Depreme karşı dayanıklı yapılar inşa edilmesiyle ilgili Karabük'ten öneri geldi.
Tarihi Safranbolu evlerindeki çatkı sisteminin, betonarme yapılara kıyasla daha güvenli olduğu belirtiliyor.
Açıklamayı, Karabük Üniversitesi Başak Cengiz Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aysun Özköse yaptı.
Özköse, Safranbolu evlerinin 18. ve 19. yüzyıl ile 20. yüzyıl başlarında yapıldığını anımsattı.
Tarihi konakların yapımında binlerce yılın verdiği deneyim ve birikimle oluşan ustalığın kullanıldığına dikkati çeken Özköse, meydana gelen depremlerde bu yapıların ayakta kaldığını vurguladı.
Özköse, Safranbolu evlerinde "çatkı" sisteminin çok iyi düşünüldüğünü ifade ederek ayrıntıları paylaştı:
Bu sistemde ahşap taşıyıcılar, belirli bir matematiğe dayanarak yerleştirilmiştir. Sistem yatay yüklere karşı planlanmış, destekler kullanılmıştır. Safranbolu evleri gibi geleneksel Türk evleri, şiddetli depremlere bile dayanır.
Sistemin özelliği gereği depremde yapının bir bölümü hasar görse bile tamamı çökmez. Çünkü, her bölüm birbirinden bağımsızdır. Bir yapıda binlerce taşımaya yardımcı direk vardır
Safranbolu evlerinin temelinin kaya bulunana kadar kazıldığını ve ilk katların 1 metre kalınlıkta taş duvarla çıkıldığını dile getiren Özköse, evlerin duvarına neme karşı dayanıklı olması için de kireç sürüldüğünü aktardı.
Özköse, Safranbolu evlerinin yapımında kullanılan çatkı sisteminin yeni yapılacak binalarda da kullanılabileceğine değindi ve ekledi:
Depremi engelleyemeyiz ama depremin etkilerini engelleyebiliriz. 'Çatkı sistemi' ile yapılan yapılarda deprem sırasında kaçma güvenliği var. Yapı güvenli. Bir bölümü çökse bile diğer noktalarıyla yapı ayakta kalabiliyor. Kaçmak için zaman olabiliyor. Bu sadece Safranbolu evleri için geçerli değil. Bütün dünyadaki ahşap çatkılı yapılar için geçerli.
Ahşap çatkılı geleneksel yapılar her 60 santimetrede bir dikmeler, yatay kuşaklar ve çapraz payandalarla güvence altına alınır. Ahşap çatkılı geleneksel yapılar, depremlerde kötü çözümlenmiş betonarme yapılardan daha güvenlidir.
Depremkarabüksafranbolu
"En iyi korunan 20 kent" arasında bulunan kentteki tarihi evlerin temeli kayaya ulaşıncaya kadar kazılırken birbirinden bağımsız yapılan bölümleri ve 'çatkı' denilen sistemle inşa edilme özelliği sayesinde deprem gibi doğal afetlerden etkilenmesi engelleniyor.
Karabük Üniversitesi Başak Cengiz Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Prof.Dr. Aysun Özköse yaptığı açıklamada, “Son depremler bize Safranbolu gibi daha sağlıklı kentlere bakmamız gerektiğini hatırlattı” dedi.
"FACİA OLUŞTURMAZ, KAÇIŞ İMKANI FAZLADIR"
Çatkı sistemi hakkında bilgi veren Özköse, “Hafif bir sütun türüyle yapılmıştır. Ahşap çatkı sistemi herhangi bir yıpranma veya göçmede daha az insan kaybını sağlar. Facialar oluşturmaz, kaçış imkanı fazladır. Yatay dikey güçlere dayanıklıdır. Yapının bir noktası zarar görürse diğerini etkilemez. Ayakta kalır. Yüzlerce bağlantı noktası vardır. Bunun en güzel örneği Safranbolu. Bu sadece yapım sisteminden değil arazinin seçiminden de başlıyor. Tamamen kayalık zemine oturtuluyor” diye konuştu.