kaynağı değiştir]
Siyasetname yazan kişiler genelde entelektüel bilgi birikimi yüksek olan ve devlet yönetimi hakkında bilgisi olan insanlardır. Siyasetname nedir? Dendiği zaman öncelikli olarak siyasetname kaleme alacak olan kişinin ne gibi vasıflara sahip olması gerektiği de bilinmelidir. Türk edebiyatında ve Anadolu sahasında yazılan ilk siyasetname örnekleri ve yazarlarında da bu durum geçerlidir. Siyasetname yazarları aydın insanlardır. Peki ya siyasetname nedir?
Arap, Fars, Hint ve Türk edebiyatlarında devlet yöneticilerine yönelik olan çalışmalara, bu kişiler hakkında derin bilgiler veren eserlere verilen genel addır. Siyasetnameler içerisinde devlet yöneticilerine tavsiyeler verildiği de olmuştur.
Türk Edebiyatına dahil edilebilecek olan ilk siyasetname Yusuf Has Hacip tarafından 11. Yüzyılda yazılmış olan Kutadgu Bilig adlı eserler. Günümüz Türkçesine tercümesi "Mutlu Olma Bilgisi" olarak çevrilen bu değerli eser 7000 beyit ve 200 kıtadan meydana gelir, bu özelliğiyle de oldukça kapsamlı bir eser olduğunu söylemek mümkündür.
Kutadgu Bilig'in ilk başlarında bir hükümdarın sahip olması gereken özellikler sıralanmaktadır. Daha sonra Yusuf Has Hacip'e göre bir hükümdarda olması gereken ilk ve en önemli özellikler verilir. Bunlar adalet duygusu, otorite ve hoşgörüdür. Eserde yazana göre padişah her daim halkına karşı eşit ve adil olmalıdır. Yani ödül verirken de ceza verirken de aşırıya kaçmayarak tutarlı bir davranış sergilemelidir.
Türk edebiyatı tarihinde kaleme alınan diğer önemli siyasetnameler ve yazarları şu şekilde sıralanabilir: 1- Farabi - İdeal Devlet 2- Nizamülmülk - Siyasetname
3- Lütfi Paşa - Asafname 4- İbn Teymiyye - Siyasetü's Şeriyye
İlk Siyasetname Örneği Nedir?
İlk siyasetname örneği Yusuf Has Hacip tarafından 11. yüzyılda kaleme alınan Kutadgu Bilig'dir. Türkçeye Mutlu Olma Bilgisi olarak tercüme edilen eser yaklaşık 7000 bin beyit ve 200 kıtadan oluşur.
Kitabın ilk kısımlarında bir hükümdarda bulunması gereken vasıflar sıralanır. Yusuf Has Hacip'e göre bir hükümdar her şeyden önce adil, otoriter ve hoşgörülü olmalıdır. Halkına her zaman eşit davranması gereken padişah, ödül verirken de cezalandırırken de aşırılıktan kaçınmalıdır.
Türk Tarihinin İlk Siyasetnamesi Hangisidir?
Türk tarihinin ilk siyasetnamesi olarak kabul edilen Kutadgu Bilig, çok kapsamlı bir eserdir. Kitapta sadece hükümdarda değil, bir Müslümanda bulunması gereken özellikler de manzum bir şekilde aktarılır. Didaktik bir üslupla kaleme alınmış eserde kanaatkarlık, yardımseverlik, paylaşmak gibi erdemler övülmüş, açgözlülük, yalan, dünyaya aşırı düşkünlük gibi özellikler ise eleştirilmiştir.
Kara Hanlı Devletinin hükümdarı Kara Buğra Han'a sunulan ese, aynı zamanda Türk edebiyatının ilk mesnevisi kabul edilir. Kutadgu Bilig, daha sonraki yıllarda Farsça ve Arapça kaleme alınan birçok siyasetnameye esin kaynağı olmuştur. Sade ve akıcı bir dille yazılmış olan kitap, günümüzde de en çok okunan eserler arasında yer alıyor.