Sürekli Gaz Çıkarma Isteği

Hastalarda, gastrointestinal sistemde çok miktarda gaz veya hava içeriğinin nereden kaynaklandığı sorusunun akla gelebileceğini aktaran monash.pw Akyüz, hastalığın nedenlerinin bağırsakta gaz üretiminin artması, gastrointestinal sistemde hareket bozukluğuna bağlı birikmiş havanın boşalamaması ve fazla hava yutma şeklinde görülebileceğini ifade etti.

GEĞİRME, REFLÜ VE HAZIMSIZLIKTA SIK GÖRÜLÜR

monash.pw Filiz Akyüz, yemek yeme ve su içme esnasında hava yutmanın normal fizyolojik bir olay olduğuna işaret ederek şu bilgileri verdi:

"Sağlıklı insanlarda yapılan bir çalışmalarda 10 mililitre sıvıyla yaklaşık mililitre hava yutulduğu gösterilmiştir. Dik pozisyonda yutulmuş hava midenin üst kısmında birikir. Midenin üst bölgesindeki gerilmeyle yemek borusu ile mide bileşkesinde geçici gevşeme olur. Böylece yutulmuş hava dışarı çıkar. Hava yemek borusuna girdiğinde gerilmeye neden olur. Böylece yemek borusunun üst kısmı gevşer ve gaz yutağa doğru kaçarak ağız yolu ile atılır. Yemek sonrası geğirme normaldir. Bu yutkunma esnasında havanın yutulmasından kaynaklanmaktadır. Geğirme, reflü ve fonksiyonel hazımsızlıkta sık görülmekle birlikte tek başına bir şikayet olarak da görülebilen bir fonksiyonel gastrointestinal sistem hastalığıdır."

ALTINDA PSİKİYATRİK NEDEN DE OLABİLİR!

Can sıkıcı şekilde tekrarlayan geğirmelerin davranışsal bir bozukluk olup fazla hava yutulmasından kaynaklandığını aktaran monash.pw Filiz Akyüz, bu hastalardaki değerlendirmenin bir parçasının da psikiyatri olması gerektiğini kaydetti.

Hastalık denilebilmesi için hava yutmanın haftada en az birkaç defa olması ve yaşam kalitesini bozması gerektiğinin altını çizen monash.pw Filiz Akyüz, "Tedavide eğer altta yatan bir hastalık tespit edilmiş ise (reflü, safra taşı veya ülser gibi) onun tedavisi önerilir. Aksi takdirde, davranış terapisi, konuşma terapisi, ilaçlar ve diyet önerilir. Hekimlerin gaz tedavisinde en fazla kullandıkları ilaçlar mide asit baskılayıcılar yüzde 22, bağırsak hareketlerini artırıcı ilaçlar yüzde 10, anksiyolitik yüzde 8, antidepresan yüzde 6, laksatif (ishal yapan ilaçlar) yüzde 6, simetikon yüzde 4, laktaz enzim replasmanı yüzde , antibiyotik yüzde Bu ilaçların yararı hastaya göre değişmekle birlikte yüzde hastada etkili olabilir" dedi.

'HASTAYA DOKUNAN YİYECEKLER DİYETTEN ÇIKARTILMALI'

monash.pw Filiz Akyüz, bağırsak gazı ve karın şişkinliği ön planda ise hastalığın diyet ile ilişkisinin de sorgulanması gerektiğini belirterek “Diyet önerisi yaparken hastaya en fazla dokunan ve yedikten sonra şikayet oluşturan gıdalar diyetten çıkarılmalı. Bağırsak gazının tedavisinde emilmeyen antibiyotikler ve probiyotikler yararlı olabilir. Genel olarak egzersiz, diyet düzenlenmesi ve stresten uzak kalmak veya stresi yönetebilmeyi öğrenmek, eğer altta yatan bir hastalık yoksa gaz ve şişkinlik tedavisinde etkili olabilir. Yukarıda bahsedilen ilaçlardan da zaman zaman tedavide yararlanılır. Sonuç olarak geğirti daha çok üst gastrointestinal sistemden kaynaklanır. Gaz, şişkinlik ise alt gastrointestinal sistemden kaynaklanır" diye konuştu.

İnsanın sindirim sisteminde oluşan gaz miktarı kişiden kişiye ve gıdalara göre değişir. Bu nedenle normal gaz tanımı da zordur. Her bireyin sindirim kanalında gaz oluşur fakat gazı çıkartmak utandırıcı ve rahatsız edici olabilir.

Aşırı Gaz problemi olanlara aşağıdaki sorular sorulur:

- Yemeğinizi hızlı veya stres içinde mi yersiniz ?

- Kuru fasulye, lahana ve muz gibi gaz üreten besinleri aşırı tüketir misiniz ?

- Sigara , puro içer misiniz?

- Gevşek takma dişiniz var mı ?

Eğer bu sorulardan birine cevabınız evet ise Aşırı Gaz problemi ile mücadele etmeniz gerekir.

Geğirme, aşırı şişkinlik ve gaz çıkarma sorunlarıyla ile müracaat eden hasta sayısı oldukça fazladır. Bu sorun can sıkıcı olmakla beraber, genellikle zararsız ve önlenebilir bir sorundur.

BAĞIRSAK GAZININ NEDENLERİ:

Mide bağırsak kanalındaki gaz iki kaynak ile oluşur. Biri yutulan hava diğeri ise bağırsakta bulunan zararsız mikroorganizmaların gıda artıklarından oluşturduğu gazdır.

Hava yutulması (aerofaji) midedeki gazın en önemli nedenidir. Herkes yemek yerken veya su içerken az miktarda hava yutar. Fakat hızlı yemek yemek, yemek yerken konuşmak, sakız çiğnemek, sıgara içmek ve gevşek takma diş kullanmak yutulan hava miktarını artırır.

Geğirme ile yutulan havanın büyük bir kısmı mideden ağız yolu ile çıkar, geri kalan gaz ince bağırsaklara geçer, bir kısmı ince bağırsaklarda emilir,geri kalanı kalın bağırsağa geçer ve makattan vücudu terk eder.

Kalın bağırsakta bulunan zararsız mikroorganizmalar gıda artıklarından gaz üretir. Bu mikroorganizmalar, mide bağırsak kanalının daha yukarı kısımlarında sindirilemeyen kompleks karbonhidratları (şeker, nişasta, lif), selülozu sindirebilir. Bu sırada gaz açığa çıkar. Herkesin kalın bağırsağında belli oranda zararsız mikroorganizma vardır.

Yutulan ve bağırsaklarda üretilen hava miktarı değişkendir. Mide ve bağırsaklardaki gazın yaklaşık %99 u nitrojen, oksijen, karbon dioksit, hidrojen ve metandan oluşmaktadır. Bu 5 çeşit gazda kokusuzdur. Hidrojen ve karbon dioksitin karbonhidratların kalın bağırsak da tam olarak emilmemesinden dolayı yoğun miktarda üretilir. Metan gazı ise, ancak insanların %30 unda üretilir. Metan gazı üretimi diyet bağımlı değildir, daha çok ailesel (kalıtsal) özellik göstermektedir. Gazın hoş olmayan kokusu hidrojen sülfit, amonyum, indol ve skatol gibi diğer kimyasallara aittir.

Çıkarılan gaz miktarının yaklaşık yarısı yutulan havadan meydana gelmektedir. Sağlıklı birçok insan, günde yaklaşık 10 kez gaz çıkarmaktadır. Ancak normalden daha çok gaz üretiyor yada gaz üreten yiyecekler fazla miktarda alınıyorsa günde kez gaz çıkarılabilir.

EN SIK RASTALANAN ŞİKAYETLER

Aşırı gaz şikayeti olan hastalar, genellikle şu belirtilerle başvururlar.

Hastalar sabah uyandıklarında karınlarını düz olduğunu ve gün içinde giderek şiştiğinden, hatta elbiselerinin onları rahatsız ettiğinden şikayet ederler. Bazı kadınlar menstrüel kanama öncesi şikayetlerin artmasından rahatsızdırlar.
Geğirme

Bağırsak gazının en sık sebebi yutulan havadır. Hızlı yemek yemek, içecekleri kamış kullanarak içmek, sakız çiğnemek, şeker emmek, sigara içmek ve gevşek takma diş kullanmak hava yutmayı kolaylaştırır. Geğirti ile midede biriken aşırı gaz, yemek borusuna oradan da ağız yoluyla geri atılması ile oluşur.

Bazı bireyler ardı ardına geğirirler. Bu tip geğirtinin yenilen ve içilen gıda ile pek bir ilgisi yoktur. Asıl neden, psikolojik olarak yutulan aşırı havadır. Yutulan bu hava midede fazla miktarda gaz birikimine ve kronik geğirmeye neden olur. Bu durum, midenin aşırı gaz ürettiği anlamına gelmemelidir.

Sosyal olarak rahatsız edici ve kalın bağırsakta oluşan hidrojen ve karbondioksit gazlarının neden olduğu bir şikayettir. Bağırsakta tam olarak emilemeyen karbonhidratların (selüloz gibi) kalın bağırsakta bakteriler tarafından parçalanması sırasında oluşurlar. Değişik karbonhidratların tam olarak emilememesi normal bir durumdur. Bu emilemeyen karbonhidratlara bakterilerin etkisi nedeniyle gaz üretilir.

Kuru fasulyenin gaz oluşturma yeteneği iyi bilinmektedir. Kuru fasulye ve lentilin içindeki şekerler ince bağırsaktaki enzimler tarafından parçalanmaya dirençlidirler. Bu şekerler kalın bağırsağa geldiğinde bakteriler tarafından fermente edilirler ve açığa gaz çıkar.

Buğday, yulaf, mısır, patates ve bazı sebze ve meyve içindeki karbonhidratlar da kalın bağırsağa kadar tam olarak sindirilmez ve emilmez. Buna ek olarak insanların süt içindeki ana şeker olan laktoz a duyarlılıklarıda değişkendir. Bir çok erişkinde laktozu parçalayan ana enzim olan laztaz eksikliği görülür ve bu insanlar laktozu parçalayıp sindiremezler. Laktaz enzimi ayrıca yaşla da miktarı azalan bir enzimdir. Sağlıklı insanların % si sentetik bir şeker olan sorbitolün emilimini de yapamazlar. Her gün 10 gram sorbitol kullanımı (5 adet şekersiz sakız çiğneme) ile gaz üretimi artar.

AŞIRI GAZ ÜRETEN YİYECEKLER ŞUNLARDIR:

Karbonhidrat içeren gıdalar gazın oluşumundan sorumludur. Yağlar ve protein gaz oluşumuna neden olamaz fakat kokusunu etkileyebilir.
Şekerler:

Gaz üretimine neden olan şekerler rafinoz, laktoz, fruktoz ve sorbitoldür.
Rafinoz:

Fasülyede fazla miktarda bulunurken lahana, Brüksel lahanası, brokoli, kuşkonmaz, diğer sebzeler ve hububatta az miktarlarda bulunur.
Laktoz:

Laktoz sütte bulunan doğal şekerdir. Aynı zamanda süt ürünlerinde de bulunur. (Süt, peynir, krema, dondurma vs)
Fruktoz:

Soğan, enginar, armut ve buğday da bulunur. Fruktoz aynı zamanda bazı içeceklerde ve meyve sularında tatlandırıcı olarak kullanılır.
Sorbitol:

Doğal olarak meyvelerde bulunur. Elma, armut, erik, şeftalide sorbitol vardır. Sorbitol aynı zamanda yapay tatlanmdırıcı olarak yemeklerde, sakız ve şekerlerde bulunur.
Nişastalar:

Patates, mısır, sehriye ve buğday kalın bağırsakta gaz üretimine neden olur. Nişastalar içinde pirinç gaz üretilmesine neden olmaz.
Lifler (Fiber):

Çoğu gıda, çözünebilen ve çözünmeyen lif içerir. Çözünebilen liflerin sindirimi kalın bağırsakta olur ve gaz üretirler. Fasulye, kuru bezelye, soya fasulyesi, mercimek, yulaf kepeği, çoğu meyve çözünebilir lif içerirler. Çözünmeyen lifler, kalın bağırsakta sindirilmeden dışkı ile atılırlar. Bu nedenle gaz üretimi çok az olur.
TEDAVİ Geğirme, Şişkinlik Hissini ve Aşırı gaz çıkarmayı azaltmak için:

Gıda günlüğü tutulur. Kişiyi hangi gıdalar etkiliyorsa onu belirlemeye çalışılmalıdır.

Kişi geğirmek için kendini zorlamamalıdır.

Hava oluşturan yiyeceklerin alımı azaltılmalıdır. Fırınlanmış gıdalar, ince çekilmiş kremalar, sülfe ve karbonhidratlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.

Sigara içme, sakız çiğneme, şeker emme, içecekleri kamış kullanarak içme veya dar ağızlı şişelerden içme uygulamalarından kaçınılmalıdır.

Düzenli yemek yeme

Her öğünlerde eşit oranlarda yemek yenilmelidir

Hızlı yemek yemekten kaçınılmalıdır

Gevşek takma dişler düzeltilmelidir

Yemekten hemen sonra yatılmamalıdır

Yağdan zengin gıdalar, kızartmalar, krema ve soslu yiyecekler ve hamur işlerinden kaçınılmalıdır. (Yağ kısıtlaması ile sindirim sistemi üzerine düşen yük azalır ve üretilen gaz miktarı da azalır)

Kabızlık sorunu yok ise gaz ve şişkinliğe neden olan lifli gıdalardan kaçınılmalıdır

Düzenli fiziksel egzersiz yapılmalıdır

Kişi kendini kötü hissettiren yiyecekler yememeli (yiyeceklere herkesin toleransı farklıdır)

Süt ve ürünleri tolere edebilecek miktarda tüketilmeli. (Laktaz eksikliği olanlar ancak yarım bardak süt veya yoğurdu tolere ederler)

Diyet ürünleri, sorbitol, mannitol gibi diabetik ürünleri içeren yiyecekle, şekersiz (tatlandırıcı ile yapılmış) sakız ve tatlılar fazla tüketilmemeli

Aktive kömür (karbon) tablet veya kapsüller kullanılabilir. Bunlar geniş yüzeylerinde gaz toplarlar. (Kömür, dışkıya siyah renk verir) (aktive karbon ilaç olarak eczanelerde satılır)

Simetikon içeren ürünler kullanılabilir. Simetikon yüzey gerimlerini düşürerek gaz partiküllerini parçalar.

aşırı gaz neden olur bağırsak gazının nedenleri

Sindirim sistemindeki gaz, yuttuğumuz havadan veya bağırsaklarımızda yaşayan bakterilerin sindirilmemiş besinleri işlemesiyle ortaya çıkar. Günde yaklaşık olarak 20 kere gaz çıkarırız. Sindirim sistemimizdeki gaz, bedenimizi çoğunlukla karbondioksit, nitrojen, hidrojen ve bazen de metan gazlarının karışımı olarak, kokusuz bir şekilde terk edebilir. Ancak bazen de gazların salınımına neden olan bakteriler sülfür gazının da salınmasına neden olur, bu da çıkan gazı kokulu bir hale getirir.

Çok fazla gaz çıkarmanın, özellikle şişkinlik hissi ve karın ağrısı ile birlikte ortaya çıkıyorsa, farklı nedenleri olabilir.

1- Fazla lifli gıda tüketmek

Genellikle yediğimiz yemek, gaz şikayetlerimizin de sorumlusudur ancak bazı gıdalar bazı kişilerde şiddetli gaza neden olurken, bazı kişilerde olmayabilir. Tam buğday ve tahıllar, taze meyveler ve brokoli, lahana, brüksel lahanası gibi turpgiller ailesine ait sebzeler, yüksek lifli gıdalardır ve sindirim sistemini uyararak birçok kişide gaz birikmesine neden olabilir. Lifli gıdalar genellikle sindirim sisteminin iyi çalışması için önerilirler ancak fazla tüketildiklerinde, lifler ince bağırsak tarafından iyice sindirilemez ve yoğun lifli gıdaları kalın bağırsakta fermente edip parçalamaktan sorumlu bakteriler, yan ürün olarak bolca gaz üretirler. Lifli gıdaları bedeninizin tepkilerini dinleyerek ölçülü ve düzenli olarak tüketmek, şikayetlerinizin azalmasına yardımcı olabilir.

2- Gizli gıda hassasiyetleri

Birçok insan, yaşı ilerledikçe süt ürünlerini sindirmekte güçlük çekmeye başlar. Bu yüzden, laktoz intoleransınız olmasa bile, vücudunuzdaki laktaz (laktozu parçalayan enzim) seviyesi düşük olabilir ve bu da süt ürünlerini, sindirim sisteminiz için sorunlu gıdalar haline getirir. Laktoz yaygın bir sindirim rahatsızlığı sebebiyken, bazı insanlar da karbonhidratlara (şekerlere ve bazı nişastalara) karşı duyarlı olabilir ve bunları içeren besinler gaz şikayetine neden olabilir. FODMAP diyeti (Fermente Edilebilen Oligo-, Di-, Mono-sakkaritler ve Polioller içeren diyet) bu durumda işe yarayabilir. Sindirimi zor olabilen ancak daha sonra bakterilerin beslenmesi için sindirim sisteminde özellikle bırakılan şeker türlerini tüketmeyi öneren bu diyet, yavaşça uygulanarak gaz şikayetinin azaltılmasında etkili olabilir. Ancak her besinin her farklı insandaki etkisi tamamen farklı olabileceğinden, bir gıda hassasiyetiniz olabileceğini düşünüyorsanız bir hekime ya da uzman bir diyetisyene danışarak beslenme düzeninizi gözden geçirmeniz en sağlıklı seçim olacaktır.

3- Yapay şeker tüketimi

Sorbitol, ksilitol, laktitol, mannitol, maltitol ve benzeri şeker ikamesi maddeler, sindirim sisteminde tamamen parçalanamazlar ve mideden bağırsaklara doğruca ilerlerler. Bağırsak bakterileri sıklıkla yapay şekerlerle beslendiğinde, daha fazla gaz üretirler ve bu da gaz şikayetlerini artırır. Diyet kola ve benzeri şekersiz-şekeri azaltılmış ve yapay tatlandırıcı içeren ürünlerden tüketiyorsanız, gaz sorununuzun kaynağı şeker alkolleri olabilir.

4- Çok fazla hava yutmak

Bazen sadece gerçekten de fazlaca hava yuttuğumuz için gaz şikayetimiz olur. Sakız çiğnemek, şeker emmek, uyurken ağzınızdan nefes almak, normalden fazla hava yutmanıza neden olabilir. Özellikle sabahları gazınız oluyorsa ve şişkinlik hissiyle uyanıyorsanız, bunun nedeni uykunuzda ağzınızdan nefes almanız ve çok hava yutmanız olabilir.

5- Sürekli gazlı içecek tüketmek

Maden suyu, soda ve diğer tüm gazlı içecekler, midenize doğru giden küçük hava kabarcıklarıyla doludur. Genellikle bu baloncukları kolay bir şekilde ağzımızdan dışarı çıkarırız ancak bazen, bağırsaklarımıza doğru yol alırlar ve bağırsak gazına dönüşebilirler.

6- Büyük ve hızlı öğünler tüketmek

Fazla miktarda ve yağlı yemeklerin sindirimi uzun zaman alır, bu nedenle bağırsaklarımızda daha uzun süre kalarak, küçük porsiyonlu ve hafif yemeklere kıyasla daha fazla gaz üretilmesine sebep olurlar. Yemekleri hızlı tüketmek de çiğneme ve yutma sırasında fazlaca hava yutulmasına neden olur. Eğer yağlı yemekler tükettiğiniz her seferde şiddetli gaz problemi yaşıyorsanız, öğünlerinizi daha yavaş ve daha az miktarlarda tüketmeye gayret edin.

7- Yemekten sonra hareketsiz kalmak

Yemeğin üzerine çöken ağırlıkla olduğunuz yerde bir süre kalmak daima daha çekici gelir ancak hareket etmek, sindirim sistemimizi desteklemenin en iyi yoludur. Eğer öğünlerden sonra gaz şikayetini sıklıkla yaşıyorsanız, yemeklerin ardından kısa bir yürüyüşle de olsa hareket etmek size çok iyi gelecektir.

8- Stres ve anksiyete

Bazı insanlar, stresli olduklarında daha fazla hava yutarlar. Buna aerofaji denir ve birçok insan böyle bir durumda olduğunun farkında değildir. Şişkinlik, sık geğirme, mide guruldaması, ağrısı ve şiddetli rahatsızlık belirtileri ile ortaya çıkan aerofaji, daha fazla stres ile sürekli tetiklenebilir. Bağırsak-beyin ekseni oldukça kuvvetlidir ve sinir sistemimiz zorlandığında, sindirim sistemimiz de büyük ölçüde zorlanır.

Gastrointestinal sağlık sorunları

Aşırı gaz, birçok gastrointestinal sorunun belirtisi olabilir. Eğer nadiren gaz sorunu yaşıyorsanız, sebebi büyük olasılıkla yedikleriniz veya aşırı hava yutmanızdır. Ancak mide ağrısı, ekşime hissi, kiloda açıklanamayan değişiklikler veya sık sık ishal nöbetleri gibi başka belirtiler de gösteriyorsanız, gazınızın daha büyük bir soruna işaret ettiği anlamına gelebilir. Gastroözofageal reflü hastalığı (GERD), çölyak, irritabl bağırsak sendromu (IBS) ve bağırsak tıkanıklıkları gibi durumlar, aşırı gazn nedeni olabilir. yediklerinize ve hareketinize dikkat etmenize rağmen gaz şikayetleriniz azalmıyorsa, bir uzmana danışmanız gerekir.

Referanslar:

Amy Marturana Winderl ve Korin Miller. "Why Do I Have So Much Gas? 9 Reasons You Can’t Stop Farting and Burping". Şuradan alındı: monash.pw ()