Selenyum Fazlalığı Zararları

Vücudumuzun bütün organlarının ihtiyaç duyduğu selenyum, bağışıklık sistemi olmak üzere vücuttaki pek çok sistem için önemlidir. Bu nedenle sağlık için büyük önem teşkil eder ve meydana gelen selenyum eksikliği durumlarında ise büyük sorunlar yaşanabilir. Peki selenyum nedir? Selenyum içeren besinler nelerdir? gibi soruların yanıtına Avicenna Hastanesi olarak ele aldığımız bu yazımızdan ulaşabilirsiniz.

Selenyum Nedir?

DNA fonksiyonlarının, bağışıklık sisteminin ve tiroid bezlerinin sağlıklı çalışması adına gerekli olan bir mineraldir. Aynı zamanda vücudumuz için önemli bir mineral olan selenyum, erken yaşlanmayı önlediği gibi kalp sağlığı, üreme, zihinsel sağlık, iltihap ve enfeksiyon gibi hastalıkların tedavisine de yardımcı olur. Saç ve tırnak sağlığı bakımında da oldukça faydalıdır. Öte yandan selenyum eksikliği meydana geldiğinde, kişinin bağışıklık sistemi zayıflar ve kanser gibi kronik hastalıklar gelişir. Fazlalığında ise vücutta toksin üretmiş olur.

Selenyum Nasıl Kullanılır?

Besinler, su ve hava yoluyla vücuda alınabilen selenyumun az miktarda tüketilmesi bile vücudun ihtiyacını karşılar nitelikte. Ancak vücuttaki selenyum değeri farklı nedenlerden dolayı azalırsa, tablet formda olan takviyelere başvurulabilir. Bu ihtiyaçlara göre doktor tavsiyesi ile E vitamini, C vitamini ve çinko gibi farklı bileşenler ile birlikte kullanılması gerekebilir.

Selenyum Ne İşe Yarar? Selenyum Faydaları Nelerdir?

• Kansere karşı korur.
• Güçlü bir antioksidandır.
• Kan akışını hızlandırarak kalp hastalıkları riskini en aza indirir.
• Doğurganlığı artırır.
• Bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Astım belirtilerini azaltır.
• Zihinsel problemleri önler.
• Tiroid çalışımını düzenler.
• Kanserojen maddelerin etkisini azaltır.
• Antikor üretmeye yardımcı olur.
• Saç ve tırnak gelişimine katkı sağlar.
• Yaşlanmayı geciktirir.
• Kemoterapinin yan etkilerinin giderilmesine yardımcı olur.
• Grip, tüberküloz ve hepatit C gibi hastalıklara sahip kişilere faydası dokunur.
• Vücutta meydana gelen yanık ve yaraların iyileşmesini sağlar.
• Kepek ve mantar oluşumunu önleyen şampuanlarda kullanılır.

Selenyum İçeren Besinler Nelerdir?

• Ay çekirdeği
• Tavuk
• Yumurta
• Sardalya
• İstiridye
• Orkinos
• Jambon
• Brezilya cevizi
• Dana eti
• Yulaf
• Mantar
• Peynir

Selenyum Nelerde Var?

Bu mineralin birincil kaynakları toprak ve besinlerdir. Özellikle toprakta yer alan selenyum miktarı, bu tarz alanlarda yaşayan kişilerin vücutlarındaki miktarı direkt olarak etkiliyor. Böylece bu minerali yoğun bir biçimde barındıran topraklarda yaşayanlarda, selenyum eksikliğine daha az rastlanır. Bunun dışında metal sülfit cevherlerinde yer alan bu mineral, ticari olarak bu cevherlerin rafine edilmesinde bir yan ürün olarak üretilir.

Selenyum Eksikliği Nasıl Anlaşılır?

Önemli bir mineral olan selenyum, farklı sistemlerin işlevini destekler ve bu mineral eksikliğinde meydana gelen bir takım belirtiler söz konusudur. Bu belirtiler arasında; erkeklerde ve kadınlarda kısırlık, yorgunluk, kas güçsüzlüğü, saç dökülmesi, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve bilinç bulanıklığı yer alıyor. Bu mineral eksikliği kolay bir şekilde teşhis edilemediğinden dolayı, bir uzman doktora görünüp tanı konulması gerekmektedir.

Selenyum Fazlalığı Ne Tür Sorunlara Yol Açar?

Sağlık için her ne kadar gerekli olsa da, selenyumu çok fazla almak zararlı olabilir. Özellikle yüksek dozlarda tüketmek, toksik ve ölümcül sonuçlar doğurabilir. Bu yüzden bir uzman tarafından bu durum kontrol altında tutulmalı ve istenilen seviyeye getirilmesi gerekmektedir.

İdeal Tüketim Miktarı Nedir?

• 0 – 6 ay: 15 mcg
• 7 – 12 ay: 20 mcg
• 1 – 3 yaş: 20 mcg
• 4 – 8 yaş: 55 mcg
• 9 – 13 yaş: 55 mcg
• 14 – 18 yaş ve üzeri: 55 mcg

Zararları ve Yan Etkileri

• Uzun süreli ya da yüksek dozda tüketmek, diyabete veya ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
• Kronik böbrek hastalığı, etkin olmayan tiroid ya da cilt kanseri gibi durumlarda bu dozun içeriği değişmektedir.
• Hamilelikte ve emzirme dönemlerinde tıbbi tavsiye olmadan tüketilmemelidir.
• Herhangi bir ameliyattan en az 2 hafta önce tüketmeyi bırakmak gerekir.
• Alerjik bünyeye sahip olanlarda ağır belirtilere neden olabilir bu nedenle E vitamini ile beraber kullanılması gerekir.
• Bazı kişilerde anhedonia rahatsızlığa neden olabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Avicenna Hastanesi İç Hastalıkları – Dahiliye Doktorları

Selenyum doğal olarak organik olarak bulunabilir. Havada, suda ve toprakta organik bir şekilde bulunabilir. Selenyumu canlılar sentezleyemiyor olsa da canlıların sağlığı için eser miktarda da olsa bulunması gereken bir mineraldir. İnsanlar selenyumu sağlıklı ve dengeli beslenerek selenyum ihtiyaçlarını karşılayabilirler. Selenyumun insan vücudundaki temel görevi, enzimlerin yapısına kofaktör olarak yer almasıdır.

Selenyum nedir?

Günümüze kadar yapılan birçok bilimsel çalışma göstermiştir ki selenyumun insan sağlığına birden fazla olumlu etkisi vardır. Bu nedenle de selenyum eksikliği insanlarda olumsuz durumlara yol açabilir. Selenyum faydalarına değinmeden önce selenyumun ne olduğunu öğrenmek gerekir. “Selenyum ne demek?” sorusuna şöyle cevap verebiliriz: Selenyum, canlılar tarafından sentezlenemeyen yani üretilemeyen bir mineraldir. Eser miktarda da olsa canlıların dışardan alması gerektiği bir mineraldir.

Selenyum insan vücudunda düzenleyici olarak yer alır ve büyük bir role sahiptir. Özellikle de başta kas ve iskelet sistemi olmak üzere karaciğerden tiroid bezine kadar birçok organda ve dokuda bulunur. Selenyumun insan vücudundaki emilimi onikiparmak bağırsağında olur. Selenyumun eksik olması ya da fazla olması farklı sorunlara yol açabilir.

Selenyum nasıl kullanılır?

İnsanlar selenyum ihtiyacını çoğunlukla besinlerden ve gıdalardan karşılar. Özellikle de selenyum bakımından zengin bir coğrafyada yaşayan insanlar, selenyum ihtiyacını daha kolay karşılayabilir. Ancak elbette bazı durumlarda selenyum eksikliği yaşanabilir. Selenyum eksikliği yaşanması durumunda bir doktor gözetimi altında takviyeler almak gerekir. Besin ve gıda haricinde selenyum takviyesi alan ve almak isteyen kişilerin de sıklıkla sorduğu “Selenyum ne zaman alınmalı?” sorusuna şu şekilde cevap verebiliriz: Selenyum gıda takviyesi olarak kullanılacaksa mutlaka bir doktor kontrolünde ve onayında kullanılmalı, doktorun reçetelendirmediği ilaçlar kullanılmamalıdır. Doktor kontrolü altında selenyum takviyesi, eksikliğe göre aç ya da tok karna günde 1 tablet olacak şekilde alınabilir.

Selenyum ne işe yarar?

Selenyumun faydaları ve ne işe yaradığıyla alakalı yapılan çalışmalar sonucunda insan vücudunda ortalama olarak 3 ila 20 mcg arasında bulunur. Selenyum insan vücudunda büyük oranda iskelet ve kas sisteminde bulunsa da pek çok sitemde bulunur. Bunun en önemli nedeni, selenyumun vücutta düzenleyici bir etkisinin olmasıdır. Selenyumun düzenleyici etkisi sayesinde birçok sistem daha sağlıklı bir şekilde işler. Selenyum faydaları şu şekildedir:

• Kalp ve damar sağlığını korur. Koroner arter kalp rahatsızlığı olan kişilerin birçoğunda genellikle selenyum düzeleri düşüktür.
• Selenyum bazı kanser türlerinin tedavisinde ve önleme konusunda etkili olabilir. Özellikle de prostat, akciğer ve karaciğer kanseri tedavisinde ve önlenmesinde önemlidir.
• Kanser hastalarının tedavisinde kullanılan selenyum takviyesinin, kanserin ilerleyişini yavaşlattığı düşünülür.
• Selenyum takviyesi aynı zamanda kanser tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkilerinin de en aza indirgenmesinde yardımcı olabilir.
• Selenyum güçlü bir antioksidandır. Vücutta serbest radikallerin atılmasında yardımcı olur. Serbest radikal fazlalığı hücrelerin yaşlanma sürecini artırabilir ve dolayısıyla da yaşlanmayı hızlandırabilir. Selenyumun antioksidan özelliğiyle serbest radikallerle savaşır ve kırmızı kan hücrelerinin sağlığını korur.
• Selenyum antioksidan özelliği sayesinde yaşlanma ve yaşlanmaya bağlı etkileri hafifleterek yaşlanma sürecini geciktirebilir.
• Selenyum oksitatif stresle savaşabilir ve bağışıklık sistemine katkıda bulunur.
• Selenyum, vücutta gerçekleşmesi gereken tepkimelerin gerçekleşmesini sağlayan enzimlerin yapısında da düzenleyici olarak görev alır.
• Selenyum minerali, salgı bezlerinin ve hormonların çalışmasını destekler ve düzenler.
• Selenyum, T3 ve T4 hormonlarının sentezinde büyük rol oynar. İskelet sisteminden sonra en yüksek selenyum oranına sahip olan bölge de tiroid bezleridir.
• Selenyum erkeklerde testislerde de depolanır ve böylece spermin kalitesini ve sayısını da doğrudan olumlu olarak etkiler.

Selenyum nelerde var?

Selenyum doğal olarak havada, toprakta ve suda bulunsa da insan vücudu direkt olarak selenyum üretemez. Bu nedenle insanların selenyumu gıdalardan ya da takviyelerden almaya ihtiyacı vardır. Selenyum içeren besinler başınsa hayvansal gıdalar vardır. Hayvansal kökenli gıdalar selenyum açısından zengindir. Özellikle de ciğer ve böbrek gibi sakatatlarda bolca selenyum bulunur. Selenyum bulunan besinler şu şekildedir:

• Deniz ürünleri
• Tavuk eti
• Kırmızı et
• Sakatatlar
• Yeşil mercimek
• Kırmızı mercimek

Selenyum sadece hayvansal kaynaklı alınabilen bir mineral değildir. Selenyum aynı zamanda bitkisel kaynaklı gıdalardan da alınabilir. Bitkisel kaynaklı besinlerden selenyum alabilmek için, bitkinin yetiştiği toprağın selenyum bakımından zengin olması gerekir. Selenyum toprakta da bulunabildiği için selenyum açısından zengin olan topraklarda yetişen bitkisel kaynaklı besinlerde de selenyum alınabilir.

Günlük selenyum ihtiyacı ne kadar?

Başta hayvansal kaynaklı besinler olmak üzere bazı bakliyatlarda ve bitkisel kaynaklı ürünlerde de selenyum olabilir. İnsanlar ihtiyacı olan selenyumu besinlerden karşılayabilir. Kişilerin ihtiyacı olan selenyumu karşılayabilmeleri için düzenli ve sağlıklı bir şekilde beslenmesi gerekir. Ancak bazı zamanlarda selenyum eksikliği yaşanabilir. Örneğin kişi yeterli şekilde sağlıklı besleniyorsa ancak emilim sırasında aksaklık yaşanıyorsa selenyum eksikliği olabilir. Bunun yanı sıra hayvansal ürünler tüketmeyen kişilerde de selenyum eksikliği yaşanabilir.

Kişide selenyum eksikliği varsa bu eksikliği giderebilmek için doktor kontrolünde takviyeler kullanabilir. 4 yaş üstündeki bir kişi ve yetişkinlerin günlük alması gereken selenyum miktarı 55 mcg’dir. Ancak bu günlük kullanım miktarı, kişinin vücudundaki selenyum değerine bağlı olarak değişebilse de genel olarak bir insan için günlük ihtiyaç olan selenyum miktarı 50-200 mcg arasındadır.

Selenyum eksikliği nedir?

İnsanlar sağlıklı ve düzenli beslenmiyorsa, hayvansal kaynaklı ürünleri yeteri kadar tüketmiyorsa ya da selenyum emilimiyle ilgili problem varsa selenyum eksikliği yaşanabilir. Bunun yanı sıra coğrafi açıdan da selenyumun az olduğu bölgelerde yaşayan insanlarda da selenyum eksikliği görülebilir. Hamileler ve anne adayları da selenyum eksikliği yaşayabilir ve selenyum takviyesi alması gerekebilir. Selenyum eksikliği belirtileri şu şekildedir:

• Tiroid bezi hastalıkları ve guatr hastalığı
• Üreme problemleri
• Hepatit, siroz
• Anksiyete, depresyon
• Diyabet, insülin direnci
• Kas ve kemik problemleri

Eğer bu tarz belirtiler yaşıyorsanız ve selenyum eksikliği olduğunu düşünüyorsanız hemen bir doktora başvurun. Doktor yönlendirmesi ve reçetesi olmadan herhangi bir ilaç, takviye ve gıda kullanmayın. Yanlış ve eksik bir tedavi durumun kötü sonuçlanmasına yol açabilir.

Selenyum fazlalığı neden olur?

Selenyum eksikliği yaşanabildiği gibi selenyum fazlalığı da olabilir. Selenyum doğada her yerde eşit bir şekilde bulunmaz. Dolayısıyla toprağında, havasında ve suyunda bol miktarda selenyum bulunan yerlerde yaşayanlar, çok sık hayvansal ürün ve özellikle sakatat tüketenler, selenyum takviyesi alan kişilerin fazla miktarda takviye alması gibi durumlarda selenyum fazlalığı yaşanabilir. Selenyumun fazla olması durumunda ortaya çıkabilecek rahatsızlıklar:

• Mide ve bağırsak problemleri
• Gastrointestinal sorunlar
• Diş sağlığının bozulması
• Reflekslerde bozulma
• Akut ya da kronik selenyum zehirlenmesi (Mide-bağırsak sorunları, ciltte sararma, nefes darlığı)

Selenyumun eksikliği kadar fazlalığı da hastalıklara yol açabilir. Bu nedenle selenyum gibi diğer minerallerin takviyesini de almadan önce mutlaka doktora danışmak gerekir. Aynı zamanda doğru takviye kullanımı için de mutlaka doktor reçetesi gereklidir.

ANASAYFAYA DÖNMEK İÇİN TIKLAYINIZ

Bu web sitesi aşağıdaki ek çerezleri kullanır:

Performans çerezleri, ziyaretçilere daha iyi bir kullanıcı deneyimi sunmaya yardımcı olan web sitesinin temel performans indekslerini anlamak ve analiz etmek için kullanılır.

İşlevsel çerezler, web sitesinin içeriğini sosyal medya platformlarında paylaşmak, geri bildirim toplamak ve diğer üçüncü taraf özellikleri gibi belirli işlevlerin gerçekleştirilmesine yardımcı olur.

Analiz çerezleri

Analitik çerezler, ziyaretçilerin web sitesiyle nasıl etkileşime girdiğini anlamak için kullanılır. Bu çerezler, ziyaretçi sayısı, hemen çıkma oranı, trafik kaynağı vb. Gibi ölçümler hakkında bilgi sağlamaya yardımcı olur.

Pazarlama çerezlerini kabul ettiğinizde, ilgi alanlarınıza uyan uygun içeriği sunmamız için cihazınıza çerezler yerleştirmemize izin vermiş olmaktasınız. Bu çerezler, ilgi alanlarından oluşan bir profil oluşturmak ve bizim sitelerimizde ve üçüncü taraf sitelerde size uygun içerikler göstermek üzere reklam ortaklarımız tarafından veya bizim tarafımızdan web sitemiz üzerinden ayarlanabilmektedir. İlgi alanlarına uyan içerikler sunabilmek için, sitemizde bize sağladığınız kişisel bilgilerle birlikte etkileşimlerinizi kullanmaktayız. Üçüncü taraf sitelerde size uygun içerikler sunmak için, bu bilgileri paylaşacağız ve şifrelenmiş bir e-posta adresi veya cihaz kimliği gibi bir müşteri tanıtıcısını reklam platformları ve sosyal ağlar gibi üçüncü taraflarla paylaşacağız. Pazarlama çerezlerini kabul etmek istemezseniz, bu çerezleri cihazınıza yerleştirmeyeceğiz ve bu durumda sunduğumuz içerikler size daha az uygun olabilir.

Vücut için gerekli olan bir eser mineral olan selenyum bilişsel sağlık, bağışıklık sistemi ve üreme fonksiyonu için önemlidir.

Selenyum toprakta, suda ve kimi gıdalarda bulunan bir mineraldir ve pek çok vücut fonksiyonunda rol alır.

Selenyum eksikliği belirtileri

Selenyum kaynakları

Selenyumun çoğu diyet kaynaklıdır ve gıdalardaki miktarı gıdaların yetiştiği ortam ile ilişkilidir. Genel olarak işlem görmemiş gıdalarda daha fazla bulunur, çünkü saflaştırma sırasında selenyumun önemli kısmı kaybolur.

• Ceviz, badem ve Brezilya fıstığı gibi kuruyemişler
• Doğal ortamda yetişmiş tatlı ve tuzlu su balıkları
• Et ve tavuk
• Tam tahıllar

genel olarak iyi kaynaklardır, ancak içlerindeki miktarlar yetiştikleri ortama göre değişiklik gösterir.

Selenyum ne işe yarar?

Selenyum, vücuttaki pek çok işlevde rol alır. Bu mineralin antioksidanların etkisini arttırdığı düşünülmektedir.

Etkin

Muhtemelen etkin

Muhtemelen etkisiz

Yeterli kanıt yok

Yukarıda sayılan durumlarda selenyumun yararları konusunda yeterli veri yoktur.

Doz

Aşağıda belirtilen dozları aşmamak şartıyla selenyum kullanımı muhtemelen güvenlidir.

• 6 aya kadar bebekler: <45 mcg/gün
• 7- 12 aylık bebekler: <60 mcg/gün
• 1- 3 yaş: <90 mcg/gün
• 4- 8 yaş: <150 mcg/gün
• 9-13 yaş: <280 mcg/gün
• 14 yaş ve üstü:<400 mcg/gün

Tavsiye edilen günlük alım miktarları ise sağlıklı erişkinler için 55 mcg, gebeler için 60 mcg, süt veren anneler için 70 mcg’dir. Hashimoto hastalığında günlük 200 mcg, preeklampside ise günlük 60-100 mcg kullanılması tavsiye edilir.

İstenmeyen etkiler

Ağızdan alındığı zaman, günde 400 mg’a kadar olan dozlarda selenyum genellikle güvenlidir. Yüksek doz veya uzun süre kullanım ise zehirlenme riski taşır. Ayrıca, önerilen günlük miktardan (erişkinlerde 55 mcg/gün) daha yüksek dozlarda uzun süre kullanılırsa diyabet gelişmesi riskini arttırır.

Selenyum zehirlenmesi belirtileri

• Ağızda metalik tat, kötü ağız kokusu
• Bulantı ve ishal
• Saç dökülmesi
• Tırnaklarda kırılmalar ve renk değişimleri
• Deride kızarıklıklar ve döküntüler
• Yüzde ve vücutta kızarma
• Yorgunluk
• Kaslarda gerginlik
• Sinirlilik
• Kan pıhtılaşması bozuklukları
• Karaciğer ve böbrek hasarı

Uyarı ve önlemler

Gebelik ve süt verme

Gebelik ve süt verme dönemlerinde günde 400 mcg’ı aşmayan dozlarda muhtemelen sorunsuz şekilde kullanılabilir. Ancak, daha yüksek dozlarda anne ve bebekte toksisite yaratabilir. Ayrıca, HIV pozitif annelerde selenyum sütteki virüs miktarını arttırabilir.

Otoimmün hastalıklar

Selenyumun immün sistemi uyarıcı etkisi dolayısıyla otoimmün hastalıklarda tablonun ağırlaşmasına neden olabilir. Multipl skleroz, romatoid artrit, sistemik lupus erythematosus ve benzeri hastalıkları olanlar kullanmaktan kaçınmalıdır.

Hemodiyaliz

Hemodiyalize giren hastalarda serum seviyeleri düşebilir. Bu kişilerde gerekli izlem yapılarak gerekiyorsa ağızdan selenyum takviyesi yapmak yararlı olur.

Hipotiroidi

Özellikle iyot eksikliğine bağlı hipotiroidi bulunan kişilerin kullanması tabloyu ağırlaştırabilir. Bu kişilerde iyot eksikliği giderilmeden başlanmamalıdır.

Erkek kısırlığı

Selenyum sperm hareketliliğini azaltabilir. Bu nedenle, çocuk sahibi olmak isteyen erkeklerin eksikliği olmadığı sürece kullanmaktan kaçınması gerekir.

Deri kanseri

Uzun süreli selenyum kullanımının kesin olmasa da deri kanseri nüksünü arttırdığı yönünde iddialar vardır. Bu nedenle, deri kanseri riski altında olan kişilerin kullanmaktan kaçınması yararlı olur.

Cerrahi müdahale

Selenyum cerrahi müdahale sırasında ve sonrasında kanama riskini arttırabilir. Bu nedenle planlı cerrahiden en az 2 hafta önce kesilmesi gerekir.

Etkileşimleri

• Selenyum kan pıhtılaşmasını azalttığı için kan sulandırıcı ilaçlarla birlikte kullanımı sırasında kanama riski artabilir. Bu ilaçlar arasında aspirin, klopidogrel, enoksaparin, heparin, tiklopidin, warfarin ve diğerleri bulunur. Bu durum bilhassa warfarin (coumadine) kullanımında çok belirgindir.
• Bu mineral kolesterol düşürücü ilaçların (statinler ve niasin) etkinliğini azaltabilir. Bu durum özellikle beta karoten, Vitamin C ve Vitamin E ile birlikte kullanıldığı zaman belirgindir.
• Barbiturat grubu sakinleştiricilerin vücuttan atılması selenyum etkisiyle yavaşlar ve ilaç etkinliği artarak istenmeyen etki olasılığı fazlalaşır.
• Doğum kontrol ilaçlarının serum düzeylerini yükseltebileceği öne sürülmüştür. O nedenle, doğum kontrol ilacı kullanan kadınların kullanmaması önerilir.
• Romatizmal hastalıklarda kullanılan altın tuzları ise serum düzeylerini düşürür. Bu nedenle, bu ilaçları kullananlarda takviye gerekebilir.

Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.