Ayak mantarı, genellikle ayak parmakları arasında oluşan bir mantarın neden olduğu bir tür deri hastalığıdır. Toplum içinde yaygın görülen ve bulaşıcılığı olan bir hastalıktır. Ayaklarda kaşıntı, döküntü, kızarıklık, yanma, su toplama ve yaralara neden olabilir. Erkeklerde daha çok görülen bu durum, kadınlarda ve 12 yaş altı çocuklarda da ortaya çıkabilir. Erken teşhis ve tedavide yayılma göstermeden iyileşme sağlanabilir.
Tıbbi adı tinea pedis olarak da bilinen bulaşıcı cilt hastalığı, ayak parmaklarının yanında, topuklarda ve ayak tırnaklarında da gelişme gösterebilir. Bu duruma neden olabilecek birtakım risk faktörleri de bulunmaktadır. Önlem alınması için uygun ve çok dar olmayan ayakkabı seçimi, topluma açık alanlarda ayakların korunması, çorap kullanımının bireysel ve günlük olması önemlidir.
Ayak mantarı nedenleri arasında birçok farklı etken yer alabilir. Vakalarının çoğuna, dermatofitler adı verilen bir gruba ait olan çeşitli mantarlar neden olur. Mantarlar kapalı, sıcak ve nemli ortamlarda gelişme gösterebilir. Ayaklarda ortaya çıkan mantarlar bulaşıcı olabilir.
Enfeksiyon bulunan kişiyle doğrudan temas, havlu, ayakkabı veya bir zemin üzerine bırakılan deri parçacıkları yoluyla yayılabilir. Bunların yanı sıra bağışıklık sistemi zayıf veya şeker hastalığı olan kişilerin ayaklarında açık bir kesik ya da yara varsa enfeksiyon bulaşma ihtimali daha yüksektir.
Ayak mantarına neden olabilecek risk faktörleri şu şekildedir:
Ayak mantarı türleri üç başlık altında sınıflandırılabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
İntertriginöz: Parmak arası mantarı olarak da bilinen en yaygın türdür. Çoğunlukla en küçük ayak parmaklarında ortaya çıkar. Ayakta kaşınma, yanma, döküntü ve ayağın diğer kısımlarında enfeksiyona yol açabilir.
Hiperkerotik: Bu tür, ayaklarda tahrişe, kuruluğa, kaşınmaya ya da derinin pullanmasına sebep olabilir. Tedavi edilmediği durumlarda derinin kalınlaşmasına ve yarılmasına neden olurken, ayak tabanının tamamında ve ayak kenarlarında yayılma olabilir.
Vezikülobüllöz: Nadir görülen bir türdür. Genellikle ayağın altında bulunan deride su toplanması veya kabarcıkların patlaması sonucunda ortaya çıkar. Tedavi edilmediği durumlarda parmak aralarına, ayak tabanına ve ayağın üst ya da alt kısmında da oluşabilir.
Ayak mantarı bir veya iki ayağı birden etkileyebileceği gibi belirtileri de ayağın herhangi bir bölümünde olabilir. Ancak sıklıkla ayak parmaklarında ya da ayak parmakları arasında gelişebilir. Yaygın görülen belirti ve semptomlar şunlardır:
Şiddetli vakalarda, sıvı dolu kabarcıklar veya açık yaralar gelişebilir. Kabarcıklar genellikle ayakların altında görülür, ancak herhangi bir yerde de gelişme gösterebilir. Açık yaralar genellikle ayak parmaklarının arasında görülürken, ayakların altında da ortaya çıkabilir. Ayrıca ayaklarda kötü koku meydana gelebilir. Erken tanı konulması halinde yayılma riski düşer ve ortaya çıkabilecek komplikasyonların önüne geçilir.
Ayak mantarı tanısı uzman doktor tarafından tipik olarak yapılan fiziki muayene ile konulur. Uzman doktor, fiziki muayene sırasında hastanın ayaklarını inceler ve kişinin yaşadığı semptomları gözden geçirdikten sonra durumu teşhis edebilir. Ancak bazı durumlarda kesin tanı konulması için birtakım testler gerekebilir. Deri döküntüsünden bir parça örnek alınarak laboratuvarda inceleme yapılabilir. Erken teşhis edilen vakalarda enfeksiyonun yayılma riski daha azdır.
Ayak mantarı tedavisi, erken teşhis edildiği durumlarda deri üzerine sürülen kremler ile birlikte yapılabilir. Ancak bu enfeksiyonların tekrar etme ihtimali yüksektir. İleri seviye mantar enfeksiyonlarında krem tedavisi etkili olamayabilir. Bu vakalarda ağız yolu ile alınan bazı mantar ilaçları uzman doktorlar tarafından önerilebilir.
İlerleyen vakaların tedavileri uzun süreli olabileceğinden, hastaların ilaçları düzenli olarak kullanması gerekir. Erken teşhis edilmeyen ve tedavisine geç başlanan hastalar için antibiyotik tedavisi uygulanabilir.
Bunların yanı sıra mantar oluşumunu önlemek için dikkat edilmesi gereken durumlar şu şekildedir:
Ayaklarında mantar problemi olan kişilerin mantarın temizlenmesi ve enfeksiyonun azalması için her akşam yapabileceği karbonatlı su yöntemi bulunmaktadır. Ayaklar hazırlanan karbonatlı su içerisinde belli bir süre bekletilmelidir. Bu şekilde kaşıntı ve koku gibi rahatsız edici durumların azalması sağlanabilir.
Ayakların biri veya ikisinde de görülebilen mantarın ortaya çıkmasında etkili olan etmenler arasında; ayakların nemli ve sıcak ortamlarda uzun süre terli kalması, uzun süre dar ayakkabı kullanımı ve enfeksiyon taşıyan kişiler ile temas veya ortak kullanım alanları yer alabilir.
Tedavi edilmediği durumlarda ayak derisinde kalınlaşma, soyulma, çatlamak ve yarıklar meydana gelebilir. Ayrıca enfeksiyon, ayak tabanının bütününe ve ayak kenarlarına yayılabilir.
Güncelleme Tarihi: 03 Mart 2023
Yayınlama Tarihi: 13 Şubat 2023
Sayfa içeriğinde yer alan bilgiler yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. İlgili sayfada tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğeler yer almamaktadır. Tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
Ayak mantarları birkaç sebebe bağlı olarak gerçekleşir ve tedavisini de hemen uygulamanız gerekir. Peki, ayak mantarı neden olur ve nasıl geçer? Ayak mantarına ne iyi gelir? Bunları biliyor musunuz? Hemen sizlere bunların detaylarından bahsedelim…
Ayak Mantarı Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Detaylara girmeden önce ayak mantarının ne olduğundan bahsedelim. Ayak mantarları, ayakta kaşıntı ve parlak kırmızı döküntülere sebep olan bir mantar enfeksiyonudur. Bu sebeple de oldukça rahatsız edicidir.
Cildinizde, ayak bölgenizde, soyulma, yanma hissi, kızarıklık, su toplama ya da kaşıntılara sebep olur. Birkaç çeşit ayak mantarı türü bulunuyor. İşte en yaygın ayak mantarı türleri:
Buna ek olarak bir diğer önemli soruya da geçmemiz gerekiyor: Ayak mantarı belirtileri nelerdir? Hep birlikte bakalım:
Bu belirtileri görüyorsanız ayağınızda mantar çıkmış demektir. Hemen önlem almak sizin için faydalı olacaktır.
Ayak Mantarı Neden Olur?
Bu mantar enfeksiyonu neden oluyor? Şimdi biraz da buna bakalım ve ne yapmamız gerektiğini öğrenelim.
Eğer bu durumlardan en az birini bile yaşadıysanız ayak mantarı oluşmuş olabilir. Ama endişe etmeyin, en kısa sürede bu durumdan kurtulabilirsiniz.
Ayak Mantarı Nasıl Geçer? Ne İyi Gelir?
İşte en önemli konuya geldik: Ayak mantarı nasıl geçer ve ayak mantarına ne iyi gelir? Sizlere vereceğimiz tavsiyeleri düzenli olarak uygulayın ve mantarınızın nasıl küçülüp yok olduğunu seyredin…
Bu kadar yöntemi uyguladınız ama işe yaramadı mı? O zaman şu soruyu sorabilirsiniz: Ayak mantarına hangi bölüm bakar? Cildiyeye gitmeniz gerekiyor. Böylece size en iyi tedaviyi sunacaktır ve evde geçiremediğiniz bu rahatsızlığı kısa sürede geçirecektir.
Su Toplaması Nedir?
Deri, üst ve alt deri olmak üzere iki kısımdan meydana gelir. Üst kısımda bulunan deri ölü hücrelerden oluştuğundan dolayı sinir ve kan damarı bulunmaz. Alt deri ise tam tersidir. Bu iki tabaka arasında oluşan sıvı birikmesine halk dilinde su toplaması adı verilir. Oluşan su toplanmasının küçük olanlarına vezikül, büyük olanlarına ise bül adı verilmektedir.
Su toplanması olayı, vücudumuzu oluşturan hücrelerin içerisinde bulunan sıvının bir şekilde dışarı sızmasıdır. Bu sıvı deri dışına atılmadan bir süre burada kalırsa iltihap oluşumu gerçekleşebilir. Su toplanması olayının gerçekleştiği bölgede gerilim nedeniyle ağrı oluşabilmektedir. Bu durum problemi yaşayan kişide rahatsız edici bir his oluşturabilir.
Eğer ayağınızda içi dolu büyük bir kabarcık mevcut ise su kabarcıklarının içinin boşaltılması gereklidir. Pratik olarak ev ortamında yapılabilecek steril bir iğne ucu ile öncesinde kabarcığın oluştuğu bölgeyi iyot solüsyonu ile temizlemek ve ardından iğne ile kabarcığın tavanını bozmadan ortadan kaldırılmadan sıvının çekilmesidir. Bu işlem kabarcığa bağlı olarak gelişen ağrıların hafifletilmesini hem de bölgede meydana gelen hasarın daha hızlı iyileşmesini sağlayacaktır.
Ayakta Su Toplanmasının Nedenleri Nelerdir?
Ayakta su toplanmasının bilinen birçok nedeni bulunmaktadır. Bu nedenlerden bazıları ise şunlardır;
Koşmak ya da çok yürümek derinin tahriş olmasına sebep olabilir. Bu nedenle hasar alan deri su toplayabilir.
Ayakkabı içerisine giren çakıl, kum, taş gibi maddeler ayağı zorlayacağından dolayı su toplanmasına sebep olabilir.
Çorap ve ayakkabı seçimi yanlış yapılırsa ciltte hasar oluşturabilir. Bunun yanı sıra sıkça çorap değiştirmek su toplanmasını önleyebilir. Seçilen ayakkabıların kullanım amacına uygun bir şekilde seçilmesi de önemlidir. Kullanılan çoraplar pamuklu değil, yünlü/sentetik olmalıdır.
Ayakta acı hissi oluşursa, ayak derhal yıkanmalı ve kurtularak temiz bir çorap giyilmelidir.
Ayakta oluşan su toplanması bu gibi nedenlerle oluşmamış ise ve iyileşmesi uzun bir süre alıyorsa başka bir hastalığın habercisi olabilir. Bu gibi durumlarda doktora danışılmasında fayda vardır.
Ayakta Su Toplaması Nasıl Geçer, Nasıl Tedavi Edilir?
Ayakta meydana gelen su toplamalarının dikkate alınmaması durumlarında enfeksiyon kapma riski oluşturan rahatsız edici bir durumdur. Su toplaması rahatsızlığının tamamen geçene kadar ayakta durmaması oldukça önemlidir. Ayaklarda meydana gelen su toplaması kişilerin istirahat etmesi halinde normale göre daha hızlı iyileşme gerçekleşecektir.
Ayaklarda meydana gelen su toplanmasına, kullanılan ayakkabı sebep olmuş ise aynı ayakkabının giyilmemesi ya da sorunun çözülmesi gerekmektedir. Ayaklarda oluşan su kabarcıkları geçmemiş ise içerisinde bulunan sıvının temiz bir ortamda boşaltılması gerekir. Su toplaması meydana gelen ayağa bir müddet çorap giyilmemelidir.
Eğer ayakta oluşan kabarcık zaten kendiliğinden yırtılmış bir halde ise sorunlu bölgenin temizliğine daha fazla dikkat edilmesi gerekmektedir. Yırtılmış olan kabarcığın çevresi sıklıkla ılık su ile temizlenmeli ve antibiyotik krem tatbik edilmelidir. Su toplayan bölgede yırtılan yerler hiçbir şekilde daha fazla soyulmamalı, derinin bu bölgeyi kendi kendine atması beklenmelidir.
Kanser, kalp rahatsızlıkları, HIV, şeker hastalığı gibi nedenlerle enfeksiyon kapma riski oldukça yüksek olan kişilerin ayaklarında meydana gelen su kabarcıklarının patlatmamaları gereklidir. Bu rahatsızlıklara sahip olan kişiler mutlaka uzman bir doktor tarafından yönlendirilerek tedavi edilmelidir.