İşveren tarafından verilecek olan SGK işten ayrılış bildirgesinde ve işten ayrılış sürecindeki belgelerde yer verilmesi gereken çıkış kodu, çıkış nedenine uygun olmalıdır. İşten ayrılış durumuna uygun bir açıklamanın belirlenmesi ve açıklamanın tabi olduğu kodun seçilmesi gerekir. SGK Kanunu, 4857 Sayılı İş Kanunu ve İşsizlik Sigortası Kanunu’na uygun SGK işten çıkış kodları işaretlenmelidir.
SGK tarafından çıkış kodlarında zaman zaman değişikliğe gidebilmektedir. 2021 yılında SGK çıkış kodları arasında yer alan ahlak ve iyi niyet tanımına giren durumlar için kodların tanımları genişletildi. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı 2021/9 sayılı genelgesiyle 29 numaralı işveren tarafından işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle fesih kodu listeden çıkarılarak, 41 numaralı koddan sonra gelmek üzere toplam 9 kod daha ilave edildi.
SGK uygulamasında yer alan güncel işten çıkış kodları aşağıdaki gibidir:
Kod 2- Deneme süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi
Kod 3- Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi (istifa)
Kod 4- Belirsiz süreli iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi
Kod 5- Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi
Kod 8- Emeklilik (yaşlılık) veye toptan ödeme nedeniyle
Kod 9- Malulen emeklilik nedeniyle
Kod 10- Ölüm
Kod 11- İş kazası sonucu ölüm (İş Kazası Henüz Kesin değil ise 10 çıkış kodu seçilir)
Kod 12- Askerlik
Kod 13- Kadın işçinin evlenmesi .
Kod 14- Emeklilik için yaş dışında diğer şartların tamamlanması
Kod 15- Toplu işçi çıkarma
Kod 16- Sözleşme sona ermeden sigortalının aynı işverene ait diğer işyerine nakli
Kod 17- İşyerinin kapanması
Kod 18- İşin sona ermesi
Kod 19- Mevsim bitimi (Takip eden sezonda işçiler iş başı yaptırılmaz ise, 4 kodu seçilir.)
Kod 20- Kampanya bitimi (Takip eden kampanyada iş başı yaptırılmaz ise, 4 kodu seçilir.)
Kod 21- Statü değişikliği
Kod 22- Diğer nedenler
Kod 23- İşçi tarafından zorunlu nedenle fesih
Kod 24- İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih
Kod 25- İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davra nedeni ile fesih
Kod 26- Disiplin kurulu kararı ile fesih
Kod 27- İşveren tarafından zorunlu nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih
Kod 28- İşveren tarafından sağlık nedeni ile fesih
Kod 30- Vize süresinin bitimi (Vize süresinden sonra işçi tekrar iş başı yaptırılmaz ise, 4 kodu seçilir.)
Kod 31- Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih
Kod 32- 4046 sayılı Kanunun 21. maddesine göre özelleştirme nedeni ile feshi
Kod 33- Gazeteci tarafından sözleşmenin feshi
Kod 34- İşyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih
Kod 37- KHK ile kamu görevinden çıkarma
Kod 38- Doğum nedeniyle işten ayrılma
Kod 39- 696 KHK ile kamu işçiliğine geçiş
Kod 40- 696 KHK ile kamu işçiliğine geçilememesi sebebiyle çıkış
Kod 42- 4857/25-II-A İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
Kod 43- 4857/25-II-B İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması, yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması.
Kod 44- 4857/25-II-C İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
Kod 45- 4857/25-II-D İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, iş yerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da iş yerinde bu maddeleri kullanması.
Kod 46- 4857/25-II-E İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması.
Kod 47- 4857/25-II-F İşçinin, iş yerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
Kod 48- 4857/25-II-G İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
Kod 49- 4857/25-II-H İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
Kod 50- 4857/25-II-I İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, iş yerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması.
Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan çalışanların işten çıkarılmasında kullanılan “Kod-29″un uygulanmasında yaşanan sıkıntıları gidermek ve kamu oyunu bilgilendirmek amacı ile Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 2021/9 genelgesi ve basın duyurusu yayınlanmıştır.
Kurum tarafından yayınlanan basın duyurusunda;
Koronavirüs salgınının istihdam üzerindeki olumsuz etkilerinden çalışanlarımızı korumak için 16.04.2020 tarihinden itibaren fesih kısıtı uygulaması getirilmiştir.
İş Kanunu’nunda yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller fesih kısıtı uygulamasının istisnaları arasında sayılmıştır.
Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller görevin kasten ve sürekli ihmali, mazeretsiz işe gelmemek gibi maddelerin yanı sıra cinsel taciz, küfür, hırsızlık, uyuşturucu madde kullanmak gibi halleri de içermektedir. Bu hallerin tamamında iş akdinin feshi durumunda işten ayrılış işlemlerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimleri “29 nolu kod” üzerinden yapılmaktadır.
Birbirinden farklı fesih nedenlerinin tamamının aynı kod (Kod-29) ile bildiriminin çalışma hayatında belirsizliklere yol açtığının görülmesi üzerine SGK genelgesinde yapılan değişiklik ile ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin tamamı için ayrı ayrı kodlar belirlenmiştir.
Böylelikle mazeretsiz devamsızlık hali ile hırsızlık gibi birbirinden farklı fesih sebeplerinin farklı bildirim kodları ile yapılması sağlanarak, olası sorunların önüne geçilecektir.
Ayrıca, 16.04.2020 tarihinden itibaren uygulanan fesih kısıtını delmek amacıyla, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışı olmaksızın “Kod-29” kullanılarak çok sayıda çalışanın işten çıkarıldığı yönünde iddialar bulunmaktadır.
Geçmiş dönem SGK verilerine göre işten ayrılış nedeni “Kod-29” olarak belirtilen çalışan sayısı yıllara göre;
2018: 233.430
2019: 194.524
2020: 176.662’dir.
Fesih kısıtından önceki dönemde aylık ortalama 17 bin çalışanın işten ayrılış nedeni “Kod-29” olarak bildirilmiş iken fesih kısıtından sonraki dönemde bu sayı daha düşük olup aylık ortalama 15 bin kişidir.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayınlanan 01.04.2021 tarihli ve 2021/9 Genelge ile işten ayrılış nedenleri altında yer alan “29. İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih” kodu kaldırılılarak 41 nolu koddan sonra gelmek üzere 9 yeni işten çıkış kodu getirilmiştir.
T.C.
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI
Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Sayı:E-69053920-010.06.01-2317168901.04.2021
Konu : 2013/11 sayılı Genelgede Değişiklik
GENELGE
2021/9
Kurumumuzun 22/2/2013 tarihli ve 2013/11 sayılı Genelgenin birinci kısım altıncı bölümde yeralan“2.1- İşten ayrılış nedeni” alt başlığındaki işten ayrılış nedenleri tablosundaki “29- İşveren tarafından işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih” kodu çıkarılmış ve “41-” nolu koddan sonra gelmek üzere aşağıdaki kodlar eklenmiştir.
42 | İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu ileri sürerek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-a |
43 | İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak sözler sarf etmesi veya davranışlarda bulunması yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve isnadlarda bulunması. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-b |
44 | İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizdebulunması. | 4857 sayılı KanunMadde 25-II-c |
45 | İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-d |
46 | İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlarda bulunması. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-e |
47 | İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-f |
48 | İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-g |
49 | İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-h |
50 | İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek derecede hasara ve kayba uğratması. | 4857 sayılı Kanun Madde 25-II-ı |
İlgili SGK Tebliğine buradan ulaşabilirsiniz.