne karnındayken bile teşhis edilebiliyor. Bu rahatsızlıklardan biri de toplumda "böbrek genişlemesi” olarak bilinen, tıbbi adıyla hidronefroz hastalığı; genellikle bebek henüz anne karnındayken saptanıyor. Böbrek genişlemesi sorunu çoğunlukla ilerlemez veya kendiliğinden kaybolurken, bir kısmı ise ilerleyerek ciddi tablolara neden olabiliyor.

Böbreğin tüm yapıları anne karnında 20. haftadan sonra incelenebiliyor. Böbrek genişlemesi tespit edilirse bebeğin doğumun ardından çocuk ürolojisi takibine girmesi çok önemli. Bu sayede ileride oluşabilecek böbrek fonksiyon kaybı gibi hayatı tehdit eden sorunların gelişmesi önlenebiliyor.

Böbrek Genişlemesi Belirtileri

Böbrek genişlemelerinin çoğu anne karnında tespit edilirken, bir kısmı ise doğum sonrası ve çocukluk döneminde gelişen bazı belirtilerin ardından yapılan araştırmalar sonrasında saptanıyor. Aşağıda yer alan belirtilerde zaman kaybetmeden bir hekime başvurulması yaşamsal önem taşıyor.

Yenidoğan ve ilk yıllarda;

• Huzursuzluk,
• Ateş,
• Yeterli beslenememe,
• Nedensiz ağlama krizleri,
• İdrar yaparken ağlama, kötü kokulu idrar, idrardan kan gelmesi, görülür.

Hidronefrozun Arkasında Pek Çok Sebep Olabiliyor

Böbrek genişlemesine pek çok etken neden olabiliyor. Veziko üreteral reflü olarak adlandırılan mesaneden böbreklere idrar kaçması sorunu, böbreklerin genişlemesine sebep olabiliyor. Bunların yanı sıra böbrekle mesaneye idrar taşıyan kanalın herhangi bir yerindeki darlık ya da mesane çıkışındaki darlıklar da böbreklerin genişlemesine yol açabiliyor.

Hamilelikte Böbrek Genişlemesi İhmal Edilmemeli

Böbreğin çıkışından mesane çıkışına kadar herhangi bir nedenle, örneğin tıkanıklık, idrarın geriye kaçışı veya mesane dinamiğinin bozulması sonucunda böbreğin genişlemesi ve fonksiyonunda azalma olması, “hidronefroz” olarak nitelendiriliyor. Anne karnında saptanan böbrek genişlemelerinin büyük çoğunluğu ilerlemez veya kendiliğinden kaybolurken, bir kısmı ise ilerleyerek böbreğe zarar verebiliyor. Böbrek genişlemesine ateşli idrar yolu enfeksiyonları eşlik ettiğinde böbrek daha kolay hasar görüyor ve bunun sonucunda da böbreklerde ciddi fonksiyon kayıpları gelişebiliyor. Bunun yanı sıra sık geçirilen böbrek enfeksiyonları sonrasında bebekte büyüme ve gelişme geriliği ile ileriki dönemlerde yüksek tansiyon gibi problemler de oluşabiliyor.

Erken Tanı Yaşamsal Önem Taşıyor

Böbrek genişlemesinde erken tanı ve tedavi yaşamsal önem taşıyor. Bu nedenle doğumdan sonraki ilk yılda bebeğin takip edilmesi çok önem taşıyor. Doğum sonrasında 3. gün üriner ultrasonla bebeğin böbreklerinin incelenmesi gerekiyor. Ardından 1, 3, 6 ve 12. aylarda yapılan üriner ultrasonla tetkiklere devam ediliyor. Ultrason bulgularına göre gerekirse ileri tetkikler planlanıyor.

Genellikle Ameliyata Gerek Kalmıyor

Günümüzde yapılan tetkiklerde en sık kullanılan ultrason radyasyonsuz, çocuğun canını yakmayan bir tetkik. İhtiyaç halinde sistografi, diüretikli böbrek sintigrafisi gibi yöntemlere de başvuruluyor. Çocuklarda böbrek genişlemesinin büyük bir kısmı kendiliğinden geriliyor, çok az bir kısmında ameliyata gereksinim duyuluyor. Böbrekler tehlikede olmadığı sürece bebeğin yakın takip altında olması yeterli geliyor, bu durumda cerrahi yönteme gerek kalmıyor. Ancak bunun aksine böbrek tehlikede ise altta yatan nedene yönelik cerrahi işlemlere başvuruluyor. Günümüzde uygulanan cerrahi yöntemlerden yüksek başarı oranları elde edilebiliyor ve çocuk hayatına sağlıklı bir şekilde devam edebiliyor.

Doğumsal Böbrek Genişlemeleri

Doğum öncesi anne karnındaki bebeğe yapılan ultrosonografinin yaygın kullanımı bebeklerde bir çok doğuştan böbrek hastalığının erken saptanmasına neden olmaktadır. Ultrosonografiyle doğum öncesi saptanan tüm anomalilerin %20'si, böbrek anomalileridir. Bu anomliler büyüklük anomalileri, böbrek dokusunun (parankim) anomalileri , kist varlığı ve antenatal hidronefroz (doğum öncesi bebeğin böbreklerinin genişlemesi) şeklinde dört grupta toplanabilir.

Tanım

Doğum öncesi (antenatal) bebeğe yapılan ultrosonografide bebeğin böbreklerinin içindeki idrarı toplayan toplayıcı keseler (=kaliksler) ve havuzcuktaki (pelvis) genişleme bulgusuna antenatal hidronefroz (doğumsal böbrek genişlemesi) denilir.

Sıklık

Antenatal hidronefroz (ANH) oldukca sık görülür ve doğum öncesi ultrosonografiyle saptanan anomalilerin en sık görülenidir. Gebeliklerin %1-5'inde saptanır, erkek bebeklerde, kızlara göre 2 kat daha sıktır.

Bebeklerin değerlendirilmesi

Doğum öncesi bebeklerde 18ci ve 20ci haftalarda böbrekler değerlendirilmelidir. Eğer normalden sapma var ise periyodik takiplerde 2-4 hafta aralarla değerlendirilme tekrar edilir. Doğum öncesi 20. hamilelik haftasından önce pelvis genişliği (A-P çap) 6 mm, 20-30 haftalarda 8 mm, 30 haftadan sonra 10 mm ve üzerinde genişlemeler önemlidir ve takibi gereklidir.

ANH nedenleri

Yaklaşık % 50’sinde hidronefroz (genişleme) geçicidir veya yapısaldır. Bir hastalık göstergesi değildir. Geri kalanı ise bir hastalığa bağlıdır.

1) Geçici veya yapısal: %50-70.

2) UPJ darlığı (böbrek çıkışında darlık): %10-30

3) Vesikouretral reflü (idrarın, idrar torbasından böbreğe kaçışı): %10-40

4) İdrar torbası girişinde darlık): %5-15

5) Multikistik displastik böbrek (doğuştan kistik bir böbrek hastalığı)= %2-5

6) Posterior uretral valv (erkek çocuklarda idrar kanalında darlık)= %1-5

7) Ureterosel (idrar torbası içersinde keseleşme): %1-3

Doğum sorası takip

ANH’lu bebeğin doğum sonrası takibindeki amaç, ağır darlığı olan olguların erkenden saptanarak böbrek hasarlanması olmadan ameliyat edilmesi, sağlıklı olan (geçici veya yapısal ANH) bebeklerin ayırt edilerek gereksiz tetkik ve tedavilerden korunmasıdır.

ANH’lu bebeğin doğum sonrası ilk değerlendirilmesinin ne zaman yapılacağı doğum öncesi çekilen ultroson bulgularına göre değişmektedir.

Eğer doğum öncesi çekilen ultrosonda bebeğin her iki böbreğinde genişleme var ise veya tek taraflı genişleme var ve üreter genişlemesi ve/veya idrar torbası bozukluğu var ise bu bebekler doğumdan sonra birinci gün Çocuk Nefrolojisi Uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir. Doğum öncesi çekilen ultrosonda bebeğin bir böbreği tutulmuş (genişleme var) ve üreter genişlemesi ve/veya idrar torbası bozukluğu yok ise bu olgularda değerlendirilme 3-7. günde yapılmalıdır.

Sondalı film kimlere gerekir ?

Kız veya erkek çocuklarında doğum sonrası çekilen ultrosonografilerde antenatal çap 15 mm üzerinde ve evre 3-4 derece hidronefroz var ise veya üreter dilatasyonu olan bebeklerde 4-6'cı haftada işeme sistoürotrografisi (İSÜG= sondalı film) istenmelidir.Son zamanlarda ise sadece hafif hidronefroz olan ve başka bulgusu olmayan olgularda rutin işeme sistografisinin çekilmemesi, diğer olgulara ise çekilmesi konusunda fikir birliği oluşmuştur. Antenatal hidronefroz saptanmış olgularda, takip sırasında ateşli İYE geçiren bebeklerde işeme sistografisinin (İSÜG= sondalı film) çekilmesi uygundur

Darlık tanısı nasıl konulur ?

Antenatal hidronefrozlu olgularda doğum sonrası ve takip süresince çekilen ultrosonlarda, A/Pçapta artışın olması veya azalmanın olmaması, böbrek parankim (dokusunda) incelmelerin oluşu, ureterlerde (idrarı böbrekten idrar torbasına getiren kanalda) genişlemenin oluşu ürüner sistemde obstrüksiyon (tıkanma, darlık) olduğunu düşündürür.

Obstrüksiyon(tıkanma, darlık) araştırılması için diüretikli sintigrafi=renografi (DTPA veya MAG 3) denilen damar yolundan nükleer bir ilaç verilerek film çekilir. Bu tetkiklerin yan etkisi yoktur. Bebekte belirli dakikalarda sintigrafik görüntüler alınır. Yirminci dakikada damardan idrar yaptırıcı ilaç verilir. Görüntü almaya devam edilir. İdrar yaptırıcı ilaç (lasix) verilmesine rağmen ilk 30 dakikada böbrekte biriken idrar atılmaz ise obstrüksiyon (tıkanma, darlık) varlığının tanısı konulur.

Kimlere erken sünnet önerilir ?

Sünnet, posterior uretral valv (erkek çocuklarda idrar kanalı darlığı) veya vesikouretral reflüsü (idrarın böbreğe doğru geri kaçışı) olan olgular ile III ve IV derece hidronefrozu olan olgularda idrar yolu enfeksiyon gelişmesini anlamlı şekilde engellemektedir. Bu nedenle antenatal hidronefrozlu erkek çocuklarda sünnet yapılması önerilmektedir.

Hidronefroz, böbreklerin birinde veya aynı anda ikisinde de meydana gelen şişme büyüme durumudur. Hidronefroz durumunda dikkat edilmesi gerekenler, tanı ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgiye makalemizden ulaşabilirsiniz.

Hidronefroz Nedir?

Böbrek büyümesi; ani veya kronik olarak görülebilen bir durum olup, idrar yolunun tam olarak boş hale gelmemesi nedeniyle oluşmaktadır. Böbrek büyümesi tek taraflı gerçekleşirse tek taraflı hidronefroz, her iki böbreğin etkilenmesi durumunda ise bilateral hidronefroz olarak adlandırılmaktadır. Üriner sistemde meydana gelen problemler, böbrek fonksiyonlarının tam olarak çalışmamasına neden olabilmektedir. Böbrek büyümesi, dikkat edilmesi ve belirtileri takip edilmesi gereken bir durumdur. Çünkü belirtiler fark edilmeyip tedaviye geç kalındığı durumlarda sonuç böbrek yetmezliğine varabilir.

Hidronefroz Belirtileri Nelerdir?

Hidronefroz, genetik nedenlerle meydana gelebileceği gibi genellikle sonradan ortaya çıkmaktadır. Hidronefroz belirtileri arasında;

• İdrarda kan görülmesi
• İdrara çıkarken ağrı, yanma
• Sırtta ve yanlarda ağır
• Mide bulantısı
• Kusma
• Sık ve ağrılı idrara çıkma
• İdrarda kan
• Zayıflık
• Halsizlik
• Ateş
• İdrar yolu enfeksiyonu

görülebilecek böbrek büyümesi belirtileri arasında yer almaktadır. Bu belirtileri gördüğünüzde, böbrek büyümesi veya başka bir rahatsızlık olabileceği varsayılarak, tıbbi yardım alınmalıdır.

Hidronefroza Neden Olur?

Böbrek büyümesinde etkili olan genetik sorunların yanı sıra, hastalıklara bağlı ortaya çıkma durumu da bulunuyor. Böbrek büyümesine neden olabilecek durumlar arasında;

• Genetik faktörler
• Böbrek taşları
• Mesane kanseri
• Böbrek kanseri
• Prostat kanseri
• Kan pıhtısı
• İdrar yollarında daralma
• Sinir veya kas problemleri
• İdrar retansiyonu
• Vezikoüreteral reflü
• Uterosel (rahim sarkması)
• Hamilelik
• Yumurtalık kanseri
• Rahim sarkması
• Sistosel (düşmüş mesane)

böbrekte büyümeye neden olabilecek etkenler arasında yer almaktadır.

Hidronefroz Evreleri

Böbrek büyümesi belirtileri, hastalığın evrelerine göre hafif veya şiddetli seyredebilir. Hidronefroz dereceleri sırasıyla;

Grade 1 Hidronefroz: Böbrek büyümesi henüz çok hafiftir. Erken dönem olarak adlandırılabilir.

Grade 2 Hidronefroz: Böbreklerde genişleme artmıştır. Orta derece ilerleme görülmüştür ve böbrek normalden daha büyük boyuta ulaşmıştır. Orta aşama yani böbrekte grade 2 hidronefroz tedavisi, ameliyat yöntemiyle sağlanabilmektedir. Grade 2 hidronefroz tedavisi için cerrahi işlem uygulandığı durumlarda böbrekte büyümenin önüne geçilebilir.

Grade 3 Hidronefroz: Büyüme ve şişme oranı yüksek derecelere ulaşmıştır. İleri boyutların tedavisinde ameliyat tercih edilebilir.

Grade 4 Hidronefroz: Böbreklerde büyüme ileri derece genişlemeye ulaştığı anlamına gelir. Bu evrede acil tedavi yöntemine başlanmalı ve gerekli operasyonlar uygulanmalıdır.

Hidronefroz Tanısı

Böbrek büyümesi belirtileri ve üriner sistem problemleriyle Üroloji doktoruna başvurduğunuzda öncelikle belirtilerinizi dinleyecektir. Fiziki muayene sonrası aşağıda yer alan laboratuvar ve görüntüleme testleri kullanılarak hastalığınızın tam tanısı konulabilir.

• Fiziki muayene
• İdrar testleri
• Kan testleri
• Ultrason
• BT Taraması
• MR

yapılan testler sonucunda hastalığınızın teşhisi konulabilir. Tüm tahlil sonuçları incelendikten sonra böbrek büyümesi görülüyor ise, geç kalınmadan uygun tedaviye başlanılması gerekmektedir.

Hidronefroz Tedavi Yöntemleri

Böbrek büyümesinde, tedavi yöntemleri böbreği eski boyutlarına ve eski işlevine getirmeye yöneliktir. Tedavi seçenekleri birden fazladır ancak en uygun yöntem hastalığınızın tanısı konulduktan sonra seçilebilir. Hastalığının bulunduğu evreye göre, uygulanması gereken tedavi yöntemi sağlık uzmanınızla görüşülerek tercih edilebilir. Durum ani gelişmişse farklı, kronik gelişmişse farklı tedavi uygulanabilir. Böbrek büyümesi tedavi yöntemleri arasında;

Şok Dalga Litotripsi

Böbrek büyümesine neden olan durum böbrek taşlarından kaynaklıysa, tedavi amacıyla bu yöntem tercih edilebilir. Tedavi etmek için en sık kullanılan yöntemlerden biridir. Şok dalgalarıyla, taşları vücuttan çıkarabilmek için küçük parçalar haline getirilmesi yöntemidir.

Üreteroskopi

Bu yöntem böbreklerdeki taşların kırılması ve çıkarılması için kullanılır. Özel aletlerle mesane bölgesindeki üreter bölgedeki taşların çıkarılmasında fayda sağlar. Bu yöntem; hamileler, kan pıhtılaşması sorunu yaşayanlar ve morbid obez hastalar için tercih edilir.

Üreteral Stent Yerleştirme

Mesanede biriken fazla idrarın çıkarılması adına nefrostomi tüpü yerleştirilebilir. Stent adı verilen bu tüp ile fazla idrarın boşaltılması sağlanmaktadır.

Cerrahi İşlem

Böbrek büyümesine neden olan böbrek taşları, bazen şok dalgalarıyla kırılamayan boyutlarda olabilir. Çok büyük boyutlu böbrek taşı veya tümörler, ameliyat edilerek çıkarılmaktadır. Hidronefroz ameliyatı sonrası iyileşme diğer yöntemlere göre daha uzun sürdüğü için gerekli olmadığı sürece tercih edilmemektedir.

SONUÇ

Hidronefroz, genetik durumlar dışında farklı etkenlere bağlı olarak görülebilmektedir. Genellikle böbrek taşları veya tümör kaynaklı görülen büyümelerin önüne geçebilmek adına altındaki nedenin doğru tespit edilmesi gerekmektedir. Böbreklerin doğru işleyişinin aksaması vücudumuzdaki tüm sistemleri etkilediği için belirtileri ciddiye alınmalı ve tedavi için erken davranılmalıdır.

Böbrek büyümesinin önüne geçebilmek için neden olabilecek hastalıkların tedavi edilebilmesi, olası bir sorunu engellemeyi sağlayabilir. Yanlarınızda veya sırt bölgesinde aşırı ağrı olması durumunda, belirtileri ciddiye almanızı ve üroloji doktoruna muayene olmalısınız. Dilerseniz, aşağıda yer alan Avicenna Hastanesi Üroloji Uzmanı Doktorlarımızdan randevu alıp, muayene olabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Avicenna Hastanesi Üroloji Bölümü Doktorlarımız

Üroloji bölümü doktor listesi aşağıda yer almaktadır: