Sayım Ve Tesellüm Noksanları Muhasebe Kaydı

Kasa Noksanlığı (Açığı) Nedir?

İşletme kasasının sayımı sonucunda, kasadaki para mevcudunun, kasa hesabı bakiyesinden az olması hali “kasa noksanlığı” veya “kasa açığı” olarak tanımlanır.

Kasa Noksanlığının (Açığının) Muhtemel Nedenleri?

Sayım sonucunda ortaya çıkan kasa noksanlığının nedenleri aşağıda başlıklar halinde yer almaktadır:

Hatalı Kayıtlardan Kaynaklığı Kasa Noksanlığı (Açığı)

Kasa noksanlığının hatalı kayıt veya kayıtlardan kaynaklanması durumunda, söz konusu muhasebe hatalarının düzeltilmesi gerekir.

Muhasebe hatasından kaynaklı ortaya çıkan kasa noksanlığının düzeltilmesine ilişkin örnek:

ÖRNEK: Kasa sayımı sonucunda kasada 90 TL açık söz konusudur. Araştırmalar sonunda söz konusu açığın gün içinde satıcılara yapılan 100 TL’lik ödemenin 10 TL olarak kaydedilmesinden kaynaklandığı anlaşılmıştır.

———————————- ../../.2017 ——————————

320 SATICILAR                           90

100 KASA                                        90

————————————— / ———————————

Kasa Açığının Nedeninin Bulunamaması Durumunda Yapılacak Muhasebe Kayıtları

Kayıt hataları dışındaki kasa noksanları, nedenleri araştırılmak üzere “sayım ve tesellüm noksanları” hesabının borcuna işlenir ve dönem sonuna kadar bu geçici hesapta bekletilir.

Kasa noksanlığının nedeninin tespit edilmesi halinde “Sayım ve Tesellüm Noksanları” hesabına alacak kaydedilir. Dönem sonuna kadar nedeni tespit edilemeyen kasa noksanlıkları sorumlulardan aranır veya zarar kaydedilerek muhasebeleştirilir.

Örnek Kayıtlar:

ÖRNEK: İşletmenin 29.10.2017 tarihli kasa hesabının borç bakiyesi 500.000 TL, alacak bakiyesi ise 450.000 TL’dir. Aynı gün kasa sayımında kasa mevcudu 48.000 TL olarak bulunmuştur. Buna göre kasada 2.000 TL’lik bir noksanlık söz konusudur. Söz konusu noksanlığının muhasebeleştirilmesi aşağıdaki gibi olacaktır:

———————————-29.10.2017 —————————

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI     2.000

                   100 KASA                                        2.000

29.10.2017 günü yapılan sayımda bulunan kasa açığı

————————————— / ———————————

Kasa Açığının Nedeni Dönem İçinde Bulunmuşsa;

Yapılan araştırmalar neticesinde 05.11.2017 tarihinde, kasadaki 2.000 TL’lik noksanlın (açığın) 29.10.2017 tarihinde yapılan su faturası ödemesinin kaydının yapılmamasından kaynaklandığı anlaşılmıştır. Buna göre muhasebe kaydı:

———————————- ../../.2017 ——————————

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ          1.694

191 İNDİRİLECEK KDV                                 306

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI            2.000

Kasa Açığının Nedeninin Bulunması ve Kaydı

————————————— / ———————————

Kasa Açığından Kasiyerin Sorumlu Tutulması Durumunda Muhasebe Kayıtları

———————————- 29.10.2017 ——————————

135 PERSONELDEN ALACAKLAR                   2.000

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI            2.000

Nedeni tespit edilemeyen kasa açığının kasiyerden aranması

————————————— / ———————————

Kasa Açığının İşletme Sahibince Üstlenilmesi Durumunda Muhasebe Kaydı

———————————- 29.10.2017 ——————————

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR                  2.000

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI      2.000

kasa açığının işletme sahibince üstlenilmesi

————————————— / ———————————

Kasa Açığının Nedeninin Bulunamaması Durumunda Dönem Sonunda Yapılacak Muhasebe Kayıtları

Kasa açığının vergi kanunlara açısından gider olarak kabul edilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla kasa açığı ticari karın tespitinde dikkate alınacak ancak mali karın tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak değerlendirilecektir. Bu değerlendirmelere göre kasa açığına ilişkin dönem sonu kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır:

———————————- 31.12.2017 ——————————

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR    2.000

689.01 Kanunen Kabul Edilmeyen
Diğer Olağandışı Geder ve Zararlar

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI    2.000

Kasa açığının gider olarak kaydedilmesi.

—————————————31.12.2017 ———————————

690 DÖNEM K/Z                                          2.000

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR   2.000

689.01 Kanunen Kabul Edilmeyen
Diğer Olağandışı Geder ve Zararlar

689 No.lu hesabın kapatılması

————————————— / ———————————

197 Sayım ve Tesellüm Noksanları Hesabı, Niteliği, Bölümlenmesi ve İşleyişi

Sayım ve Tesellüm Noksanları Hesabının Niteliği:

Sayımlar sonucunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklar noksanlarıyla, tesellüm sırasında ortaya çıkan noksanların geçici olarak kayıt ve izleneceği hesaptır.

Çeşitli kıymetlerin dönem içi ve dönem sonu sayımlarında ortaya çıkan ve nedeninin daha sonra araştırılmasına karar verilen noksanlıklar bu hesapta izlenir. Ortaya çıktığı anda nedeni bilinen noksanlıklar bu hesaba alınmaz. Örneğin, normal sınırlar içindeki fire zayiatlar gibi.

İşletmenin satın aldığı mal ve malzemelerin teslim alınması sırasında ortaya çıkan noksanlıklar da, nakliyeci, sigorta şirketi veya satıcı tarafından tazmin edilinceye kadar bu hesapta tutulur.

Sayım ve Tesellüm Noksanları Hesabının Bölümlenmesi:

Sayım ve tesellüm noksanları hesabı, sayım ve tesellüm noksanlığı olması muhtemel varlıklar göz önünde bulundurularak aşağıdaki şekilde bölümlenebilir:

197.00 Kasa Noksanı

197.10 Menkul Kıymet Noksanı

197.20 Stok Noksanı

197.30 Maddi Duran Varlık Noksanı

197.90 Diğer Sayım ve Tesellüm Noksanları

Sayım ve Tesellüm Noksanları Hesabının İşleyişi:

Noksanlığın ortaya çıkarılması durumunda hesaba BORÇ, sorumlulardan tahsil veya zarar kaydedilmesi halinde ise ALACAK kaydedilir.

ÖRNEK: Kredili olarak satın alınan 20.000 TL’lik malın teslim alınması sırasında 2.000 TL’lik kısmının kırılmış olduğu belirleniyor. Hasar bedeli daha sonra sigortadan nakden tahsil ediliyor.

—————— ../../2017 ——————

153 TİCARİ MALLAR         18.000

197 SAYIM VE TES. NOKS.  2.000

197.20 Stok Noksanı             

191 KDV                                3.600

320 SATICILAR                                   23.600

———————— / ————————

Noksanlık tazmin edilmiş ve 2.000 TL Banka Hesabına yatmıştır.

—————— ../../2017 ——————

102 BANKALAR           2.000

197 SAYIM VE TES. NOKS.  2.000

197.20 Stok Noksanı

———————— / ————————

NOT: Kasa sayım fazlalarının kaydı ile 397 Sayım ve Tesellüm Fazlaları Hesabının işleyişi ve örnek muhasebe kayıtları için TIKLAYINIZ. 

KONUYLA İLGİLİ YAZILAR

Kasa hesabı işletmelerin nakit varlığını gösteren hesaplardan biri olup, yasal defter kayıtları üzerinden, kasa hesabının borcu ile alacağı arasındaki fark "kasa mevcudunu" verir. İşletmede, dönem içinde veya  yıl sonu sayımında kasa fazlalığı veya noksanı ortaya çıkmışsa ve bu tutarlar ilgili düzenleyici hesaplara alınmışsa, ilgili fark hesaplarının dönem sonunda kapatılması gerekir.

Kasa Noksanı Nedenleri; Ödeme kaydının noksan ya da hiç yazılmaması, fazla ödeme, noksan tahsilât, kasa sorumlusunun parayı alması

Kasa sayım noksanı

Fiili kasa mevcudu, kaydi mevcuttan az ise kasa noksanı söz konusudur. Kasa noksanının, GVK da yer alan ".sermayede vukua gelen eksilmeler zarar addolunmaz." hükmüne göre dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün değildir. Kasa noksanlığı halinde, gerekli düzeltici muhasebe kayıtlarında kullanılan hesap "197-Sayım ve Tesellüm Noksanları"dır. Anılan hesap geçici bir hesap olup, kapatılması gerekir. İşleyişi ise şu şekildedir:

_____________________31.12.2006 _______________

197      Sayım ve Tesellüm Noksanları Hs XX

                            100      Kasa Hs.                XX

_____________________ / ________________________

-           Kasa noksanlığının nedeni kasa sorumlusu ise;

 _____________________31.12.2006 ________________

135      Personelden Alacaklar  hs         XX     

            197      Sayım ve Tesellüm Noksanları  hs    XX

_____________________ / ________________________

Kasa noksanlığının nedeni çalınma ise veya neden bilinemiyorsa, hesap şu şekilde kapatılır;

 _____________________31.12.2006 _________________

689    Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar hs   XX

                         197  Sayım ve Tesellüm  Noksanları hs  XX

_____________________ / ________________________

Kasadan para çalınması, normal ticari faaliyet sonucu ortaya çıkan bir zarar olmadığı için, bu şekilde ortaya çıkan kasa noksanlıklarının kanunen kabul edilmeyen gider olarak değerlendirilmesi ve ticari kardan mali kara geçişte, ticari kara ilave edilmesi gerekir.

Kasa sayım fazlası

Fiili sayım sonucu kasa mevcudunun, yasal kayıtlara göre oluşan mevcuttan fazla olduğunun tespit edilmesi durumunda kasa fazlalığı söz konusudur. Kasa fazlalığı, bilanço aktifinde artışı ifade eder. Kasa fazlalığı halinde, gerekli düzeltici muhasebe kayıtlarında kullanılan hesap "397. Sayım ve Tesellüm Fazlaları"dır. Bu geçici hesabın işleyişi şu şekildedir:

_____________________ 31.12.2008 __________________

 100      Kasa Hs        XX

             397    Sayım ve Tesellüm Fazlaları hs   XX

_____________________ / ________________________

- Kasa fazlalığının nedeni bilenmiyorsa yapılması gereken kayıt;

 _____________________ 31.12.2008_________________

397      Sayım ve Tesellüm Fazlaları hs    XX

             671      Önceki Dönem Gelir ve Karlar hs   XX

          ( 679 Diğer Ol.Dışı Gelir veya Karlar)

_____________________ / ________________________

Kasa Fazlası nedenleri;

-Tahsil kaydının noksan yazılması ya da hiç yazılmaması

-Fazla tahsilât

-Noksan ödeme

-İşletme ile ilgisi olmayan paranın kasada bulunması

31.12.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemizekayıt olun.

>> Vergi Affı Rehberi (300 Soru - Cevap) Ücretsiz E-Kitap:hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

GÜNDEM

197 Sayım Ve Tesellüm Noksanları Hesabı: Yapılan sayımlar sonucu ortaya çıkan eksikliklerin nedenleri belli olana kadar takip edildiği aktif karakterli bir hesaptır.

197 Sayım Ve Tesellüm Noksanları Hesabının İşleyişi : Sayım eksiklikleri çıktığında muhasebe kaydı yapılırken hesaba borç olarak, sayım eksikliğinin nedeni bulunmaz yada sorumludan tahsil edilmesinde ise bu hesabın alacağına kaydedilir.


BORÇ                               ALACAK  

girişler   +                           çıkışlar  -




Örnek : Firma, yaptığı sayım sonucu nakit kasasında 2100 tl olduğunu saptamış, muhasebe kayıtlarında ise 2500 tl olarak kaydedildiği belirlenmiştir.

Yapılacak muhasebe kaydı :

197 Sayım ve Tesellüm Noksanlıkları Hesabı, Kasa, Menkul Kıymetler, Stoklar, Demirbaş eşyaların sayımları sonucu ortaya çıkan noksanlıkların, noksanlık nedenleri belli olana kadar izlendiği hesaptır.

197 Sayım ve Tesellüm Noksanlıkları Hesabı İşleyişi : Hesap, sayım sonucunda noksan çıkan ve araştırılmasına karar verilen varlıkların tutar üzerinden Borçlanır. Sayım sonucu, Noksanlığın Nedeni ilgili hesabın, Noksanlığın nedeni bulunmaz da sorumludan tahsiline karar verilirse, Kasa hesabının yada Personel Alacaklar Hesabının, Noksanlığın nedeni bulunamaz da zarar yazılması kararlaştırışırsa, 689 Diğer Olağan Gider ve Zararlar hesabının borçlandırılması karşılığında bu hesap alacaklandırılarak kapatılır.

197 SAYIM TESELLÜM NOKSANLIKLARI HESABI ÖRNEKLERİ

Sayım ve Tesellüm Noksanlari Örnek 1 : Kafkasya Limited Şirketi Kasa Sayımı Sonucunda Kasada 300 TL eksik Olduğu Anlaşılmıştır ve ilgili muhasebe kaydı yapılmıştır.

Noksanlığın Neden bulunduğunda, noksanlığın nedeninin bulunması için geçici olarak açılan bu 197 Sayım ve Tesellüm Noksanları hesap kapatılır ve tutar ilgili hesaba devredilir.

Bu noksanlığın sebebi araştırılmalıdır. Bulunan sebebe göre de, Unutulan ilgili yevmiye kaydı yapılmalıdır. Kasa hesabının alacaklanmasına konu olabilecek bu olaylardan herhangi biri, kasadan çıkışı yapılan fakat kaydının unutulduğu 300 TL'lık paranın kaynağını oluşturacak muhasebe işlemi olabilir.

Noksanlığın Kaynağını oluşturabilecek muhasebe işlemlerinden başka, Aşağıdaki nedenlerdende kaynaklanabilir.

1) Yapılan tahsilattan daha fazla bir paranın kayıtlara geçirilmesi

2) Yapılan ödemeden daha az bir parasal tutarın kayıtlara geçirilmesi

3) Kasadaki paranın çalışanlar tarafından çalınmış veya zimmete geçirilmesi

yukarıda Verilen 1 Nolu yevmiye maddesinden sonra ortaya çıkan sebebe göre ilgili yevmiye kayıtları verilmiştir.

A) Sebebin bozuk para sıkıntısından ( Örnek: Küsürat Farkı ) işletmenin faaliyetinden kaynaklanan önemsiz bir tutar olduğu anlaşılmıştır.

Bu kayıt ile geçici olarak açılan Aktif karakterli sayım ve tesellüm noksanları hesabı alacaklandırılarak kapatılmıştır. Noksanlığa neden olan tutar aktif karakterli 659 Diğer olağan gider ve zararlar hesabı'na kaydedilmiştir. Vergi usul Kanununda belirtilen normal ölçülerde kabul edilebilecek bir tutarın gider hesaplarına yazılması vergi uygulamaları açısından herhangi bir sakıncası yoktur. Sayım noksanlığının nedeninin kesinlikle bulunamayacak olması durumunda ise tutar, Kanunen Kabul Edilmeyen gider olarak 689 Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar hesabına yazılır.

B) Farkın Kayıtlara geçmeyen ve Nakit Ödeme ile gerçekleşmiş olan bir satış iadesi işleminden Kaynaklandığı anlaşılmıştır.

Yapılan satış iadesi tutarının içinde %18 KDV olduğundan 300 TL kasa sayım noksanlığı tutarını 1.18'e bölmemiz gerekir. Bölme İşlemi sonucu bulunan 254,20 TL tutar satılan malların iade edilen bölümünün bedeline ait olduğundan, bir gider hesabı olan 610 Satıştan İadeler Hesabına yazılırken diğer 45,80 TL'lık tutar ise, aktif karakterli 191 İndirilecek KDV hesabının borcuna yazılacaktır.

Yapılan bu kayıt ile 1 Nolu yevmiye kaydında açılmış bulunan geçici aktif karakterli 197 sayım ve tesellüm noksanları hesabı  da, noksanlığın nedeni bulunduğu için alacaklandırılarak kapatılır.

C) Farkın, Kafkasya Limited Şirketi isimli satıcıya yapılan 11.300 TL ödemenin kayıtlara 11.000 TL olarak geçmesinden kaynaklandığı anlaşılmıştır.

Belgeye göre yapılan doğru ödemeye rağmen kayıtlara yanlış yazılan tutarın düzeltilmesi için pasif karakterli 320 Satıcılar Hesabı yazılan eksik tutar kadar borçlandırılarak azaltılır. 1 Nolu yevmiye kaydında açılmış bulunan geçici aktif karakterli 197 Sayım ve Tesellüm Noksanları Hesabı da Alacaklandırılarak Kapatılır.

D) Farkın, İşletmede Çalışan Kasa sorumlusunun İhmalinden Kaynaklandığı anlaşılmıştır.

Kasa sorumlusu kişiden kaynaklanan Noksanlık sonucu, işletmenin personelinden alacaklarının izlendiği ve aktif karakterli bir hesap olan Personelden Alacakları hesabının borcuna bu tutar yazılır. Kasadan sorumlu olan kişiye aylık ücretinin ödeneceği zaman bu hesap alacaklandırılarak tutar, kişinin net aylığından mahsup edilir.

Hırsızlık ve suistimal neticesinde Çalınan paralarla ilgili bir davanın açılması durumunda ise, Mahkemenin kesin kararına kadar olaya konu olan paranın personelden alacaklar hesabında takip edilmesi daha doğrudur. Kesinleşen mahkeme kararından sonra Şüpheli alacaklara kaydetme yolu ile gider yazılması vergi ihtilafı doğurmaması açısından faydalıdır.

Şüpheli alacaklara kaydetme yolu ile karşılık ayrılması olayının sadece yevmiye kayıtları aşağıda verilmiştir. Bu kayıtların İncelenmesin de Ticari Alacaklar Konusunda ele alınacaktır.

İlgili