Sgk Ödenen Primleri Geri Alma

Peki, SGK prim iadesi mümkün mü? SGK’ya yatırılan primlerin kurum tarafından sigortalılara iadesi iki şekilde olmaktadır. Bunlardan ilki toptan ödeme, ikincisi ise, birden fazla işveren yanında yapılan çalışmalarda prime esas kazanç üst sınırının aşılması durumudur.

Toptan Ödemeyle Prim İadesi Mümkün

Toptan ödeme,
emeklilik için aranan;

• prim ödeme gün sayısı,
• sigortalılık süresi,
• yaş

koşullarından yaş şartını sağlayıp yeterli prim ödeme gün sayısına sahip olmayan sigortalılara yapılan ödemeyi ifade etmektedir.

Yaşın dolmasına karşın emeklilik için gerekli prim ödeme gün sayısını dolduramayanlar bağlı bulunulan sosyal güvenlik merkezine ya da il müdürlüğüne yazılı talepte bulunmaları halinde ödemiş oldukları prim tutarlarını toplu bir şekilde iade alabilmektedir.

HANGİ PRİMLER GERİ ALINABİLİR?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4/1(a) bendi kapsamında çalışanlar için SGK’ya prime esas kazanç tutarları üzerinden %34,5 oranında prim ödenmektedir. %3’lük işsizlik sigortası payları toplamı ise, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca işsizlik sigortası fonuna aktarılmaktadır. Toptan ödeme kapsamında prim iadesi alınması durumunda çalışırken ödenen toplamdaki %34,5’lik prim tutarından sadece işçi payına düşen ve uzun vadeli sigorta kollarını (malullük, yaşlılık ve ölüm) ifade eden emeklilik primleri (%9) alınabilmektedir. İşveren payları ile işçi adına ödenen genel sağlık sigortası payının iade alınabilmesi mümkün değildir.

BAĞ-KUR 4/1-(b) KAPSAMINDA PRİM İADESİ

5510 sayılı kanunun 4/1(b) kapsamında kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan sigortalılar da 4/1(a), eski adıyla SSK kapsamındaki sigortalar için SGK’ya ödenen oran (%34,5) kadar prim ödemektedir. Toptan ödeme kapsamında söz konusu sigortalılara yapılacak prim iadesi oranı, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası adına ödenen %20’dir.

İade tutarları, hem işçiler hem de kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar açısından primin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için, her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek toptan ödeme şeklinde verilmektedir. Böylece uzun yıllar önce ödenen primlerin enflasyon karşısında erimesinin önüne geçilmekte ve bu durum hak sahipleri için bir avantaj oluşturmaktadır.

TAVANI AŞAN PRİMLERİN İADESİ

SGK’dan prim iadesinin mümkün olduğu bir diğer yol, işçi adına sigorta primine esas kazanç üst sınırını aşan ödemelerin yapılması durumudur. Prime esas kazanç üst sınırı, kanunda ilgili dönemde geçerli olan prime esas alt kazancın – 2020 yılı için 2.943 TL – 7,5 katıyla sınırlandırılmıştır.

Bir kişi çok yüksek ücret alması sebebiyle tavanı aşabileceği gibi aynı anda birden fazla işverene bağlı olarak çalışması durumunda da tavanı aşabilmektedir. Sigortalıların aynı sigortalılık haline tabi olacak biçimde birden çok iş yerinde çalışmaları sebebiyle ödenen primler, kişinin tabi olduğu sigortalılık hali için belirlenen prime esas kazanç üst sınırı üzerinden hesaplanacak miktarı aşarsa kişi, adına fazla ödenen bu tutarı SGK’dan geri isteyebilmektedir.

Tavanı aşan primlerde de toptan ödemede olduğu gibi sadece işçi payına düşen uzun vadeli sigorta kollarına ait tutarlar iade edilmekte, işverenlerin ödediği primlerin iadesi ise söz konusu olmamaktadır.

Örneğin; 2020 yılının aynı ayında iki ayrı işverene ait iş yerinde çalışıp toplamda 30.000 TL brüt ücrete hak kazanan işçinin tavanı (22.072,50 TL) aşan 7.927,50 TL’lik kazancı üzerinden kesilen sigorta primi iade edilecektir.

YABANCI ÇALIŞANLAR İÇİN İADE DURUMU

Sosyal güvenlik primi iade süreci ve emeklilik koşulları ile ilgili olarak yabancılar için özel bir uygulama bulunmamaktadır. Bu nedenle bu kişilerin prim iade talebi, Türkiye’deki genel emeklilik koşullarında değerlendirilecektir. Durumu bir örnekle açıklayacak olursak;

01.05.2008 tarihinden sonra ilk kez sigortalı olanların emeklilik koşulları dikkate alınarak 7200 gün prim gün sayısı uygulanarak bireyin emeklilik yaşına gelmesi gerekmektedir. Emeklilik yaşı erkeklerde 60, kadınlarda 58’dir. Tüm bu koşullar tamamlandıktan sonra birey emekli olabilir.

İspanya vatandaşı 47 yaşındaki Bay Angeles, 2015 yılının eylül ayından itibaren Türk sosyal güvenlik sistemi kapsamında prim ödemiş ve 2020 itibarı ile iş sözleşmesini sonlandırmış olsun. Bilgilere göre, Bay Angeles emeklilik şartlarını yerine getiremeyecek iş sözleşmesi sona ereceği için Türkiye’den ayrılacak ve zorunlu 7200 prim gününü dolduramayacaktır.

Her iki ülke arasında halihazırda imzalanmış bir sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmadığı için işten ayrıldıktan sonra kişiye prim iadesi ya da transferi yapılamamaktadır. İadenin yapılabilmesi için kişinin erkekler açısından emeklilik yaşını (60) doldurması gerekmektedir. Yaş şartı sağlandıktan sonra, İspanya’daki sosyal güvenlik kurumu aracılığıyla Türkiye’deki sosyal güvenlik kurumuna bu kişi için yazılı talepte bulunulması halinde prim iadesi yapılabilecektir.

FAZLA YATIRILAN PRİM SGK’DAN ALINABİLİR Mİ?

Mayıs 2017’den itibaren iki ayrı firmada çalışmaktayım. Her iki firmadan da sigorta primlerim yatırılmaktadır. Emeklilik tarihim 2032 yılıdır. İki ayrı firmadan sigorta primi yatırılmasının emekli aylığına faydası var mıdır? Var ise ne kadarlık fayda sağlar. (Harun P.)

Birden fazla işverene bağlı olarak 4/1-a statüsünde çalışanlar için işyerlerince ayrı ayrı yatırılan primler, o ayın primi olarak kabul edilir. Her iki işyerinden de 30’ar gün üzerinden prim yatırılıyor olsa bile o ay 30 gün prim yatırılmış sayılır. Bir firmadan ayda 10 bin TL, ikinci firmadan 5.004 TL (asgari ücret) üzerinden prim yatırılmışsa o ayın toplam kazancı 15.004 TL olarak kayda geçer.

Emekli aylığını etkileyen önemli unsurlardan biri, prime esas kazanç tutarıdır. Prime esas kazanç tutarı ne kadar yüksek ise emekli aylığı da aynı oranda yüksek olur. Örneğin, 25 yıllık hizmet üzerinden emekli olan bir kişi için aylık ortalama prime esas kazanç 5004 TL olarak bildirilmişse 2500 TL emekli aylığı bağlanırken, aylık 15 bin TL kazanç bildirilen kişiye 7500 TL aylık bağlanır.

Aylık prime esas kazanç tutarı brüt asgari ücret ile 7.5 katı arasındadır. 2022 yılı için prime esas kazanç tutarının alt sınırı aylık 5004 TL, üst sınırı ise aylık 37.530 TL’dir. İki veya daha fazla işverenden yatırılan kazançların toplamı aylık prime esas kazanç üst sınırını aşan tutarlar için işçi adına yatırılan sosyal güvenlik primleri ve işsizlik sigortası primleri o ay içinde iade edilir.

Örneğin, nisan ayında bir işverenden 25 bin, ikinci işverenden 30 bin TL brüt ücret alan işçi için toplam 55 bin TL tutarında kazanç üzerinden prim yatırılır. Böyle bir durumda iade hesaplaması şöyle yapılır:

Aylık bildirilen toplam prime esas kazanç tutarından 37.530 TL’yi aşan kısım hesaplanır. Örneğimizdeki şahsın, tavanı aşan kazanç tutarı 17 bin 470 TL’dir. Bu tutara karşılık gelen sigorta primi ve işsizlik sigortası primi işçi payı olan yüzde 15’i hesaplanır. Bu da 2620.5 TL’dir. Söz konusu kişi SGK’dan talepte bulunursa 2620.5 TL prim iadesi alır. Talepte bulunmayanlara iade yapılmaz. İade edilen primler için faiz uygulanmaz. Bu nedenle iade talebinin, primin ödendiği ayda yapılması gerekir.

Aylık prime esas kazanç tavanını aşan tutarlar için işçi adına yatırılan sosyal güvenlik primleri ve işsizlik sigortası primleri iade edilir. İşveren adına yatırılan primler ise hiçbir şekilde iade edilmez.

Örneğin, bu yıl mayıs ayında SGK’ya A işverenince 25 bin TL, B işverenince 20 bin TL kazanç bildirilen işçi, toplam 45 bin TL kazancın SPEK tavanını aşan 18 bin 168.75 TL tutarındaki kısmına karşılık gelen işçi primlerini geri alabilir. Bu da tavanı aşan kazancın yüzde 15’i oranındadır. Örneğimizdeki işçi, 2 bin 725.31 TL primi geri alır.

İade başvurusunun, işyerlerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğü veya merkez müdürlüğünden herhangi birine yapılması mümkündür. İşyerleri farklı illerde ise il müdürlükleri arasında yazışma yapıldıktan sonra iade işlemi gerçekleştirilir.

Okurlardan emeklilik için prim günü yetersiz kalanların primlerinin iadesi konusunda da çok soru geliyor. Kanunda bu işlem “toptan ödeme” olarak adlandırılıyor. Primlerin bu şekilde toptan ödeme yoluyla alınabilmesi için yaş şartı dolduğu halde prim gününün yetersiz olması gerekir. Başka bir ifadeyle, prim günü yetersiz olduğu için emekli olamayan kişiler, SGK’ya toptan ödeme başvurusunu yaş şartını doldurduktan sonra yapabilirler. Toptan ödeme sadece işçi adına yatırılan primler için yapılır. İşveren adına ödenen primler iade edilmez.

SSK’LI ÇALIŞMAKTA İKEN ŞİRKET KURAN HANGİ STATÜYE TABİ OLUR?

Sigorta girişim Temmuz 1998, EYT’liyim. Ödenmiş prim günüm 7350. Hükümet karar alırsa Temmuz 2023’de çalışma süresi dolduğunda emekli olma şansım var. Şu an bir şirkette sigortalı çalışmaya devam etmekteyim ve aynı zamanda Kasım 2021’de şahıs firması kurdum. Bu durum SSK’dan emekli olmama engel olur mu? Malum onda 9000 gün BAĞ-KUR şartları var. (Gökhan A.)

Sigorta girişiniz itibarıyla 4/1-a (SSK) statüsünde emeklilikte 5900 prim günü ve 57 yaşa tabisiniz. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili yasal düzenleme konusunda seçim öncesi için bir beklenti olmakla birlikte, henüz herhangi bir taslak bulunmuyor. Çeşitli alternatifler dile getiriliyor. Ancak, netleşmiş bir düzenleme yok.

Sigortalı çalışmaya devam ederken kendi adına şahıs firması kuranların sigortalılıkları, 4/1-a statüsünde devam eder. Sigortalı çalışmayı bıraktıkları anda ise 4/1-b statüsünden prim ödeme yükümlülükleri doğar.

SSK’lı olarak çalışmaya devam ettiğiniz sürece, kendi işinizin olması SSK’dan emeklilik hakkınızı ortadan kaldırmaz. SSK’lı çalışmanız sona erip otomatik olarak 4/1-b statüsünde yükümlülüğünüz başlarsa 1260 günü aşmadığı sürece yine SSK’dan emekli olursunuz. 1260 günü 1 gün aşarsanız BAĞ-KUR’a tabi olup onun koşullarını yerine getirmeniz gerekir.

KHK İLE İHRAÇ OLUP EKSİK GÜNÜ SONRADAN TAMAMLAYANLAR EMEKLİ SANDIĞI’NDAN EMEKLİ OLABİLİR Mİ?

1997 SSK girişliyim. 2001 yılında polis olarak göreve başladım. Temmuz 2016’da açığa alındım ve 679 Sayılı KHK ile ihraç edildim. 2021 yılında sigortalı olarak işe başladım. Toplam prim günüm 7712. Bunun 280 günü 2021 sonrasında. Prim ödemem yaklaşık 6 ay sonra sona erdiğinde devlet memurluğundan emekli olabilir miyim? (Hüdayi O.)

SSK’dan emeklilikte sigorta başlangıç tarihiniz 23 Mayıs 1997 öncesi ise 5825 prim günü 56 yaşa, bu tarihten sonra ise 5900 prim günü 57 yaşa tabisiniz.

Emekli Sandığı’ndan emekli olabilmeniz için 9000 prim gününü doldurmanız gerekir. Kamudan ayrıldığınız tarihteki hizmet süreniz 7432 gün görünüyor. Birden fazla statüde çalışması olanların son 7 yıllık hizmet süresinde en fazla hangi statüde çalıştığına bakılır. Memurluktan ayrıldığınız tarih itibarıyla 9000 gününü doldurmaya 1500n günden fazla süre bulunduğu için Emekli Sandığı’ndan emekli olamazsınız.

SSK’dan emekli olabilmeniz için de memuriyet sonrası 4/1-a statüsünde 1261 gün priminizin olması gerekir. Yaşı doldurmuş olsanız bile 4/1-a’lı çalışma sürenizi 1261 güne tamamlamadan SSK’dan emekli olamazsınız. Ekte gönderdiğiniz belgelere göre 6 ay sonra SSK’dan emekli aylığı bağlatmanız mümkün görünmüyor.

MEMURLUKTAN AYRILANLAR SONRADAN EMEKLİ İKRAMİYESİ ALABİLİR Mİ?

28.2.1978 tarihinde Emekli Sandığı’na tabi memur olarak göreve başladım.15.11.1990’da ayrıldım. İsteğe bağlı sigortaya geçip en yüksekten ödeme yaparak 1999’da emekli oldum.

Devlette çalıştığım döneme ait emekli ikramiyemi alamadım. Yeni yasal düzenlemeler benim geçmişteki ikramiyemi almamı sağlar mı? (Çiğdem B.)

Farklı statüde çalışması bulunanların hizmet birleştirme suretiyle emekli olmaları halinde daha önce emekli ikramiyesi ödenmiyordu. Açılan davaların Sosyal Güvenlik Kurumu aleyhine sonuçlanması üzerine SGK Yönetim Kurulu, emekli ikramiyelerinin ödenebilmesi yönünde karar aldı. Ancak, bu karar, hizmet birleştirmesi yapmış olmakla birlikte kamudaki çalışma süresi kadınlarda 20, erkeklerde 25 yılı dolduranları kapsıyor. Kamudaki çalışma süreniz 20 yıldan az olduğu için emekli ikramiyesi alamazsınız.