Satranç Nasıl Geliştirilir

Satranç oynamanın, zekayı geliştirici bir etkisi var mıdır? Satranç oynayan yetişkinler ve çocuklar diğer bireylere göre matematik ve fen alanında daha başarılı olur mu? Eğer öyle iseler buna etken olan şey gerçekten satranç mı? 

Bu konuda birçok araştırma gerçekleşmiş durumda. Gelin hep birlikte bu araştırmaların ışığında, satrancın etkisine göz atalım

Satrancın insan beynine ve yeteneklerine dair pek çok şey duymuşsunuzdur muhtemelen.

Bazı araştırmalar satrancın insan gelişimine önemli bir etkisi olmadığını iddia ederken, bazı araştırmalar satrancın, matematiği ve çok yönlü düşünmeyi oldukça geliştiren oyun olduğu iddiasını ortaya atıyor.

Peki, bu işin aslı astarı nedir?

Her iki iddia da bilimsel araştırmalarla destekleniyorsa eğer, biz bunlardan hangisini doğru kabul edip, satranç hakkındaki düşüncelerimizi ona göre şekillendireceğiz?

Satranç, hiç şüphesiz ki insanlığın icad ettiği en başarılı zeka ve strateji oyunlarından birisi.

Bu strateji temelli oyunu iyi oynamanın yolu da hiç süphesiz ki zihinsel olarak aktif bir birey olmaktan geçiyor.

Zihinsel olarak aktif bir bireyin, yeteneklerinin bu bağlamda gelişimi için uygun bir ortam yaratılmış oluyor.

Satranç oyunu esnasında, çalışan hafıza, akıcı zeka, dikkat, konsantrasyon, uzamsal konumlandırma, üst bilişsel beceriler gibi birtakım bilişsel beceriler ile bireyin bu süreçleri etkin olarak kullanabilme yeterlilikleri gelişiyor.

Bu yeterlilik ve yetenekler ise aynı zamanda matematik başarısının da yordayıcısı oluyor haliyle.

Smith ve Cage’in yılında ABD Louisiana’daki kırsal bölgeler ile düşük sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerin devam ettiği ortaokuldaki öğrenciler ile sürdürdüğü saatlik bir satranç eğitiminin öğrencilerin matematik ve sözel olmayan bilişsel becerilerde anlamlı düzeyde olumlu katkı ortaya koyduğu saptanmıştır.

Kazemi ve meslektaşlarının yılında yaptıkları, ortaokul öğrencilerini kapsayan çalışmasında ise; altı aylık satranç eğitimi alan deney grubunun uygulama sonrasında üst bilişsel beceriler ile matematik başarılarının oynamayan akranlarına göre anlamlı derecede yüksek çıktığı belirlenmiştir.

Bir başka çalışmada ise Trinchero () ilkokul öğrencilerinde satranç eğitiminin matematik başarısı üzerinde etkisini incelemiştir. Sonucunda, satranç oynayan grubun matematik test puanlarının anlamlı düzeyde arttığı saptanmıştır. Satranç dersini daha fazla alan öğrencilerin matematik test puanlarının daha az saat alanlara göre daha yüksek çıktığı da belirlenmiştir.

Aciego ve meslektaşlarının yılında ortaya koydukları ön test-son test deseninde sürdürdüğü çalışmasında da genel müfredata ilave satranç dersi alan öğrenci ile genel müfredata ilave futbol veya basketbol dersi alıp satranç dersi almayan 40 öğrenci karşılaştırılmıştır.

Spor dersi alan grubun zeka testine ilişkin bir takım ön test puanları (WISC-R testi alt boyutları; benzerlik, dijit, blok tasarımı, labirentler) satranç grubundan daha yüksek çıkmış iken, uygulama sonrasında satranç oynayanların problem çözme yeterlilikleri spor dersi alanlardan daha yüksek çıkmıştır. 

Dolayısıyla, problem çözme yeterlilikleri gelişimi satranç dersine bağlı olarak daha yüksek düzeyde geliştiği söylenebilir.

Bu araştırma ve deneylerden elde edilen sonuç ise oldukça net bir sonuç var.

Satranç oynamak, matematik ve sözel olmayan bilişsel becerilerde anlamlı düzeyde olumlu katkı sağlıyor ve bireyin matematiksel zekasının gelişimini hızlandırıyor.

Stratejik düşünme yetisine fazlasıyla ihtiyaç duyan satranç oyuncuları, bu bağlamda ileri görüşlü olma ve olasılıkları hesaplayabilme konusunda aşama kaydediyor.

Bildiğiniz gibi, satranç oynarken yapılan her yeni hamle, satranç tahtasındaki durumu yeniden oluşturur. Bu yeni duruma göre konumlanmanız gerekir. Olasılıkları görmek yalnızca bir hamleyi görmekle değil, olası konumları algılamakla ilgilidir.

Sonuç olarak; satrancın akademik başarı üzerinde farklı düzeylerde olumlu etkisi olduğuna ilişkin pek çok araştırma sonuçları mevcuttur.

Olumsuz etki doğurduğuna ilişkin ise herhangi bir araştırmaya ulaşılamamıştır.

Dolayısıyla, öğrencilerin eğitiminin desteklenmesinde eğitsel bir strateji olarak işe koşulmasında fayda vardır.

Eh ne diyelim ki

Satranç oynayın, oynattırın…

Kaynak: monash.pw

Satranç, yılından beri ilköğretim okullarında seçmeli ders olarak okutuluyor. Bunun sonucunda da çocuklar küçük yaşta satrançla tanışmış oluyorlar. İlgi, yetenek, aile ve öğretmen desteği sonucunda bazı öğrenciler büyük aşamalar kaydedebiliyorlar.

En Etkili Satranç Taktikleri

Satrancın amacı rakibin şahını ele geçirerek oyunu kazanmaktır. Bunun yolu da etkili taktikler ve taşları etkin kullanmaktan geçer. İyi bir satranç oyuncusu olmak ve şampiyonluklar kazanmak istiyorsanız ya kendi özel hamlelerinizi geliştireceksiniz ya da ustaların özel hamlelerini öğreneceksiniz.

Aşağıdaki hususları dikkate aldığınızda ana hatlarıyla bir oyunu nasıl kazanabileceğinizi görebilirsiniz.

1-Açılış hamlelerini iyi yapın; Merkez, tahtanın en önemli bölgesidir. Bu bölgeyi, taşlarınızla koruma altına almakla oyuna başlayabilirsiniz. Savaşçı ve defansçı bir oyun anlayışına sahipseniz, buna göre açılış hamlesi yapabilirsiniz. ’den fazla açılış hamleleri bulunuyor.

Hücumcu bir oyuncuysanız Viyana Oyunu ile başlayabilirsiniz. Açılışı siz yapıyorsanız piyon e4 ile oyuna başlayabilirsiniz. Usta oyuncu Gambiti de Viyana oyunuyla açılışı yapmıştır.

Savunmacı bir oyuncuysanız Grünfeld savunmasıyla oyuna başlayabilirsiniz. Oyuna piyon d4 ile oyuna başlıyorsunuz. Rakip at f6 oynarsa, piyon c4 ile karşılık veriyorsunuz.

2-Taş Almadan Taş Vermeyin; Rakibin şahının veya vezirinin önünü açacak hamleler dışında taşlarınızı boş yere vermeyin. Mutlaka karşılığında taş almaya bakın. Fakat alacağınız taş kendi taşınızdan değerli olmalıdır. Rakibinizin taşını yemeden önce tuzağa düşmemek için bütün alanı iyice kontrol etmelisiniz.

3- Taşlarınızı Doğru Konuşlandırın; rakip üzerinde hakimiyet kurmak istiyorsanız taşlarınızı oyun alanına stratejik hamlelerle çok iyi yerleştirmelisiniz.

Piyonlar önlerindeki karelere hâkimdirler. Atlar en çok tahtanın merkezinde faydalı olduklarından açılışı buna göre yapabilirsiniz. Filler uzun çaprazlarda daha güçlü olduklarından yan merkezlerde konuşlandırabilirsiniz. Kaleleri etkin kullanmak istiyorsanız şah tehdidi yaşamadan önce küçük veya büyük rok yaparak sahaya sürebilirsiniz. Vezirinizi diğer taşları kontrol edecek şekilde bulundurmalısınız.

4. Şaha Yönelik Hücum Geliştirin; Hamleleriniz şahı ele geçirmek üzere olmalıdır. Boş hamlelerden kaçınınız. Açılışta 4 hamlede mat yapmak veya mat olmamak istiyorsanız çoban matı denen oyunu iyi bilmelisiniz.

Çoban matı; Beyaz açılışı; piyon e4, fil c4, vezir h5-f7 hamleleriyle siyah şat mat yapılır.

Çoban matıyla oyunu kaybetmek istemiyorsanız vezir h5 oynadığında piyon g6, vezir e7 veya f6 oynayabilirsiniz.

5. Şahınızın Emniyetine Dikkat Edin; Rakibinizin şahını almak için hamleler yaparken ve rakip şahına odaklanmışken kendi şahınızın emniyetini unutmayın. Bu nedenle açılış hamleleri yaptıktan sonra kaleleri hücuma sürmek ve şahı emniyete almak için rok hareketlerini yapabilirsiniz. Rok hareketi yapabilmeniz için şah ve kalenin hiç hareket etmemiş olması ve aralarında taş bulunmaması gerekiyor.

Küçük Rok; Şah sağındaki kaleyle yer değiştirir. Şah g1’e gelirken, kale de f1’e gelir.

Büyük Rok; Şah solundaki kaleyle yer değiştirir. Şah b1’e gelirken, kale de c1’e gelir.

Satrançta Kazandıran Taktikler

Çatal, şiş, açmazı gibi her oyuncu tarafından bilinen taktiklerin yanı sıra desperado, aşırı yüklenme, değirmen, ara hamle ve sadeleştirme savunması gibi taktikler de bulunuyor. İyi bir satranç oyuncusu olmak istiyorsanız bütün hamleleri bilmeli ve üzerlerinde pratikler yapmalısınız.

Çifte Saldırı; Bir taşınızla rakibin iki taşını aynı anda tehdit etmenizdir. Rakibiniz iki taşı aynı anda koruyamayacağı için birini feda etmek zorundadır. Fakat bu saldırıyı yapabilmeniz için taşınızın da güvenli veya koruma altında olması gerekiyor.

Çatal; Genellikle piyon, at veya vezir saldırılarında kullanılır. Taşınızın önündeki iki rakip taşını tehdit etmeniz demektir.

Mat Ağı; sistematik bir şekilde taşlarınızla rakip şahının alanının daraltılmasıdır. En sonunda da şah çekerek kaçacak alan bulamaması sonucunda mat olmasıdır.