Söyleşmeye Bağlı Anlatım Özellikleri Nelerdir?
Diyalog olarak da ifade edilen söyleşmeye bağlı anlatım, birçok değişik özelliği ile öne çıkar. Ele alınan bu özellikleri ile beraber söyleşmeye bağlı anlatım gerçekleşir.
- En az 2 kişi olmak suretiyle daha fazla kişi üzerinden gerçekleşir.
- Jest ve mimikler anlatım gücünü arttırır.
- Sohbet, mülakat ve diyaloglar söyleşmeye bağlı olarak ele alınır.
- Yapılan karşılıklı konuşmalar, komşudan kişiye bağlı olarak değişkenlik gösterir.
- Görme ve işitme üzerinden kurulan iletişim önemli bir yer taşır.
- Vurgu ve tonlama önemlidir.
- Hem monolog hem de diyalog olarak ele alınabilir.
Bu şekilde öne çıkan birçok farklı özelliği ile beraber söyleşmeye bağlı anlatım günümüzde önemli bir yer taşır. Özellikle hala geçerliliğini koruyan ve devam eden önemli bir anlatım şekli olduğunu ifade etmek mümkündür. Sohbet ve tartışma ile beraber fikir alışverişi gibi değişik yapılar altında gerçekleşebilir.
Söyleşmeye Bağlı Anlatım Örnekleri ile Maddeler Halinde Konu Anlatımı
Verilecek olan bir örnek ile beraber söyleşmeye bağlı anlatımı ifade etmek mümkün.
Tekrar sordu:
- Söyle yavrum, roman ne diyor?
Genç kız büyük gözlerini kaldırdı. Kitabı dizilerine indirdi. Nazik bir şive ile beraber, ’‘Büyük anneciğim, Fransızca bir roman işte…’’ dedi. Lakin büyük nine merak ediyordu, mutlaka anlamak istiyordu:
- Adı ne?
- Desenchant
- Ne demek?
- Sevinçten, saadetten mahrum kalan kadınlar demek.
- Onlar kimmiş?
- Biz Türk kadınları
(Ömer Seyfettin bir gül Bahar ve kelebekleri)
Bu şekilde yukarıda verilen bir örnek ile birlikte söyleşmeye bağlı anlatımı göstermek mümkün. Bu anlatım içerisinde görüldüğü gibi sadece 2 kişi bulunmaktadır. Karşılıklı olarak girmiş oldukları diyalog ile beraber soru-cevap üzerinden gerçekleşir. Tabii bu durum farklı konu üzerine konular üzerinden de ele alınabilir.
Söyleşmeye Bağlı Anlatımın Kullanıldığı Türler
Daha çok diyaloglardan oluşması ile beraber söyleşmeye bağlı birçok farklı anlatım türü bulunmaktadır. Bunlar içerisinde Roman, tiyatro, röportaj, tartışma, Mülakat, manzum hikaye gibi birçok değişik seçenek bulunmaktadır. Ancak bu metinlerde yer alan kahramanların iç diyalogları monolog şeklinde ele alınır. Aynı zamanda yer ve zaman ile beraber giriş çıkış gibi birçok yapı üzerinden, diyalog ve monolog şeklinde söyleşmeye bağlı anlatım kullanılır.
Türkçe kelimelerin anlam dilbilimcilerin aratrmalar sonucu ortaya çkarlmtr. Herkesle paylalan bu incelemeler sayesinde Söyleme kelimesi gibi pek çok sözcükle ilgili bilgilere ulalabilmektedir. Kiiler yaptklar aratrmalar neticesinde kelimelerin farkl anlamlara gelebildiini de görürler. Bu balamda aratrlan kelimeler arasnda bulunan Söyleme, ne anlama gelir?
Söyleme TDK sözlük anlam u ekildedir:
ANASAYFAYA DÖNMEK ÇN TIKLAYINIZ
Daha çok diyalog, monolog, röportajda başvurulan bir anlatım biçimi olup iki veya daha çok kişinin herhangi bir konu üzerinde karşılıklı konuşturulmasına söyleşmeye bağlı anlatım denir. Söyleşmeye bağlı anlatımda hikâyelerde, tiyatrolarda, manzum hikâyelerde de rastlanır.
Söyleşmeye Bağlı Anlatımın Özellikleri
MüdürDeğerli öğretmen arkadaşlarım bilindiği üzere okulumuzun ihtiyaçları gittikçe artmakta fakat gelirimiz bunu karşılayamamaktadır. Dolayısıyla bu ihtiyaçların karşılanması için bize acilen kaynak bulmanız gerekir.
Öğretmen, Müdürüm IMFden yardım talebinde bulunsak bize yardım etmez mi?
Öğretmen Kesinlikle eder. Hiç şüpheniz olmasın fakat küçük bir sorun olacak. Bir yıl sonra IMFnin yardım borcunu ödemek için okulu satmamız gerekecek.
Müdür Arkadaşlar şakanın sırası değil. Lütfen ciddi olalım.
Öğretmen Sayın müdürüm benim güzel bir fikrim var.
Öğretmen Derslerden sonra okulun ihtiyaçları için seyyar satıcılık yapalım dersen hiç konuşma. Ben ev kiram için bu işi yapıyorum.
Müdür Buyurun Hocam fikrinizi alalım.
Öğretmen Okulumuzun çatı katı şu an boş değil mi?
Müdür Boooş.
Öğretmen Çatı katına 20 ranza düşmez mi?
Müdür 30 ranza da düşer ama ne yapacaksın ranzayı.
Öğretmen 30 ranzayı, üstüne de kaliteli birkaç yatak koyduk mu küçücük bir otelimiz olur. Otel fiyatlarının yarısı kadar bir ücret talep ettik mi gör o zaman para nasıl kazanılıyormuş.
Öğretmen Bence çatı katına da gerek yok otel sadece akşamları kullanıldığına göre bütün sınıfları oda niyetine kullanabiliriz.
(monash.pw)
Açıklama: İki veya daha çok kişinin bir konu üzerinde karşılıklı konuşturulmaları söz konusudur. Yukarıdaki metin bir tiyatro parçasından alınmıştır. Metinde dil, daha çok göndergesel işlevde kullanılmıştır. Metinde cümlelerin yalın ve kısa olması, metindeki karşılıklı diyaloglar metnin söyleşmeye bağlı anlatımla oluşturulduğunu göstermektedir.
Örnek 2
SAĞIRIN HASTA ZİYARETİ
İHTİYAR: Ah, ah! Şu sağırlık ne kötü bir şeymiş yahu? Hayat çekilmez bir işkence oluyor insanın kulakları duymayınca. Bu hale de şükür, ya bir de kör olsaydım, felçli olsaydım, ne bileyim, çaresiz bir hastalığa yakalansaydım. Buna da şükür.
KADIN: Efendi, efendi! Yine geldiler her halde Kendi kendine ne konuşup duruyorsun böyle? Efendi beni duyuyor musun?
İHTİYAR: Nee? Uyuyor muyum? Hayır, hayır uyumuyorum.
KADIN: Allah, Allah, ne olacak bu adamın hali! Hanyayı Konya anlıyor.
İHTİYAR: Ne dedin hanım Havva kolonyayı mı alıyor?
KADIN: Tamam, tamam yok bir şey Çattık yahu
İHTİYAR: Nee, çatıda yangın mı çıktı?
KADIN: Neyse boş ver Duydun mu komşu hastalanmış?
Açıklama: Söyleşmeye bağlı anlatım daha çok diyalog şeklinde başvurulan bir anlatım yöntemidir. Söyleşmeye bağlı anlatımda dil genellikle göndergesel işlevde kullanılır. Yukarıdaki metnin yalınlığı ve kısa cümlelerden oluşması, ifade tarzının karşılıklı konuşmalara dayanması ve yazının bir tiyatro metninden alınmış olması metnin söyleşmeye bağlı anlatımla oluşturulduğunun kanıtlarıdır.
Örnek 3
Sokrates, ağlayan karısına (dönerek) sorar:
Niçin ağlıyorsun?
Karısı:
Bu zalimler seni haksız yere öldürecekler! Sokrates:
Peki, haklı yere öldürseler daha mı iyi olacaktı!
Açıklama: Daha çok diyalog, monolog, röportajda başvurulan anlatım biçimi olan söyleşmeye bağlı anlatım, herhangi bir konu üzerinde karşılıklı konuşturulmaya dayanır. Metinde dil daha çok göndergesel işlevde kullanılmıştır. Cümlelerin kısa ve net ifadelerden oluşması, karşılıklı konuşmalar vb. nedenler metnin söyleşmeye bağlı anlatımla oluşturulduğunun ipuçlarıdır.
Örnek 4
BAHAR VE KELEBEKLER
Tekrar sordu:
"Söyle yavrum, o roman ne diyor?"
Genç kız büyük gözlerini kaldırdı. Kitabi dizlerine indirdi. Nazik bir şive ile "Büyükanneciğim, Fransızca bir roman işte" dedi. Lakin büyük nine merak ediyordu, mutlaka anlamak istiyordu:
Adı ne?
Desenchanté
Ne demek?
Sevinçten, saadetten mahrum kadınlar demek.
Onlar kimmiş?
Biz Türk kadınları
(Ömer Seyfettin)
Açıklama: Söyleşmeye bağlı anlatım daha çok diyalog, monolog, röportajda başvurulan bir anlatım biçimidir. Yukarıdaki metinde de karşılıklı bir konuşma söz konusudur. Dil, daha çok göndergesel işlevde kullanılmıştır. Bu anlatımda cümlelerin genellikle yalın ve kısa olması, metindeki karşılıklı diyaloglar metnin söyleşmeye bağlı anlatımla oluşturulduğunun kanıtlarıdır.
Örnek 5
ORGANİK
Satıcı 1: Gel, gel. Malın iyisi burada; gel vatandaş hormonlu değil tamamen organik; gel vatandaş. Şifalı bu elmalar gel vatandaş
Satıcı 2: Yerli malı bunlar. Almadan geçme, vitamin yükü kabağa gel dolmasını yap türlüsünü yap gel vatandaş
Köylü Satıcı:
Satıcı 1: Kardeş bu ne ayak tanıyo musun?
Satıcı 2: Bilmem ilk defa gördüm ördeği, iyi valla oturduğu yerden Ne koymuş sepete görüyor musun?
Satıcı 1: Ne olacak be birader! Bi kasa kurtlu elma
Satıcı 2: bak şimdi. Hop birader hayırlı işler. Ne satıyosun kardeş; elma mı onlar.
()
Açıklama: Söyleşmeye bağlı anlatım daha çok görme ve işitmeye bağlı bir anlatımdır. Yukarıdaki parça bir tiyatro metninden alınmıştır. Tiyatro metinleri görsellikle ve işitmeyle ilgili metinlerdir. Metinde dilin göndergesel işlevde kullanılması, metindeki karşılıklı konuşmalar, cümlelerin kısa ve net ifadeler içermesi metnin söyleşmeye bağlı anlatımla oluşturulduğunun işaretleridir.
Ayrıca bakınız